Laäp laïi caâu phaùt bieåu trong Saùch Khoân Ngoan (1:7), Coâng Ñoàng Chung Vaticanoâ II daïy chuùng ta raèng "Thaàn Linh Chuùa", Ñaáng tuoân ban taëng aân cuûa Ngaøi xuoáng cho Daân Thieân Chuùa trong cuoäc löõ haønh qua gioøng lòch söû, "replet orbem terrarum", traøn ñaày khaép caû vuõ truï (x.Hieán Cheá Gaudium et Spes, ñoaïn 11). Ngaøi khoâng ngöøng höôùng daãn con ngöôøi ta ñeán taàm möùc vieân troïn cuûa chaân lyù vaø cuûa tình yeâu ñöôïc Thieân Chuùa Cha maïc khaûi nôi Ñöùc Gieâsu Kitoâ.
Nhaän ñònh saâu xa veà söï hieän dieän vaø taùc ñoäng cuûa Thaùnh Linh naøy ñaõ luoân luoân soi saùng cho taâm thöùc cuûa Giaùo Hoäi, ôû choã cho raèng baát cöù nhöõng gì thöïc söï laø con ngöôøi ñeàu ñöôïc vang voïng trong taâm can caùc moân ñeä Chuùa Kitoâ (cuøng nguoàn, ñoaïn 1).
Ngay ôû tieàn baùn theá kyû thöù hai, Thaùnh trieát gia Justinoâ ñaõ coù vieát: "Taát caû nhöõng gì ñöôïc luoân luoân xaùc nhaän moät caùch tuyeät haûo vaø ñöôïc khaùm phaù bôûi thaønh phaàn nghieân cöùu trieát lyù hay laäp phaùp, ñeàu ñaõ ñöôïc thaønh toaøn nhôø vieäc tìm kieám hay vieäc chieâm ngöôõng moät phaàn naøo ñoù cuûa Lôøi Chuùa” (Apologia II, 10, 1-3).
2 - Vieäc taâm linh con ngöôøi môû ra tröôùc söï thaät vaø söï thieän luoân luoân ñöôïc theå hieän trong moái lieân heä vôùi "aùnh saùng thaät ñaõ chieáu toû moïi ngöôøi" (Jn.1:9). AÙnh saùng naøy laø chính Chuùa Kitoâ, Ñaáng ñaõ soi daãn nhöõng böôùc chaân con ngöôøi ngay töø ban ñaàu vaø ñaõ tieán vaøo "coõi loøng" cuûa hoï. Baèng vieäc Nhaäp Theå, vaøo luùc thôøi gian vieân troïn, AÙnh Saùng ñaõ xuaát hieän trong theá giôùi naøy vôùi caû haøo quang cuûa mình, chieáu toûa tröôùc maét con ngöôøi nhö chaân lyù raïng ngôøi (x.Gn.14:6).
Vieäc daàn daàn toû hieän troïn veïn chaân lyù laø Chuùa Gieâsu Kitoâ dieãn tieán qua caùc theá heä nhôø taùc ñoäng cuûa Thaùnh Linh ñaõ ñöôïc baùo tröôùc trong Cöïu Öôùc. Taùc ñoäng chuyeân bieät cuûa "Thaàn Chaân Lyù" (Jn.14:17;15:26;16:13) naøy lieân quan chaúng nhöõng tôùi caùc tín höõu, maø coøn, baèng moät ñöôøng loái maàu nhieäm, tôùi taát caû moïi ngöôøi nam nöõ, thaønh phaàn maëc daàu khoâng bieát Phuùc AÂm bôûi laàm loãi rieâng mình, cuõng chaân thaønh tìm kieám söï thaät vaø gaéng soáng moät cuoäc ñôøi chaân chính (x.Hieán Cheá Lumen Gentium, ñoaïn 16).
Theo chaân caùc vò Giaùo Phuï trong Giaùo Hoäi, Thaùnh Toâma Aquina coù theå noùi raèng, khoâng taâm linh naøo laïi quaù "taêm toái ñeán ñoä khoâng tham döï, moät caùch naøo ñoù, vaøo aùnh saùng thaàn linh. Thaät vaäy, moïi söï thaät bieát ñöôïc töø baát cöù nguoàn goác naøo thì cuõng hoaøn toaøn laø do 'aùnh saùng chieáu trong taêm toái' naøy, bôûi moïi chaân lyù, baát keå laø ai noùi ra, cuõng ñeàu töø Thaùnh Linh maø coù" (Super Ioannem,1,5 lect.3,n.103).
3 - Vì lyù do naøy, Giaùo Hoäi naâng ñôõ moïi cuoäc tìm kieám thöïc söï cuûa taâm trí con ngöôøi vaø chaân thaønh toân troïng gia saûn khoân ngoan ñöôïc caùc vaên hoùa khaùc nhau tích luõy vaø truyeàn ñaït. Gia saûn khoân ngoan naøy cho thaáy tính chaát saùng taïo khoân cuøng cuûa taâm linh con ngöôøi qui höôùng veà taàm möùc vieân troïn cuûa chaân lyù, nhôø Thaàn Linh Thieân Chuùa.
Vieäc lôøi chaân lyù do Giaùo Hoäi rao giaûng gaëp gôõ söï khoân ngoan ñöôïc toû hieän nôi caùc vaên hoùa vaø ñöôïc ñaøo saâu bôûi caùc trieát thuyeát, ñoøi hoûi söï khoân ngoan naøy phaûi môû ra tröôùc maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa cuõng nhö phaûi tìm thaáy söï vieân troïn cuûa mình nôi maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa. Nhö Coâng Ñoàng Chung Vaticanoâ II ñaõ nhaán maïnh, thì vieäc gaëp gôõ naøy laøm giaàu cho Giaùo Hoäi, khieán Giaùo Hoäi ñi saâu vaøo söï thaät hôn nöõa, ñeå dieãn ñaït söï thaät baèng nhöõng ngoân ngöõ cuûa caùc truyeàn thoáng vaên hoùa khaùc nhau, vaø trình baøy söï thaät - baát bieán nôi baûn chaát cuûa noù - baèng moät hình thöùc hôïp thôøi nhaát (x.Hieán Cheá Gaudium et Spes, ñoaïn 44).
Nieàm tin töôûng vaøo söï hieän dieän vaø taùc ñoäng cuûa Thaùnh Linh, cho duø giöõa cuoäc bieán ñoäng cuûa neàn vaên hoùa trong thôøi ñieåm chuùng ta, coù theå laø khôûi ñieåm, vaøo luùc bình minh cuûa ñeä tam thieân nieân, cho moät cuoäc gaëp gôõ môùi giöõa söï thaät veà Chuùa Kitoâ vôùi tö töôûng cuûa con ngöôøi.
4 - Höôùng veà Cuoäc Ñaïi Hyû Naêm 2000, chuùng ta caàn phaûi nhìn kyõ hôn nöõa vaøo giaùo huaán cuûa Coâng Ñoàng veà vieäc gaëp gôõ môùi meû vaø hieäu quûa chöa töøng thaáy naøy, giöõa chaân lyù maïc khaûi ñöôïc Giaùo Hoäi baûo toàn vaø truyeàn ñaït vôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau nôi tö töôûng cuøng vôùi vaên hoùa con ngöôøi. Tieác thay, nhaän ñònh cuûa Ñöùc Phaoloâ VI trong Toâng Huaán Evangelii Nuntiandi laø "tình traïng phaân reõ giöõa phuùc aâm vaø vaên hoùa thöïc söï laø moät thaûm hoïa cuûa thôøi ñaïi chuùng ta" (ñoaïn 20) vaãn coøn xaùc ñaùng.
Ñeå traùnh khoûi tình traïng phaân reõ naøy, moät phaân reõ mang laïi haäu quûa tai haïi cho löông taâm vaø haønh vi, thì caàn phaûi taùi thöùc tænh nôi caùc ngöôøi moân ñeä Chuùa Kitoâ moät nhaõn quan ñöùc tin coù theå khaùm phaù ra "nhöõng haït gioáng chaân lyù" do Thaùnh Linh gieo raéc nôi caùc ngöôøi thôøi nay cuûa chuùng ta. Vieäc naøy cuõng coù theå ñoùng goùp vaøo vieäc thanh taåy hoï vaø phaùt trieån hoï qua ngheä thuaät ñoái thoaïi nhaãn naïi, moät cuoäc ñoái thoaïi mang moät muïc tieâu ñaëc bieät laø trình baøy dung nhan Chuùa Kitoâ baèng taát caû quang saùng cuûa göông maët Ngöôøi.
Cuõng caàn phaûi ñaëc bieät nhôù kyõ nguyeân taéc quan troïng maø Coâng Ñoàng Chung vöøa qua ñaõ neâu leân, ñaõ ñöôïc Toâi nhaéc laïi trong Thoâng Ñieäp Dives in Misericordia: "Trong khi caùc gioøng tö töôûng nhaân loaïi khaùc nhau, caû trong quaù khöù cuõng nhö hieän taïi, ñaõ coù khuynh höôùng vaø vaãn coøn ñang höôùng chieàu veà vieäc muoán taùch liaø thaàn hoïc cuïc boä ra khoûi nhaân loaïi cuïc boä, vaø duø coù muoán laøm cho caû hai phaûn nghòch laïi nhau ñi nöõa, thì Giaùo Hoäi, theo göông Chuùa Kitoâ, cuõng tìm caùch gaén lieàn chuùng laïi vôùi nhau trong lòch söû loaøi ngöôøi, baèng moät ñöôøng loái vöõng chaéc vaø ñaøng hoaøng” (ñoaïn 1).
5 - Nguyeân taéc naøy chöùng toû laø coù hieäu quaû, chaúng nhöõng ñoái vôùi trieát lyù vaø vaên hoùa nhaân baûn, maø coøn cho caû caùc ngaønh veà ngheä thuaät vaø tìm toøi khoa hoïc nöõa. Thaät vaäy, "ngöôøi chuyeân vieân khaûo cöùu veà caùc bí maät thieân nhieân moät caùch khieâm toán vaø kieân trì, maëc duø khoâng yù thöùc, thöïc söï ñang ñöôïc baøn tay Thieân Chuùa daãn daét, vì chính Thieân Chuùa, Ñaáng baûo toàn taát caû moïi söï, laø Ñaáng taïo döïng neân taát caû moïi söï theo baûn tính cuûa chuùng" (Hieán Cheá Gaudium et Spes, ñoaïn 36b).
Laïi nöõa, moät ngheä thuaät gia ñích thöïc coù taøi quan saùt vaø dieãn ñaït chaân trôøi saùng laïn vaø meânh moâng, moät chaân trôøi coù cuoäc hieän höõu cuûa con ngöôøi cuøng vôùi theá giôùi laën xuoáng. Neáu ngheä thuaät gia naøy trung thaønh vôùi höùng khôûi ñang ôû beân trong mình vaø laøm cho mình bieán ñoåi, thì nhaø ngheä thuaät naøy cuõng coù ñöôïc moät tính chaát thieân nhieân kín aån hôïp vôùi caùi ñeïp Thaùnh Linh maëc cho Taïo Thaønh.
Xin Thaùnh Linh laø AÙnh Saùng chieáu soi taâm trí vaø laø "ngheä thuaät gia (thaàn linh) cuûa theá giôùi" (S.Bulgakov, Il Paraclito, Bologna 1971,p.311), daãn daét Giaùo Hoäi vaø nhaân loaïi ngaøy nay treân con ñöôøng gaëp gôõ môùi laï theo quang vinh cuûa Chaân Lyù!