Trong baøi giaùo lyù tröôùc, chuùng ta ñaõ giaûi quyeát vaán ñeà maø nhieàu ngöôøi ñaët ra trong moïi thôøi ñaïi lieân quan ñeán Vieäc Quan Phoøng thaàn linh ñoái dieän vôùi söï döõ vaø khoå ñau. Lôøi cuûa Thieân Chuùa ñaõ soi saùng vaø ñuùc keát raèng: "söï döõ khoâng qua maët ñöôïc söï khoân ngoan (cuûa Thieân Chuùa)" (Wis.7:30). Lôøi naøy coù yù noùi raèng Thieân Chuùa ñeå cho, chöù Ngaøi khoâng muoán, söï döõ xaåy ra treân theá gian laø vì caùc muïc ñích cao caû hôn. Hoâm nay, chuùng ta muoán laéng nghe Chuùa Gieâsu Kitoâ, Ñaáng hieán cho chuùng ta moät giaûi ñaùp troïn veïn vaø ñaày ñuû cho vaán ñeà traên trôû naøy, trong töông quan vôùi maàu nhieäm vöôït qua.
Tröôùc heát, chuùng ta haõy suy nieäm veà söï kieän Thaùnh Phaoloâ coâng boá raèng Chuùa Kitoâ töû giaù nhö laø "quyeàn naêng cuûa Thieân Chuùa vaø khoân ngoan cuûa Thieân Chuùa" (1Cor.1:24), Ñaáng maø trong Ngöôøi caùc tín höõu laõnh nhaän ôn cöùu roãi. Quyeàn naêng cuûa Ngöôøi chaéc chaén laø kyø dieäu, nhaát laø khi quyeàn naêng naøy toû hieän ra nôi noãi yeáu ñuoái vaø heøn haï cuûa cuoäc thöông khoù vaø töû naïn cuûa Thaäp Giaù. Ñoù laø moät khoân ngoan sieâu vieät maø neáu khoâng ñöôïc maïc khaûi thì khoâng theå naøo bieát ñöôïc. Theo döï aùn ñôøi ñôøi cuûa Thieân Chuùa, cuõng nhö theo taùc ñoäng quan phoøng cuûa Ngaøi trong lòch söû, thì moïi söï döõ, nhaát laø söï döõ luaân lyù - töùc toäi loãi - vì thaäp giaù vaø cuoäc phuïc sinh cuûa Chuùa Kitoâ, ñeàu phaûi quïi luïy söï thieän cuûa ôn cöùu chuoäc vaø cöùu ñoä. Coù theå noùi raèng, trong Ngöôøi, Thieân Chuùa bieán söï döõ thaønh söï laønh. Theo moät nghóa naøo ñoù, Ngaøi thöïc hieän ñieàu naøy töø chính söï döõ toäi loãi, moät söï döõ laø nguyeân nhaân ñau khoå cho Con Chieân Voâ Toäi cuõng nhö cho caùi cheát kinh hoaøng Ngöôøi phaûi chòu treân thaäp giaù nhö moät naïn nhaân cuûa toäi loãi theá gian. Phuïng vuï cuûa Giaùo Hoäi khoâng ngaàn ngaïi noùi veà toäi loãi naøy laø moät "toäi coù phuùc" (felix culpa; x.Exsultet Leã Voïng Phuïc Sinh).
Bôûi vaäy, neáu khoâng caên cöù vaøo Chuùa Kitoâ, khoâng theå naøo giaûi ñaùp döùt khoaùt noåi vaán ñeà laøm sao dung hoøa ñöôïc söï döõ vaø khoå ñau vôùi söï thaät veà Vieäc Quan Phoøng thaàn linh. Moät ñaøng, Chuùa Kitoâ, Lôøi nhaäp theå, ñaõ xaùc nhaän baèng ñôøi soáng cuûa Ngöôøi - moät cuoäc soáng ngheøo naøn, heøn haï vaø vaát vaû - nhaát laø baèng cuoäc khoå naïn vaø töû giaù cuûa Ngöôøi, raèng Thieân Chuùa ôû vôùi moïi ngöôøi trong khoå ñau cuûa hoï. Thaät vaäy, Thieân Chuùa ñaõ khoaùc vaøo mình ñuû moïi hình thöùc khoå ñau cuûa cuoäc soáng con ngöôøi treân traàn gian. Chuùa Gieâsu Kitoâ ñoàng thôøi cuõng cho thaáy raèng vieäc chòu ñöïng ñau khoå naøy coù moät giaù trò vaø quyeàn naêng cöùu chuoäc vaø cöùu ñoä. "Gia saûn khoâng hö naùt", nhö Thaùnh Pheâroâ noùi ñeán trong thö thöù nhaát cuûa ngaøi aáy, ñaõ ñöôïc doïn saün nhôø vieäc chòu khoå naøy: "moät gia nghieäp khoâng hö naùt daønh cho anh em ôû treân trôøi" (1Pt.1:4). Söï thaät veà Vieäc Quan Phoøng, vì "quyeàn naêng vaø khoân ngoan" cuûa thaäp giaù Chuùa Kitoâ, ñaõ coù ñöôïc moät yù nghóa caùnh chung toái haäu. Caâu traû lôøi cuoái cuøng cho vaán naïn veà söï döõ vaø khoå ñau hieän dieän trong ñôøi soáng traàn gian cuûa chuùng ta ñöôïc maïc khaûi thaàn linh giaûi quyeát theo quan ñieåm cuûa "vieäc tieàn ñònh trong Chuùa Kitoâ", theo quan ñieåm cuûa ôn goïi con ngöôøi tham döï vaøo söï soáng ñôøi ñôøi, tham döï vaøo söï soáng cuûa chính Thieân Chuùa. Chuùa Kitoâ ñaõ cung caáp cho chuùng ta caâu traû lôøi naøy, baèng vieäc xaùc nhaän noù nôi thaäp giaù vaø cuoäc phuïc sinh cuûa Ngöôøi.
Nhö vaäy, moïi söï, ngay caû söï döõ vaø khoå ñau coù maët treân theá gian naøy, nhaát laø trong lòch söû con ngöôøi, ñeàu phaûi tuøy thuoäc vaøo söï khoân ngoan khoân doø ñoù, nhö Thaùnh Phaoloâ ñaõ ngaây ngaát keâu leân: "OÂi saâu thaúm thay nhöõng kho taøng, khoân ngoan vaø tri thöùc cuûa Thieân Chuùa! Phaùn quyeát cuûa Ngaøi khoân thaáu bieát bao vaø ñöôøng loái cuûa Ngaøi khoân doø bieát maáy…" (Rm.11:33). Trong toaøn theå töông quan cuûa ôn cöùu ñoä thì "söï döõ khoâng qua maët ñöôïc söï khoân ngoan" (Wis.7:30). Ñoù laø moät söï khoân ngoan ñaày yeâu thöông, vì "Thieân Chuùa quùa yeâu theá gian ñeán noãi ñaõ ban Con moät mình…" (Jn.3:16).
Baûn vaên cuûa chính caùc toâng ñoà noùi nhieàu ñeán söï khoân ngoan naøy, moät söï khoân ngoan ñaày yeâu thöông thoâng caûm ñoái vôùi keû khoå ñau, ñeå giuùp keû saàu thöông nhaän bieát aân suûng cuûa Thieân Chuùa. Vaäy Thaùnh Pheâroâ ñaõ vieát göûi cho caùc Kitoâ höõu tieân khôûi theá naøy: "Anh em haõy haân hoan veà ñieàu naøy, maëc duø giôø ñaây anh em coù phaûi chòu ñöïng caùc thöù thöû thaùch trong moät thôøi gian" (1Pt.1:6). Thaùnh nhaân coøn theâm: "Ñeå ñöùc tin nguyeân tuyeàn cuûa anh em, quùi hôn vaøng thöû löûa, coù theå vang leân lôøi chuùc tuïng, toân vinh vaø toân kính vaøo luùc Chuùa Gieâsu Kitoâ toû hieän" (1Pt.1:7).
Thaùnh toâng ñoà Giacoâbeâ cuõng dieãn taû nhö theá khi ngaøi huaán duï caùc Kitoâ höõu haân hoan vaø nhaãn naïi ñöông ñaàu vôùi nhöõng thöû thaùch: "Anh em ôi, haõy heát söùc vui möøng khi anh em gaëp phaûi caùc thöù thöû thaùch, vì anh em bieát raèng vieäc ñöùc tin cuûa anh em ñöôïc thöû thaùch seõ phaùt sinh kieân trì. Vaø haõy ñeå cho loøng kieân trì neân troïn nôi anh em" (Jas.1:2-4). Sau heát, trong Thö göûi cho giaùo ñoaøn Roâma, Thaùnh Phaoloâ so saùnh nhöõng khoå ñau cuûa nhaân loaïi vaø cuûa thieân nhieân vôùi moät thöù "reân xieát luùc laâm boàn" cuûa toaøn theå taïo sinh, khi nhaán maïnh ñeán "vieäc reân xieát beân trong" cuûa "thaønh phaàn ñaõ laõnh nhaän nhöõng hoa traùi ñaàu muøa cuûa Thaàn Linh" ñang mong chôø ñöôïc hoaøn toaøn thöøa nhaän, töùc laø, "vieäc thaân xaùc cuûa chuùng ta ñöôïc cöùu chuoäc" (x.Rm.8:22-23). Theá nhöng ngaøi theâm laø: "Chuùng ta bieát raèng Thieân Chuùa laøm cho moïi söï vì thieän ích cuûa nhöõng ai meán yeâu Ngaøi…" (Rm.8:28), vaø "Ai coù theå taùch chuùng ta ra khoûi tình yeâu cuûa Chuùa Kitoâ? Gian nan khoán khoù, buoàn thöông, baét bôù, ñoùi khaùt, traàn truoàng, hieåm nguy hay göôm giaùo ö?" (Rm.8:35). Cuoái cuøng, ngaøi keát laïi: "Toâi chaéc chaén raèng, duø söï cheát hay söï soáng… duø baát cöù moät söï gì nôi taïo thaønh cuõng seõ khoâng theå taùch chuùng ta khoûi tình yeâu cuûa Thieân Chuùa trong Chuùa Gieâsu Kitoâ, Chuùa chuùng ta" (Rm.8:38-39).
Vieäc Quan Phoøng thaàn linh coøn toû ra tính caùch daïy doã thaàn linh theo nhö vai troø laøm cha cuûa Thieân Chuùa nöõa: "Anh em haõy chòu ñöïng thöû thaùch nhö vieäc Thieân Chuùa ñaøo luyeän anh em (paideia nghóa laø giaùo duïc), Ñaáng ñoái xöû vôùi anh em nhö con caùi cuûa Ngaøi; vì coù con caùi naøo maø laïi khoâng ñöôïc cha huaán luyeän cho?… Vì phuùc lôïi cuûa chuùng ta, Thieân Chuùa huaán luyeän chuùng ta, ñeå chuùng ta ñöôïc thoâng phaàn söï thaùnh thieän cuûa Ngaøi" (Heb.12:7, 10).
Bôûi theá, khoå ñau, theo con maét ñöùc tin, cho duø noù vaãn coøn toû ra nhö moät khuoân maët muø mòt nôi ñònh meänh cuûa con ngöôøi treân theá gian naøy, cuõng cho pheùp chuùng ta thaáy ñöôïc maàu nhieäm cuûa Vieäc Quan Phoøng thaàn linh haøm chöùa nôi maïc khaûi cuûa Chuùa Kitoâ, nhaát laø nôi thaäp giaù vaø cuoäc phuïc sinh cuûa Ngöôøi. Chaéc chaén vaãn khoâng theå naøo heát ñöôïc vieäc con ngöôøi, khi töï hoûi mình nhöõng caâu hoûi ngaøn xöa veà söï döõ vaø khoå ñau coù maët treân theá gian ñöôïc Thieân Chuùa taïo thaønh, vaãn khoâng tìm thaáy ngay moät giaûi ñaùp töùc thôøi, nhaát laø ôû vaøo tröôøng hôïp hoï khoâng coù moät ñöùc tin soáng ñoäng vaøo maàu nhieäm vöôït qua cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ. Tuy nhieân, daàn daàn, vôùi söï hoã trôï cuûa moät ñöùc tin ñöôïc nuoâi döôõng baèng nguyeän caàu, con ngöôøi seõ khaùm phaù ra yù nghóa ñích thöïc cuûa khoå ñau maø moïi ngöôøi ñeàu caûm nghieäm thaáy nôi cuoäc soáng cuûa mình. Ñoù laø moät khaùm phaù döïa vaøo lôøi cuûa maïc khaûi thaàn linh, cuõng nhö vaøo "lôøi Thaäp Giaù" (x.1Cor.1:18) cuûa Chuùa Kitoâ laø "quyeàn naêng cuûa Thieân Chuùa vaø khoân ngoan cuûa Thieân Chuùa" (1Cor.1:24). Coâng Ñoàng Chung Vaticanoâ II vieát: "Nhôø Chuùa Kitoâ vaø trong Chuùa Kitoâ, nhöõng nan giaûi cuûa saàu ñau vaø söï cheát trôû thaønh yù nghóa. Khoâng coù Phuùc AÂm cuûa Ngöôøi, chuùng seõ laøm cho chuùng ta chôùi vôùi" (Hieán Cheá Gaudium et Spes, ñoaïn 22). Neáu nhôø ñöùc tin chuùng ta khaùm phaù ra quyeàn naêng naøy vaø "khoân ngoan" naøy thì chuùng ta ñang ôû treân con ñöôøng cöùu ñoä cuûa Vieäc Quan Phoøng thaàn linh. Caùc lôøi cuûa taùc giaû Thaùnh Vònh sau ñaây xaùc nhaän ñieàu aáy:
"Chuùa laø muïc töû
cuûa toâi…
Cho duø böôùc ñi trong thung luõng
toái
Toâi cuõng khoâng sôï söï döõ:
vì Ngaøi ôû beân toâi"
(Ps.23:1,4).
Nhö theá, Vieäc Quan Phoøng thaàn linh toû ra cho thaáy nhö laø vieäc Thieân Chuùa ñi beân con ngöôøi.
Toùm laïi, söï thaät veà Vieäc Quan Phoøng, moät vieäc maät thieát gaén lieàn vôùi maàu nhieäm taïo döïng, phaûi ñöôïc hieåu trong töông quan vôùi toaøn boä maïc khaûi, vôùi taát caû nieàm tin. Nhôø ñoù, ngöôøi ta thaáy raèng maïc khaûi veà "vieäc tieàn ñònh" (praedestinatio) con ngöôøi cuõng nhö cuûa theá gian trong Chuùa Kitoâ, maïc khaûi veà toaøn theå coâng cuoäc cöùu ñoä cuøng vôùi vieäc hieän thöïc cuûa coâng cuoäc naøy trong lòch söû, ñaõ aên khôùp vôùi söï thaät cuûa Vieäc Quan Phoøng. Söï thaät cuûa Vieäc Quan Phoøng thaàn linh cuõng gaén lieàn vôùi söï thaät veà vöông quoác (x.Mt.6:33; x.Lk.12:31). Söï thaät veà Vieäc Quan Phoøng thaàn linh, veà vieäc quaûn trò sieâu vieät cuûa Thieân Chuùa nôi theá giôùi taïo sinh, trôû neân saùng toû trong yù nghóa cuûa söï thaät veà vöông quoác Thieân Chuùa, veà moät vöông quoác maø Thieân Chuùa töø ñôøi ñôøi ñaõ coù yù ñònh theå hieän nôi theá giôùi taïo sinh, caên cöù vaøo "vieäc tieàn ñònh trong Chuùa Kitoâ", Ñaáng laø "tröôûng töû cuûa moïi thoï sinh" (Col.1:15).