Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page
Ngöôøi baïn thaân trong tuoåi 20 cuûa Augustin laø Alipius moät thanh nieân tröôùc laø moân sinh ôû Tagaste vaø Carthage sau ñoù laïi ñeán Roma vaø Milan vôùi ngaøi. Anh treû hôn Augustin raát nhieàu nhöng oâng baïn giaø laïi kính phuïc söï thaønh thöïc, trí phaùn ñoaùn vaø ngay thaúng cuûa anh. Hoï cuøng tranh luaän phaûi traùi veà nhöõng vaán ñeà nhaân sinh. Vaø cuøng vôùi moät nhoùm möôøi ngöôøi baïn hoï cuøng nhau tìm ra chaân lyù. Nhöng chính Alipius ñaõ chia xeû nhöõng kinh nghieäm quan troïng nhaát cuûa Augustin, goàm caû vieäc ngöôøi trôû laïi.
Augustin thöôøng noùi veà Alipius vôùi lôøi ca tuïng, ñeà caäp ñeán bao nhieâu taøi naêng daáu aån hay xuaát hieän nôi anh ta khi chaøng trai naøy caøng trôû neân quan troïng vaøo cuoái ñôøi cuûa ngaøi. Ngheà cuûa Alipius gaàn guõi vôùi Augustin. Anh cuõng ñöôïc phong chöùc linh muïc vaø ñöôïc laøm giaùm muïc thaønh Tagaste.
Trong soá nhöõng baïn soáng vôùi toâi ngöôøi toâi thích nhaát laø chaøng Alipius treû tuoåi. Anh cuøng queâ vôùi toâi vaø cha meï laø baäc theá gia voïng toäc. Vì anh treû hôn toâi neân nhieàu khi toâi laø giaùo sö cuûa anh, tröôùc ôû queâ sau leân Carthage. Anh toû ra thaùn phuïc ñieàu anh thaáy nôi toâi laø söï hoïc vaán vaø deã thoâng caûm; vaø toâi cuõng thaùn phuïc trieån voïng cuûa anh, trình ñoä luaân lyù cao vaø trí thöùc troåi vöôït.
Khi anh ñeán Carthage nôi toâi daäy tu töø luùc ñaàu anh khoâng hoïc toâi vì söï baát ñoàng cuûa cha anh vaø toâi. Ñaùng buoàn laø anh thích theå thao.
Theå thao laø hí tröôøng, ñua xe ngöïa, ñaáu vaät thu huùt nhieàu ngöôøi. Ñieàu naøy coù veû haï caáp vaø taøn aùc nhöng toâi khoâng tieän can thieäp khi Alipius ñang thích. Toâi khoâng laø thaày daäy anh vaø khoâng coi mình laø baïn cuûa anh vaø coi nhö anh cuõng nghó veà toâi nhö cha anh. Thöïc söï anh khoâng nhö theá nhöng luùc ñoù toâi khoâng ñeå yù ñieàu ñoù. Tuy nhieân coù laàn anh ñeán lôùp toâi vaø vaãy tay chaøo toâi. Veà phaàn toâi thì toâi khoâng chòu noùi veà chuyeän meâ chôi cuûa anh tuy nhieân trong caùch theá laï luøng toâi duøng (Sau naøy toâi tin laø do Chuùa) toâi xin anh xeùt laïi vieäc meâ chôi cuûa anh.
Toâi ñang noùi veà moät baûn vaên vaø duøng vaän ñoäng tröôøng nhö thí duï giaûi thích vaøi ñieåm. Khoâng coù yù noùi tôùi Alipius, toâi löu yù veà nhöõng ngöôøi meâ theå thao. Thaät laï luøng anh cho laø toâi noùi veà anh vaø anh nhôù maõi. Thay vì giaän döõ, nhö ngöôøi ta thöôøng laøm, anh coi ñieàu toâi noùi nhö laø caûnh caùo thaân tình vaø giuùp cho anh. Keát quaû anh khoâng ñeán hí tröôøng nöõa vaø khoâng nghó gì ñeán nhöõng chuyeän lieân quan ñeán hí tröôøng.
Hôn nöõa anh laïi ñöôïc pheùp cha anh ñeán hoïc vôùi toâi vaø baét ñaàu chia xeû söï suøng tín cuûa toâi veà nhöõng thuyeát lyù cuûa phe Manichee. Chuyeän naøy tieáp tuïc khi anh ñi Roma ñeå hoïc luaät tröôùc khi toâi ñeán ñoù. Taïi Roma ñaùng tieác laø anh laïi gaëp dòp theå thao. Nhöõng hí tröôøng lôùn nhö Coliseum thu huùt ñaùm ñoâng quaàn chuùng vaø ngöôøi ta ñeán ñoù ñeå cho pheùp mình say maùu khi caùc tay giaùc ñaáu ñaùnh nhau chí töû. Alipius vaãn giöõ quyeát ñònh ôû Carthage laø khoâng ñeán hí tröôøng. Nhöng moät buoåi chieàu sau khi aên côm baïn beø ñeán ruû anh vaø ñònh duøng voõ löïc mang anh ñeán hí tröôøng.
Thaùi ñoä anh döùt khoaùt: anh ñaõ ñònh khoâng ñi vaø anh ñaõ nhaát quyeát nhö theá. Tuy theá hoï thuyeát phuïc vaø ñuøa côït, muoán loâi anh ra khoûi nhaø, neân cuoái cuøng anh quyeát ñònh ra ñi nhöng anh baûo hoï laø anh vaøo hí tröôøng nhöng nhaém maét vaø taâm trí khoâng nghó ñeán caûnh taøn baïo ñang dieãn ra nôi ñoù.
Anh noùi: "Tuïi bay coù theå nghó raèng tao coù maët ôû ñoù vôùi tuïi bay nhöng thöïc söï tao seõ vaéng maët vaø ñieàu naøy seõ laøm cho tuïi bay thaát baïi trong vieäc muoán tao laøm ñieàu xaáu xa". Ñaây laø nhöõng lôøi can ñaûm nhöng cuõng laø nhöõng lôøi taâm tình.
Alipius vaø luõ baïn ñeán nôi trong luùc quaàn chuùng ñang say söa vaø khoâng tìm ra ñöôïc choã ngoài. Nhö ñaõ noùi anh ta nhaém maét laïi vaø cuõng coá gaéng deïp trí töôûng töôïng do nhöõng tieáng ñoäng vaø kích thích chung quanh.
Moïi truyeän eâm xuoâi ñöôïc moät luùc. Roài khi moät traän ñaáu keát thuùc khi quaàn chuùng ñöùng leân coå voõ ñaáu thuû gieát cheát ngöôøi cuøng tranh ñaáu, Alipius khoâng theå khoâng môû maét ñeå xem chuyeän gì xaûy ra "tuy ñaõ quyeát choáng laïi vaø khinh bæ chuyeän ñoù" nhö sau naøy anh keå laïi. Nhöng ñieàu anh troâng thaáy ñaõ aûnh höôûng ñeán anh trong loøng nhö anh ñang gieát ngöôøi voõ só giaùc ñaáu.
Loãi laàm cuûa anh nhö anh thoå loä sau naøy laø tin vaøo söùc maïnh cuûa mình ñeå chieán thaéng caùm doã. Luùc naøy anh khoâng theå choáng laïi khung caûnh ñoù. Anh cuõng nhaåy caãng leân nhö ngöôøi khaùc, ñoøi ñoå maùu. Anh khoâng coøn laø chaøng trai xöùng ñaùng coù nieàm tin luaân lyù cao thöôïng vaø khinh bæ söï toài baïi cuõng nhö söï taøn aùc nôi hí tröôøng. Ñuùng hôn anh laø con ngöôøi hung döõ nhö moïi ngöôøi khaùc nhìn, la heùt vaø sung söôùng vì caûnh töôïng xaáu xa. Ñieàu teä haïi laø anh ñi ñeán nhieàu laàn laïi coøn ruû nhieàu ngöôøi khaùc cuøng ñi.
Luùc ñoù anh khoâng bieát coù ngaøy Chuùa seõ goïi anh laøm linh muïc, ñeå chuû toïa caùc pheùp bí tích vaø coi soùc ñaøn chieân Chuùa. Anh cuõng khoâng bieát ñöôïc nhieàu naêm sau Chuùa seõ duøng tay nhaân töø vaø maïnh meõ keùo anh ra khoûi caûnh daïi doät hieän taïi vaø daïy anh ñöøng neân tin töôûng vaøo mình nhöng haõy döïa caäy vaøo Chuùa.
Kinh nghieäm cuûa Alipius nôi hí tröôøng cuõng gioáng nhö chuyeän xaûy ra ôû Carthage trong luùc toâi daäy hoïc cho anh. Caû hai bieán coá anh ñeàu ghi nhôù vaø sau naøy seõ coù giaù trò cho cuoäc ñôøi anh nhöng ngay luùc ñoù thaät laø nhöõng kinh nghieäm ñau ñôùn.
Moät hoâm ôû Carthage anh ñi daïo phoá vaøo luùc tröa ñoïc baøi to tieáng vaø mang buùt vaø baûn vieát. Moät hoïc sinh khaùc cuõng ra chôï, anh khoâng bieát caäu naøy, nhöng lyù do cuûa caäu ta khoâng nghieâm chænh nhö theá. Anh ta mang theo rìu vaø treo leân maùi nhaø moät oâng thôï baïc vôùi yù ñònh ñaùnh caép maáy moùn ñoà treo trong nhaø.
Khoâng ngôø tieáng va chaïm laøm cho oâng thôï döôùi nhaø nghe thaáy neân chaïy ra ngoaøi xem truyeän gì xaûy ra. Teân troäm thaáy nguy hieåm neân luûi ñi vaø ñeå caùi rìu treân maët ñaát gaàn cöûa tieäm.
Alipius nghe thaáy xoân xao neân chaïy ñeán coi. Anh thaáy teân troäm ñang luûi ñi (duø khoâng bieát anh ta ñaõ laøm gì, vaø roài anh thaáy caùi rìu thì caàm leân. Luùc ñoù oâng thôï baïc xuaát hieän thaáy Alipius ñöùng ñoù coù tang vaät trong tay. Duø anh phaûn ñoái oâng vaãn daãn anh ñeán quan toøa vì thaáy roõ raøng hai vôùi hai, mang theo chieác rìu laøm tang vaät.
Soá phaän cuûa anh chaéc chaén seõ voâ tuø hay ít laø bò ñaùnh ñoøn ngoaøi chôï neáu khoâng coù moät oâng kieán truùc sö ñi qua. OÂng thôï baïc raát thích gaëp oâng ta keå cho oâng nghe chuyeän ñaõ xaûy ra vaø Alipius cuõng keå, vì anh ñaõ gaëp oâng nhieàu laàn taïi nhaø cuûa moät nghò só baïn cuûa caû hai ngöôøi. OÂng kieán truùc sö taùch rieâng Alipius ra vaø hoûi anh. Khoâng gioáng moïi ngöôøi oâng bieát chuyeän gì ñaõ xaûy ra vaø oâng daãn hoï cuøng vôùi Alipius ñeán nhaø teân bò tình nghi. Taïi cöûa coù moät anh noâ leä coøn raát treû neân oâng kieán truùc gia nghó noù chöa coù theå bòa chuyeän. OÂng hoûi: "Chieác rìu naøy cuûa ai ?"
Ñöùa nhoû noùi ngay: "Cuûa nhaø toâi maø", vaø oâng daãn hoï ñeán vôùi ngöôøi chuû tình tôø cuõng thuù nhaän laøm cho Alipius thaáy nheï caû mình. Anh veà nhaø trôû thaønh ngöôøi khoân ngoan hôn. Anh cuõng hoïc ñöôïc moät ñieàu laøm cho anh luoân ngay thaúng trong bao nhieâu naêm cho ñeán khi Chuùa goïi anh laøm thaåm phaùn vaø laøm ngöôøi xeùt ñoaùn nhieàu vuï trong giaùo hoäi. Söï vieäc nhieàu khi khoâng nhö mình töôûng.
Alipius laø moät ngöôøi trong nhoùm baïn khoaûng 10 ngöôøi, cuøng ñeán Milan hoïc luaät. Toâi gaëp anh taïi Roma vaø anh theo toâi leân Milan. Toâi kính phuïc nhieàu ñöùc tính cuûa anh nhöng nhaát laø toâi caûm phuïc söï löông thieän ngay thaúng. Luùc ñoù trong trieàu ñình hay coù chuyeän hoái loä khi anh laøm luïc söï cho moät thaåm phaùn vaø aùp löïc thaät maõnh lieät. Tuy nhieân anh luoân khoâng nhaän hoái loä. Vaø ngay taïi Roma anh coøn laøm cho moät oâng nghò töùc giaän ñieân ngöôøi muoán cho anh tieàn trong moät vuï raéc roái phaùp luaät. Khi Alipius töø choái, oâng muoán ñieân leân. OÂng ñe doïa nhöng anh vaãn choáng ñoái. Roài oâng tìm caùch cho oâng chaùnh aùn trong phieân toøa anh laø luaät sö. Nhöng Alipius ñe doïa seõ boû phieân toøa vaø noùi lyù do taïi sao, neáu oâng chaùnh aùn xöû cho oâng nghò ñöôïc kieän. OÂng chaùnh aùn phaûi xöû cho oâng ta thua theo nhö luaät phaùp ñoøi hoûi nhöng oâng ñoå toäi cho Alipius, nhöng anh vaãn heà boái roái duø bò tai haïi cho ngheà nghieäp.
Tuy nhieân ñeå cho coù uy tín anh phaûi theo caùm doã khoâng löông thieän trong moät vuï aùn lôùn hôn. Anh thích saùch vôû vaø söï hoïc hoûi vaø khi anh coù dòp mua nhöõng baûn vaên aên caép vôùi giaù reû, luùc ñaàu anh muoán chaáp nhaän. Luùc ñoù ai cuõng theá.
Nhöng khi nghó laïi, nhö thoùi quen, anh quyeát ñònh khoâng nhöôïng boä nhöõng nguyeân taéc ñaõ ñaët ra veà vaán ñeà nhö theá. Ñaây chæ laø göông maãu theo lôøi noùi cuûa Chuùa Gieâsu "ai trung thaønh trong vieäc nhoû thì cuõng trung thaønh trong vieäc lôùn lao" Thöïc ra khoâng coù söï voâ löông naøo lôùn caû vaø Alipius bieá ñieàu aáy hôn baát cöù ngöôøi naøo trong chuùng ta. Tuy theá anh thaúng thaén trong nhöõng vaán ñeà luaân lyù thì laïi do döï trong vaán ñeà quan troïng nhaát. Ñaâu laø nguyeân lyù höôùng daãn cuoäc ñôøi anh? Veà vaán ñeà naøy anh cuõng ôû trong tình traïng nhö toâi vaø caû nhoùm baïn nhoû beù ñoù. Chuùng toâi noùi mình luoân tìm kieám khoâng meät moûi chaân lyù vaø söï khoân ngoan nhöng hình nhö khoâng bao giôø chuùng toâi tìm thaáy.
Ba chuùng toâi, nhaân vaät thöù ba laø Nebridius, toâi phaûi noùi laø laøm ra veû tìm kieám. Chuùng toâi thôû daøi, hoûi loøng mình, luoân hoûi nhau, tranh luaän cho ñeán khuya, luoân chôø ñôïi luùc naøo ñoù coù tia saùng naøo laøm cho moïi chuyeän ñöôïc saùng suoát.
Cuoäc soáng xaõ hoäi vaø theá tuïc cuûa chuùng toâi vaãn tieáp tuïc. Duø sao chuùng toâi laø ngöôøi theá tuïc. Toâi coù ngöôøi yeâu vaø hoï cuõng coù nhöõng khoaùi laïc. Tuy nhieân nhöõng ñieàu ñoù khoâng laøm cho chuùng toâi thích thuù gì. Chuùng toâi chæ ñöôïc nhöõng chua cay vaø nhöõng gì chuùng toâi thaáy chæ laø boùng toái daày ñaëc.
Chuùng toâi thaát voïng hoûi nhau: "Cuoäc soáng cöù nhö theá naøy maõi sao?" Khoâng bao giôø chuùng toâi thoâi laøm nhöõng chuyeän maâu thuaãn vôùi vieäc tìm kieám chaân lyù hay coù lieân heä giöõa neáp soáng hieän taïi vaø söï kieän laø cuoäc soáng ñích thöïc maø chuùng toâi noùi mình ao öôùc khoâng bao giôø thöïc söï xaûy ra.
Veà phaàn toâi, toâi baét ñaàu thaát voïng vì khoâng bao giôø tìm ra caâu giaûi ñaùp. Toâi tìm kieám töø naêm 19 tuoåi vaø baây giôø gaàn 30 vaãn chöa tôùi gaàn chaân lyù. Toâi laïi coøn lyù luaän veà tình traïng ñoù vôùi mình. Toâi muoán noùi: "Ngaøy mai chaân lyù seõ toû hieän vaø toâi seõ chaáp nhaän". Hay "Faustus laõnh tuï phaùi Manichee seõ ñeán Milan vaø oâng seõ giaûi ñaùp thaéc maéc cho toâi". Hay theo kieåu thaát voïng hôn, "Coù phaûi khoâng coù gì chaéc chaén nhö nhieàu nhaø trí thöùc lyù luaän trong vaán ñeà naøy vaø vieäc tìm kieám laø voâ ích chaêng?" Hay coù veû hi voïng hôn toâi lyù luaän: "Toâi bieát toâi seõ laøm gì. Toâi ñaõ thaáy kinh thaùnh daïy laø khoâng voâ lyù. Toâi ñaõ daán thaân hoïc ñaïo. Chaéc chaén toâi seõ ñi treân con ñöôøng cha meï toâi ñi khi naøo chaân lyù saùng toû cho toâi".
Nhöng toâi haønh ñoäng traùi ngöôïc laïi caû nhöõng thieän yù ñoù. Nhö nhieàu ngöôøi toâi thích hoûi, vaø ñaët mình vaøo tö theá cuûa ngöôøi tìm kieám, nhöng toâi laïi khoâng daønh cho coâng vieäc ñoù thôøi gian vaø söï coá gaéng caàn thieát. Chaúng haïn toâi ñònh daønh ban saùng cho vieäc daäy hoïc vaø ban chieàu daønh cho vieäc tìm hieåu chaân lyù sieâu nhieân. Toát laém. Nhöng toâi laïi baét ñaàu hoûi mình "khi naøo toâi coù giôø cho baïn toâi" hay "khi naøo toâi soaïn baøi?" hay "khi naøo toâi giaûi trí?"
Trong nhöõng luùc thöùc tænh toâi bieát nhöõng chuyeän aáy ñöa toâi ñeán ñaâu nhöng toâi baát löïc khoâng theå thay ñoåi. Toâi bieát giôø cheát khoâng bieát ñeán luùc naøo ñoái vôùi toâi cuõng nhö cho moïi ngöôøi vaø bieát treã naûi hay trì hoaõn vieäc tìm kieám chaân lyù baèng nhöõng lyù do voâ lyù nhö hoäi hoïp, giaûi trí hay caû vieäc doïn baøi hoïc cuõng laø ngu daïi. Khoa luaän lyù thoâi cuõng noùi cho toâi hay raèng öu tieân soá moät phaûi daønh cho vieäc tìm Chuùa vaø cuoäc soáng vónh cöûu tröôùc khi laøm nhöõng coâng vieäc phuï thuoäc khaùc.
Nhöng khoa luaän laïi khoâng laøm nhö theá. Noù cho toâi hay laø tham voïng laø ñaùng toân troïng. Chaúng haïn laøm toång ñoác seõ mang laïi khoaùi laïc vaø thoaû maõn. Laáy vôï giaøu seõ giaûi quyeát hai vaán ñeà trong cuoäc ñôøi laø khoaùi laïc vaø tieàn baïc. Toâi nghó toâi chæ ao öôùc theá thoâi. Khi ñaït tôùi roài toâi seõ tìm kieám söï thöïc.
Trong luùc toâi lyù luaän naøy noï vôùi chính mình vaø baïn beø, thôøi gian laëng leõ troâi qua. Baây giôø toâi coù theå thaáy raèng duø toâi raát muoán haïnh phuùc vaø ñaày ñuû, toâi sôï ñi kieám cuoäc soáng haïnh phuùc trong moät nôi coù theå tìm thaáy vaø taän ñaùy loøng toâi toâi cuõng bieát. Nhö theá toâi troán traùnh söï thöïc duø cho toâi cho raèng ñang tìm noù. Toâi chæ khoâng thaáy raèng vaán ñeà trí thöùc chæ laø vaán ñeà luaân lyù traù hình.
Chính Alipius choáng ñoái vieäc toâi laáy vôï nhaát. Toâi ñaõ soáng vôùi moät ngöôøi phuï nöõ trong nhieàu naêm vaø caûm thaáy thaø boû söï voâ luaân böôùc vaøo hôn nhaân ñeå coù theå giöõ tö theá ngöôøi tìm kieám chaân lyù, khoâng phaûi vôùi coâ ta, nhö Chuùa bieát, nhöng vôùi moät coâ naøo coù ñòa vò hôn. Anh lyù luaän raèng anh cuõng thöû tình duïc trong quaù khöù vaø khoâng thaáy haïnh phuùc gì, vaø trong baát cöù tröôøng hôïp naøo thì ngöôøi vôï cuõng ngaên caûn ta tìm chaân lyù. Anh ñaõ soáng cuoäc soáng raát trong saïch.
Tuy nhieân toâi caõi laïi anh vaø cho raèng nhieàu ngöôøi khoân ngoan nhaát cuõng ñaõ laäp gia ñình. Hình nhö ñieàu aáy khoâng ngaên caûn hoï tìm chaân lyù cuõng khoâng caùch ly hoï xa Chuùa. Khoâng nhöõng theá maø vaán ñeà khoaùi laïc tình duïc khoâng theå chæ kinh nghieäm caùch hôøi hôït trong nhöõng lieân heä mau qua hôøi hôït nhö anh ñaõ coù, nhöng seõ coù giaù trò khi laø lieân heä laâu beàn nhö toâi ñaõ coù vaø coøn hôn nöõa neáu coù tình traïng hoân nhaân (nhö toâi ñònh coù). Tröôùc nhöõng lyù luaän ñoù ngay caû Alipius cuõng gaàn xieâu loøng.
Theá laø vieäc tìm vôï cho toâi baét ñaàu vaø meï toâi hoaøn toaøn giuùp ñôõ khuyeán khích. Baø lo loâi keáo toâi ra khoûi cuoäc soáng toäi loãi maø baø cho laø toâi ñang coù, vaø baø cuõng hi voïng khi toâi laáy vôï toâi seõ laõnh bí tích röûa toäi.
Nhöng coù moät ñieàu kyø laï trong thaùi ñoä cuûa meï toâi veà vaán ñeà naøy. Baø thöôøng caàu xin Chuùa soi saùng cho baø theo yù Chuùa trong nhöõng thò kieán phaûi laøm ñieàu naøy hay ñieàu kia (vaø baø thöôøng ñöôïc nhö yù caùch naøy hay caùch khaùc) Nhöng trong cuoäc hoân nhaân cuûa toâi duø cho baø caàu nguyeän cho vieäc aáy ngaøy cuõng nhö ñeâm, Chuùa khoâng soi saùng gì cho baø caû. Baø cuõng coù ñoâi chuùt töôûng töôïng veà coâ vôï töông lai cuûa toâi nhöng troáng roãng vaø phænh gaït mình, nhöng baø bieát ñoù khoâng phaûi laø thò kieán Chuùa ban.
Coâng vieäc tieán trieån. Hoûi moät coâ vaø coâ ta chòu. Coâ ta raát thích hôïp trong moïi söï vaø toâi cuõng thích coâ ta laém nhöng coøn hai naêm nöõa coâ môùi ñeán tuoåi caäp keâ. Toâi khoâng coøn caùch naøo khaùc ñaønh chôø ñôïi thoâi. Nhöng toâi ñaõ khoâng laøm gì, Nhoùm baïn cuûa toâi ñaõ hoaïch ñònh chöông trình soáng chung nhö moät coäng ñoàng, ñeå coù theå tìm chaân lyù. Nhöng vaán ñeà vôï con, nhieàu ngöôøi ñaõ coù vôï, vaø toâi dó nhieân saép cöôùi vôï, ñaõ laøm söùt meû tình huynh ñeä vaø chöông trình ñoå vôõ.
khi chuyeän ñoù xaûy ra thì toâi traûi qua moät kinh nghieäm ñau ñôùn. Neáu toâi laáy vôï danh giaù thì toâi phaûi boû ngöôøi tình. Khi giaûi thích ñieàu ñoù cho naøng thì naøng raát khoù chòu. Naøng khoâng theå tin raèng toâi nhaãn taâm ñeå naøng ra ñi. Naøng caûn thaáy toâi ñaõ xöû teä vôùi naøng (nhö toâi ñaõ laøm) vaø theà seõ khoâng bao giôø bieát ñeán ñaøn oâng nöõa Naøng trôû veà Phi chaâu ñeå laïi thaèng con nhoû tuoåi ôû laïi vôùi toâi ôû Milan.
Toâi cuõng caûm thaáy bò thöông toån saâu xa nhöng phaûn öùng cuûa toâi hoaøn toaøn traùi ngöôïc. Thaáy coøn nhöõng hai naêm nöõa môùi laáy vôï vaø khoâng theå töôûng töôïng coù theå giöõ mình trong hai naêm ñoù neân toâi kieám coâ boà khaùc. Ñaây laø moät kinh nghieäm ñôùn ñau nhö nhöõng coá gaéng khaùc trong thôøi gian ñoù, ñi tìm khoaùi laïc xa caùch Thieân Chuùa. Noãi ñau xa caùch ngöôøi tình cuõ maø toâi coøn yeâu caøng ngaøy caøng maõnh lieät chöù khoâng yeáu ñi. Ñaây laø noãi ñau ñôùn taùi teâ choù maù laøm cho hoûng maát moïi möu toan muoán thay theá naøng baèng nhöõng lieân heä khaùc.
Cuõng vaøo thôøi gian naøy toâi traûi qua moät thôøi kyø taêm toái khi toâi tìm hieåu vaán ñeà nguoàn goác söï döõ.Toâi khoâng hieåu raèng chìa khoùa cuûa taát caû nhöõng vaán ñeà aáy laø söï töï do cuûa yù chí con ngöôøi. Toâi bieát vaø luoân tin laø Thieân Chuùa khoâng bò thay ñoåi hay hö naùt vaø Thieân Chuùa khoâng theå vaø khoâng taïo neân baát cöù caùi gì xaáu xa.
Nhö theá toâi khoâng bieát nguoàn goác söï döõ nhö theá naøo. Neáu quæ taïo neân thì ai ngoaøi Chuùa taïo neân ma quæ? Vaø neáu chính toâi do Chuùa taïo neân (chính laø söï Thieän) taïi sao toâi laïi hay muoán laøm ñieàu aùc? Ai ñaõ mang yeáu toá xaáu ñoù vaøo ñôøi toâi? Chaéc chaén khoâng phaûi laø Chuùa. Vaø trong moïi tröôøng hôïp tai sao Chuùa khoâng theå vôùi quyeàn pheùp voâ cuøng, bieán ñoåi hay chuyeån moïi söï döõ thaønh söï laønh? Taïi sao coù söï döõ trong theá giôùi cuûa Chuùa vaø nghòch laïi yù Chuùa?
Nhöõng vaán ñeà nhö theá xaùo troän ñaàu oùc toâi. Toâi thieáu chaát keo soáng laø Chuùa taïo neân chuùng ta hoaøn haûo, nhöng cho ta töï do yù chí; vaø ta ñaõ ñem nhöõng nguyeân lyù xaáu vaøo cuoäc soáng cuûa ta khi söû duïng töï do ñoù. Duø toâi khoâng thaáy vaán ñeà troïn veïn toâi caøng xaùc tín veà hai ñieàu: thöù nhaát phaùi Manichee sai, thöù hai laø khi toâi tìm ra vaán ñeà thì vaán ñeà naèm trong Kinh Thaùnh vaø phaàn naøo ñaët trung taâm nôi Chuùa Gieâsu Kitoâ, Con moät Thieân Chuùa vaø Chuùa chuùng ta.
Treân caên baûn ñoù, thaät roõ raøng ñoái vôùi toâi laø moïi söï Chuùa döïng leân ñeàu toát, ngay caû nhöõng söï hö naùt, nhö baûn tính con ngöôøi. Vì neáu luùc ñaàu noù khoâng toát thì noù ñaõ khoâng bò hö naùt: khoâng theå laøm hö hoûng caùi gì ñaõ xaáu. Nhö theá toâi thaáy coù söï phaân bieät. Neáu vaät thuï taïo laø söï thieän toái cao nhö Thieân Chuùa, thì seõ khoâng hö hoûng nhö Ngaøi. Ñaøng khaùc neáu chuùng khoâng toát tí naøo, thì seõ khoâng coù gì trong chuùng bò hö hoûng. Nhö theá chuùng cuõng khoâng hö hoûng. Nhöng con ngöôøi laïi ôû trong hai tröôøng hôïp: chuùng ta hö hoûng caùch gheâ gôùm. Nhö theá baây giôø toâi thaáy nhö moät lyù chöùng maïnh meõ laø töø ñaàu nhaân chi sô tính boån thieän nhö Kinh Thaùnh daäy. Chuùng ta khoâng phaûi laø söï thieän toái cao: chính laø Thieân Chuùa. Nhöng chuùng ta cuõng khoâng hoaøn toaøn xaáu: nhö theá chuùng ta coù theå bò hö hoûng. Nhöng chuùng ta ôû giöõa trong caùi beá taéc luaân lyù, nhöng khoâng theå cöùu mình ñöôïc. Chuùng ta laø nhöõng con ngöôøi luaân lyù, ñöôïc döïng leân toát laønh theo hình aûnh Chuùa; nhöng chuùng ta coù theå bò hö hoûng, khi ta laïm duïng hoàng aân töï do löïa choïn vaø nhö theá chuùng ta bò hö hoûng khoâng theå traùnh ñöôïc.
Daàn daø vaø ngaøy qua ngaøy, toâi yù thöùc baûn tính cuûa toâi vì baây giôø Chuùa giuùp toâi thaáy. Ngaøi baét ñaàu chieáu aùnh saùng chaân lyù ngaøi trong cuoäc soáng cuûa toâi, moät aùnh saùng khaùc haún aùnh saùng toâi bieát ñöôïc treân theá gian. AÙnh saùng khoâng quaù cao hôn söï hieåu bieát trí thöùc hay taâm linh cuûa toâi.
AÙnh saùng treân toâi vì döïng neân toâi, vaø toâi ôû döôùi vì toâi ñöôïc taïo neân do aùnh saùng ñoù. Ai bieát chaân lyù seõ bieát aùnh saùng ñoù; vaø ai bieát aùnh saùng ñoù seõ hieåu ñöôïc yù nghóa cuûa vónh cöûu. Tình yeâu seõ bieát ñieàu aáy.
Toâi ñaõ tìm chaân lyù nôi caùc nhaø trí thöùc vaø trieát lyù thôøi ñaïi. Toâi ñaõ say meâ thieân vaên vaø theo phaùi Manichee. Nhöng sau cuøng toâi khoâng nhìn con ngöôøi maø nhìn veà Chuùa , vaø toâi thaáy ngaøi ñang giuùp ñôõ toâi laøm ñieàu aáy duø cho toâi chöa thích hôïp cho vieäc ngay caû ñeán gaàn ngaøi.
Chính luùc ñoù Chuùa phaùn vôùi toâi qua nhöõng nhaän thöùc noäi taâm. Chaúng haïn coù laàn toâi sôï vinh quang vaø söï thaùnh thieän cuûa Chuùa neân toâi run raåy sung söôùng vaø sôï haõi. Hình nhö coù tieáng töø trôøi cao noùi vôùi toâi: "Ta laø cuûa aên cho keû maïnh. Haõy mau lôùn leân vaø ngöôi seõ ñöôïc ta nuoâi soáng. Nhöng khoâng nhö cuûa aên khaùc ta seõ khoâng laø thaønh phaàn cuûa ngöôi. Ngöôi seõ thaønh phaàn töû cuûa ta".
Ñieàu naøy giuùp toâi vì toâi coøn ngaïi do yù nghó Chuùa laø hay trôû neân vaät chaát. Ñoái vôùi toâi ngaøi hoaøn toaøn linh thieâng hay khoâng laø gì caû. Moät hoâm toâi nghó veà ñieàu ñoù vaø töï hoûi "coù phaûi chaân lyù thöïc söï khoâng hieän höõu, khi noù khoâng ôû trong khoâng gian giôùi haïn hay voâ cuøng?" Vaø Chuùa laïi noùi vôùi toâi nhö töø moät coõi bao la naøo ñoù: "Phaûi coù chaân lyù: Ta laø Ñaáng töï höõu." Toâi nghe ñieàu aáy khoâng phaûi nôi tai maø nhö ngöôøi ta noùi trong taâm hoàn toâi. Ñieàu naøy laøm cho toâi xaùc tín ñeán noãi toâi khoâng bao giôø hoà nghi nöõa laø chaân lyù hieän höõu coù theå thaáy roõ, vaø hieåu ñöôïc qua nhöõng gì Chuùa taïo thaønh, goàm caû con ngöôøi.
Kinh nghieäm naøy ñöa toâi ñeán vieäc suy nghó veà taát caû nhöõng thuï taïo cuûa Chuùa. Toâi thaáy khoâng coù vaät naøi coù söï höõu tuyeät ñoái (vì nôi söï bò aûnh höôûng thôøi gian, söï hö hoûng, söï cheát hay bò phaù huûy) nhöng chuùng cuõng khoâng phaûi laø khoâng töï höõu. Chuùng hieän höõu nhöng khoâng theo quyeàn cuûa chuùng. Chuùng ñeàu tuøy thuoäc vaøo Chuùa. Chuùng hieän höõu chæ vì Ngaøi hieän höõu. Nhöng söï hieän höõu cuûa chuùng khoâng tuyeät ñoái vì chuùng khoâng vónh cöûu nhö moät mình Chuùa. Nhö theá moïi thuï taïo hieän höõu vì do Chuùa döïng neân nhöng khoâng thuï taïo naøo hieän höõu caùch tuyeät ñoái, vì chuùng khoâng phaûi laø Thieân Chuùa.
Töø yù thöùc ñoù toâi ñi ñeán keát luaän roõ raøng. Toâi phaûi khoân ngoan baùm laáy Chuùa vì xa ngaøi toâi seõ khoâng coù söï hieän höõu tuyeät ñoái. Trong ngaøi toâi coù theå nhö ngaøi, nhö ngaøi ñaõ noùi cho toâi tröôùc ñaây. Roài coù daáu hieäu khaùc döïa treân moät kinh nghieäm chung trong cuoäc soáng haèng ngaøy, nhöng raát maïc khaûi cho toâi trong luùc ñoù. Cuõng caùi baùnh laøm cho ngöôøi khoûe thích thuù vaø maùt meû thì laøm cho ngöôøi ñau yeáu muoán oùi möûa; aùnh saùng maët trôøi veû vang cho con ngöôøi coù ñoâi maét toát thì laïi laøm ñau ñôùn cho con maét yeáu ñau. Theá laø toâi hieåu roõ söï coâng thaúng cuûa Chuùa laøm cho ngöôøi yeâu thích ñöôøng loái ngaøi maùt meû vaø thích thuù thì laïi xaáu xa xuùc phaïm ñeán ngöôøi töø choái ngaøi. Hieåu ñöôïc nhö theá hình nhö soi saùng cho toâi trong cuoäc chieán tröôøng kyø vôùi vaán ñeà söï döõ. Chaéc chaén söï döõ coù nguoàn goác khoâng phaûi trong ñieàu caên baûn, nhöng trong moät thöù xaáu xa taùch rôøi Thieân Chuùa, moät thöù yù chí höôùng veà nhöõng söï thaáp heøn, ñeán noãi söï toát laønh cuûa Chuùa cuoái cuøng coù veû xaáu xa vaø söï xaáu xa thaønh toát laønh.
Söï xaùo troän laø nhöõng tö töôûng ñoù toâi tin thaät laø do Chuùa, loâi keùo toâi ñeán vôùi Ngaøi, nhöng thaân xaùc vaø duïc voïng luoân ñaåy toâi xa ngaøi. Toâi khoâng bao giôø hoà nghi laø Chính Chuùa laø Ñaáng toâi phaûi gaén boù, nhöng toâi laïi khoâng theå laøm ñieàu ñoù, chæ ñôn giaûn theá thoâi. Taâm trí toâi luoân ñaët ra nhöõng caâu hoûi vaø nhöõng caâu hoûi ñoù Chuùa trong loøng töø bi luoân kieân nhaãn traû lôøi. Thaân xaùc toâi cuõng ñaët caâu hoûi vaø hình nhö luùc ñoù noù maïnh hôn tinh thaàn. Hôn nöõa chính qua thaân xaùc vaø caûm giaùc maø ta nhaän ra söï vaät. Vaán ñeà cuûa toâi laø caûm giaùc khoâng cho toâi nhaän ra chaân lyù.
Vaø toâi tìm con ñöôøng khaùc. Toâi caûm thaáy khaû naêng suy luaän toâi bò caûm giaùc cuûa thaân xaùc laøm hö hoûng chaúng haïn khi taâm trí toâi muoán höôùng veà nhöõng söï linh thieâng thaàn thaùnh thì caû moät chuoãi nhöõng töôûng töôïng hình aûnh nhuïc duïc laïi ñi qua.
Nhöng taâm trí toâi bieát vaø keâu la leân raèng noù thích caùi khoâng thay ñoåi chöù khoâng phaûi caùi thay ñoåi. Coù laàn trong choác laùt noù vöôït leân caûm quan thöôøng leä môû ñöôøng cho aùnh saùng. Trong moät daáu hieäu saùng choùi loøa vöøa kyø dieäu vöøa laøm sôï haõi, taâm trí toâi ñaõ thaáy caùi thöïc taïi beân trong cuûa hieän höõu nhö theá naøo. Nhöõng söï voâ hình cuûa Chuùa ñöôïc hieåu nhôø nhöõng caùi höõu hình ñöôïc taïo döïng. Ñoù chính laø baûn theå söï vaät ta hi voïng thaáy caùi hieån nhieân cuûa söï vaät ta khoâng thaáy ñöôïc.
Tuy nhieân toâi khoâng theå giöông maát nhìn ra khung caûnh. Trong moät hai luùc, toâi laïi nhìn vaøo nhöõng ñoái töôïng taàm thöôøng chung quanh. Kinh nghieäm kyø dieäu cuûa toâi chæ coøn laø kyù öùc quí giaù, höông vò xa xoâi cuûa moät böõa tieäc toâi thaáy töø xa nhöng khoâng theå döï tieäc.
Quan ñieåm cuûa toâi veà Chuùa Gieâsu laø ngaøi laø ngöôøi raát khoân ngoan hôn nhieàu ngöôøi khaùc nhöng chính ngaøi chæ laø moät con ngöôøi. Toâi cho ngaøi uy tín toái cao cuûa baäc thaày vaø raát bò xuùc ñoäng veà yù nghó ngaøi sinh ra ñoàng trinh nhöng laøm cho toâi thaéc maéc vì ñaây laø thí duï cho thaáy tinh thaàn ôû treân vaät chaát. Nhöng toâi khoâng thaáy ñöôïc haäu quaû töï nhieân cuûa vieäc "Ngoâi Lôøi nhaäp theå".
Nhö toâi thaáy cuoäc soáng cuûa Chuùa Gieâsu laø cuoäc soáng trong ñoù Ngoâi Lôøi nhaäp theå hieän dieän hoaøn toaøn, linh hoàn vaø taâm trí cuøng laøm vieäc hoøa ñieäu. Moïi ñieàu toâi ñoïc veà ngaøi trong Thaùnh Kinh, nieàm vui buoàn haønh ñoäng vaø lôøi rao giaûng, ñöa toâi ñeán nhaän bieát Chuùa Kitoâ laø ngöôøi hoaøn toaøn vaø hoaøn haûo. Toâi chöa quan nieäm ñöôïc ngaøi laø chaân lyù cuûa Chuùa hieän hình, nhöng toâi tin raèng hôn moïi ngöôøi khaùc ngaøi chuyeân chôû chaân lyù.
Baïn toâi laø Alipius laïi coù khoù khaên khaùc. Anh nghó laø ngöôøi Kitoâ höõu tin raèng, trong vieäc nhaäp theå, Chuùa ñaõ laøm ngöôøi theo phöông caùch khoâng coøn linh hoàn vaø taâm trí con ngöôøi trong Chuùa Gieâsu. Moïi söï Ngaøi coù laø Thieân Chuùa vaø xaùc thòt. Khoù khaên maø nieàm tin aáy gaây ra cho Alipius laø ñieàu hieån nhieân. Laøm sao Chuùa Gieâsu coù theå laøm nhöõng ñieàu trong Phuùc aâm tröø khi ngaøi laø moät con ngöôøi soáng ñoäng suy nghó, moät con ngöôøi coù hoàn vaø taâm trí?
Vì Alipius nghó ngöôøi Kitoâ höõu nghó nhö theá neân anh tìm ra chaân lyù chaäm hôn toâi. Sau naøy chuùng toâi môùi thaáy chuùng toâi ñaõ hieåu sai veà chaân lyù lieân quan ñeán Chuùa Gieâsu. Thaät tình côø, Alipius nhaän ra chuyeän ñoù tröôùc toâi. Phaûi qua moät thôøi gian raát laâu toâi môùi hieåu ñöôïc giaùo lyù Kitoâ giaùo veà "Ngoâi Lôøi Nhaäp Theå".
Ñieàu laøm toâi boái roái caên baûn laø bò aùm aûnh vì laø trí thöùc hay coù veû nhö theá laïi ñöôïc khen vì söï taøi gioûi. Toâi chôø ñôïi Thieân Chuùa thöôûng coâng cho söï khoân ngoan cuûa toâi. Nhöng söï khieâm nhu cuûa toâi ôû ñaâu? Ñaâu laø tình yeâu cuûa toâi ñoái vôùi Chuùa khoâng nôï naàn toâi ñieàu gì? Hình nhö toâi laø hai con ngöôøi, moät ñaøng thích thaúng thaén vôùi Chuùa, ngöôøi khaùc chæ muoán thaúng thaén thoâi.
Luùc ñoù Thaùnh Phaoloâ ñeán giuùp toâi. Toâi quyeát ñònh ñoïc heát nhöõng saùch cuûa Ngaøi vaø thaáy ngaøi noùi raát thích hôïp vôùi vò theá cuûa toâi. Chaúng haïn trong thö Roma ngaøi phaûi ñoái dieän vôùi vaán ñeà phaùi Plato hay nhöõng trieát gia khaùc chöa heà ñaët ra. Nhöng ñaây laø nhöõng vaán ñeà laøm cho toâi phaûi lo aâu. Khi toâi ñoïc nhöõng caâu naøy hình nhö laø nhöõng caâu voïng laïi nhöõng tieáng keâu thaát voïng cuûa toâi: "Taâm trí toâi sung söôùng trong luaät Chuùa, nhöng toâi thaáy cuõng coù luaät khaùc trong con ngöôøi toâi, ñang choáng laïi luaät Chuùa, vaø ñöa toâi laøm noâ leä cho luaät toäi loãi vaãn aån taøng trong ngöôøi toâi. Ai seõ giaûi thoaùt toâi khoûi thaân xaùc hay cheát naøy?" Vaø roài coù caâu traû lôøi "Toâi caûm taï Chuùa, nhôø Ñöùc Gieâsu Kitoâ Chuùa chuùng ta."
Nhöõng saùch cuûa caùc trieát gia khoâng bao giôø noùi tôùi xung ñoät noäi taâm ñoù. Hoï khoâng noùi ñeán nhöõng tinh thaàn lo aâu hay con tim vôõ naùt thoáng hoái." Khoâng coù oâng naøo leân tieáng trong taùc phaåm cuûa mình ñeå ca ngôïi "Linh hoàn toâi ñôïi troâng Chuùa vì söï cöùu ñoä toâi do Ngaøi..Ngaøi laø Chuùa vaø laø Ñaáng Cöùu ñoä toâi, Ñaáng binh vöïc toâi. Toâi seõ khoâng bao giôø lung lay." Trong saùch cuûa hoï baïn khoâng bao giôø nghe tieáng noùi "Haõy ñeán cuøng ta, hôõi nhöõng ai goàng gaùnh naëng neà" vì hoï khinh bæ nhöõng ai nhö Chuùa Gieâsu noùi "hieàn laønh vaø khieâm nhöôøng trong loøng." Taïi sao nhöõng ñieàu nhö theá khoâng coù trong taùc phaåm cuûa hoï. Vì Chuùa "ñaõ daáu aån nhöõng ñieàu ñoù khoâng cho nhöõng ngöôøi khoân ngoan thoâng thaùi bieát, nhöng laïi maïc khaûi cho ngöôøi chöa bieát noùi."
Khi toâi ñoïc nhöõng lôøi cuûa thaùnh Phaoloâ vaø nhöõng lôøi Thaùnh kinh khaùc, toâi nhaän ra roõ raøng vò trí cuûa toâi. Toâi ñang ngoài treân ñænh nuùi raäm raïp nhìn xuoáng maûnh ñaát an bình ôû xa, khoâng bieát con ñöôøng ñeán ñoù hay coù theå vöôït qua chöôùng ngaïi do loãi laàm vaø toäi loãi. Coù moät ñieàu khaùc hoaøn toaøn toát hôn, laø rôøi khoûi ñænh nuùi an ninh nhöng chæ laø beà ngoaøi, vaø tin vaøo Thieân Chuùa daãn ñöôøng, an toaøn ñi vaøo maûnh ñaát an bình. Sau cuøng, sau cuøng, toâi caûm thaáy mình ñang ñi treân con ñöôøng ñoù.
(C) Copyright 1990
by Rev. Ngo tuong Dzung, Texas, USA.
Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page