Trong Nostra Aetate, Tuyeân Ngoân veà Lieân Heä cuûa Giaùo Hoäi vôùi caùc Toân Giaùo Ngoaøi Kitoâ Giaùo, Coâng Ñoàng Chung Vaticanoâ II daïy raèng "Giaùo Hoäi Coâng Giaùo khoâng choái boû ñieàu gì chaân thaät vaø thaùnh haûo nôi caùc toân giaùo naøy. Giaùo Hoäi coi troïng caùch theá soáng ñoäng vaø taùc haønh, nhöõng giôùi luaät vaø giaùo ñieàu, maëc daàu khaùc vôùi giaùo huaán cuûa mình raát nhieàu, song cuõng thöôøng phaûn aùnh tia chaân lyù soi saùng taát caû moïi ngöôøi" (ñoaïn 2).
Theo giaùo huaán cuûa Coâng Ñoàng, töø böùc Thoâng Ñieäp ñaàu tieân cuûa Giaùo Trieàu mình, Toâi ñaõ muoán nhaéc laïi giaùo lyù coå kính cuûa caùc vò Giaùo Phuï trong Hoäi Thaùnh, moät giaùo lyù chuû tröông raèng chuùng ta phaûi nhaän ra "nhöõng haït gioáng cuûa Lôøi Chuùa" hieän dieän vaø taùc ñoäng nôi caùc toân giaùo khaùc nhau (Saéc Leänh Ad Gentes, ñoaïn 11; Hieán Cheá Lumen Gentium, ñoaïn 17). Giaùo lyù naøy daãn chuùng ta tôùi vieäc xaùc nhaän raèng, maëc duø ñöôøng loái coù khaùc nhau, "cuõng chæ coù moät muïc ñích duy nhaát ñöôïc nhaém ñeán töø khaùt voïng saâu xa nhaát cuûa taâm linh con ngöôøi, nhö ñöôïc theå hieän nôi vieäc taâm linh hoï tìm kieám Thieân Chuùa, cuõng nhö, qua vieäc höôùng veà Thieân Chuùa, taâm linh hoï tìm ñaït taàm voùc vieân troïn cuûa nhaân tính, hay noùi caùch khaùc, tìm ñaït troïn veïn yù nghóa cuûa cuoäc soáng laøm ngöôøi" (Thoâng Ñieäp Redemptor Hominis, ñoaïn 11).
"Nhöõng haït gioáng chaân lyù" naøy hieän dieän vaø soáng ñoäng nôi caùc truyeàn thoáng toân giaùo khaùc nhau laø phaûn aùnh Lôøi ñaëc thuø cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng "ñeán theá gian soi saùng moïi ngöôøi" (x.Jn.1:9) vaø laø Ñaáng hoùa thaønh nhuïc theå trong Ñöùc Gieâsu Kitoâ (x.Jn.1:14). Cuøng nhau, chuùng laø "taùc hieäu cuûa Thaàn Chaân Lyù hoaït ñoäng ôû ngoaøi giôùi haïn höõu hình cuûa Nhieäm Theå" vaø laø moät taùc hieäu "muoán thoåi ñaâu tuøy yù" (Jn.3:8; x.Thoâng Ñieäp Redemptor Hominis, caùc ñoaïn 6 vaø 12). Giöõ laáy giaùo lyù naøy trong taâm trí thì vieäc cöû haønh Möøng Naêm 2000 "seõ hieán moät dòp raát toát, nhaát laø caên cöù vaøo caùc bieán coá cuûa caùc thaäp nieân vöøa roài, cho vieäc ñoái thoaïi lieân toân" (Toâng Thö Tertio Millennio Adveniente, ñoaïn 53). Ngay caû ñeán baây giôø, trong naêm Thaùnh Linh naøy, thaät laø moät dòp thích hôïp ñeå ngaãm nghó vaø xeùt ñeán yù nghóa cuøng ñöôøng loái Thaùnh Linh hieän dieän nhö theá naøo nôi vieäc con ngöôøi tìm kieám toân giaùo, cuõng nhö nôi nhöõng caûm nghieäm cuøng truyeàn thoáng khaùc nhau noùi leân vieäc con ngöôøi tìm kieám naøy.
2 - Phaûi nhôù raèng, moïi haønh ñoäng cuûa taâm linh con ngöôøi trong vieäc tìm kieám söï thaät vaø söï thieän, vaø trong vieäc phaân taùch sau cuøng veà Thieân Chuùa, ñeàu ñöôïc soi ñoäng bôûi Thaùnh Linh. Caùc toân giaùo khaùc nhau thöïc söï ñaõ ñöôïc naåy maàm töø coõi loøng con ngöôøi môû ra tröôùc Thieân Chuùa vaøo luùc ban ñaàu naøy. Töø nguyeân thuûy cuûa caùc ñaïo, chuùng ta thöôøng thaáy caùc vò giaùo toå, vôùi söï trôï giuùp cuûa Thaàn Linh Thieân Chuùa, ñaõ ñaït ñöôïc moät caûm nghieäm toân giaùo saâu xa hôn. Khi ñöôïc truyeàn laïi, caûm nghieäm toân giaùo saâu xa hôn naøy ñöôïc maëc döôùi hình thöùc giaùo lyù, nghi leã vaø luaät ñieàu cuûa caùc toân giaùo khaùc nhau.
Nôi caûm nghieäm cuûa moïi toân giaùo chaân chính coù moät tính chaát bieåu hieäu nhaát ñoù laø vieäc caàu nguyeän. Vì vieäc côûi môû laøm neân taâm linh con ngöôøi tröôùc taùc ñoäng cuûa Thieân Chuùa thoâi thuùc noù ñeán tình traïng sieâu thoaùt baûn thaân, chuùng ta coù theå khaúng ñònh raèng: "moïi lôøi caàu nguyeän chaân chính ñeàu ñöôïc gôïi leân bôûi Thaùnh Linh laø Ñaáng hieän dieän maàu nhieäm trong coõi loøng cuûa moïi ngöôøi" (Dieãn töø ngoû vôùi Caùc Phaàn Töû cuûa Toøa Thaùnh Roâma ngaøy 22/12/1986, ñoaïn 11, Tuaàn San L’Oservatore Romano, baûn Anh Ngöõ, ngaøy 5 thaùng 1 naêm 1987, trang 7).
Chuùng toâi ñaõ caûm nghieäm ñöôïc vieäc bieåu loä huøng hoàn veà söï thaät naøy vaøo Ngaøy Theá Giôùi Caàu Nguyeän cho Hoøa Bình hoâm 27 thaùng 10 naêm 1986 ôû Assisi, cuõng nhö ôû nhöõng dòp taêng trieån veà laõnh vöïc linh thieâng cao caû töông töï khaùc.
3 - Thaùnh Linh khoâng chæ hieän dieän nôi caùc toân giaùo khaùc qua nhöõng dieãn ñaït nôi lôøi caàu nguyeän chaân chính cuûa hoï. Nhö Toâi ñaõ vieát trong Thoâng Ñieäp Redemptoris Missio: "Söï hieän dieän vaø hoaït ñoäng cuûa Thaàn Linh chi phoái chaúng nhöõng caù nhaân maø coøn caû xaõ hoäi vaø lòch söû, caùc daân, caùc ngoân ngöõ vaø caùc toân giaùo nöõa" (ñoaïn 28).
Thöôøng thöôøng thì "phaàn töû cuûa caùc toân giaùo khaùc, trong vieäc thöïc haønh ñieàu thieän haûo nôi nhöõng truyeàn thoáng toân giaùo cuûa mình vaø baèng vieäc tuaân theo nhöõng ñoøi hoûi cuûa löông tri cuûa mình, ñaõ tích cöïc ñaùp öùng lôøi môøi goïi cuûa Thieân Chuùa vaø laõnh nhaän ôn cöùu ñoä nôi Ñöùc Gieâsu Kitoâ, cho duø khoâng nhaän ra hay coâng nhaän Ngöôøi laø Ñaáng Cöùu Tinh cuûa mình (x. Saéc Leänh Ad Gentes, caùc soá 3,9,11)" (Hoäi Ñoàng Toøa Thaùnh phuï traùch Ñoái Thoaïi Lieân Toân - Thaùnh Boä Truyeàn Baù Phuùc AÂm cho Caùc Daân, Baûn Höôùng Daãn veà Vieäc Ñoái Thoaïi vaø Loan Truyeàn, ban haønh 19-5-1991, ñoaïn 29; tuaàn san L’Osservatore Romano, baûn Anh ngöõ, 1/7/1991, trang III).
Thaät vaäy, Coâng Ñoàng Chung Vaticanoâ II daïy: "Bôûi Ñöùc Kitoâ ñaõ cheát cho taát caû moïi ngöôøiï vaø vì taát caû moïi ngöôøi thöïc söï ñaõ ñöôïc keâu goïi ñeán cuøng moät ñích ñieåm ñoù laø thaàn linh, maø chuùng ta phaûi coâng nhaän raèng Thaùnh Linh hieán cho taát caû moïi ngöôøi ñieàu kieän coù theå, baèng caùch theá chæ mình Ngaøi bieát, trong vieäc hoï tieán ñeán gaàn vôùi maàu nhieäm vöôït qua" (Hieán Cheá Gaudium et Spes, ñoaïn 22).
Ñieàu kieän coù theå naøy ñaït ñöôïc laø ôû loøng chaân thaønh, noäi taâm gaén lieàn vôùi Chaân Lyù, quaûng ñaïi hieán thaân cho tha nhaân vaø tìm kieám Ñaáng Tuyeät Ñoái theo ôn soi ñoäng cuûa Thaàn Linh Thieân Chuùa. Tia saùng cuûa Söï Khoân Ngoan thaàn linh cuõng ñöôïc toû hieän nôi vieäc chu toaøn caùc luaät ñieàu vaø thöïc haønh xöùng hôïp vôùi leà luaät luaân lyù cuõng nhö vôùi caûm thöùc toân giaùo chaân chính. Thöïc söï laø nhôø coù söï hieän dieän vaø taùc ñoäng cuûa Thaàn Linh maø nhöõng yeáu toá toát laønh ñöôïc thaáy nôi caùc toân giaùo khaùc nhau ñaõ doïn loøng cho con ngöôøi ñeå hoï laõnh nhaän troïn veïn maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa ñöôïc toû ra qua Ñöùc Kitoâ.
4 - Vì nhöõng lyù do ñöôïc ñeà caäp ñeán ôû ñaây, thaùi ñoä cuûa Giaùo Hoäi cuõng nhö cuûa caù nhaân Kitoâ höõu ñoái vôùi caùc ñaïo khaùc ñöôïc ñaùnh daáu baèng moät loøng kính troïng chaân thaønh, baèng moät caûm tình saâu xa vaø, khi coù theå vaø thích thuaän, baèng hôïp taùc thaân aùi. Ñieàu naøy khoâng coù nghóa queân ñi Chuùa Gieâsu Kitoâ laø Vò Trung Gian vaø Cöùu Tinh duy nhaát cuûa loaøi ngöôøi. Cuõng khoâng coù nghóa laø giaûm thieåu noã löïc truyeàn giaùo maø chuùng ta buoäc phaûi tuaân theo leänh cuûa Chuùa phuïc sinh: "Bôûi theá, caùc con haõy ñi tuyeån moä moân ñoà nôi taát caû moïi daân nöôùc, röûa toäi cho hoï nhaân danh Cha vaø Con vaø Thaùnh Thaàn" (Mt.28:19). Thaùi ñoä toân troïng vaø ñoái thoaïi thaät söï laø vieäc nhaän ra "caùc haït gioáng cuûa Lôøi Chuùa" vaø "nhöõng lôøi than cuûa Thaàn Linh". Theo yù nghóa naøy, thì chaúng nhöõng khoâng phaûn laïi vieäc truyeàn baù Phuùc AÂm, thaùi ñoä cuûa chuùng ta coøn söûa doïn cho vieäc loan truyeàn naøy nöõa, trong khi chuùng ta ñôïi chôø thôøi ñieåm aán ñònh theo loøng thöông xoùt Chuùa ñeán. "Baèng vieäc ñoái thoaïi, chuùng ta ñeå Thieân Chuùa hieän dieän giöõa chuùng ta; vì khi chuùng ta môû loøng ra ñoái thoaïi vôùi nhau, chuùng ta cuõng môû loøng ra vôùi caû Thieân Chuùa" (Dieãn töø ngoû vôùi Caùc Phaàn Töû cuûa Toân Giaùo Khaùc, taïi Madras ngaøy 5/2/1986, ñoaïn 4; tuaàn san L’Osservatore Romano, baûn Anh ngöõ, 10/2/1986, trang 14).
Xin Thaàn Chaân Lyù vaø Yeâu Thöông, theo höôùng chieàu ngaøn naêm thöù ba nay ñang gaàn ñeán, daãn daét chuùng ta treân con ñöôøng loan baùo Chuùa Gieâsu Kitoâ vaø ñoái thoaïi hoøa bình huynh ñeä vôùi tín ñoà cuûa taát caû caùc toân giaùo!