Söù ñieäp cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng Phaoloâ VI
göûi caùc phuï nöõ
"Giôø ñaõ ñeán", moät caùch ñoïc laïi söù ñieäp cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng Phaoloâ VI göûi caùc phuï nöõ.
Serena Noceti
(WHÑ 12-10-2025) - Kyû nieäm saùu möôi naêm (1965-2025) nhaân dòp Thaùnh Giaùo hoaøng Phaoloâ VI göûi Söù ñieäp ñeán caùc phuï nöõ khi keát thuùc Coâng ñoàng Vatican II, nöõ thaàn hoïc gia Serena Noceti ngöôøi YÙ môøi goïi moïi ngöôøi ñoïc laïi Söù ñieäp naøy. Bôûi vì, theo nöõ thaàn hoïc gia, vieäc ñoïc laïi vaên kieän naøy cho chuùng ta thaáy nhöõng böôùc tieán ñaõ ñaït ñöôïc trong saùu möôi naêm qua, nhöng ñoàng thôøi - nhôø söï naêng ñoäng muïc vuï vaø caùch thöùc truyeàn ñaït cuûa vaên kieän - cuõng gôïi laïi cho chuùng ta söùc maïnh cuûa tröïc giaùc vaø mong muoán canh taân.
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ Toaøn vaên Söù ñieäp cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng Phaoloâ VI göûi caùc phuï nöõ:
Söù ñieäp cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng Phaoloâ VI göûi caùc phuï nöõ
1. Vaø giôø ñaây chuùng toâi ngoû lôøi cuøng caùc chò em phuï nöõ, nhöõng ngöôøi thuoäc moïi hoaøn caûnh: nhöõng ngöôøi con, nhöõng ngöôøi vôï, nhöõng ngöôøi meï vaø nhöõng goùa phuï. Chuùng toâi cuõng höôùng veà caùc chò em, nhöõng trinh nöõ thaùnh hieán vaø nhöõng phuï nöõ ñoäc thaân: caùc chò laø moät nöûa cuûa ñaïi gia ñình nhaân loaïi roäng lôùn!
2. Nhö chò em bieát, Giaùo hoäi töï haøo vì ñaõ toân vinh vaø giaûi phoùng phuï nöõ, vì ñaõ laøm cho, qua doøng lòch söû vaø trong söï ña daïng veà tính caùch, söï bình ñaúng thöïc chaát cuûa phuï nöõ vôùi nam giôùi ñöôïc toûa saùng.
3. Nhöng giôø ñaõ ñeán, giôø ñaõ ñeán, khi ôn goïi cuûa phuï nöõ ñaõ hoaøn thaønh troïn veïn; khi trong xaõ hoäi phuï nöõ ñaõ coù ñöôïc moät taàm aûnh höôûng, moät söï toaû saùng vaø moät quyeàn maø tröôùc ñaây chöa töøng coù.
4. Chính vì theá, trong thôøi ñieåm maø nhaân loaïi ñang traûi qua söï bieán ñoåi saâu saéc nhö vaäy, nhöõng phuï nöõ thaám nhuaàn tinh thaàn Tin Möøng coù theå laøm raát nhieàu ñeå giuùp nhaân loaïi khoâng sa suùt.
5. Caùc chò luoân ñöôïc ban cho, nhö tình yeâu coäi nguoàn, khaû naêng chaêm soùc maùi aám gia ñình. Caùc chò hieän dieän trong söï huyeàn nhieäm khôûi ñaàu söï soáng. Caùc chò mang ñeán nieàm an uûi trong khi phaûi chia ly vì caùi cheát. Khi kyõ thuaät cuûa chuùng ta ñang coù nguy cô trôû neân voâ nhaân, caùc chò hoøa giaûi con ngöôøi vôùi söï soáng. Vaø treân heát, chuùng toâi xin caùc chò haõy canh chöøng töông lai cuûa nhaân loaïi. Haõy ngaên chaën baøn tay cuûa con ngöôøi, trong moät khoaûnh khaéc ñieân roà, tìm caùch huûy dieät neàn vaên minh nhaân loaïi.
6. Caùc chò laø nhöõng ngöôøi vôï, ngöôøi meï, nhöõng nhaø giaùo duïc ñaàu tieân cuûa nhaân loaïi trong gia ñình, haõy truyeàn laïi cho con caùi nhöõng truyeàn thoáng cuûa cha oâng, ñoàng thôøi chuaån bò cho chuùng moät töông. Caùc chò luoân nhôù raèng, qua con caùi, ngöôøi meï thuoäc veà töông lai maø chính baø coù theå seõ khoâng ñöôïc thaáy.
7. Vaø caùc chò, nhöõng phuï nöõ ñoäc thaân, caùc chò coù theå hoaøn thaønh troïn veïn ôn goïi cuûa mình trong tinh thaàn hieán daâng. Xaõ hoäi keâu goïi caùc chò töø khaép nôi. Vaø chính caùc gia ñình cuõng khoâng theå soáng neáu thieáu söï hoã trôï cuûa nhöõng ngöôøi soáng ñôøi ñoäc thaân.
8. Caùc chò, tröôùc heát, nhöõng trinh nöõ thaùnh hieán, trong moät theá giôùi maø loøng ích kyû vaø vieäc chaïy theo khoaùi laïc muoán chi phoái moïi luaät leä, caùc chò haõy laø nhöõng ngöôøi gìn giöõ söï trinh khieát, voâ vò lôïi vaø loøng ñaïo ñöùc. Chuùa Gieâsu, Ñaáng ñaõ ban cho tình yeâu hoân nhaân troïn veïn yù nghóa, cuõng ñaõ ñeà cao söï töø boû tình yeâu nhaân loaïi naøy, khi söï töø boû ñoù ñöôïc thöïc hieän vì Tình Yeâu voâ bieân vaø ñeå phuïc vuï moïi ngöôøi.
9. Caùc chò em, nhöõng ngöôøi ñang trong thöû thaùch, cuoái cuøng, caùc chò, nhöõng ngöôøi ñöùng döôùi chaân thaäp giaù theo hình aûnh Ñöùc Maria, caùc chò laø nhöõng ngöôøi trong lòch söû ñaõ nhieàu laàn ban cho nhöõng ngöôøi nam söùc maïnh ñeå chieán ñaáu ñeán cuøng, ñeå laøm chöùng thaäm chí ñeán möùc töû ñaïo, moät laàn nöõa haõy giuùp hoï tìm loøng can ñaûm trong nhöõng coâng cuoäc lôùn lao, cuøng vôùi söï kieân nhaãn vaø yù thöùc veà nguoàn goác khieâm nhöôøng.
10. Caùc chò em, nhöõng ngöôøi bieát caùch laøm cho chaân lyù trôû neân ngoït ngaøo, dòu daøng, deã ñoùn nhaän, caùc chò haõy daán thaân laøm cho tinh thaàn cuûa Coâng ñoàng naøy thaám nhaäp vaøo caùc toå chöùc, tröôøng hoïc, caùc maùi aám gia ñình vaø ñôøi soáng haøng ngaøy.
11. Caùc chò em phuï nöõ treân toaøn theá giôùi, duø laø Kitoâ höõu hay khoâng phaûi Kitoâ höõu, nhöõng ngöôøi ñöôïc trao phoù söù vuï gìn giöõ söï soáng trong thôøi khaéc lòch söû troïng ñaïi naøy, caùc chò coù traùch nhieäm cöùu laáy hoøa bình theá giôùi!
- - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Noäi dung baøi vieát cuûa nöõ thaàn hoïc gia Serena Noceti:
Ngaøy 8/12/1965, taïi quaûng tröôøng Thaùnh Pheâroâ, vaøo cuoái Thaùnh leã troïng theå beá maïc Coâng ñoàng Vatican II, ñaõ dieãn ra moät cöû chæ ñôn sô nhöng heát söùc yù nghóa: vieäc coâng boá vaø trao baûy söù ñieäp ñöôïc göûi ñeán baûy nhoùm ngöôøi khaùc nhau, qua ñoù Coâng ñoàng mong muoán thieát laäp hoaëc ñaøo saâu hôn cuoäc ñoái thoaïi trong giai ñoaïn haäu Coâng ñoàng vöøa dieãn ra.
Beân caïnh nhöõng söù ñieäp göûi ñeán caùc nhaø laõnh ñaïo, caùc khoa hoïc gia vaø trí thöùc, caùc ngheä só, ngöôøi lao ñoäng, beänh nhaân vaø giôùi treû, coøn coù moät söù ñieäp ñöôïc göûi ñeán phuï nöõ, vaø ñöôïc trao cho ba phuï nöõ, ñaïi dieän cho "moät nöûa cuûa ñaïi gia ñình nhaân loaïi". Gaàn saùu möôi naêm troâi qua keå töø buoåi coâng boá coâng khai aáy, moät bieán coá maø ôû moät khía caïnh naøo ñoù coù theå xem laø vieäc taùi ñoïc nhöõng gì Coâng ñoàng ñaõ khaúng ñònh, vaø hoâm nay, hôn bao giôø heát, chuùng ta ñöôïc môøi goïi ñoïc laïi yù nghóa cuûa cöû chæ aáy vaø noäi dung cuûa Söù ñieäp naøy.
Moät vieäc trao mang tính bieåu töôïng
Moãi Söù ñieäp ñöôïc moät hoàng y ñoïc baèng tieáng Phaùp, beân caïnh ngaøi laø hai nghò phuï khaùc cuûa Coâng ñoàng, vaø sau ñoù ñöôïc trao cho moät ñaïi dieän cuûa nhoùm maø söù ñieäp ñöôïc göûi ñeán, cuøng vôùi hai ñaïi dieän khaùc cuûa nhoùm. Trong tröôøng hôïp Söù ñieäp göûi ñeán Phuï nöõ, nhöõng ngöôøi lieân quan ñaëc bieät quan troïng: vaên kieän ñöôïc ñoïc bôûi Ñöùc Hoàng y Leùon Etienne Duval, Toång Giaùm muïc Algiers, moät ngöôøi cuûa ñoái thoaïi, daán thaân maïnh meõ vaøo tieán trình hoøa bình ôû Algeria sau cuoäc xung ñoät giaønh ñoäc laäp. Ngaøi ñöôïc hai giaùm muïc laø nhöõng nhaân vaät chuû choát trong Coâng ñoàng Vatican II thaùp tuøng: Toång Giaùm muïc J. D#pfner cuûa Munich (moät trong boán ñieàu phoái vieân cuûa Coâng ñoàng) vaø Toång Giaùm muïc Raul Silva Henriquez cuûa Santiago, Chile. Söù ñieäp ñöôïc trao cho baø Laura Carta Segni, phu nhaân cuûa oâng Antonio Segni, nguyeân Toång thoáng Coäng hoøa YÙ; moät ngöôøi vôï vaø ngöôøi meï taän taâm, ñaõ ôû beân choàng trong thôøi gian oâng laâm beänh daãn ñeán vieäc töø chöùc sôùm, ñoàng thôøi laø moät phuï nöõ taän tuïy phuïc vuï nhöõng ngöôøi ngheøo, vôùi tö caùch laø moät Quyù baø Baùc AÙi ôû Sassari vaø trong caùc hieäp hoäi phuï nöõ Coâng giaùo.
Nhieàu neùt lyù töôûng cuûa phuï nöõ Kitoâ ñöôïc neâu trong Söù ñieäp ñaõ ñöôïc baø Laura Segni theå hieän. Baø ñöôïc thaùp tuøng bôûi hai trong soá hai möôi ba döï thính vieân Coâng ñoàng: baø Marie-Louise Monnet ngöôøi Phaùp, vaø baø Luzia Alvarez Icaza ngöôøi Mexico. Baø Monnet daán thaân trong hoaït ñoäng muïc vuï moâi tröôøng vaø laø ngöôøi thuùc ñaåy caùc hieäp hoäi vaø toå chöùc cho söï tham gia vaø ñaøo taïo giaùo daân nam nöõ laøm chöùng, baø laø phuï nöõ ñaàu tieân böôùc vaøo ñaïi saûnh Coâng ñoàng.
Baø Alvarez Icaza ñaõ tham döï Coâng ñoàng cuøng vôùi choàng, trong vai troø laø ñieàu phoái vieân caùc chöông trình vaø hieäp hoäi muïc vuï gia ñình (luùc ñoù baø laø meï cuûa 11 ngöôøi con) vaø ñaõ coù nhöõng ñoùng goùp saùng taïo quan troïng trong vieäc soaïn thaûo chöông veà hoân nhaân vaø gia ñình trong Gaudium et Spes .
Taàm quan troïng cuûa caùc nhaân vaät ñöôïc choïn cho thaáy yù höôùng muoán môû ra (hoaëc tieáp tuïc) moät cuoäc ñoái thoaïi ñöôïc cho laø caàn thieát: "Giaùo hoäi" mong muoán ñieàu ñoù, vaø ôû ñaây chuùng ta ñaõ nhaän thaáy moät haïn cheá ñaàu tieân; chuùng ta noùi veà Giaùo hoäi nhöng laïi nghó ñeán haøng giaùo phaåm, bôûi vì phuï nöõ khoâng phaûi laø nhöõng ngöôøi xa laï vaø naèm ngoaøi thaân mình Giaùo hoäi. Thaät vaäy, hoï laø "moät nöûa trong soá ñoâng ñaûo naøy". Nhöng ôû ñaây, hoï laø nhöõng ngöôøi tieáp nhaän, chöù khoâng phaûi laø ngöôøi ñoái thoaïi, cuûa caùc giaùm muïc vaø linh muïc, nhöõng ngöôøi voán ñöôïc xem laø tieáng noùi cuûa Giaùo hoäi. Caàn löu yù raèng ñaây laø ba phuï nöõ giaùo daân: trong soá nhöõng döï thính vieân, coù möôøi ngöôøi laø tu só, nhöng khoâng ai tham gia vaøo vieäc trao Söù ñieäp, maëc duø Söù ñieäp coù ñeà caäp roõ raøng ñeán "caùc trinh nöõ thaùnh hieán".
Moät caùch ñoïc truyeàn thoáng
Söù ñieäp trình baøy hoaøn caûnh soáng cuûa nhieàu nhoùm phuï nöõ khaùc nhau - nhöõng ngöôøi con trong gia ñình, nhöõng ngöôøi vôï, nhöõng ngöôøi meï, nhöõng goùa phuï, trinh nöõ thaùnh hieán, phuï nöõ ñoäc thaân - vaø ngay töø laàn ñoïc ñaàu tieân ñaõ thaáy roõ raøng raèng ñieåm chính, neáu khoâng muoán noùi laø duy nhaát, chính laø ñoäng löïc gia ñình nhö moät khoâng gian daønh rieâng cho phuï nöõ. Moät söï cöôøng ñieäu hoùa khaû naêng chaêm soùc söï soáng, deät neân nhöõng moái quan heä hoøa bình cuûa phuï nöõ, laøm lu môø moïi tieàm naêng saùng taïo khaùc cuûa hoï trong lónh vöïc lôøi noùi vaø haønh ñoäng coâng khai, maø chính caùc vaên kieän cuûa Coâng ñoàng Vatican II, chaúng haïn Gaudium et spes, ñaõ baét ñaàu môû ra, vaø tröôùc ñoù Ñöùc Gioan XXIII ñaõ long troïng nhìn nhaän laø "daáu chæ cuûa thôøi ñaïi" trong Pacem in terris. Quan ñieåm cuûa vaên kieän vaãn mang caùi nhìn khuoân maãu vaø truyeàn thoáng. Phuï nöõ bò giôùi haïn trong khoâng gian cuûa gia ñình, trong vai troø chaêm soùc vaø hoã trôï nam giôùi; coøn nam giôùi ñöôïc trao cho vò trí tieân phong trong caùc hoaït ñoäng coâng coäng treân theá giôùi.
Theá giôùi ñöông ñaïi bò phaùn xeùt moät caùch gay gaét (khaùc xa vôùi quan ñieåm cuûa Gaudium et Spes ), coi ñoù laø moät nôi ñaày xung ñoät vaø khuûng hoaûng, coù nguy cô suy ñoài vaø rôi vaøo chuû nghóa töông ñoái, bò ñaùnh daáu bôûi loøng ích kyû vaø yù muoán töï huûy hoaïi cuûa nam giôùi, ñoái laäp vôùi söï toân vinh quaù möùc tieàm naêng cuûa ngöôøi vôï vaø ngöôøi meï. Trong khi ñoù, khoâng coù söï töï pheâ bình naøo ñoái vôùi moät Giaùo hoäi ñaõ loaïi tröø, gaït ra beân leà vaø laøm phuï nöõ im laëng, vaø trong nhieàu theá kyû ñaõ uûng hoä söï yeáu ñuoái, baát löïc vaø mong manh cuûa phaùi nöõ. Traùi laïi, laïi khaúng ñònh raèng Giaùo hoäi trong suoát lòch söû luoân coâng nhaän phaåm giaù bình ñaúng cuûa phuï nöõ vaø thuùc ñaåy vieäc giaûi phoùng cuûa hoï. Söù ñieäp göûi ñeán phuï nöõ vaãn chöa hoaøn toaøn naém baét ñöôïc nhöõng hieåu bieát saâu saéc veà ñoåi môùi vaø caûi caùch xuaát hieän töø Coâng ñoàng Vatican II: ñoù laø moät caùch ñoïc laïi thieáu toaøn dieän, ñöa trôû laïi vuøng an toaøn cuûa moät neàn nhaân hoïc mang tính boå tuùc giöõa nam vaø nöõ, vaø trong boái caûnh ñaõ ñöôïc thieát laäp roõ raøng cuûa caùc vai troø xaõ hoäi khuoân maãu, ñöôïc bieän minh treân cô sôû toân giaùo trong nhieàu theá kyû.
Saùu möôi naêm sau, ngaøy nay nhöõng lôøi trong Söù ñieäp vang leân xa laï vôùi nhöõng traûi nghieäm cuûa haàu heát phuï nöõ (ví duï caùch vaên kieän noùi veà phuï nöõ ñoäc thaân), vaø cuõng xa rôøi baøi hoïc lôùn veà Giaùo hoäi hoïc cuûa Coâng ñoàng.
Vieäc ñoïc laïi nhöõng lôøi naøy hoâm nay cho pheùp chuùng ta nhaän ra ngay laäp töùc söï thay ñoåi saâu saéc ñaõ dieãn ra trong Giaùo hoäi Coâng giaùo. Tieáng noùi cuûa phuï nöõ ñaõ coù ñöôïc vò theá coâng khai, moät tieáng noùi giaøu chuyeân moân, chöùa ñöïng hieåu bieát Kinh Thaùnh vaø thaàn hoïc; laø tieáng noùi ñöôïc ñaùnh daáu baèng uy tín ñaõ ñaït ñöôïc vaø ngaøy caøng ñöôïc coâng nhaän khi vaán ñeà veà vai troø quyeàn bính vaø laõnh ñaïo cuûa phuï nöõ trong Giaùo hoäi ñang ñöôïc ñaët ra moät caùch roõ raøng vaø ñoâi khi can ñaûm. Hoâm nay, chuùng ta coù theå thöïc söï tuyeân boá moät caùch chaéc chaén nhöõng lôøi trong Söù ñieäp: "Giôø ñaõ ñeán, giôø ñaõ ñeán, khi ôn goïi cuûa phuï nöõ ñöôïc neân troïn veïn trong söï vieân maõn; khi trong xaõ hoäi maø phuï nöõ coù ñöôïc moät taàm aûnh höôûng, moät söï toaû saùng vaø moät quyeàn maø tröôùc ñaây chöa töøng coù tröôùc ñaây".
Hoâm nay, chuùng ta nhaän ra tính chöa hoaøn thieän cuûa taàm nhìn nhaân hoïc vaø thaàn hoïc laáy nam giôùi laøm trung taâm; chuùng ta nhaän ra nhöõng veát thöông maø neàn vaên hoùa vaø cô caáu gia tröôûng gaây ra cho toaøn theå thaân mình Giaùo hoäi, chöù khoâng chæ rieâng cho phuï nöõ. Vaø treân heát, chuùng ta nhaän ra söùc maïnh cuûa söï thay ñoåi ñaõ dieãn ra trong vieäc ñoùn nhaän taàm nhìn veà Giaùo hoäi nhö laø daân Thieân Chuùa bao goàm vaø phoå quaùt, nhö ñöôïc trình baøy moät caùch khaùi quaùt trong Vaên kieän Chung keát cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc 2021-2424. Tuy nhieân, chuùng ta nhaän ra raèng phaàn lôùn söï phaûn khaùng ñoái vôùi haønh trình xaây döïng moät Giaùo hoäi hieäp haønh goàm caû nam laãn nöõ laïi ñöôïc dieãn ñaït baèng nhöõng ngoân töø töông töï nhö nhöõng khuoân saùo trong Söù ñieäp göûi Phuï nöõ cuûa Coâng ñoàng.
Söù ñieäp keâu goïi phuï nöõ daán thaân ñeå "thaám nhuaàn tinh thaàn cuûa Coâng ñoàng vaøo caùc toå chöùc, tröôøng hoïc, gia ñình vaø ñôøi soáng haèng ngaøy": ñieàu khoâng theå phuû nhaän, ñaõ thöïc söï xaûy ra; phuï nöõ - ñöôïc xem laø "nhöõng ñoái taùc khoâng ñöôïc nghó ñeán" cuûa Coâng ñoàng - ñaõ ñoùn nhaän taàm nhìn Giaùo hoäi hoïc cuûa Coâng ñoàng vaø goùp phaàn laøm cho taàm nhìn naøy soáng ñoäng vaø thieát yeáu trong nhieàu boái caûnh khaùc nhau, keå caû nhöõng nôi trong nhieàu theá kyû voán chæ daønh rieâng cho giaùo só, nhö caùc khoa thaàn hoïc hay Giaùo trieàu Roma. Ñaõ ñeán luùc khoâng coøn coi phuï nöõ laø moät nhoùm yeáu theá caàn ñöôïc hoã trôï ñeå höôùng tôùi söï hoøa nhaäp hôn nöõa: phuï nöõ vaø nam giôùi, cuøng nhau, laø vaø laøm neân Giaùo hoäi. Do ñoù, ñaõ ñeán luùc hôïp taùc ñeå xaây döïng moät Giaùo hoäi coâng baèng, bao goàm caû veà ngoân ngöõ, thöïc haønh vaø caùc töông quan veà giôùi.
Vieäc ñoïc laïi vaên kieän naøy cho chuùng ta thaáy nhöõng böôùc tieán ñaõ ñaït ñöôïc trong saùu möôi naêm qua, nhöng ñoàng thôøi - nhôø söï naêng ñoäng muïc vuï vaø caùch thöùc truyeàn ñaït cuûa vaên kieän - cuõng gôïi laïi cho chuùng ta söùc maïnh cuûa tröïc giaùc vaø mong muoán canh taân.
Mary Ngoïc Yeán
Chuyeån ngöõ töø: Nguyeät san Phuï nöõ Giaùo hoäi Theá giôùi cuûa Baùo Quan saùt vieân Roma