"Toâi tin kính Chuùa Thaùnh Thaàn laø Chuùa vaø laø Ñaáng ban söï soáng, Ngaøi bôûi Chuùa Cha vaø Chuùa Con maø ra. Ngaøi cuõng ñöôïc phuïng thôø vaø toân vinh vôùi Chuùa Cha vaø Chuùa Con. Ngaøi ñaõ duøng caùc tieân tri maø phaùn daïy".
Hoâm nay chuùng ta baét ñaàu caùc baøi giaùo lyù cuûa chuùng ta veà Chuùa Thaùnh Thaàn. Khi noùi veà Chuùa Cha vaø Chuùa Con chuùng ta ñaõ söû duïng Kinh Tin Kính cuûa Coâng Ñoàng Chung Niceâa vaø Contantinoâpoâli hieän duøng cho phuïng vuï Latinh theá naøo, chuùng ta cuõng vaãn laøm nhö theá.
Caùc Coâng Ñoàng Chung Niceâa (325) vaø Contantinoâpoâli (381) ôû theá kyû thöù 4 ñaõ goùp phaàn vaøo vieäc laøm saùng toû caùc yù nieäm ñöôïc söû duïng chung chung ñeå trình baøy giaùo lyù veà Thieân Chuùa Ba Ngoâi Chí Thaùnh - Thieân Chuùa duy nhaát laø Cha vaø Con vaø Thaùnh Thaàn trong söï hieäp nhaát nôi thaàn tính. Vieäc hình thaønh giaùo lyù veà Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ ñaëc bieät coù keå töø hai Coâng Ñoàng naøy.
Giaùo Hoäi tuyeân xöng ñöùc tin cuûa mình nôi Chuùa Thaùnh Thaàn baèng nhöõng lôøi ñöôïc trích daãn treân ñaây. Ñöùc tin laø moät ñaùp öùng ñoái vôùi vieäc Thieân Chuùa töï toû mình ra. Ngaøi ñaõ toû mình ra "qua caùc tieân tri, vaø trong thôøi sau heát naøy… qua moät Ngöôøi Con" (Heb.1:1). Chuùa Con, Ñaáng toû Cha ra cho chuùng ta, cuõng ñaõ toû cho thaáy caû Chuùa Thaùnh Thaàn. Töø ngöõ Quicumque maø Kinh Tin Kính cuûa theá kyû thöù naêm tuyeân xöng: "Chuùa Cha theá naøo, Chuùa Con cuõng theá, vaø Chuùa Thaùnh Thaàn cuõng vaäy". Chöõ "nhö vaäy" ôû ñaây ñöôïc daãn giaûi roõ nghóa hôn nhôø nhöõng lôøi cuûa töø Quicumque sau ñoù: "töï höõu, voâ bieân, vónh cöûu, toaøn naêng… khoâng phaûi laø ba quyeàn toaøn naêng maø chæ laø moät quyeàn toaøn naêng duy nhaát, töùc laø Thieân Chuùa Ngoâi Cha, Thieân Chuùa Ngoâi Con, Thieân Chuùa Ngoâi Thaùnh Thaàn… Khoâng phaûi coù ba Thieân Chuùa song chæ coù moät Thieân Chuùa duy nhaát".
Ñeå baét ñaàu, caùch toát nhaát laø caét nghóa tieáng Thaàn Linh - Chuùa Thaùnh Linh. Chöõ "thaàn linh" ñaõ xuaát hieän ôû ngay nhöõng trang ñaàu cuûa Kinh Thaùnh. Chuùng ta ñaõ ñoïc thaáy chöõ naøy trong trình thuaät veà vieäc taïo döïng: "Thaàn Linh Thieân Chuùa baáy giôø di chuyeån treân maët caùc gioøng nöôùc" (Gn.1:2). Thaàn linh ñöôïc chuyeån dòch töø tieáng Do Thaùi "ruah" coù nghóa töông ñöông vôùi hôi thôû, luoàng khí, gioù thoåi. Noù ñöôïc dòch sang tieáng Hy Laïp laø "pneuma" bôûi chöõ "pneo", vaø sang tieáng Latinh laø "spiritus" bôûi chöõ "spiro", (cuõng nhö sang tieáng Balan laø "duch", tchnac, tchienie). Nhö chuùng ta seõ thaáy sau naøy taàm quan troïng cuûa Nguyeân ngöõ hoïc, vì noù giuùp vaøo vieäc daãn giaûi yù nghóa tín ñieàu vaø caùch thöùc giuùp hieåu ñöôïc noù.
Tính caùch thaàn linh laø moät öu phaåm chính yeáu cuûa thaàn tính. Trong cuoäc noùi chuyeän vôùi ngöôøi phuï nöõ Samaritanoâ, Chuùa Kitoâ ñaõ phaùn: "Thieân Chuùa laø Thaàn Linh…" (Jn.4:24). ÔÛ moät trong nhöõng baøi giaùo lyù tröôùc ñaây chuùng ta ñaõ noùi veà Thieân Chuùa nhö laø moät thaàn linh voâ cuøng toaøn haûo. Nôi Thieân Chuùa, "tính caùch thaàn linh" chaúng nhöõng bao haøm tính chaát hoaøn toaøn tuyeät ñoái voâ theå, maø coøn laø moät taùc ñoäng nhaän thöùc vaø yeâu meán tinh tuyeàn haèng höõu.
Thaùnh Kinh, nhaát laø Taân Öôùc, khi noùi veà Thaùnh Linh, khoâng coù yù noùi ñeán chính Höõu Theå cuûa Thieân Chuùa, maø laø ñeán Ñaáng ôû trong moái lieân heä vôùi Ngoâi Cha vaø Ngoâi Con. Nhieàu baûn vaên, nhaát laø nôi Phuùc AÂm cuûa Thaùnh Gioan, cho thaáy roõ söï kieän naøy, nhaát laø ñoaïn ghi laïi baøi giaõ töø cuûa Chuùa Kitoâ trong Böõa Tieäc Ly hoâm Thöù Naêm tröôùc leã Vöôït Qua.
Trong khung caûnh töø giaõ caùc toâng ñoà, Chuùa Gieâsu ñaõ loan baùo cuøng caùc vò vieäc "moät Ñaáng An UÛi khaùc" ñeán. Ngöôøi phaùn: "Ta seõ caàu xin Cha, vaø Ngaøi seõ ban cho caùc con moät Ñaáng An UÛi khaùc ñeå ôû cuøng caùc con muoân ñôøi, ñoù laø Thaàn Chaân Lyù…" (Jn.14:16). "Theá nhöng, Ñaáng An UÛi, töùc Thaùnh Linh, Ñaáng Cha nhaân danh Thaøy sai ñeán vôùi caùc con, seõ daïy cho caùc con heát moïi söï" (Jn.14:26). Thaùnh Linh, Ñaáng Chuùa Gieâsu ôû ñaây goïi laø Ñaáng An UÛi, seõ ñöôïc Cha nhaân danh Con sai ñeán. Vieäc sai khieán naøy ñöôïc chính Chuùa Gieâsu sau ñoù noùi roõ hôn: "Khi Ñaáng An UÛi ñeán, Ñaáng Thaøy seõ töø Cha sai ñeán, laø Thaàn Chaân Lyù, Ñaáng nhieäm xuaát töø Cha, Ngaøi seõ laøm chöùng cho Thaøy…" (Jn.15:26).
Nhö theá, Thaùnh Thaàn, Ñaáng nhieäm xuaát töø Cha, seõ ñöôïc sai ñeán vôùi caùc toâng ñoà vaø vôùi Giaùo Hoäi ñeàu bôûi Cha nhaân danh Con, cuõng nhö bôûi chính Con moät khi Con trôû veà cuøng Cha.
Chuùa Gieâsu coøn noùi: "Ngaøi (Thaàn Chaân Lyù) seõ toân vinh Thaøy vì Ngaøi seõ laáy cuûa Thaøy maø thoâng truyeàn cho caùc con. Taát caû moïi söï Cha coù ñeàu laø cuûa Thaøy; bôûi theá, Thaøy môùi noùi laø Ngaøi seõ laáy cuûa Thaøy maø thoâng truyeàn cho caùc con" (Jn.16:14-15).
Taát caû nhöõng lôøi naøy, cuõng nhö nhöõng lôøi khaùc chuùng ta thaáy trong Taân Öôùc, heát söùc quan troïng cho vieäc hieåu bieát veà coâng cuoäc cöùu chuoäc. Nhöõng lôøi aáy cho chuùng ta bieát Chuùa Thaùnh Thaàn laø ai trong moái töông lieân vôùi Chuùa Cha vaø Chuùa Con. Chuùng coù moät yù nghóa veà Ba Ngoâi Thieân Chuùa. Chuùng noùi vôùi chuùng ta chaúng nhöõng veà vieäc Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc Cha vaø Con "sai", maø coøn veà vieäc Ngaøi "nhieäm xuaát" töø Cha nöõa.
Ñeán ñaây chuùng ta ñaõ chaïm ñeán nhöõng vaán ñeà quan troïng coát yeáu nôi giaùo huaán cuûa Giaùo Hoäi veà Ba Ngoâi Chí Thaùnh. Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc Cha vaø Con sai ñeán sau Con, töùc sau khi Con ñaõ ñöôïc vinh quang (x.Jn.7:39;16:7) nhôø hoaøn thaønh söù vuï cöùu chuoäc cuûa mình. Nhöõng söù vuï (missiones) naøy thieát yeáu cho toaøn theå coâng cuoäc cöùu chuoäc nôi lòch söû loaøi ngöôøi.
"Nhöõng söù vuï" naøy bao goàm vaø toû cho thaáy "nhöõng tieán trình" nôi chính Thieân Chuùa. Con nhieäm sinh bôûi Cha töø ñôøi ñôøi nhö ñöôïc Cha sinh ra vaø ñaõ maëc laáy nhaân tính trong thôøi gian vì phaàn roãi cuûa chuùng ta. Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng nhieäm xuaát töø Cha vaø Con, toû hieän tröôùc heát vaøo luùc Chuùa Gieâsu laõnh nhaän pheùp röûa vaø Bieán Hình, roài vaøo ngaøy Leã Nguõ Tuaàn nôi caùc moân ñeä. Ngaøi ôû trong loøng cuûa tín höõu nhôø taëng aân ñöùa aùi.
Theá neân chuùng ta haõy laéng nghe lôøi caûnh giaùc cuûa Thaùnh Toâng Ñoà Phaoloâ: "Anh em chôù laøm phieàn loøng Thaùnh Thaàn Thieân Chuùa laø Ñaáng anh em ñaõ ñöôïc nieâm aán cho ngaøy cöùu ñoä" (Eph.4:30). Chuùng ta ñöôïc Ngaøi höôùng daãn. Ngaøi daãn daét chuùng ta treân "con ñöôøng" laø Chuùa Kitoâ cho ñeán cuoäc hoäi ngoä vinh phuùc vôùi Chuùa Cha.