Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page
"Thieân Chuùa ñaõ döïng neân con ngöôøi theo hình aûnh mình, theo hình aûnh Thieân Chuùa Ngaøi ñaõ döïng neân hoï; Ngaøi ñaõ döïng neân hoï coù nam coù nöõ" (Gn.1:27). Ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ ñöôïc döïng neân ñoàng phaåm giaù nhö nhöõng baûn vò, nhö caùc ñôn vò thaønh neân bôûi tinh thaàn vaø xaùc theå. Hoï khaùc bieät nhau theo caáu truùc taâm-theå lyù cuûa hoï. Höõu theå con ngöôøi mang daáu aán nam tính hay nöõ tính.
Duø laø moät daáu hieäu ña daïng, höõu theå con ngöôøi cuõng noùi leân tính chaát boå xung. Ñieàu naøy coù theå suy dieãn töø baûn vaên "Giaveâ", ñoaïn veà con ngöôøi khi nhìn thaáy ngöôøi nöõ môùi ñöôïc döïng neân thì keâu leân: "Ñaây roài, xöông naøy laø xöông toâi vaø thòt naøy laø thòt toâi" (Gn.2:23). Nhöõng lôøi naøy laø nhöõng lôøi vui möøng vaø cuõng laø nhöõng lôøi ngaây ngaát cuûa con ngöôøi khi troâng thaáy moät höõu theå thöïc söï gioáng nhö mình. Tính chaát vöøa ña dieän vöøa boå xung taâm linh nôi con ngöôøi laø caên nguyeân cho tình traïng phong phuù ñaëc bieät cuûa nhaân tính, moät tình traïng xöùng hôïp vôùi gioøng doõi Adong qua suoát gioøng lòch söû cuûa hoï. Ñôøi soáng hoân nhaân ñaõ baét nguoàn töø ñaây, do Ñaáng Hoùa Coâng thieát laäp ngay töø ban ñaàu: "Bôûi theá, ngöôøi nam lìa boû cha meï mình maø gaén boù vôùi vôï mình, vaø hoï trôû neân moät xaùc thòt" (Gn.2:24).
Ñoaïn Saùch Khôûi Nguyeân naøy töông ñöông vôùi ñoaïn Saùch Khôûi Nguyeân 1 caâu 28 veà phuùc laønh saûn sinh: "Haõy sinh soâi naåy nôû cho ñaày maët ñaát maø chuû trò noù…". Ñöôïc haøm chöùa trong maàu nhieäm taïo döïng con ngöôøi, vieäc thieát laäp ñôøi soáng hoân nhaân vaø gia ñình nhö ñöôïc gaén lieàn vôùi leänh "haõy chuû trò" traùi ñaát do Taïo Hoùa trao phoù cho caëp vôï choàng tieân khôûi aáy.
Con ngöôøi ñöôïc keâu goïi "chuû trò traùi ñaát". Theá nhöng, haõy chuù yù cho kyõ, "haõy chuû trò" noù chöù khoâng phaûi laø taøn phaù noù, vì taïo thaønh laø moät taëng aân cuûa Thieân Chuùa neân noù phaûi ñöôïc toân troïng. Con ngöôøi laø hình aûnh cuûa Thieân Chuùa khoâng phaûi ôû choã coù nam coù nöõ, maø coøn ôû moái töông heä cuûa hai phaùi tính. Moái töông heä naøy laøm neân linh hoàn cuûa "moái hieäp thoâng caùc baûn vò", moät moái hieäp thoâng ñöôïc thieát laäp thaønh ñôøi soáng hoân nhaân vaø cho thaáy moät töông töï naøo ñoù nhö moái hieäp nhaát nôi ba Baûn Vò Thaàn Linh.
Veà vaán ñeà naøy, Coâng Ñoàng Chung Vaticanoâ II ñaõ noùi vôùi chuùng ta raèng: "Thieân Chuùa ñaõ khoâng döïng neân con ngöôøi laø moät höõu theå leû loi. Töø ban ñaàu, 'Ngaøi ñaõ döïng neân hoï coù nam coù nöõ' (Gn.1:27). Moái thaân giao nam nöõ naøy ñaõ taïo neân theå thöùc hieäp thoâng ñaàu tieân giöõa caùc baûn vò. Vì, theo baûn tính saâu xa cuûa mình, con ngöôøi laø moät höõu theå thuoäc veà xaõ hoäi, vaø tröø phi con ngöôøi lieân heä mình vôùi ngöôøi khaùc, hoï khoâng theå naøo soáng ñoäng hay phaùt trieån naêng löïc cuûa mình" (Hieán Cheá Gaudium et Spes, ñoaïn 12).
Nhö theá, ñoái vôùi con ngöôøi, vieäc taïo döïng bao goàm caû moái lieân heä vôùi theá giôùi, laãn moái lieân heä vôùi höõu theå nhaân loaïi khaùc (moái lieân heä nam nöõ) cuõng nhö vôùi caùc höõu theå gioáng hoï. "Vieäc chuû trò traùi ñaát" ñaõ phaùc hoïa ñaëc tính "töông quan" cuûa vieäc con ngöôøi hieän höõu. Caùc chieàu kích "vôùi caùc höõu theå khaùc", "nôi caùc höõu theå khaùc" vaø "cho caùc höõu theå khaùc" xöùng hôïp vôùi baûn vò con ngöôøi nhö laø "hình aûnh Thieân Chuùa". Nhöõng chieàu kích naøy ñaõ thieát laäp vò trí cuûa con ngöôøi nôi caùc taïo sinh ngay töø ban ñaàu. Vì muïc ñích naøy, con ngöôøi ñaõ ñöôïc hieän höõu hoùa nhö laø moät chuû theå (nhö "caùi toâi" cuï theå), coù nhaän thöùc minh trí vaø töï do.
Khaû naêng hieåu bieát veà minh trí cuûa con ngöôøi hoaøn toaøn taùch bieät hoï khoûi toaøn khoái thuù vaät coù khaû naêng nhaän thöùc bò giôùi haïn nôi caùc caûm quan. Kieán thöùc cuûa minh trí laøm cho con ngöôøi coù khaû naêng nhaän ñònh, khaû naêng phaân bieät söï thaät vaø söï giaû. Kieán thöùc cuûa minh trí thöïc hieän nhö theá baèng vieäc môû ra tröôùc con ngöôøi caùc ngaønh khoa hoïc, caùc ngaønh veà bình phaåm, caùc ngaønh veà vieäc theo phöông phaùp ñeå tìm kieám chaân lyù cuûa thöïc taïi. Con ngöôøi mang trong mình moät moái lieân heä thöïc söï vôùi söï thaät, moät moái lieân heä noùi leân tính chaát cuûa hoï nhö laø moät höõu theå sieâu vieät. Kieán thöùc veà söï thaät thaám nhaäp vaøo toaøn theå laõnh vöïc lieân heä giöõa con ngöôøi vôùi theá giôùi, cuõng nhö vôùi caùc höõu theå khaùc. Noù laø moät tieàn ñeà khoâng theå thieáu nôi moïi theå thöùc vaên hoùa.
Ñöôïc thaét buoäc vôùi söï thieän baèng moái lieân heä noäi taïi, nieàm töï do cuûa yù muoán con ngöôøi cuõng gaén lieàn vôùi kieán thöùc cuûa minh trí vaø lieân heä caû vôùi söï thaät. Caùc taùc ñoäng cuûa con ngöôøi töï mình mang daáu hieäu töï quyeát cuûa yù muoán vaø cuûa vieäc choïn löïa. Toaøn boä luaân lyù hoïc baét nguoàn töø choã naøy. Con ngöôøi coù khaû naêng choïn löïa giöõa thieän vaø aùc, ñöôïc hoã trôï ñeå laøm vieäc naøy baèng tieáng löông taâm, moät löông taâm thuùc giuïc hoï laøm laønh laùnh döõ.
Nhö kieán thöùc veà söï thaät, khaû naêng choïn löïa - töùc laø yù muoán töï do - hoøa nhaäp toaøn khoái lieân heä giöõa con ngöôøi vôùi theá giôùi, nhaát laø vôùi caùc con ngöôøi khaùc vaø coøn ñi xa hôn theá nöõa.
Nhôø baûn chaát linh thieâng vaø khaû naêng kieán thöùc veà minh trí, cuøng khaû naêng töï do choïn löïa vaø taùc haønh, con ngöôøi, ngay töø ban ñaàu, coù moät lieân heä ñaëc bieät vôùi Thieân Chuùa. Trình thuaät veà vieäc taïo döïng (x.Gn.1-3) cho pheùp chuùng ta nhaän ñònh raèng "hình aûnh Thieân Chuùa" ñöôïc toû hieän treân heát nôi moái lieân heä "caùi toâi" cuûa con ngöôøi vôùi "Quùi Vò" thaàn linh. Con ngöôøi nhaän bieát Thieân Chuùa, vaø taâm can cuøng yù muoán cuûa hoï coù khaû naêng hieäp nhaát vôùi Thieân Chuùa (homo est capax Dei). Con ngöôøi coù theå thöa "vaâng" vôùi Thieân Chuùa, song hoï cuõng coù theå noùi "khoâng". Hoï coù khaû naêng chaáp nhaän Thieân Chuùa vaø yù muoán thaùnh haûo cuûa Ngaøi, song cuõng coù khaû naêng choáng laïi.
Taát caû nhöõng ñieàu naøy haøm chöùa nôi yù nghóa laø "hình aûnh Thieân Chuùa" ñöôïc Saùch Huaán Ca cho chuùng ta thaáy: "Chuùa ñaõ döïng neân höõu theå con ngöôøi töø buïi ñaát vaø traû hoï veà vôùi ñaát buïi… Ngaøi ñaõ maëc cho hoï söùc maïnh nhö cuûa Ngaøi, vaø ñaõ laøm cho hoï neân gioáng hình aûnh Ngaøi. Ngaøi ñaõ khieán taát caû moïi sinh vaät toân sôï hoï, vaø ban cho hoï quyeàn thoáng trò treân hoang thuù vaø chim choùc. Ngaøi döïng neân hoï coù mieäng löôõi vaø con maét; Ngaøi cho hoï coù tai nghe vaø trí hieåu. Ngaøi laøm cho hoï ñaày nhöõng kieán thöùc vaø hieåu bieát, vaø toû cho hoï söï laønh söï döõ… Ngaøi ñeå maét treân con tim hoï (haõy chuù yù ñeán vieäc dieãn taû ôû ñaây!) ñeå toû cho hoï thaáy uy nghi cao caû cuûa caùc vieäc Ngaøi laøm… Ngaøi gôïi leân cho hoï kieán thöùc, moät leà luaät soáng laøm cô nghieäp cho hoï. Ngaøi ñaõ thieát laäp vôùi hoï moät giaùo öôùc vónh cöûu, Ngaøi ñaõ toû cho hoï bieát caùc giôùi leänh cuûa Ngaøi" (17:1,3-7,9-10). Nhöõng lôøi naøy chaát chöùa moät kho taøng phong phuù vaø saâu xa giuùp chuùng ta suy nghó.
Coâng Ñoàng Chung Vaticanoâ II ñaõ dieãn ñaït cuøng moät söï thaät naøy veà con ngöôøi, baèng moät ngoân ngöõ vöøa daøi laâu vöøa hieän ñaïi. "Con ngöôøi chæ coù theå höôùng veà söï thieän haûo trong töï do… phaåm vò cuûa con ngöôøi ñoøi hoï taùc haønh theo yù thöùc vaø töï do choïn löïa…" (Hieán Cheá Gaudium et Spes, ñoaïn 17). "Vì bôûi nhöõng phaåm tính noäi taïi cuûa mình, con ngöôøi qua maët toaøn khoái thuaàn söï vaät. Hoï laën saâu vaøo thaâm cung thöïc taïi khi naøo hoï ñi vaøo coõi loøng cuûa mình; Thieân Chuùa, Ñaáng thaáu suoát taâm can, ñôïi chôø hoï ôû ñoù; ôû ñoù, hoï nhaän ra ñöôïc ñònh meänh xöùng hôïp cuûa mình döôùi con maét Thieân Chuùa" (ñoaïn 14 cuøng nguoàn). "Tö do chaân chính laø moät daáu hieäu phi thöôøng cuûa hình aûnh thaàn linh trong con ngöôøi" (ñoaïn 17 cuøng nguoàn). Töï do thöïc söï laø töï do trong söï thöïc, ñöôïc in aán nôi thöïc taïi "hình aûnh thaàn linh" ngay töø ban ñaàu.
Vì "hình aûnh" naøy, con ngöôøi, moät chuû theå hieåu bieát vaø töï do, khoâng phaûi chæ ñöôïc keâu goïi ñeå bieán ñoåi theá giôùi theo möùc ñoä nhöõng nhu caàu chính ñaùng cuûa hoï. Hoï khoâng chæ ñöôïc keâu goïi ñeán moái hieäp thoâng caùc baûn vò xöùng hôïp vôùi theå cheá hoân nhaân (communio personarum) laø khôûi ñieåm cuûa gia ñình. Hoï coøn ñöôïc keâu goïi thieát laäp giao öôùc vôùi Thieân Chuùa nöõa. Hoï khoâng phaûi chæ laø moät taïo vaät thuaàn tuùy cuûa Hoùa Coâng, maø coøn laø hình aûnh cuûa Thieân Chuùa. Hoï laø taïo vaät nhö moät hình aûnh Thieân Chuùa, vaø hoï cuõng laø hình aûnh Thieân Chuùa nhö moät taïo vaät. Trình thuaät veà vieäc taïo döïng trong Saùch Khôûi Nguyeân ôû caùc ñoaïn töø 1 ñeán 3 coù lieân heä vôùi ñoaïn veà vieäc thieát laäp giao öôùc ñaàu tieân cuûa Thieân Chuùa vôùi con ngöôøi. Vieäc thieát laäp giao öôùc naøy (cuõng nhö vieäc taïo döïng) hoaøn toaøn laø moät saùng kieán toái haäu cuûa Thieân Chuùa Hoùa Coâng. Noù seõ maõi khoâng thay ñoåi qua gioøng lòch söû cöùu ñoä, cho ñeán khi Thieân Chuùa thieát laäp giao öôùc cuoái cuøng vaø vónh cöûu vôùi nhaân loaïi trong Chuùa Gieâsu Kitoâ.
Con ngöôøi laø moät chuû theå xöùng hôïp vôùi vieäc thieát laäp giao öôùc, vì hoï ñaõ ñöôïc döïng neân "theo hình aûnh" cuûa Thieân Chuùa, coù khaû naêng hieåu bieát vaø töï do. Tö töôûng Kitoâ giaùo ñaõ nhaän thaáy "caùi töông töï" Thieân Chuùa nôi con ngöôøi moät caên nguyeân cho ôn goïi cuûa hoï trong vieäc hoï ñöôïc tham döï vaøo söï soáng noäi taïi cuûa Thieân Chuùa - vieäc hoï vöôn tôùi laõnh vöïc sieâu nhieân.
Nhö theá, söï thaät maïc khaûi veà con ngöôøi ñöôïc döïng neân "theo hình aûnh vaø töông töï nhö Thieân Chuùa" chaúng nhöõng coù taát caû nhöõng gì laø "humanum" nôi hoï, thieát yeáu cho nhaân tính cuûa hoï, maø coøn coù theå coù caû caùi laø "divinum" nhöng khoâng nöõa. Töùc laø, noù cuõng chaát chöùa nhöõng gì Thieân Chuùa - Cha, Con vaø Thaùnh Thaàn - ñaõ de facto tieân lieäu tröôùc cho con ngöôøi theo chieàu kích sieâu nhieân nôi vieäc hoï hieän höõu, nhöõng yeáu toá maø neáu thieáu huït, con ngöôøi khoâng theå naøo ñaït tôùi taàm möùc troïn veïn nhö Hoùa Coâng aán ñònh cho hoï.
Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page