Tuyeân Ngoân Keát Thuùc
Cuûa Hoäi Nghò Quoác Teá
Giöõa Phaät Töû Vaø Kitoâ Höõu
Taïi Thaønh Phoá Cao Huøng, Ñaøi Loan
Ñeå coù theâm taøi lieäu caäp nhaät veà noã löïc ñoái thoaïi giöõa kitoâ höõu vaø phaät töû, chuùng toâi xin ñaêng laïi sau ñaây Tuyeân Ngoân keát thuùc cuûa Hoäi Nghò giöõa Phaät Töû vaø Kitoâ Höõu ñöôïc toå chöùc bôûi Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng Ñoái Thoaïi Lieân Toân taïi Thaønh Phoá Cao Huøng, Ñaøi Loan, töø ngaøy 31 thaùng 7 naêm 1995 ñeán ngaøy 4 thaùng 8 naêm 1995. Tuyeân ngoân naøy do Nguyeãn Baù Tuøng chuyeån dòch töø baûn Anh Ngöõ ñaêng treân baùo Osservatore Romano soá 34, ngaøy 23/08/1995.
1. Ñöôïc thuùc ñaåy bôûi öôùc muoán song phöông cuûa caû Phaät Töû laãn Kitoâ höõu coù ñöôïc cô hoäi gaëp nhau ôû caáp ñoä lieân quoác, Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng Ñoái Thoaïi Lieân Toân, Vatican, ñaõ toå chöùc moät Hoäi Nghò Phaät Giaùo - Kitoâ Giaùo, do tu vieän Phaät Quang Sôn (Fo Kuang Shan) taïi thaønh phoá Cao Huøng (Kaohsiung), Ñaøi Loan, tieáp ñoùn töø ngaøy 31/07/1995 ñeán 4/08/1995.
Hoäi Nghò vôùi ñeà taøi "Phaät Giaùo vaø Kitoâ Giaùo: Ñoàng quy vaø Dò bieät", ñaõ quy tuï 10 hoïc giaû Phaät giaùo vaø 10 hoïc giaû Kitoâ giaùo töø caùc quoác gia Nhaät Baûn, Ñaøi Loan, Tích Lan, Thaùi Lan, Hoa Kyø vaø YÙ.
Yeáu toá coát yeáu cho söï thaønh coâng cuûa Hoäi Nghò laø khung caûnh chieâm nieäm, quy luaät nghieâm nhaët cuûa tu vieän, loøng hieáu khaùch quaûng ñaïi cuûa taêng ñoaøn, vaø baàu khí thanh tònh khoan haäu cuûa hoäi tröôøng. Theâm vaøo ñoù, Tu vieän Phaät Quang Sôn ñaõ coäng taùc moät caùch höõu hieäu cho vieäc hoäi thaûo ñöôïc dieãn tieán eâm ñeïp.
Nghò trình cuûa Hoäi Nghò goàm boán ñeà muïc: Thaân phaän Con ngöôøi vaø Nhu caàu Giaûi thoaùt; Thöïc taïi Toái haäu vaø Nieát baøn; Ñöùc Phaät vaø Ñöùc Kitoâ; vaø Vaán ñeà thôø ô ñoái vôùi con ngöôøi vaø Vieäc daán thaân xaõ hoäi.
Cuøng chung soáng vôùi nhau trong naêm ngaøy, ñoïc caùc taøi lieäu vaø thaûo luaän veà nhöõng nieàm tin, nhöõng kinh nghieäm vaø nhöõng giaù trò cuûa caû hai truyeàn thoáng, vaø tham gia vaøo nhöõng nhoùm ñoái thoaïi thaân maät hôn ñaõ giuùp caùc tham döï vieân, Phaät töû vaø Kitoâ höõu, ñaït ñeán moät söï caûm thoâng hoã töông saâu xa hôn veà nhöõng ñieåm ñoàng quy vaø dò bieät cuûa hai toân giaùo. Nhôø thoâng ñaït cho nhau ñieàu coù giaù trò cao nhaát trong taâm tö vaø trí tueä cuûa caùc tham döï vieân ôû bình dieän toân giaùo cuûa cuoäc gaëp gôõ, caùc thaønh vieân cuûa Hoäi Nghò cuõng ñaït ñeán moät söï töông kính saâu xa hôn ñoái vôùi caùc truyeàn thoáng hai phía. Vì nhieàu ngoä nhaän ñaõ ñöôïc minh baïch hoùa qua dieãn trình ñoái thoaïi naày maø söï nhaïy caûm vaø taùn döông ñoái vôùi toân giaùo cuûa hai beân cuõng thöïc söï gia taêng.
Thaân Phaän Con Ngöôøi vaø Nhu Caàu Giaûi Thoaùt
2. Caû Phaät Giaùo laãn Kitoâ Giaùo ñeàu nhìn nhaän raèng thaân phaän con ngöôøi veà phöông dieän naøo ñoù thì hö hoûng, vaø cuøng chaáp nhaän khaû theå cuûa moät söï thay ñoåi tích cöïc. Phöông caùch Phaät Giaùo aùp duïng ñeå giaûi quyeát vaán ñeà thaân phaän con ngöôøi laø khaûo saùt kinh nghieäm ñôøi ngöôøi vaø ñöa ra moät söï phaân tích chính xaùc vaø phöông thöùc thöïc haønh daãn ñeán giaûi thoaùt. Vieäc phaân tích cuûa truyeàn thoáng Phaät Giaùo xaùc ñònh raèng nghieäp chöôùng coù nguoàn goác ôû voâ minh vaø tham luyeán ngaõ nhö laø nguyeân nhaân cuûa khoå naõo ñôøi ngöôøi vaø söï aùc. Phaät töû ñeà nghò moät Con Ñöôøng ñaïo ñöùc cao ñoä, thöïc haønh tö duy taän caên vaø trí hueä saâu xa nhö laø phöông thuoác giaûi ñoäc cho hoaøn caûnh ñoù. Theo truyeàn thoáng Kitoâ giaùo moïi ngöôøi ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh vaø gioáng Thieân Chuùa. Tuy nhieân, chuùng ta cam chòu vì nhöõng haäu quaû cuûa toäi nguyeân toå. Di saûn ñoù phaùt sinh ra nhöõng giôùi haïn cuûa voâ minh, nhuïc duïc, xa lìa chính mình, tha nhaân vaø Thieân Chuùa, vaø ngay caû söï cheát. ÔÛ trung taâm cuûa lòch söû ôn cöùu ñoä cuûa Kitoâ giaùo laø Huyeàn Nhieäm Phuïc Sinh cuûa Ñöùc Gieâsu Kitoâ nhôø ñoù thaân phaän con ngöôøi vónh vieãn ñöôïc bieán ñoåi nhôø vaøo vieäc tham döï vaøo söï soáng coù thaàn tính cuûa aân suûng.
Thöïc Taïi Toái Haäu vaø Kinh Nghieäm veà Nieát Baøn
3. Caû Phaät Giaùo vaø kitoâ Giaùo, trong truyeàn thoáng rieâng cuûa mình, ñeàu ñeà nghò nhöõng lyù töôûng cuï theå veà söï toaøn haûo cuûa con ngöôøi. Ñoái vôùi Phaät töû, lyù töôûng naày ñoøi buoäc moät söï quaân bình teá nhò, khoâng vò ngaõ, thuaàn khieát vaø voâ heä phöôïc giöõa trí hueä minh maãn vaø vieäc daán thaân ñaày loøng töø bi ñoái vôùi theá söï. Maëc daàu baûn chaát xaùc thöïc cuûa Nieát Baøn khoâng phaûi ñöôïc ñònh nghóa moät caùch deã daøng, vieäc giaùc ngoä ñöôïc Nieát Baøn ñoøi buoäc phaûi coù caû söï giaûi thoaùt khoûi ngaõ vaø töï do soáng troïn ñaày cho lôïi ích cuûa tha nhaân. Ñöôïc laäp caên treân maëc khaûi cuûa Kinh Thaùnh vaø ñöôïc theå hieän baèng chính cuoäc soáng cuûa Ñöùc Gieâsu Kitoâ, lyù töôûng Kitoâ Giaùo luoân luoân ñöôïc nhìn trong nhaõn quan höõu thaàn. Nhö laø nhöõng keû löõ haønh trong traàn theá, Kitoâ höõu ñöôïc môøi goïi tìm kieám söï toaøn haûo trong vieäc hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa. Moái hieäp thoâng ñoù laø moät söï tham döï naêng ñoäng vaø coäng thoâng vaøo söï soáng cuûa Thieân Chuùa Ba Ngoâi. Vì Thieân Chuùa laø aùnh saùng vaø tình yeâu cho neân söï toaøn haûo ñoù ñoøi buoäc phaûi yeâu meán Thieân Chuùa laãn yeâu meán tha nhaân. Söï soáng cuûa tình yeâu ñoù ñöôïc nuoâi döôõng bôûi Lôøi Chuùa vaø caùc nhieäm tích.
Ñöùc Phaät vaø Ñöùc Kitoâ
4. Moät dò bieät quan troïng giöõa hai truyeàn thoáng ñöôïc nhìn thaáy trong hai loái hieåu veà hình aûnh cuûa Ñöùc Phaät vaø cuûa Ñöùc Kitoâ. Roõ raøng hôn Ñöùc Phaät laø moät con ngöôøi giaùc ngoä, Ngaøi chæ cho ta söï toaøn haûo cuûa Phaät taùnh (tình traïng hoaøn toaøn thoaùt ly khoûi ngaõ ñöôïc baøy toû nhö laø söï thuaàn khieát, töø bi vaø trí hueä) vaø cho nhaân loaïi hy voïng raèng chính hoï cuõng coù theå ñaït ñeán ñöôïc lyù töôûng ñoù. Phaät taùnh coù khaû naêng theå nghieäm ñoù laø moät tình traïng tích cöïc cuûa söï veïn toaøn con ngöôøi vaø töï do ñöôïc bieåu thò ñaëc tính qua töø, bi, hyû, xaû, nhôø theá con ngöôøi coù theå soáng sung maõn cho lôïi ích cuûa tha nhaân. Moät chuyeån ñoäng lòch söû lôùn lao ñaõ hình thaønh (Coäng ñoàng caùc tyø kheo - Sangha) vôùi söù ñieäp giaûi phoùng taâm linh cho moïi sinh vaät höõu tri. Cuõng caàn phaûi hieåu roõ raøng hôn raèng ñoái vôùi Kitoâ höõu, Ñöùc Gieâsu Kitoâ chính laø söï toû baøy yù muoán cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa, vieäc Ngoâi Hai cuûa ba Ngoâi Cöïc Thaùnh nhaäp theå, ñem aùnh saùng cöùu ñoä vónh vieãn cho toaøn theå loaøi ngöôøi. Nhôø aân suûng cuûa bieán coá "thaép saùng moïi ngöôøi" naày (Jn 1,9) maø yù nghóa cuûa lòch söû caù nhaân vaø toaøn theå nhaân loaïi ñöôïc tìm thaáy. Chính trong caùi cheát vaø söï phuïc sinh cuûa Ñöùc Gieâsu Kitoâ maø tình yeâu vaø loøng thöông xoùt voâ bieân cuûa Thieân Chuùa, nguoàn suoái cuûa ôn cöùu ñoä cuõng ñöôïc veùn môû. Bieán coá chính cuûa vieäc cöùu ñoä traàn gian leân ñeán ñænh cao trong söï kieän Thaùnh Linh Hieän Xuoáng. töø ñoù Giaùo Hoäi ñöôïc phaùt sinh nhö laø vieäc quy tuï moïi daân toäc, moïi ngoân ngöõ, moïi saéc daân ñeå trôû neân gia ñình cuûa Thieân Chuùa ôû traàn gian.
Vaán ñeà thôø ô ñoái vôùi con ngöôøi vaø Coâng vieäc daán thaân xaõ hoäi
5. Söï lieân heä giöõa vieäc thöïc chöùng taâm linh vaø daán thaân xaõ hoäi ñaõ coáng hieán cho Phaät töû vaø Kitoâ höõu khoâng nhöõng moät ñeà taøi ñoái thoaïi thôøi thöôïng, maø cuõng coøn laø moät cô hoäi hôïp taùc hoã töông. Ñoái vôùi ngöôøi Phaät töû, taâm trí caøng tinh luyeän thì trí tueä vaø taâm caøng trôû neân saâu saéc hôn. Vôùi taâm thanh tònh, ngöôøi Phaät töû coá gaéng ñem laïi hoøa bình cho theá giôùi baèng caùch aùp duïng nhöõng giaùo huaán cuûa Ñöùc Phaät vaøo nhöõng hoaøn caûnh caù nhaân vaø xaõ hoäi cuûa hoï. Cuõng caàn phaûi ghi nhaän raèng chính Ñöùc Phaät cuõng ñaõ ñaûm nhieäm moät söù vuï xaû thaân vaø khuyeân daïy caùc ñoà ñeä cuûa Ngaøi soáng nhö vaäy, vì haïnh phuùc cuûa hoï vaø cuûa moïi ngöôøi. Trong tinh thaàn cuûa giaùo huaán cuûa Ñöùc Phaät, vôùi taâm buoâng xaû vaø loøng töø bi, Phaät töû ngaøy nay ñang daán thaân vaøo nhöõng hình thöùc môùi trong vieäc phuïc vuï xaõ hoäi vaø phuïc vuï taâm linh. Lòch söû Kitoâ giaùo hieän ñaïi ñang chöùng kieán moät tình traïng canh taân trong vieäc daán thaân cho coâng lyù xaõ hoäi voán ñöôïc quan nieäm nhö khoâng theå phaân ly vôùi cuoäc soáng cuûa ñöùc tin. Chính söï sieâu thoaùt Ñöùc Gieâsu Kitoâ truyeàn daïy giuùp cho con ngöôøi ñöôïc töï do ñeå hieän thöïc hoùa vieäc giaûi phoùng maø Ngaøi ñaõ mang laïi cho hoï. Chieàu kích xaõ hoäi cuûa vieäc giaûi phoùng ñoøi hoûi Kitoâ höõu xaû thaân troïn veïn moät caùch coù yù thöùc cho cuoäc soáng cuûa ñöùc aùi vaø phuïc vuï tha nhaân, vôùi moät söï choïn löïa öu tieân daønh cho ngöôøi ngheøo, vaø löu taâm ñaëc bieät ñeán hoaøn caûnh chung toaøn theå.
6. Nhöõng thaønh vieân tham döï Hoäi Nghò, Phaät töû vaø Kitoâ höõu, cuõng nhaän thöùc raèng hoï tuï hoïp laïi vôùi nhau trong moät theá giôùi bò xeù naùt bôûi chia reõ vaø xung ñoät, ngheøo ñoùi vaø baát coâng, baïo löïc vaø chieán tranh, nhöõng giaù trò tinh thaàn bò moøn moûi vaø thieân nhieân bò taøn phaù. Hoï taùi khaúng ñònh nhu caàu cuûa toân giaùo cho theá giôùi hoâm nay ñeå thuùc ñaåy söï bieán ñoåi caù nhaân vaø xaõ hoäi ñöa ñeán moät theá giôùi an bình hôn. Cuoái cuøng, Hoäi Nghò cuøng nhaän thaáy raèng vieäc ñoái thoaïi coù chieàu saâu thöïc söï coù theå cuûng coá moät ñoäng löïc saùng taïo ñeå cuøng nhau phaán ñaáu cho tình baèng höõu lieân toân ñích thöïc giuùp cho söï hôïp nhaát beàn vöõng hôn giöõa moïi daân toäc, moïi quoác gia. Caùc tham döï vieân cuøng hy voïng raèng cuoäc gaëp gôõ thaønh coâng naày seõ cho pheùp chuùng toâi vaø truyeàn thoáng cuûa keû khaùc, ñöa ñeán nhöõng cuoäc gaëp gôõ töông lai ôû nhieàu caáp ñoä khaùc nhau, ñòa phöông, quoác gia vaø quoác teá.