Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page
Chöông naøy keå laïi giai ñoaïn quan troïng trong cuoäc ñôøi Augustin, nhöõng naêm hoïc ôû Carthage. Taïi ñaây qua nhöõng taùc phaåm cuûa Cicero ngaøi hoïc bieát laø vieäc theo ñuoåi söï khoân ngoan quan troïng hôn uy tín hay cuûa caûi vaät chaát. YÙ nghó naøy khoâng bao giôø rôøi xa ngaøi, vaø thöïc söï ñaõ trôû thaønh caên baûn cho vieäc tìm kieám chaân thaønh chaân lyù trong suoát cuoäc ñôøi ngaøi.
Nhöng cuõng taïi Carthage, khi chæ môùi coù 17 tuoåi, Augustin coù ngöôøi yeâu. Moät naêm sau coâ naøy mang thai vaø sinh ra ngöôøi con teân laø Adeodatus. Töø ñoù, duø cho ñoâi khi ngaøi khinh bæ mình veà chuyeän ñoù, ngaøi thaáy mình khoâng coù theå soáng khoâng coù boà. Ngaøi trung thaønh vôùi ngöôøi yeâu ñaàu ñôøi naøy trong voøng 15 naêm duø sau naøy khi ñònh laäp gia ñình ngaøi choïn coâ khaùc. Söï yeáu ñuoái naøy theo ngaøi laø gaùnh naëng thöôøng xuyeân cho Ngaøi vaø ñoâi khi laø chöôùng ngaïi cho vieäc trôû laïi. Augustin laøm thaøy giaùo moät thôøi gian ngaén trong thaønh phoá queâ höông khi moät ngöôøi baïn cheát gaây cho ngaøi moät aán töôïng maõnh lieät. Roài khi coù "job" thôm taïi Roma, ngaøi ñaõ soáng nhieàu naêm soâi ñoäng vôùi moät nhoùm baïn beø taïi ñaây. Hoï coi mình nhö nhöõng ngöôøi tìm kieám chaân lyù nhöng theo ngaøi "hoï khoâng cho raèng trí khoân cuûa hoï laø moùn quaø cuûa Chuùa".
Phaùi Manicheism Augustin theo moät thôøi gian chæ laø Kitoâ giaùp thoaùi hoaù baùc boû moïi yù nieäm veà Thieân Chuùa hieän dieän trong vaät chaát hay con ngöôøi. Nhö theá Augustin coi vieäc nhaäp theå, vôùi hình aûnh Thieân Chuùa mang laáy thaân xaùc con ngöôøi nôi Chuùa Gieâsu, ngoâi lôøi nhaäp theå, laø moät chuyeän hoaøn toaøn khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc. Manicheism chæ laø moät trong caùc laïc giaùo trong thôøi ñoù, vaø khi Monica caàu nguyeän cho Augustin tìm thaáy maùi aám trong giaùo hoäi coâng giaùo, baø nghó laø giaùo hoäi naøy vaãn trung thaønh vôùi giaùo huaán caùc toâng ñoà, chính thoáng, giaùo hoäi cuûa kinh thaùnh luoân ñöùng vöõng tröôùc nhöõng tö töôûng laï kyø hay choùng qua.
Cuoái chöông ta thaáy Augustin böôùc theâm moät böôùc: ñoaïn tuyeät phaùi Manicheism. Roài coù job môùi quan troïng ôû Milan ngaøi bò aûnh höôûng cuûa giaùm muïc Ambrose vaø quyeát ñònh hoïc ñaïo.
Khi toâi hoïc tu töø ôû Carthage toâi ñoïc cuoán saùch cuûa trieát gia Cicero. Toâi ñoïc cuoán aáy vì ngöôøi ta cho raèng vaên chaûi chuoát vaø lyù luaän coù tính caùch thuyeát phuïc vaø toâi ñang muoán coù nhöõng taøi naêng ñoù. Ñieàu toâi khoâng ngôø laø aûnh höôûng cuûa cuoán saùch naøy trong cuoäc ñôøi toâi. Toâi phaûi noùi khoâng phoùng ñaïi laø cuoán saùch ñaõ thay ñoåi toaøn theå thaùi ñoä cuûa toâi veà cuoäc soáng.
Cuoán saùch nhan ñeà Hortensius vaø thöïc söï laø lôøi keâu goïi ñoäc giaû yeâu meán söï khoân ngoan hay ñieàu maø ngöôøi hi laïp goïi laø "philosophia". Haäu quaû cuûa cuoán saùch thöïc bi thöông cho toâi vì kích thích nhöõng khaùt voïng toâi chöa heà coù bao giôø. Toâi thaáy söï huøng bieän, noùi nhö theá naøo, khoâng quan troïng baèng chaân lyù, ñieàu ta noùi. Noùi caùch khaùc caùch noùi laø phuï thuoäc ñieàu ta noùi môùi laø chính yeáu.
Cicero ñaõ cho toâi loøng khao khaùt maïnh meõ boû ñi nhöõng söï vaät vaät chaát hay theá tuïc ñeå theo ñuoåi söï khoân ngoan. Tieáng hi laïp Philosophia coù nghóa laø yeâu meán söï khoân ngoan vaø toâi bò lay chuyeån, ngay caû bò thieâu ñoát, khoâng phaûi veà nhöõng söï tin töôûng naøy kia, nhöng vì tình yeâu tìm kieám khaùm phaù ra vaø giöõ vöõng chaân lyù duø chaân lyù nhö theá naøo.
Luùc ñoù toâi ñöôïc 19 tuoåi vaø meï toâi chu caáp tieàn nong, cha toâi ñaõ qua ñôøi tröôùc ñoù hai naêm. Meï toâi mua cho toâi taøi huøng bieän nhöng Cicero thuyeát phuïc toâi coù ñieàu coøn quan troïng hôn vaên theå. Luùc ñoù toâi baét ñaàu vöôn leân ra khoûi vöïc thaúm toâi ñaõ rôùt xuoáng. Toâi chöa bieát thö cuûa thaùnh Phaoloâ hay kinh thaùnh, vôùi lôøi caûnh caùo ñöøng ñeå cho trieát lyù sai laïc phænh phôø chæ theo truyeàn thoáng cuûa nhaân loaïi, nhöng Cicero caûnh caùo raèng coù nhöõng thöù voâ luaân lyù ñöôïc maëc baèng nhöõng lyù luaän phænh phôø vaø keâu vang vaø cuõng coù teân laø trieát lyù.
Chæ coù moät ñieàu laøm toâi caån troïng khoâng theo Cicero hoaøn toaøn: oâng khoâng noùi gì veà Chuùa Kitoâ. Duø toâi chöa coù ñöùc tin nhöng toâi ñaõ buù söõa meï vôùi thaùnh danh ñoù.Teân ngaøi aên saâu vaøo taâm töôûng toâi neân toâi khoâng bao giôø hoaøn toaøn bò khuaát phuïc vôùi luaän cöù naøo duø baùc hoïc vaø huøng bieän caùch maáy, neáu khoâng daønh cho Chuùa Kitoâ moät choã trong cuoäc tranh luaän.
Haäu quaû cuûa vieäc ñoïc saùch ngöôøi khoâng coâng giaùo naøy laøm toâi quyeát ñònh ñoïc thaùnh kinh ñeå xem saùch naøy nhö theá naøo vaø coù theå giuùp cho toâi tìm ra söï khoân ngoan hay khoâng? Luùc ñoù toâi raát töï haøo veà vieäc ñoù. Thaùnh kinh laø cuoán saùch daønh cho nhöõng keû khieâm nhöôïng tuaân phuïc nhöõng maàu nhieäm saâu xa cuûa Chuùa. Coøn toâi thì ñeán vôùi thaùnh kinh vôùi vieäc pheâ bình vaø keát luaän raèng thaùnh kinh khoâng theå so saùnh vôùi Cicero veà ngoân ngöõ hay yù töôûng sieâu vieät.
Toâi ñaâu coù bieát thaùnh kinh khoâng toû loä maàu nhieäm cho nhöõng con maét kieâu ngaïo. Söï kieâu caêng cuûa toâi töø choái haï mình. Toâi khoâng nghó raèng Kinh thaùnh lôùn leân vôùi treû nhoû töøng böôùc, vaø tieán leân theo töøng giai ñoaïn. Chaân lyù ñôn giaûn cho ngöôøi ñôn sô, chaân lyù saâu xa cho ngöôøi tröôûng thaønh. Toâi chaéc chaén mình ñaõ tröôûng thaønh neân toâi ñaõ maát maùt.
Khi coøn treû töø choái nieàm tin cuûa meï vaø laøm thaát voïng cho lôøi caàu nguyeän cuûa baø, Chuùa ñaõ cho meï toâi moät thò kieán. Xaûy ra trong luùc meï toâi ñang raát lo laéng veà toâi, meï khoùc cho toâi coøn hôn baø meï maát ñöùa con moät. Theo meï toâi ñaõ cheát, cheát vì khoâng tin, cheát veà tinh thaàn. Keát quaû laø baø khoâng theå ñem toâi ngoài cuøng baøn aên vôùi baø hay veà nhaø. Baø khoâng chòu noåi nhöõng caâu noùi loäng ngoân cuûa toâi hay nhöõng söï ñaû phaù cuûa toâi.
Roài trong moät giaác mô baø coù moät thò kieán. Baø thaáy mình ñang ñöùng treân saøn goã. Moät thanh nieân coù theå laø moät thieân thaàn ñeán vôùi baø. Baø ñang lo laéng cuøng cöïc veà toâi; coøn chaøng trai coù veû thaân tình vaø tích cöïc. Anh ta hoûi baø coù chuyeän gì vaø baø cho hay mình ñang lo laéng cho ñöùa con ñang tieâu huyû cuoäc ñôøi khi töø choái Thieân Chuùa. Caâu traû lôøi cuûa chaøng trai laøm baø ngaïc nhieân. Chaøng ñeà nghò cho baø khoûi lo laéng neân quay laïi vaø nhìn xem toâi ñöùng choã naøo. Baø laøm theá vaø söûng soát thaáy toâi ñang ñöùng caïnh baø. Thieân thaàn chæ cho thaáy baø ôû ñaâu toâi cuõng ôû ñoù. Baø coi lôøi noùi cuûa chaøng trai nhö moät baûo ñaûm tröïc tieáp töø Thieân Chuùa laø ngaøi ñaõ nghe lôøi baø caàu xin cho toâi vaø moïi söï seõ toát ñeïp.
Toâi tin laø Chuùa soi saùng cho baø traû lôøi cho toâi khi toâi bi quan giaûi thích giaác mô. Toâi noùi laø nhö theá laø moät ngaøy kia baø cuõng seõ coù toân giaùo nhö toâi duø cho laø toân giaùo naøo. Baø lieàn traû lôøi ngay: "Khoâng, meï khoâng nghe noùi "anh ta ôû ñaâu baø ôû ñoù" nhöng "baø ôû ñaâu anh ta seõ ôû ñoù".
Caâu traû lôøi ñoù gaây aán töôïng raát saâu xa cho toâi trong thôøi gian ñoù vaø toâi thöôøng nhôù laïi trong thôøi gian chín naêm sau ñoù khi toâi ñang ñi treân con ñöôøng taêm toái cuûa sai laàm vaø voâ tín. Trong khi ñoù ngöôøi phuï nöõ ñaïo ñöùc vaø trung thaønh tieáp tuïc caàu nguyeän cho toâi, vôùi nhieàu laïc quan hôn, tuy cuõng coøn nhieàu ñau khoå vaø khoùc loùc vì cuoäc soáng cuûa toâi.Vaø lôøi caàu cuûa meï toâi ñaõ ñöôïc nhaän lôøi vaø moät hoâm toâi ñaõ ñöùng taïi choã baø ñöùng sau 9 naêm phaûn loaïn.
Trong thôøi gian hoïc tu töø toâi ñi thi laøm thô. Tröôùc khi thi toâi ñöôïc moät thaøy boùi hoûi toâi traû oâng ta bao nhieâu ñeå oâng thu xeáp cho toâi thaéng giaûi. Toâi thöôøng gheùt khoa hoïc huyeàn bí nhaát laø vieäc gieát con vaät ñeå xin ôn thaàn minh.
Toâi traû lôøi cho oâng noùi raèng neáu giaù caû laø vaøng roøng vaø baát töû toâi cuõng khoâng ñoàng yù cho moät con ruoài phaûi cheát duø cho ñeå toâi ñöôïc giaûi. Dó nhieân toâi khoâng coù quan ñieåm theo Kitoâ giaùo. Khaùc haún theá toâi laïi laø ngöôøi chuùa meâ tín nhö nhöõng ngöôøi theo khoa voâ hình. Ñieàu naøy ñuùng vì toâi theo khoa thieân vaên. Toâi nghó raèng khoa naøy toát hôn vì khoâng phaûi cuùng teá suùc vaät hay caàu nguyeän vôùi thaàn linh. Ñieàu toâi khoâng thaáy laø taïi sao khoa thieân vaên coù lieân quan ñeán caên baûn traùch nhieäm cuûa con ngöôøi. Chaúng haïn nhö noùi "khoâng phaûi loãi taïi toâi, do ngoâi sao quyeát ñònh" hay Sao Venus, Saturn hay Mars ñaõ ñònh nhö theá, khoâng phaûi do yeáu ñuoái hay toäi loãi" Laøm cho toâi chæ laø thòt vaø maùu vaø haõnh dieän vì söï hö hoûng khoâng coøn toäi loãi gì. Ñaáng taïo döïng trôøi vaø tinh tuù bò traùch cöù trong baát cöù vieäc gì toâi laøm. Vaø ai laø Ñaáng Taïo hoaù ñoù neáu khoâng phaûi laø Chuùa, trung taâm vaø nguoàn goác cho söï coâng chính?
Tuy nhieân trong thôøi gian ñoù toâi gaëp moät thaøy thuoác teân laø Vindiciamus vaø toâi caûm phuïc oâng. Luùc ñoù oâng laø toång laõnh söï vaø trong khi coøn taïi chöùc oâng trao giaûi thöôûng cho toâi, ñaët voøng thieân tueá treân ñaàu toâi. Chaéc chaén ñaàu oùc toâi caàn moät baùc só löu yù, tuy oâng khoâng bieát luùc ñoù.
Duø sao Chuùa cuõng duøng oâng giaø ñoù keùo toâi ra khoûi tình traïng töï huyû dieät. OÂng noùi chuyeän coù duyeân. OÂng khoâng duøng moät lôøi naøo thöøa thaõi caû vaø coù löông tri soáng ñoäng quaân bình caùi troïng caùi khinh caùch hoaøn haûo.
Khi oâng thaáy toâi meâ töû vi oâng khuyeân toâi vöùt laù soá ñi. OÂng cho hay toâi neân duøng thôøi giôø cho nhöõng chuyeän neân laøm hôn laø cho nhöõng chuyeän vôù vaån.
OÂng keå cho toâi veà kinh nghieäm cuûa oâng. Khi coøn treû oâng tính theo ngheà töû vi. OÂng hoïc saùch Hippocrates laøm cho khoa töû vi thaønh giaûn dò. Tuy nhieân sau ñoù oâng boû hoaøn toaøn vaø hoïc y khoa. Lyù do cuûa oâng raát ñôn giaûn. OÂng thích nghó mình laø ngöôøi löông thieän vaø nhö theá khoâng muoán laøm tieàn baèng loïc löøa. OÂng khaùm phaù ra khoa töû vi luoân ñaùnh löøa. Theo oâng noùi khoa naøy hoaøn toaøn baù laùp.
OÂng khuyeân toâi boû khoa töû vi. OÂng lyù luaän: "Nhaát laø tu töø laø ngheà cuûa caäu vaø caäu coù theå soáng nhôø ngheà ñoù. Caäu khoâng neân thöïc haønh ngheà chuyeân löøa loïc naøy; chæ laø thuù tieâu khieån thoâi. Haõy nghe lôøi ngöôøi ñaõ hoïc ngheà ñoù kyõ löôõng, soáng baèng ngheà ñoù maø cuõng phaûi boû nhö toâi."
Toâi chuù yù ñeán söï löu taâm cuûa oâng nhöng coøn muoán bieát taïi sao khoa naøy sai laàm maø noùi truùng theá. OÂng noùi ñoù chæ laø may aên may vôù cuõng voâ lyù nhö boùi Kieàu. Ñoâi khi caâu thô coù theå aùp duïng, nhöng chung chung thoâi. Nhöng chæ laø may ruûi vì thi só ñaâu coù muoán höôùng daãn ta.
Luùc ñoù Vindicianus khoâng thuyeát phuïc noåi toâi. Toâi coøn bò meâ hoaëc vì bao nhaân vaät thôøi danh saùng laùng xem töû vi. Toâi thaáy khoù maø tin khoa naøy döïa treân söï may ruûi. Nhöng oâng ñaõ gieo maàm moáng hoaøi nghi trong loøng toâi.
Ít laâu sau toâi môùi xaùc tín laø Vindicianus vaø ngöôøi baïn khaùc laø oâng Nebridius caû hai ñeàu hoaøi nghi veà giaù trò khoa töû vi laø ñuùng. Nhöõng tröôøng hôïp laøm cho toâi keát luaän nhö theá thaät kyø laï.
Toâi coù ngöôøi baïn thaân teân laø Firminus ñeán giuùp toâi. Anh muoán laøm aên khaù giaû vaø xin toâi chaám sao cho anh. Cuõng nhö toâi anh ñang hoïc ngheà töï do vaø tu töø, vaø cuõng nhö toâi anh say meâ töû vi nhöng cuõng hôi nghi ngôø veà khoa naøy.
Toâi ñoàng yù chaám sao cho anh nhöng theâm raèng toâi khoâng coøn tin laø chính xaùc nöõa. Anh môùi keå cho toâi nghe caâu chuyeän cuûa cha anh. Nhieàu naêm tröôùc cha anh vaø ngöôøi baïn hoïc töû vi raát nghieâm tuùc. Hoï caån thaän ñeán noãi luoân coù maët khi coù ai sinh ra trong nhaø ñeå ghi chuù giôø ñuùng vaø so saùnh vôùi laù soá.
Khi meï Firminus coù thai oâng baïn cuûa cha oâng cho hay moät ñöùa noâ leä gaùi cuõng coù thai. Hoï quyeát ñònh theo doõi hai ñöùa treû saép sinh ra raát caån thaän, vaø so saùnh hai laù soá.
Hai ñöùa nhoû sinh ra trong cuøng moät giôø tuy ôû hai nhaø khaùc nhau. Caû hai ñeàu laø con trai vaø moät ñöùa teân laø Firminus, baïn toâi sau naøy. Nhöng anh bieát trong moät thaønh phoá xa khaùc coù moät chaøng trai cuøng tuoåi cuõng moät laù soá nhöng ñang soáng moät cuoäc soáng khaùc haún.
Ñieàu naøy laøm Firminus khoù chòu. Taïi sao neáu hai ñöùa cuøng sinh ra cuøng moät laù soá maø coù cuoäc soáng khaùc nhau nhö theá? Anh ta giaøu coù, coù vaên hoaù, thaønh coâng, coøn anh kia vaãn laø noâ leä, ngheøo khoù, khoâng ñöôïc aên hoïc, vaø phaûi chaät vaät trong cuoäc soáng.
Nhöng toâi cho anh hay, tình traïng raát phöùc taïp. ÔÛ ñaây chuùng ta ñoaùn xem anh ta coù ñöôïc coâng vieäc mong öôùc hay khoâng. Nhöng taïi sao laù soá cho anh ñöôïc maø laïi khoâng cho anh chaøng noâ leä kia khoâng ñöôïc? Neáu coù gì höõu lyù trong khoa töû vi thì hai anh chaøng phaûi coù cuoäc soáng gioáng nhau, traùi laïi cuoäc soáng hoï hoaøn toaøn khaùc nhau.
Keát quaû thöïc roõ raøng. Khi toâi chaám sao cho Firminus toâi khoâng theå cho anh laù soá khaùc vôùi teân noâ leä coù cuøng laù soá vaø neáu khoa hoïc naøy ñuùng thì, coù cuøng laù soá taïi sao ñuùng cho anh ta vaø sai cho teân noâ leä.
Ñieàu naøy laøm cho toâi nghó ñeán nhöõng ngöôøi sinh ñoâi, cuøng sinh trong moät cung sao nhaát laø veà Esau vaø Giacob trong saùch Saùng theá, taïi sao tính khí vaø ñònh meänh khaùc nhau nhö theá. Chuùng toâi keát luaän laø taát caû ñeàu voâ lyù.
Laïy Chuùa, chaéc haún, chæ coù chaân lyù trong tay Chuùa. Khoâng ai coù theå noùi "ñieàu gì seõ xaûy ra?" Trong söï khoân ngoan tuyeät dieäu cuûa Chuùa,Chuùa quyeát ñònh keát quaû cho nhöõng bieán coá vaø ñònh meänh cho moãi caù nhaân.
Trong thôøi gian daäy hoïc taïi tænh nhaø, toâi coù ngöôøi baïn thaân. Chuùng toâi bieát nhau hoài coøn treû roài qua trung hoïc vaø ñaïi hoïc vôùi nhau. Chuùng toâi cuøng hoïc vaø cuøng chôi, thuù vò vì laøm baïn vôùi nhau vaø thaùch thöùc nhau trong thaùi ñoä hay suy nghó.
Duø baïn toâi laø Kitoâ höõu töø nhoû toâi laøm cho anh ta boû ñaïo vaø raát thuù vò veà vieäc ñoù. Chuùng toâi cuøng sung söôùng vôùi nhau vì khoâng tin gì. Tuy nhieân, ñöôøng loái Chuùa nhö theá, tình baïn cuûa chuùng toâi bò thöû thaùch. Anh bò laây beänh vaø noùng laïnh cho ñeán khi baát tænh. Baùc só noùi anh khoâng theå khoûi beänh ñöôïc.
Luùc ñoù duø anh khoâng yù thöùc anh ñöôïc röûa toäi. Thaân nhaân cho raèng anh ñaõ muoán ñöôïc röûa toäi trong nieàm tin thôøi thô aáu. Theo toâi ñoù laø chuyeän voâ nghóa. Neáu toâi ñaõ thuyeát phuïc anh khoâng tin gì thì vieäc xoái nöôùc treân anh ñaâu coù yù nghóa gì.
Tuy nhieân söï thöïc khaùc haún. Anh tænh laïi vaø khoeû haún neân coù theå tranh luaän vôùi toâi veà ñieàu ñaõ xaûy ra vaø caûm nghó cuûa anh veà chuyeän ñoù. Khi coù dòp noùi vôùi anh toâi maïnh meõ nhaïo baùng pheùp röûa toäi anh laõnh nhaän maø ngöôøi ta cho laø anh ñoàng yù. Nhöng toâi raát ngaïc nhieân khi nghe anh noùi laø toâi khoâng neân noùi theá neáu muoán coøn laø baïn cuûa anh. Theá laø toâi khoâng noùi nöõa hi voïng khi anh khoeû haún toâi seõ coù dòp noùi vôùi anh veà chuyeän voâ nghóa treân.
Tuy nhieân khoâng phaûi nhö theá. Ít ngaøy sau anh ta soát trôû laïi vaø qua ñôøi.
Toâi ngaïc nhieân vì thaùi ñoä cuûa toâi. Loøng toâi taêm toái vaø moïi söï toâi thaáy hình nhö giô ra boä maët ñen toái cuûa thaàn cheát. Moïi ñieàu chuùng toâi cuøng höôûng trôû neân söï haønh haï, khi anh khoâng coøn ñoù chung höôûng vôùi toâi. Toâi khoâng theå noùi gì vôùi mình veà nieàm hi voïng vaøo Chuùa. Toâi chæ bieát khoùc cho vôi saàu, vaø leä saàu khoâng ngöng. Leä chua xoùt nhöng cuõng laø moät lôøi taï loãi vaø caàu nguyeän.
Moïi söï nhaéc nhôû toâi veà anh: nôi chuùng toâi cuøng ñi, saân chôi, phoøng hoaø nhaïc,saùch vôû, böõa aên, ngay caû khi chôi gaùi. Toâi vaãn coøn maõi caûm nghó maát maùt. Toâi khoâng theå troán chaïy chính mình neân ñaønh laøm ñieàu toát nhaát.Toâi rôøi Tagaste ñi Carthage. Taïi ñaây, chaéc chaén thôøi gian laø lieàu thuoác nhieäm maàu xoa dòu caûm giaùc vaø an uûi tinh thaàn.
Khi heát buoàn toâi coù theå nhìn laïi kinh nghieäm. Taïi sao toâi ñau ñôùn nhieàu? Taïi vì toâi ñaõ nhoû leä cho chieác giöôøng caùt ñaõ yeâu moät ngöôøi maø ngaøy naøo ñoù seõ cheát nhöng coi nhö hoï baát töû. Ñieàu toâi hoïc hoûi sau naøy coøn quan troïng hôn. Con ngöôøi haïnh phuùc ñoù laø ngöôøi ñaõ yeâu Chuùa, laïy Chuùa. Chuùa baát töû vaø khoâng thay ñoåi, anh ñaõ yeâu baïn beø chæ trong Chuùa vaø yeâu keû thuø vì Chuùa.
Taâm hoàn con ngöôøi höôùng veà ñaâu neáu khoâng phaûi veà Chuùa neáu khoâng seõ chæ ñôùn ñau. Ñaây laø chaân lyù ngay khi caû hoï dính beùn vôùi nhöõng veû ñeïp nhaát Chuùa ñaõ döïng leân nhö caây coái, boâng hoa, laù caây hay maàm caây. Moïi söï ñeàu coù muøa thu vaø muøa xuaân: muøa xuaân khi nôû roä hoaøn haûo vaø muøa thu khi heùo taøn vaø cheát. Baûn tính cuûa thuï taïo laø theá.
Nhö vaäy thaät ñieân khuøng khi dính beùn vôùi thuï taïo tuaân theo luaät cheát. Toâi coù theå ca tuïng Chuùa vì veû ñeïp cuûa chuùng nhöng phaûi nhaän ra chuùng seõ mau vaøo queân laõng. Keâu laém laïi caøng tan taùc laém. Ñaây laø con ñöôøng cuûa theá gian, caùi naøy thay caùi khaùc khoâng ngöøng, vaät naøy nhöôøng choã cho vaät kia.
Lôøi cuûa Chuùa hoûi raèng: "Ta seõ ra ñi khoâng ?"Chuùa khoâng boû rôi vaät ngaøi saùng taïo nhöng hieän dieän trong noù ñeå khi ta tìm khoan khoaùi trong ñoù thì cuõng tìm thaáy khoan khoaùi trong ngöôøi. Theo caên baûn ñoù chuùng ta coù theå xaây döïng vaø yeâu thuï taïo nhöng toát nhaát laø yeâu Chuùa trong thuï taïo.
Hôn nöõa, söï soáng thöïc duy nhaát cuûa ta, Con Thieân Chuùa, ñaõ ñeán haønh tinh cuûa ta ñeå mang laáy söï cheát, caùi cheát cuûa moät thuï taïo, nhöng qua quyeàn löïc söï soáng nôi ngaøi ñaõ chieán thaéng söï cheát. Ngaøi duøng tieáng seùt keâu goïi ta trôû laïi. Vaø duø ngaøi ñaõ veà trôøi ta coøn tìm thaáy ngaøi trong loøng ta, hieän dieän trong cuoäc soáng ngaøi ñaõ taïo döïng vaø cho noù moät cuoäc soáng môùi.
Khi ñöôïc 20 tuoåi con raát thoaû maõn vì ñoïc ñöôïc cuoán 10 phaïm truø cuûa Aristote vaø hieåu ñöôïc khoâng caàn thaày daïy. Khi coù dòp con thöôøng ñeà caäp ñeán cuoán saùch ñoù, khoâng noùi tôùi nhan ñeà vôùi moät chuùt sôï haõi vaø mæm cöôøi khi thaáy oâng thaày cho raèng hoï raát khoù khaên khi ñoïc cuoán ñoù.
Vaø cuoán saùch ñaõ mang laïi lôïi ích cho con. Tuy nhieân noù cuõng coù haïi vì noù khuyeán khích con nghó ñeán Chuùa, laïy Chuùa, nhö Chuùa chæ laø moät phaàn cuûa nhöõng gì Chuùa taïo döïng thay vì laø caên baûn vaø nguoàn goác. Ñaùng buoàn thay, con quay löng laïi aùnh saùng vaø maét con ñaêm ñaêm vaøo coõi toái. Con coù theå hieåu khoâng maáy khoù khaên khoa luaän lyù, tu töø, hình hoïc, aâm nhaïc, toaùn phaùp nhöng con khoâng thaáy raèng chính trí khoân con laø hoàng aân cuûa Chuùa vaø moïi chaân lyù ñeàu do Chuùa laø nguoàn goác.
Ích lôïi gì khi toâi hieåu bieát nhöng toâi khoâng laøm laønh maø chaïy theo söï döõ? Toâi khoâng hieåu bieát gì nhöõng ngöôøi toâi coi laø ñôn sô nhöng hoï hôn toâi, tuy khoâng coù trí khoân nhö toâi nhöng tín thaùc vaøo Chuùa vaø nöông aån an toaøn trong toå aám giaùo hoäi.
Vaøo thôøi gian ñoù toâi ngaõ beänh töôûng cheát. Neáu toâi cheát chaéc chaén toâi sa hoûa nguïc, vì toäi toâi khoâng ñöôïc tha vì khoâng thoáng hoái, vaø khoâng thoáng hoái vì khoâng thaáy raèng laøm sao Chuùa Kitoâ mang laáy toäi toâi trong thaân xaùc ngöôøi, vì toâi khoâng thöïc söï tin raèng ngaøi coù moät thaân xaùc. Toâi bò aûnh höôûng cuûa phaùi Manichee vaø nghó nhö hoï laø Chuùa Kitoâ chæ coù moät thaân xaùc thaàn linh, thieân thaàn hôn laø thaân xaùc con ngöôøi vôùi thòt vaø maùu.
Meï toâi khoâng bieát toâi tin gì cuõng khoâng bieát toâi bò bònh gì nhöng nhö thöôøng leä meï toâi vaãn caàu nguyeän cho toâi khi toâi vaéng maët: vaéng nhaø vaø xa vaéng giaùo hoäi maø meï toâi luoân gaén boù. Nhìn laïi, toâi khoâng theå tin raèng Chuùa ñaõ boû qua hay töø choái lôøi caàu nguyeän cuûa baø, lôøi caàu nguyeän ñau ñôùn vaø coù giaù trò töø moâi mieäng cuûa baø nhö söï sinh con töø coõi loøng. Laøm sao Chuùa coù theå laøm ngô tröôùc lôøi caàu cuûa baø goaù phuï thoáng hoái vaø khieâm nhöôøng, quaûng ñaïi vôùi ngöôøi khaùc, giaûn dò phuïc vuï giaùo hoäi, ngaøy ngaøy ñi leã hai laàn trong ngaøy ñeán nhaø thôø caàu nguyeän vaø nghe tieáng Chuùa? Laøm sao Chuùa coù theå nhaém maét khi baø khoùc, nhöõng gioït leä khaån khoaûn khoâng phaûi xin vaøng baïc, hay danh voïng traàn gian mau qua, nhöng chæ cho ñöùa con xa laïc ñöôïc cöùu roãi? Vì theá ñeå ñaùp laïi lôøi nguyeän aâm thaàm cuûa baø Chuùa chöõa toâi laønh vaø cho toâi choãi daäy. Taïi Roma, cuøng vôùi baïn beø vôùi nieàm tin xa laï, Chuùa ñaõ gaëp toâi vaø ñaùnh ñoäng toâi. Nhöng toâi vaãn khoâng lay chuyeån. Toâi kieâu ngaïo ñeán noãi coi mình khoâng coù toäi. Theo nieàm tin cuûa phaùi Manichee toâi baûo toâi khoâng coù toäi theo quan ñieåm laø khoâng phaûi toâi phaïm toäi nhöng nguyeân lyù söï döõ hieän dieän vaät lyù trong toâi phaïm toäi, trong khi thöïc ra toâi duy nhaát vaø chính do söï khoâng vaâng lôøi toäi loãi cuûa toâi ñaõ taïo neân xung ñoät noäi taâm ñoù. Nhöng trong luùc ñoù toâi khoâng chaáp nhaän ñieàu aáy. Toâi ñaõ phaù huûy söï töï tin.
Vì theá vieäc khoûi bònh khoâng ñem toâi ñeán gaàn Chuùa ngay. Hôn nöõa toâi laïi theo tö töôûng cuûa giôùi trí thöùc Roma thôøi ñoù cho laø ta neân nghi ngôø moïi söï vaø ñaët vaán ñeà trong moïi söï vì con ngöôøi khoâng theå hieåu ñöôïc chaân lyù toái haäu. Ñoàng thôøi toâi khoâng theøm ñeå yù ñeán nhöõng phöùc taïp do quan nieäm aáy. OÂng chuû nhaø toâi ôû hoaøn toaøn tin theo nhöõng caâu chuyeän trong saùch cuûa nhoùm Manichee nhöng toâi khoâng baûo oâng neân nghi ngôø khi ñoïc nhöõng chuyeän ñoù. Chính toâi laïi nghi ngôø nhöõng chuyeän ñoù hôn vaø toâi cuõng khoâng binh vöïc lyù thuyeát ñoù haêng haùi nhö xöa.
Thaät ñaùng buoàn khi toâi hoaøn toaøn khoâng muoán quay veà vôùi giaùo hoäi ñeå tìm caâu traû lôøi, thaát voïng trong vieäc tìm ra chaân lyù Kitoâ giaùo maø baïn beø toâi ñaõ laøm toâi xa caùch, vaø coøn daäy giaùo thuyeát maø toâi gheâ tôûm laø chính Thieân Chuùa laø thaàn linh ñaõ mang laáy thòt maùu nôi con ngaøi. Chaéc chaén toâi nghó raèng Chuùa Kitoâ sinh ra trong xaùc thòt cuõng bò xaùc thòt laøm nhô ueá. YÙ nghó ñoù laøm toâi choáng ñoái. Nhöng ít ra toâi suy nghó vaø hoûi han. Vaø Meï toâi vaãn caàu nguyeän.
Toâi boái roái tí chuùt. Daàn daàn toâi thaáy nhöõng yù töôûng cuûa phaùi Manichee raát yeáu ôùt. Hoï khoâng theå traû lôøi cho nhöõng ñoaïn Kinh thaùnh maø baïn beø coù ñaïo chæ cho toâi. Hoï coøn noùi taân öôùc ñaõ bò sai laïc do ngöôøi naøo ñoù, hoï khoâng noùi laø ai, muoán hoøa hôïp luaät do thaùi vôùi tin möøng. Nhöng hoï laïi khoâng theå phaùt haønh baûn chính nguyeân baûn khoâng sai laïc.
Toâi vaãn coøn khoâng theå quan nieäm veà moät thöïc theå linh thieâng coù moät baûn theå vaät chaát nghóa laø toâi tieáp tuïc choái boû quan nieäm Chuùa Gieâsu vöøa laø Chuùa vöøa laø ngöôøi. Xung ñoät phaùt sinh trong taâm töôûng toâi trong suoát thôøi gian toâi daïy huøng bieän taïi Roma.
Tình côø toâi nghe coù moät choã laøm raát toát ôû Milan, vaø toâi bieát toâi raát thích coâng vieäc ñoù. Dó nhieân thò tröôûng thaønh phoá Roma ñöôïc xin chæ ñònh moät giaùo sö tu töø cho thaønh phoá Milan vôùi coâng quó. Moät vaøi ngöôøi baïn trong phaùi Manichee coù thaàn theá ñaõ xin cho toâi vaø traû tieàn loä phí cho toâi ñi Milan.
Coâng vieäc ñoøi hoûi toâi phaûi laøm vieäc gaàn guõi vôùi vò giaùm muïc Milan laø Ambrose, toâi nghe noùi raát nhieàu veà ngaøi vaø ngaøi ñöôïc kính troïng vì coù taøi huøng bieän coù moät khoâng hai. Ngaøi töû teá vaø thaân tình vôùi toâi, nhö moät ngöôøi cha, vaø toâi mau choùng thaønh thaân thieát vôùi ngaøi, cuõng ñaùng buoàn laø luùc ñoù chöa chaáp nhaän giaùo thuyeát cuûa ngaøi, maø toâi khoâng bieát laø giaùo thuyeát chaân thaät cuûa thaùnh kinh, nhöng chæ thaân vôùi ngaøi nhö moät ngöôøi vaø moät hoïc giaû.
Toâi raát thích nghe ngaøi giaûng duø trong loøng toâi baùc boû söù ñieäp cöùu ñoä cuûa ngaøi. "Söï cöùu ñoä xa caùch ngöôøi coù toäi" dó nhieân, nhöng daàn daàn toâi thaáy gaàn guõi hôn moãi ngaøy vôùi söï cöùu ñoä maø ngaøi rao giaûng. Ñieàu toâi hoïc ñöôïc nôi Ambrose laø ñöùc tin coâng giaùo coù theå binh vöïc baèng lyù trí. Noù khoâng nhö tröôùc ñaây toâi nghó, laø voâ lyù töø noäi taïi. Toâi ñaëc bieät ñaùnh giaù caùch theá kyø dieäu ngaøi duøng ñeå giaûi thích cöïu öôùc. Toâi raát coù aán töôïng vì toâi thuoäc nhöõng ñoaïn ñoù. Nhöng vì toâi hoaøn toaøn cheát veà tinh thaàn neân toâi khoâng hieåu ñöôïc. Ñaây laø moät caùi taùt cho nieàm kieâu haõnh cuûa toâi, toâi giaû thieát theá, nhöng cuõng laø ñieàu toâi phaûi hoïc.
Vaø theá laø toâi bò xaâu xeù giöõa moät môù lyù thuyeát Manichee maø toâi hoaøi nghi vaø lyù thuyeát Kitoâ giaùo toâi baét ñaàu thaùn phuïc nhöng khoâng theå tin theo. Neáu toâi quan nieäm ñöôïc moät baûn theå thaàn linh thì nhöõng phaùo ñaøi Manichee trong taâm trí toâi môùi tan vôõ ñöôïc.
Toâi coù quyeát ñònh quan troïng. Toâi boû phaùi Manichee vì toâi khoâng coøn chia xeû nieàm tin vôùi hoï. Toâi muoán thaønh döï toøng ñi hoïc giaùo lyù cho ñeán khi toâi thaáy ñöôïc chaân lyù chaéc chaén. Khoûi caàn phaûi noùi, meï toâi sung söôùng laém.
(C) Copyright 1990
by Rev. Ngo tuong Dzung, Texas, USA.
Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page