Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page
Hoâm nay, nhö baøi giaùo lyù laàn tröôùc, chuùng ta cuõng ruùt ra ñöôïc voâ khoái tö töôûng cuûa Coâng Ñoàng Chung Vaticanoâ II veà tình traïng lòch söû cuûa con ngöôøi taân tieán ngaøy nay. Moät ñaøng thì con ngöôøi ñöôïc Thieân Chuùa göûi tôùi ñeå thoáng trò taïo sinh vaø laøm chuû chuùng, ñaøng khaùc, laø moät taïo vaät, chính hoï laïi laø moät chuû theå tröôùc söï hieän dieän öu aùi cuûa Thieân Chuùa laø Cha vaø laø Ñaáng Hoùa Coâng quan phoøng.
Ngaøy nay, hôn bao giôø heát, con ngöôøi ñaëc bieät nhaäy caûm ñoái vôùi söï cao caû vaø tình traïng töï laäp cuûa vieäc mình laøm nhö laø moät kieåm chöùng vieân vaø laø moät nhaø laõnh ñaïo caùc quyeàn löïc thieân nhieân. Tuy nhieân, ngöôøi ta cuõng phaûi nhaän raèng coù moät trôû ngaïi traàm troïng trong vieäc khai phoùng vaø phaùt trieån theá giôùi. Trôû ngaïi traàm troïng naøy laø do toäi loãi cuõng nhö do söï döõ luaân lyù nhö vaây caùnh cuûa toäi loãi. Hieán Cheá Gaudium et Spes cuûa Coâng Ñoàng ñaõ cung caáp nhöõng chöùng côù roõ raøng veà tình traïng naøy.
Coâng Ñoàng noùi: "Maëc duø ñöôïc Thieân Chuùa döïng neân trong tình traïng thaùnh thieän, con ngöôøi, ngay töø bình minh lòch söû cuûa mình, ñaõ laïm duïng töï do cuûa mình theo söï thoâi thuùc cuûa teân gian aùc. Con ngöôøi ñaõ töï phaûn laïi Thieân Chuùa vaø tìm ñaït muïc ñích cuûa mình ngoaøi Thieân Chuùa" (Hieán Cheá Gaudium et Spes, ñoaïn 13). Bôûi theá, haäu quûa khoâng theå traùnh ñöôïc laø, "trong khi vieäc phaùt trieån mang laïi tieän ích lôùn lao cho con ngöôøi thì noù cuõng ñöa ñeán moät chöôùc caùm doã maïnh meõ. Vì moät khi caáp traät giaù trò bò laãn loän, xaáu chung vôùi toát, thì caù nhaân cuõng nhö phaùi nhoùm seõ chæ chuù troïng ñeán tieän ích rieâng tö, baát keå ñeán tieän ích cuûa ngöôøi khaùc, cuûa nhoùm khaùc. Bôûi theá môùi xaåy ra caûnh theá giôùi heát coøn laø moät nôi huynh ñeä ñích thöïc. Rieâng vaøo thôøi cuûa chuùng ta ñaây, quyeàn löïc phoùng ñaïi cuûa nhaân loaïi ñang ñe doïa huûy dieät chính noøi gioáng loaøi ngöôøi" (cuøng nguoàn, ñoaïn 37).
Con ngöôøi taân tieán ngaøy nay coù lyù ñeå nhaän thöùc veà vai troø cuûa mình, theá nhöng, "neáu vieäc theå hieän, ñoäc laäp cuûa caùc vieäc laøm traàn theá, coù nghóa laø caùc vaät taïo thaønh khoâng leä thuoäc vaøo Thieân Chuùa, cuõng nhö coù nghóa laø con ngöôøi coù theå söû duïng chuùng khoâng caàn qui chieáu veà Ñaáng Hoùa Coâng cuûa chuùng, thì ai coøn nhaän bieát Thieân Chuùa seõ thaáy raèng yù nghóa naøy sai laàm laø chöøng naøo. Vì khoâng coù Ñaáng Hoùa Coâng, taïo thaønh seõ bieán maát. Tuy nhieân, veà phaàn mình, taát caû moïi tín höõu thuoäc baát cöù toân giaùo naøo laïi luoân luoân nghe thaáy tieáng maïc khaûi cuûa Ngaøi nôi söï toû baày cuûa caùc taïo vaät. Theá neân, khi naøo Thieân Chuùa bò laõng queân thì taïo vaät töï mình seõ phaùt trieån muø môø" (cuøng nguoàn, ñoaïn 36).
Chuùng ta ñaëc bieät nhaéc laïi ñoaïn vaên khieán chuùng ta naém ñöôïc "chieàu kích khaùc" cuûa vieäc theá giôùi tieán hoùa theo lòch söû maø Coâng Ñoàng ñaõ haèng troâng mong. Baûn Hieán Cheá vieát: "Thaàn Linh cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng höôùng daãn vieäc giaõi baày cuûa thôøi gian vaø canh taân boä maët traùi ñaát, baèng vieäc quan phoøng dieäu kyø cuûa mình, khoâng vaéng boùng trong vieäc phaùt trieån naøy" (cuøng nguoàn, ñoaïn 26). Ñeå cheá ngöï söï döõ töùc laø muoán laøm sao thaáy ñöôïc con ngöôøi phaùt trieån veà maët luaân lyù, nhôø ñoù phaåm vò con ngöôøi ñöôïc baûo toaøn, vaø cuõng töùc laø thoûa ñaùng nhöõng ñoøi hoûi chính yeáu cho moät theá giôùi "nhaân baûn hôn". Theo quan ñieåm aáy, vöông quoác cuûa Thieân Chuùa, ñang phaùt trieån trong lòch söû, baèng moät ñöôøng loái naøo ñoù, tìm ñöôïc "choã ñöùng" cuûa mình cuøng vôùi caùc daáu hieäu cuûa vieäc hieän dieän taùc hieäu cuûa mình.
Coâng Ñoàng Chung Vaticanoâ II ñaõ nhaán maïnh moät caùch raát roõ raøng taàm quan troïng veà ñaïo lyù cuûa vieäc tieán hoùa, khi toû cho thaáy lyù töôûng ñaïo lyù cuûa moät theá giôùi "nhaân baûn hôn" hôïp vôùi giaùo huaán cuûa Phuùc AÂm laø chöùng naøo. Trong khi phaân bieät xaùc thöïc giöõa vieäc theá giôùi phaùt trieån vaø lòch söû cöùu ñoä, cuøng moät luùc Coâng Ñoàng tìm caùch chæ cho thaáy troïn veïn taát caû nhöõng lieân heä giöõa hai laõnh vöïc naøy: "Duø phaûi caån thaän phaân bieät vieäc tieán boä traàn theá vôùi vieäc phaùt trieån vöông quoác cuûa Chuùa Kitoâ, ôû choã vieäc tieán boä traàn theá naøy coù theå goùp phaàn laøm cho xaõ hoäi loaøi ngöôøi ñöôïc traät töï toát ñeïp hôn, thì cuõng phaûi coù moät quan taâm soáng coøn ñoái vôùi vöông quoác cuûa Thieân Chuùa. Bôûi vì, sau khi chuùng ta vaâng lôøi Chuùa, vaø theo Thaàn Linh cuûa Ngöôøi, ñaõ mang laïi cho ñôøi nhöõng giaù trò cuûa phaåm vò con ngöôøi, tình huynh ñeä vaø nieàm töï do, töùc laø taát caû nhöõng thaønh quûa toát laønh do baûn tính vaø coâng cuoäc cuûa mình taïo ñöôïc, chuùng ta seõ gaëp laïi chuùng ôû moät tình traïng voâ tì tích, saùng boùng vaø bieån ñoåi, khi Chuùa Kitoâ trao laïi cho Chuùa Cha: 'moät vöông quoác vónh haèng vaø ñaïi ñoàng, moät vöông quoác söï thaät vaø söï soáng, thaùnh thieän vaø aân suûng, coâng chính, yeâu thöông vaø an bình'. Treân theá gian naøy, vöông quoác ñoù ñaõ hieän dieän caùch nhieäm maàu. Khi Chuùa trôû laïi thì vöông quoác naøy seõ ñöôïc hoaøn toaøn trieån nôû" (cuøng nguoàn, ñoaïn 39).
Coâng Ñoàng ñaõ dieãn ñaït nieàm xaùc tín cuûa caùc tín höõu khi tuyeân boá raèng: "Giaùo Hoäi nhaän bieát raèng, nhöõng yeáu toá xöùng ñaùng ñöôïc tìm thaáy trong caùc bieán chuyeån cuûa xaõ hoäi hoâm nay, nhaát laø vieäc tieán hoùa höôùng ñeán tình traïng hieäp nhaát, moät tieán trình cuûa vieäc xaõ hoäi hoùa laønh maïnh cuõng nhö cuûa vieäc hôïp taùc trong caùc laõnh vöïc daân söï vaø kinh teá. Vieäc phaùt ñoäng tình traïng hieäp nhaát thuoäc veà chính baûn tính saâu xa cuûa Giaùo Hoäi, vì Giaùo Hoäi, 'bôûi lieân keát vôùi Chuùa Kitoâ, laø moät daáu bí tích vaø laø moät khí cuï cho vieäc hieäp nhaát thaân maät vôùi Thieân Chuùa cuõng nhö cho vieäc hieäp nhaát toaøn theå nhaân loaïi'. Theá neân, Giaùo Hoäi toû cho theá giôùi thaáy raèng moät tình traïng hieäp nhaát ñích thöïc, theo xaõ hoäi vaø veà beà ngoaøi, laø keát quûa bôûi moät tình traïng hieäp nhaát trí loøng, töùc laø, bôûi ñöùc tin vaø ñöùc baùc aùi, nhöõng yeáu toá laøm cho tình traïng hieäp nhaát naøy ñöôïc vöõng chaéc khoâng theå chuyeån lay trong Chuùa Thaùnh Thaàn. Vì sinh löïc maø Giaùo Hoäi coù theå chuyeån thoâng cho xaõ hoäi con ngöôøi taân tieán ngaøy nay, laø ñöùc tin vaø ñöùc baùc aùi ñoù, môùi thöïc hieän ñöôïc nhöõng gì soáng coøn, chöù khoâng phaûi ôû taïi baát cöù moät theá löïc ngoaïi taïi naøo do phöông tieän loaøi ngöôøi laøm neân" (cuøng nguoàn, ñoaïn 42).
Vì lyù do naøy, coù moät söï lieân heä saâu xa, thaäm chí coù moät söï ñoàng hoùa toái thieåu ñöôïc hình thaønh giöõa nhöõng phaàn chính yeáu cuûa lòch söû "theá gian" vaø vieäc tieán hoùa vôùi lòch söû cöùu ñoä. Döï aùn cöùu ñoä ñaâm reã saâu trong nhöõng öôùc voïng thaät söï nhaát cuõng nhö trong nhöõng muïc tieâu toái haäu cuûa nhaân loaïi. Vieäc cöùu chuoäc cuõng ñang ñöôïc tieáp tuïc höôùng veà nhaân loaïi "ôû trong theá gian". Giaùo Hoäi luoân giao tieáp vôùi "theá gian" ôû laõnh vöïc cuûa nhöõng öôùc voïng vaø nhöõng muïc tieâu toái haäu ñoù cuûa nhaân loaïi. Trong moái giao tieáp naøy, lòch söû cöùu ñoä troâi rieâng bieät theo gioøng thôøi gian cuûa mình laïi nhaäp chung moät nhaùnh vôùi gioøng lòch söû theá giôùi. Ngöôïc laïi - nhöõng chieán thaéng coù thöïc cuûa nhaân loaïi, nhöõng chieán thaéng ñích thöïc cuûa lòch söû theá giôùi, cuõng laø moät "haï taàng" cuûa vöông quoác Thieân Chuùa treân theá gian (x. Ñöùc Hoàng Y Karol Wojtyla, Nôi Caùc Nguoàn Maïch Canh Taân, Hoïc Hoûi veà vieäc thöïc thi Coâng Ñoàng Chung Vaticanoâ II, Collins, London, 1981, pp.166-178).
Veà vaán ñeà naøy chuùng ta cuõng ñoïc thaáy trong Hieán Cheá Gaudium et Spes: "Ñeå baûo ñaûm, hoaït ñoäng nhaân baûn phaûi laøm sao lieân heä vôùi con ngöôøi. Nhö noù phaùt xuaát töø con ngöôøi theá naøo, noù cuõng phaûi qui veà con ngöôøi nhö vaäy… Hieåu cho ñuùng ñaén thì loaïi phaùt trieån naøy coù giaù trò lôùn lao hôn moïi cuûa caûi coù theå thu tích ñöôïc. Con ngöôøi quùi giaù ôû caùi hoï laø hôn caùi hoï coù. Cuõng theá, taát caû nhöõng gì con ngöôøi laøm ñeå ñaït ñöôïc möùc ñoä coâng bình chính tröïc cao hôn, moät tình huynh ñeä lôùn roäng hôn, moät ñieàu kieän nhaân baûn hôn nôi caùc lieân heä xaõ hoäi, ñeàu ñaùng giaù hôn caùc tieán boä veà kyõ thuaät… Theá neân, tieâu chuaån cho hoaït ñoäng nhaân baûn laø ôû choã naøy: noù phaûi hôïp vôùi thieän ích chính ñaùng cuûa nhaân loaïi theo döï ñònh vaø yù muoán thaàn linh, vaø phaûi giuùp cho con ngöôøi, laø nhöõng caù nhaân cuõng laø nhöõng phaàn töû cuûa xaõ hoäi, theo ñuoåi troïn veïn cuøng hoaøn taát ñöôïc ôn goïi cuûa mình" (x. ñoaïn 35 vaø 59).
Vaên kieän treân coøn vieát: "Caáp traät xaõ hoäi naøy caàn phaûi ñöôïc caûi tieán lieân tuïc. Noù phaûi ñöôïc caên cöù vaøo söï thaät, ñöôïc xaây döïng treân coâng bình chính tröïc vaø ñöôïc sinh ñoäng bôûi yeâu thöông; trong töï do, noù phaûi phaùt trieån moãi ngaøy, höôùng ñeán moät tình traïng quaân bình nhaân baûn hôn. Moät tình traïng caûi tieán nôi thaùi ñoä cuõng nhö nôi nhieàu ñoåi thay trong xaõ hoäi seõ phaûi xaåy ra, neáu ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu naøy. Thaàn Linh cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng theo vieäc quan phoøng kyø dieäu cuûa mình höôùng daãn vieäc giaõi baày thôøi gian vaø canh taân boä maët traùi ñaát, khoâng thieáu vaéng trong cuoäc phaùt trieån naøy" (ñoaïn 26).
Vieäc thích öùng cho Thaàn Linh Thieân Chuùa daãn daét vaø taùc ñoäng trong vieäc giaõi baày lòch söû ñöôïc thöïc hieän nhôø vieäc lieân tuïc xem xeùt cuõng nhö lieân tuïc trung thaønh ñaùp laïi tieáng löông taâm: "Trong vieäc trung thaønh vôùi löông taâm, Kitoâ höõu cuõng lieân keát vôùi caùc ngöôøi khaùc trong vieäc tìm kieám söï thaät cuøng vieäc giaûi quyeát chaân chính cho nhieàu vaán ñeà noåi leân trong ñôøi soáng caù nhaân lieân quan ñeán nhöõng töông giao xaõ hoäi. Bôûi theá, löông taâm ñöùng ñaén caøng vöõng vaøng thì caøng coù nhieàu ngöôøi vaø nhieàu nhoùm loaïi tröø ñi nhöõng choïn löïa muø quaùng vaø seõ noã löïc theo nhöõng tieâu chuaån luaân lyù khaùch quan" (cuøng nguoàn, ñoaïn 16).
Trong tình traïng hieän taïi cuûa con ngöôøi, Coâng Ñoàng ñaõ thöïc teá nhaéc laïi vieäc hieän dieän cuûa trôû ngaïi thöïc söï nhaát cho vieäc phaùt trieån con ngöôøi vaø nhaân loaïi - ñoù laø söï döõ luaân lyù, laø toäi loãi, nhö haäu quûa cuûa caùi maø "con ngöôøi bò phaân maûnh nôi chính mình. Töø ñoù, taát caû söï soáng con ngöôøi, duø caù nhaân hay taäp theå, ñeàu cho thaáy coù moät cuoäc ñoái choïi giöõa thieän vaø aùc, giöõa aùnh saùng vaø boùng toái. Thaät vaäy, con ngöôøi thaáy raèng, töï mình, hoï khoâng theå chieán ñaáu vôùi nhöõng taán coâng cuûa söï döõ ñöôïc, moïi ngöôøi ñeàu caûm thaáy mình nhö theå bò troùi buoäc" (cuøng nguoàn, ñoaïn 13).
Toaøn theå lòch söû con ngöôøi laø moät caâu truyeän veà "moät cuoäc ñoái choïi khuûng khieáp choáng laïi caùc quyeàn löïc taêm toái ñang thaám nhaäp taát caû lòch söû con ngöôøi. Cuoäc chieán ñaõ xaåy ra töø ngay thuôû ban ñaàu cuûa theá giôùi vaø seõ coøn tieáp tuïc cho ñeán ngaøy cuøng thaùng taän, nhö Chuùa ñaõ chöùng thöïc (x.Mt.24:13; 13:24-30, 36-43). Bò keït trong cuoäc xung khaéc naøy, con ngöôøi baét buoäc phaûi lieân tuïc goàng mình leân, neáu hoï muoán gaén boù vôùi nhöõng gì thieän haûo, hoï cuõng khoâng theå naøo chieám ñöôïc tình traïng chính tröïc cuûa mình maø laïi khoâng coù nhöõng coá gaéng caû theå cuøng vôùi söï hoã trôï cuûa ôn Chuùa" (cuøng nguoàn, ñoaïn 37).
Toùm laïi, chuùng ta coù theå noùi raèng, neáu taàm voùc phaùt trieån cuûa vöông quoác Thieân Chuùa khoâng ñoàng nhaát vôùi vieäc tieán hoùa cuûa theá giôùi, thì daàu sao vöông quoác cuûa Thieân Chuùa cuõng vaãn ôû trong theá gian, tröôùc heát, ôû trong con ngöôøi laø thaønh phaàn soáng ñoäng vaø hoaït ñoäng trong theá gian. Kitoâ höõu bieát raèng, vôùi vieäc daán thaân phuïc vuï cho tình traïng tieán boä cuûa lòch söû, vaø vôùi söï hoã trôï cuûa ôn Thieân Chuùa, hoï coäng taùc vaøo vieäc phaùt trieån vöông quoác cuûa Ngaøi, höôùng veà taàm voùc vieân troïn theo lòch söû vaø caùnh chung cuûa döï aùn Quan Phoøng thaàn linh.
Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page