Vieäc Thaùnh Linh toû hieän môø môø trong Cöïu Öôùc nhö moät ngoâi vò khaùc vôùi Ngoâi Cha vaø Ngoâi Con ñaõ trôû neân roõ raøng vaø hoaøn toaøn trong Taân Öôùc.
Nhöõng baûn vaên Taân Öôùc quûa thaät khoâng hieán cho chuùng ta moät giaùo thuyeát maïch laïc veà Chuùa Thaùnh Thaàn. Tuy nhieân, nhôø vieäc gom goùp nhieàu caâu trong caùc baûn vaên cuûa thaùnh Luca, Phaoloâ vaø Gioan, chuùng ta vaãn nhaän thaáy ñöôïc ñieåm ñoàng qui töø ba nguoàn chính cuûa maïc khaûi Taân Öôùc ñaëc bieät lieân quan ñeán Chuùa Thaùnh Thaàn.
2 - So saùnh vôùi hai Phuùc AÂm Nhaát Laõm khaùc, Thaùnh Kyù Luca ñaõ cung hieán cho chuùng ta caû moät khoa thaùnh linh hoïc trieån khai roäng raõi hôn.
Trong Phuùc AÂm cuûa mình, thaùnh kyù coù yù toû cho chuùng ta thaáy raèng chæ coù moät mình Chuùa Gieâsu môùi coù troïn ñaày Thaùnh Linh. Dó nhieân, Thaàn Linh cuõng xuoáng treân caû Isave, Zacaria, Gioan Taåy Giaû vaø nhaát laø Meï Maria, theá nhöng chæ coù moät mình Chuùa Gieâsu, qua caû ñôøi soáng cuûa Ngöôøi, môùi coù troøn ñaày Thaàn Linh Thieân Chuùa. Ngöôøi ñöôïc thuï thai bôûi vieäc laøm cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn (x.Lk.1:35). Gioan Taåy Giaû sau naøy seõ noùi veà Ngöôøi: "Toâi laáy nöôùc maø röûa cho quùi vò; nhöng Ñaáng quyeàn pheùp hôn toâi seõ ñeán... Ngöôøi seõ röûa quùi vò trong Thaùnh Thaàn vaø baèng löûa" (Lk.3:16).
Tröôùc khi ñöôïc röûa trong Thaùnh Thaàn vaø baèng löûa, Chuùa Gieâsu ñöôïc röûa ôû soâng Döôïc Ñaêng vaø "Thaùnh Thaàn ñaõ xuoáng treân Ngöôøi döôùi hình theå nhö moät con chim boá caâu" (Lk.3:22). Thaùnh Luca nhaán maïnh raèng Chuùa Gieâsu chaúng nhöõng "ñöôïc Thaàn Linh" daãn vaøo hoang ñòa maø coøn "ñaày Thaùnh Linh" (Lk.4:1) khi ñi vaøo ñoù vaø chieán thaéng teân caùm doã ôû ñoù. Ngöôøi ñaõ ñaûm nhaän söù vuï cuûa mình "baèng quyeàn pheùp Thaàn Linh" (Lk.4:14). Trong hoäi ñöôøng ôû Nazareùt, khi Ngöôøi chính thöùc baét ñaàu söù vuï cuûa mình, Chuùa Gieâsu ñaõ aùp duïng cho mình lôøi tieân tri cuûa saùch Isaia (x.61:1-2): "Thaàn Linh Chuùa ôû treân Toâi, vì Ngaøi ñaõ xöùc daàu cho Toâi ñeå rao giaûng tin möøng cho ngöôøi ngheøo khoù" (Lk.4:18). Taát caû moïi hoaït ñoäng truyeàn baù phuùc aâm cuûa Chuùa Gieâsu, bôûi theá, ñeàu ñöôïc Thaàn Linh höôùng daãn.
Thaàn Linh naøy cuõng laø Ñaáng baûo trì söù vuï truyeàn baù phuùc aâm cuûa Giaùo Hoäi, nhö Ñaáng Phuïc Sinh ñaõ höùa vôùi caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi: "Naøy ñaây Thaøy sai lôøi höùa cuûa Cha xuoáng treân caùc con; nhöng caùc con haõy ôû trong thaønh naøy cho ñeán khi caùc con ñöôïc maëc laáy quyeàn löïc töø treân cao" (Lk.24:49). Theo saùch Toâng Ñoà Coâng Vuï, lôøi höùa naøy ñöôïc neân troïn trong Ngaøy Leã Nguõ Tuaàn: "Vaø hoï taát caû ñöôïc ñaày Thaùnh Thaàn vaø baét ñaàu noùi tieáng laï theo nhö Thaàn Linh khieán hoï noùi" (Acts 2:4). Nhö theá laø lôøi tieân tri Joel ñaõ ñöôïc theå hieän: "Thieân Chuùa coâng boá raèng, trong nhöõng ngaøy sau heát xaåy ra laø Ta seõ ñoå Thaàn Linh cuûa Ta treân taát caû moïi xaùc phaøm, vaø con trai con gaùi cuûa caùc ngöôi seõ noùi tieân tri" (Acts 2:7). Thaùnh Luca coi caùc Toâng Ñoà nhö ñaïi dieän cho Daân Thieân Chuùa trong nhöõng ngaøy sau heát, vaø thaùnh nhaân cuõng coù lyù khi nhaán maïnh raèng vò Thaàn Linh trong lôøi tieân tri naøy bao goàm caû Daân Thieân Chuùa nöõa.
3 - Phaàn thaùnh Phaoloâ laïi ñeà cao phöông dieän cuûa chieàu kích canh taân vaø caùnh chung nôi coâng vieäc cuûa Thaàn Linh: Thaàn Linh ñöôïc coi nhö nguoàn maïch cuûa söï soáng môùi, söï soáng ñôøi ñôøi do Chuùa Gieâsu thoâng truyeàn cho Giaùo Hoäi cuûa Ngöôøi.
Trong Thö Thöù Nhaát göûi Kitoâ Höõu giaùo ñoaøn Coârintoâ, chuùng ta ñoïc thaáy raèng Chuùa Kitoâ, vò taân Adong, nhôø Phuïc Sinh, ñaõ trôû neân "moät thaàn linh ban söï soáng" (1Cor.15:45): Ngöôøi ñöôïc bieán ñoåi bôûi quyeàn naêng soáng ñoäng cuûa Thaàn Linh Thieân Chuùa nhö theá laø ñeå trôû neân moät nguyeân lyù söï soáng môùi cho caùc tín höõu. Chuùa Kitoâ ñaõ thoâng ban söï soáng naøy chính laø nhôø ôû vieäc tuoân ñoå Thaùnh Thaàn.
Caùc tín höõu khoâng coøn soáng nhö thaønh phaàn noâ leä cho leà luaät nöõa, maø laø nhö con caùi, vì hoï ñaõ nhaän ñöôïc Thaàn Linh cuûa Con trong loøng mình ñeå coù theå keâu leân: "Abba, Cha ôi!" (x.Gal.4:5-7; Rm.8:14-16). Ñoù laø moät ñôøi soáng "trong Chuùa Kitoâ", töùc laø moät ñôøi soáng hoaøn toaøn thuoäc veà Ngöôøi vaø lieân keát vôùi Giaùo Hoäi: "Vì bôûi cuøng moät Thaàn Linh maø taát caû chuùng ta ñöôïc röûa thaønh neân moät thaân theå" (x.1Cor.12:13). Chuùa Thaùnh Thaàn laøm cho ñöùc tin lôùn leân (1Cor.12:3), tuoân ñoå tình yeâu vaøo loøng chuùng ta (x.Rm.5:5), vaø höôùng daãn vieäc caàu nguyeän cuûa ngöôøi Kitoâ höõu (x.Rm.8:26).
Laø nguyeân lyù cho moät cuoäc hieän höõu moùi, Thaùnh Thaàn cuõng laøm phaùt sinh nôi tín höõu moät naêng löïc môùi, moät naêng möïc chuû ñoäng: "Neáu chuùng ta soáng bôûi Thaàn Linh, chuùng ta cuõng haõy böôùc theo Thaàn Linh" (Gal.5:25). Ñôøi soáng môùi naøy ñi ngöôïc laïi vôùi ñôøi soáng theo "xaùc thòt", moät ñôøi soáng coù nhöõng öôùc muoán laøm maát loøng Thieân Chuùa vaø giôùi haïn con ngöôøi vaøo trong moät nguïc tuø ngoät ngaït cuûa caùi toâi chæ bieát qui veà mình (x.Rm.8:5-9). Thay vaøo ñoù, nhôø vieäc môû loøng mình ra cho Thaùnh Thaàn, Kitoâ höõu coù theå höôûng neám nhöõng hoa traùi cuûa Thaàn Linh: yeâu thöông, vui möøng, an bình, nhaãn naïi, töø aùi, toát laønh, trung thaønh v.v. (x.Gal.5:16-24).
Tuy nhieân, theo thaùnh Phaoloâ, ñieàu maø giôø ñaây chuùng ta coù ñöôïc chæ laø moät "ñaët coïc" hay laø nhöõng hoa traùi ñaàu tieân cuûa Thaàn Linh maø thoâi (x.Rm.8:23; cuõng x.2Cor.5:5). Trong cuoäc soáng laïi sau heát, Thaàn Linh seõ hoaøn taát döï aùn cuûa Ngaøi, baèng vieäc mang laïi cho caùc tín höõu moät cuoäc "linh thieâng hoùa" hoaøn toaøn thaân theå cuûa hoï (x.1Cor.15:43-44), theo ñoù, bao goàm caû hoaøn vuõ trong coâng cuoäc cöùu ñoä nöõa.
4 - Theo quan ñieåm cuûa thaùnh Gioan, Thaùnh Linh tröôùc heát laø Thaàn Chaân Lyù, laø Ñaáng An UÛi.
Chuùa Gieâsu ñaõ loan baùo taëng aân Thaàn Linh khi Ngöôøi hoaøn taát coâng cuoäc traàn gian cuûa Ngöôøi: "Khi Ñaáng An UÛi ñeán, Thaàn Chaân Lyù, Ñaáng töø Cha maø ñeán - vaø Ñaáng chính Thaøy seõ töø Cha sai ñeán - Ngaøi seõ laøm chöùng cho Thaøy. Caùc con cuõng phaûi laøm chöùng nöõa, vì caùc con ñaõ ôû vôùi Thaøy ngay töø ban ñaàu" (Jn.15:26ff). Khi giaûi thích theâm veà vai troø cuûa Thaàn Linh, Chuùa Gieâsu noùi: "Ngaøi seõ daãn caùc con vaøo taát caû söï thaät; vì Ngaøi seõ khoâng töï mình maø noùi, song Ngaøi seõ noùi nhöõng gì Ngaøi nghe, vaø Ngaøi seõ truyeàn ñaït cho caùc con nhöõng gì phaûi xaåy ñeán. Ngaøi seõ laøm vinh danh Thaøy vì Ngaøi seõ laáy nhöõng gì cuûa Thaøy maø truyeàn ñaït cho caùc con" (Jn.16:13-14). Bôøi theá, Thaàn Linh seõ khoâng mang laïi moät maïc khaûi naøo môùi caû, maø seõ höôùng daãn tín höõu ñi vaøo chính noäi dung söï thaät do Chuùa Gieâsu maïc khaûi vaø thaám nhaäp saâu xa hôn söï thaät ñöôïc maïc khaûi bôûi Chuùa Gieâsu.
Vieäc goïi Thaàn Chaân Lyù laø Ñaáng An UÛi nghóa laø gì? Haõy nhôù raèøng, thaùnh Gioan quan nieäm cuoäc thöû naïn cuûa Chuùa Gieâsu nhö laø moät cuoäc thöû naïn seõ ñöôïc tieáp noái nôi caùc moân ñeä, thaønh phaàn seõ bò baùch haïi vì danh Ngöôøi, thì Ñaáng An UÛi laø vò baûo veä vì danh Chuùa Gieâsu, khi Ngaøi laøm theá gian nhaän ra "toäi loãi, söï coâng chính vaø vieäc luaän aùn" (Jn.16:7f). Toäi chính maø Ñaáng An UÛi seõ toû cho theá gian thaáy laø toäi khoâng tin vaøo Chuùa Kitoâ. Söï coâng chính maø Ngaøi muoán cho theá gian thaáy laø söï coâng chính Chuùa Cha ñaõ ban cho Ngöôøi Con töû giaù cuûa mình khi toân vinh Ngöôøi ôû cuoäc Phuïc Sinh vaø Leân Trôøi. Vieäc luaän aùn, theo moái töông quan naøy, laø ôû taïi vieäc Ngaøi toû cho theá gian thaáy toäi loãi cuûa nhöõng keû bò Satan vöông chuû cuûa theá gian naøy (x.Jn.16:11) thoáng trò, ñaõ choái boû Chuùa Kitoâ (x.Dominum et Vivificantem, ñoaïn 27). Theá neân, qua vieäc trôï giuùp beân trong, Thaùnh Thaàn laø Ñaáng Baûo Veä vaø Naâng Ñôõ cho Chuùa Kitoâ, Ñaáng daãn trí loøng caùc moân ñeä ñeå hoaøn toaøn chaáp nhaän "söï thaät" veà Chuùa Gieâsu.