Thaùnh thieän laø moät ñieàu neân soáng hôn laø noùi. Duø coù ñuùng nhö vaäy, toâi vaãn tin raèng neân Thaùnh laø chu toaøn caùc vieäc boån phaän ôû ñaây vaø luùc naøy vì yeâu Chuùa, yeâu caùc ngöôøi thaân cuûa mình, baïn beø vaø laùng gieàng. Toâi coù yù muoán noùi raèng chính ta phaûi chia seû vôùi ngöôøi khaùc; haønh vi chia seû aáy coù theå goïi laø vieäc "Toâng Ñoà".
Ñoái vôùi toâi, nhieàu khi Chuùa coù veû laø moät höõu theå sieâu vieät vöøa huyeàn aûo vöøa xa caùch "côõ treân cao kia", hoaëc nhö moät yù nieäm trieát hoïc, chöù khoâng nhö moät Höõu Theå thaät söï vaø roõ raøng maø toâi coù theå sôø moù vaø caûm nhaän ñöôïc. Nhaän thöùc Thieân Chuùa baèng tinh thaàn vaø giaùc quan cuûa mình coù phaûi laø caûm nhaän ñöôïc söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa khoâng?
Ñeå caûm nhaän vaø thaät söï tin raèng Chuùa ôû vôùi toâi, thaät söï ôû ñaây vaø luùc naøy, moät Chuùa Ba Ngoâi: Cha, Con vaø Thaùnh Thaàn. Toâi phaûi möôøng töôïng ra Ba Ngoâi coù theå giaûi baøy vôùi Thieân Chuùa moïi tình caûm vaø öôùc muoán thaàm kín, nieàm vui vaø thaønh ñaït, cuõng nhö moïi sôï haõi ngaám ngaàm vaø nhöõng moäng öôùc khoâng thaønh. Toùm laïi, ta haõy ñeå cho töøng Ngoâi Thieân Chuùa chieám höõu laáy chính höõu theå cuûa ta, ñeå caûm thaáy Ngöôøi hieän dieän nôi tinh thaàn, linh hoàn, thaân xaùc vaø taâm trí ta moät caùch dòu daøng aám aùp, cho Ngöôøi chieám laáy ta moät caùch thaâm saâu heát söùc ngoõ haàu ta coù theå hoøa tan vôùi Ngöôøi. Theo toâi, ñoù laø coát tuûy cuûa vieäc caàu nguyeän.
Toâi noùi chuyeän vôùi Chuùa Cha. Toâi hình dung Ngöôøi nhö coät aùnh saùng, nhö moät luoàng saùng ngoït ngaøo bao boïc laáy toâi vaø ñem laïi cho toâi söï aám cuùng. Toâi môøi ngöôøi len vaøo heát moïi ngoõ ngaùch taêm toái cuûa taâm hoàn toâi, toaøn theå con ngöôøi toâi, vaø hoaøn toaøn chieám toâi.
Vôùi Chuùa Con, toâi hình dung Ngöôøi nhö moät khuoân maët vó ñaïi, hôn caû söï soáng, ñang soáng vaø maïnh meõ. Toâi caàu nguyeän vôùi khuoân maët aáy, khoâng phaûi nhö vôùi moät aûnh töôïng ñaïo to lôùn, voâ hoàn, phaúng lì, moät chieàu, nhöng nhö vôùi moät con ngöôøi thaät söï, moät khuoân maët hoàng haøo baèng xöông baèng thòt, ñang giô tay chuùc laønh cho toâi, moät khuoân maët dòu daøng ñang mæm cöôøi, khoâng khaùc töôïng Thaùnh taâm vó ñaïi ôû nhaø thôø giaùo xöù laém. Toâi thöa vôùi Ngöôøi moïi söï, coù ñoâi ñieàu quan troïng, tuy nhieân haàu heát laø caùc vaán ñeà thaân thieát vaø thaân thuoäc, veà chính toâi, veà vôï con, beänh taät, döï phoùng, nhöõng aâu lo, cuõng nhö nhöõng thaønh ñaït vaø vaøi thaønh coâng nhoû. Ñoâi khi chöõ nghóa ñaâu maát, toâi phaûi laëp laïi, taäp trung vaøo töøng chöõ: "Laïy Thaùnh Taâm Chuùa Gieâsu, xin thöông xoùt chuùng con", gioáng nhö saùch tuïng kinh cuûa vaøi giaùo phaùi Phaät Giaùo.
Nhieàu ngöôøi quen hình dung Chuùa Thaùnh Thaàn nhö moät con chim boà caâu vì, quaû thaät ñoâi laàn Ngaøi ñöôïc moâ taû nhö vaäy theo khoa bieåu töôïng cuûa Coâng Giaùo. Toâi khoù loøng caàu nguyeän vôùi moät con chim boà caâu. Nhöng moãi ngaøy toâi vaãn sieâng naêng caàu nguyeän vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn, duø hình aûnh hay bieåu töôïng veà Ngaøi thaät mô hoà.
Caùc tín ñoà Hoài Giaùo caàu nguyeän moät caùch trang troïng nhieàu laàn moãi ngaøy. Toâi töï hoûi taïi sao toâi, moät Kitoâ Höõu laïi khoâng theå caàu nguyeän nhö vaäy. Thaät ra, toâi ñaõ coá gaéng, tuy khoâng trang troïng nhö anh em Hoài Giaùo, nhöng moät caùch thaân maät baèng caùch taâm söï vôùi Chuùa khi chôø ñôïi ôû traïm xe buyùt hoaëc treân ñöôøng xe chaïy tôùi vaên phoøng vaø thaäm chí caû khi toâi nghæ ngôi ôû vaên phoøng. Khi toâi cuoác boä töø nôi naøy sang nôi khaùc treân ñöôøng phoá ñoâng ñuùc, hoøa laãn vôùi ñaùm ñoâng voäi vaõ, toâi cuõng coù theå caàu nguyeän.
Moät trong nhöõng kinh toâi thích nhaát laø chuoãi Maân Coâi. Toâi laàn chuoãi ôû traïm xe hay treân xe buyùt khi ñi laøm. Toâi cuõng thích nhöõng lôøi nguyeän vaén taét cuûa Giaùo Hoäi. Khi toâi ñaõ thuoäc vaø khoâng coøn chuù yù ñeán yù nghóa caùc kinh nöõa, toâi taäp trung vaøo hôi thôû (toâi thôû ra nhöõng caêng thaúng vaø nhöõng ñeø naëng ñang quaáy raày toâi, vaø coá thôû vaøo an bình, nieàm vui, an nghæ, an uûi vaø hoøa bình cuûa Chuùa).
Ñöùc Meï cuõng thöôøng ñöôïc trình baøy qua moät böùc aûnh phaúng, moät chieàu, chöù khoâng nhö moät con ngöôøi baèng xöông baèng thòt, ñang soáng. Vì lyù do ñoù, ña soá caùc thaùnh cuõng ñöôïc trình baøy qua caùc aûnh töôïng thaùnh theo öôùc leä cöùng nhaéc, neáu khoâng noùi laø voâ hoàn vaø thieáu söï soáng. Vì theá, toâi coá gaéng hình dung caùc thaùnh nhö nhöõng con ngöôøi thaät söï; toâi coá nghó ra chieàu cao, voùc daùng vaø khuoân maët traøn treà tình yeâu cuûa caùc Ngaøi. Nhôø baèng xöông baèng thòt vaø soáng ñoäng, caùc Ngaøi môùi quan heä ñöôïc vôùi toâi nhö nhöõng con ngöôøi ñang soáng. Vaø bôûi vaäy, toâi coù theå noùi chuyeän vôùi caùc Ngaøi nhö nhöõng ngoâi vò vôùi nhau.
Caàu nguyeän chæ laø moät phöông theá ñeå neân thaùnh. Nhöng caû baây giôø toâi cuõng khoâng theå naém ñöôïc söï thaùnh thieän lyù thuyeát cuõng nhö trong thöïc haønh. Toâi vaãn caûm thaáy thaùnh thieän laø moät ñieàu neân soáng hôn laø neân noùi. Duø coù ñuùng nhö vaäy, toâi vaãn tin raèng neân thaùnh laø chu toaøn boån phaän cuûa mình oû ñaây vaø luùc naøy vì yeâu Chuùa, yeâu caùc ngöôøi thaân cuûa mình, baïn beø vaø laùng gieàng.
Tröôùc ñaây, ngöôøi ta coù khuynh höôùng xem vieäc "toâng ñoà" nhö moät vieäc vó ñaïi, gaây caûm xuùc maïnh meõ nhö ñem Chuùa vaø ñöùc tin cuûa mình tôùi nhöõng mieàn ôû ngoaøi nöôùc, quen goïi laø "ngoaïi ñaïo", hoaëc coù theå töû vì ñaïo nöõa. trong thôøi ñaïi vaø hoaøn caûnh chuùng ta, töû ñaïo theo cung caùch xöa, vaø anh huøng ñoù khoù xaûy ra laém. Ñang khi toâi hieåu raèng vuøng ñaát "ngoaïi ñaïo" coù theå laø moâi tröôøng toâi ñang soáng, gia ñình vaø voøng quan heä ngheà nghieäp cuûa mình. Theá thì töû ñaïo coát laø soáng cuoäc ñôøi voâ vò, ñeàu ñeàu, buoàn teû vaø bình thöôøng naøy cuõng nhö thi haønh nhöõng coâng vieäc maø hoaøn caûnh baûn thaân vaø ngheà nghieäp ñoøi hoûi.
Toâi laø moät ngöôøi choàng, moät ngöôøi cha laøm vieäc trong laõnh vöïc chuyeân moân cuûa mình. Nhöng noùi thì deã hôn laøm.
Nhieàu laàn vôùi tö caùch laø moät nhaø nghieân cöùu vaø hoïc giaû, toâi ñaët coâng vieäc leân treân gia ñình. Toâi deã bieän minh cho nhöõng vieäc laøm vaø quan heä cuûa mình baèng moät caâu ngaén goïn: "Roài vôï con toâi seõ hieåu". Dó nhieân vôï con toâi ñaõ hieåu. Thaät söï, nhieàu laàn tröôùc ñaây phaûi xa gia ñình ñi ra nöôùc ngoaøi vì coâng vieäc cuûa moät trí thöùc vaø moät hoïc giaû, vaø quaû thaät, khi ñang vieát nhöõng doøng chöõ naøy, toâi ñang ôû Nhaät ñeå nghieân cöùu vaø vieát laùch. Tuy nhieân, xa vôï con khoâng laøm giaûm tình yeâu vaø tình caûm cuûa toâi ñoái vôùi hoï: tình yeâu aáy ñöôïc dieãn taû qua nhöõng böùc thö vaø nhöõng cuù ñieän thoaïi ñeàu ñaën cuõng nhö qua nhöõng moùn quaø toâi göûi veà, nhöng nhaát laø qua nhöõng lôøi caàu nguyeän vöôït khoâng gian vaø thôøi gian, ñeå noái keát chuùng toâi laïi vôùi nhau.
Toâi muoán yeâu Chuùa heát söùc noàng naøn theo hoaøn caûnh rieâng cuûa mình, nhöng nhieàu vieäc caûn trôû khieán toâi khoâng yeâu Ngaøi hoaøn toaøn ñöôïc. Phaàn lôùn nhöõng vieäc ñoù laø toâi taïo ra. Toâi laø moät ngöôøi quaù yeâu mình. Ngay caû khi caàu nguyeän, toâi cuõng daønh noùi nhieàu, ít khi ñeå Chuùa noùi. Toâi cuõng noùi vôùi ngöôøi khaùc (ñaëc bieät vôùi vôï con) vaø caû vôùi nhöõng ñoà vaät nöõa (saùch vôû, thö vieän cuûa mình!) Nhieàu khi nhöõng ñieàu naøy caûn trôû khoâng cho toâi côûi môû heát, khoâng deø daët ñoái vôùi Chuùa, hoaøn toaøn phoù thaùc cho Ngöôøi vaø cuõng vì theá, ngaên caûn toâi quan heä thaân thieát, ñaày tình ngöôøi vôùi Ngaøi.
Ñoâi khi toâi caûm thaáy mình soáng nhö moät ñan só, soáng hoaøn toaøn moät mình. Toâi coù nhieàu thôøi gian hôn ñeå chieâm nieäm vaø caàu nguyeän. Nhöng toâi vöøa yù thöùc raèng soáng gia ñình vôùi taát caû nhöõng caêng thaúng vaø aùp löïc nho nhoû seõ coù nhieàu cô hoäi hôn ñeå thöông yeâu, töø boû, thoâng caûm vaø chia seû. Do ñoù, ñôøi soáng gia ñình taïo nhieàu cô hoäi ñeå neân thaùnh hôn laø ñôøi ñoäc thaân moät mình. Ñoù laø moät chieàu kích cuûa linh ñaïo giaùo daân maø toâi môùi vöøa suy nghó, sau khi vôï con toâi trôû veà nhaø.
Tuy nhieân, coù nhöõng luùc toâi thaáy deã chia seû vôùi ngöôøi khaùc, vôùi vôï con, baïn beø vaø ñoàng nghieäp trong laõnh vöïc ngheà nghieäp. Bôûi vaäy, xeùt theo vieãn töôïng naøy, soáng "thaùnh" laø chia seû chính mình vôùi ngöôøi khaùc; haønh vi chia seû naøy coù theå ñöôïc goïi laø vieäc "toâng ñoà".
Moät chieàu kích khaùc cuûa vieäc toâng ñoà coù lieân quan tôùi hoaït ñoäng ngheà nghieäp cuûa toâi. ÔÛ moät nöôùc Kitoâ Giaùo nhö nöôùc naøy (nöôùc Philippines) thaät deã daøng lieân keát vieäc toâng ñoà trí thöùc vôùi vieäc toâng ñoà xaõ hoäi vôùi tö caùch laø moät thöøa taùc vieân giaùo daân vaø laø moät thaønh vieân cuûa caùc phong traøo ñoaøn suûng vaø gaëp gôõ hoân nhaân.
Nhöng trong moät moâi tröôøng khoâng Kitoâ Giaùo (Nhaät) laïi laø ñieàu khaùc. YÙ nieäm toâng ñoà trong moâi tröôøng ñoù phaûi khaùc. Moãi ngaøy, toâi ñeàu xin Chuùa giuùp toâi ñem Ngaøi ñeán vôùi nhöõng ngöôøi toâi gaëp gôõ trong hoaøn caûnh cuûa mình theo nhöõng phöông caùch Ngaøi bieát laø toát nhaát. Ngaøi laø Ngöôøi ñuû thaåm quyeàn nhaát ñeå bieát vieäc toâi phaûi laøm. Toâi chæ xin Ngaøi söû duïng toâi theo nhöõng phöông caùch maø Ngöôøi cho laø toát nhaát.
Neáu ñuùng nhö vaäy, coù leõ hình thöùc toâng ñoà toát nhaát cuûa toâi chæ laø soáng nhö toâi ñang laø: khoâng hieáu thaéng cuõng nhö khoâng bi thaûm hoùa. Chæ soáng nhö toâi ñang laø, töùc laø thaïo ngaønh ngheà trong laõnh vöïc chuyeân moân, vui veû, thaân aùi ñôn sô khi toâi laøm coâng vieäc boån phaän haèng ngaøy.
Toùm laïi, phaûi toûa chieáu ra nhöõng gì laø cuûa "Chuùa", nhöõng gì laø "Kitoâ Höõu" nôi toâi. Vaø phaûi cho thaáy taát caû nhöõng ñieàu naøy ñöôïc laøm vì loøng yeâu meán, khoâng phaûi chæ cho moät lyù töôûng nhöng cho moät Ñaáng vöôït leân treân lyù töôûng aáy.