Dieãn töø cuûa Ñöùc Leo XIV
Taïi buoåi beá maïc Hoäi nghò Quoác teá veà Hoøa bình:
Toân giaùo vaø Vaên hoùa trong Ñoái thoaïi
Dieãn töø cuûa Ñöùc Leo XIV Taïi buoåi beá maïc Hoäi nghò Quoác teá veà Hoøa bình: Toân giaùo vaø Vaên hoùa trong Ñoái thoaïi.
Vuõ Vaên An
Roma (VietCatholic News 28-10-2025) - Theo tin Toøa Thaùnh, taïi buoåi beá maïc Hoäi nghò Quoác teá veà Hoøa bình: Toân giaùo vaø Vaên hoùa trong Ñoái thoaïi, do Coäng ñoàng Sant'Egidio toå chöùc, Ñöùc Giaùo Hoaøng Leâoâ XIV ñaõ cuøng caùc nhaø laõnh ñaïo toân giaùo theá giôùi taïi Ñaáu tröôøng La Maõ ôû Rome vaøo toái thöù Ba tham döï Buoåi caàu nguyeän cho Hoøa bình.
Trong baøi dieãn vaên cuûa ngaøi, tröôùc söï hieän dieän cuûa caùc ñaïi dieän Kitoâ giaùo, Do Thaùi giaùo, Hoài giaùo, Phaät giaùo, AÁn Ñoä giaùo vaø caùc toân giaùo khaùc, Ñöùc Giaùo Hoaøng ñaõ nhaéc laïi lôøi keâu goïi cuûa Giaùo hoäi veà hoøa giaûi, ñoái thoaïi vaø tình huynh ñeä giöõa taát caû caùc daân toäc.
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ dieãn töø cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Leâoâ XIV, döïa vaøo baûn tieáng Anh cuûa Toøa Thaùnh:
Kính thöa Ñöùc Thaùnh Cha (*),
Kính thöa caùc Ñaáng Höõu Phöôùc (*),
Kính thöa caùc vò Thaåm quyeàn ñaïi dieän cho caùc Giaùo hoäi Kitoâ giaùo vaø caùc Toân giaùo lôùn treân Theá giôùi,
Chuùng ta ñaõ caàu nguyeän cho hoøa bình theo caùc truyeàn thoáng toân giaùo ña daïng cuûa chuùng ta, vaø giôø ñaây chuùng ta tuï hoïp laïi ñeå coâng boá söù ñieäp hoøa giaûi. Xung ñoät hieän dieän trong moïi khía caïnh cuûa cuoäc soáng, nhöng chieán tranh khoâng giuùp giaûi quyeát chuùng hay tìm ra giaûi phaùp. Hoøa bình laø moät haønh trình hoøa giaûi khoâng ngöøng. Toâi caûm ôn quyù vò ñaõ ñeán ñaây ñeå caàu nguyeän cho hoøa bình vaø cho theá giôùi thaáy taàm quan troïng cuûa vieäc caàu nguyeän. Traùi tim con ngöôøi phaûi môû ra vôùi hoøa bình. Chính qua suy nieäm, chuùng ta môû loøng mình, vaø trong caàu nguyeän, chuùng ta vöôït qua chính mình. Chuùng ta hoài taâm ñeå vöôït qua chính mình. Ñaây laø chöùng taù cuûa chuùng ta: coáng hieán nhöõng kho taøng voâ giaù cuûa caùc neàn taâm linh coå xöa cho nhaân loaïi ñöông thôøi.
Theá giôùi ñang khao khaùt hoøa bình. Chuùng ta caàn moät kyû nguyeân hoøa giaûi ñích thöïc vaø laønh maïnh, chaám döùt söï laïm duïng quyeàn löïc, phoâ tröông vuõ löïc vaø thôø ô vôùi phaùp quyeàn. Chieán tranh ñaõ quaù ñuû roài, vôùi taát caû nhöõng ñau thöông maø noù gaây ra qua caùi cheát, söï huûy dieät vaø löu ñaøy! Tuï hoïp taïi ñaây hoâm nay, chuùng ta khoâng chæ baøy toû mong muoán vöõng chaéc veà hoøa bình, maø coøn baøy toû nieàm tin raèng lôøi caàu nguyeän laø moät söùc maïnh maïnh meõ cho söï hoøa giaûi. Nhöõng ai thöïc haønh toân giaùo maø khoâng caàu nguyeän seõ coù nguy cô laïm duïng noù, thaäm chí ñeán möùc gieát ngöôøi. Caàu nguyeän laø moät chuyeån ñoäng cuûa tinh thaàn vaø laø söï môû loøng. Ñoù khoâng phaûi laø la heùt, theå hieän haønh vi hay khaåu hieäu toân giaùo choáng laïi caùc taïo vaät cuûa Thieân Chuùa. Chuùng ta tin raèng lôøi caàu nguyeän seõ thay ñoåi tieán trình lòch söû. Xin cho nhöõng nôi caàu nguyeän trôû thaønh nhöõng leàu traïi gaëp gôõ, thaùnh ñòa cuûa söï hoøa giaûi vaø oác ñaûo hoøa bình.
Ngaøy 27 thaùng 10 naêm 1986, Thaùnh Gioan Phaoloâ II ñaõ môøi caùc nhaø laõnh ñaïo toân giaùo töø khaép nôi treân theá giôùi ñeán Assisi ñeå caàu nguyeän cho hoøa bình, khaån caàu hoï: chuùng ta ñöøng bao giôø choáng ñoái nhau nöõa, nhöng haõy saùt caùnh beân nhau. Söï kieän lòch söû naøy ñaùnh daáu moät böôùc ngoaët trong quan heä lieân toân. Naêm naøy qua naêm khaùc, nhöõng cuoäc gaëp gôõ caàu nguyeän vaø ñoái thoaïi naøy vaãn tieáp dieãn theo "tinh thaàn Assisi", taïo neân baàu khoâng khí höõu nghò giöõa caùc nhaø laõnh ñaïo toân giaùo vaø ñoùn nhaän nhieàu lôøi keâu goïi hoøa bình. Ngaøy nay, döôøng nhö theá giôùi ñaõ ñi theo höôùng ngöôïc laïi, nhöng chuùng ta ñoùn nhaän thaùch thöùc Assisi vaø nhaän thöùc ñöôïc nhieäm vuï vaø traùch nhieäm chung cuûa chuùng ta ñoái vôùi hoøa bình. Toâi caûm ôn Coäng ñoàng Sant'Egidio vaø taát caû caùc toå chöùc Coâng Giaùo vaø phi Coâng Giaùo, nhöõng ngöôøi ñaõ giöõ cho tinh thaàn naøy luoân soáng ñoäng, ngay caû khi ñi ngöôïc doøng.
Ñoái vôùi Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, vieäc caàu nguyeän theo "tinh thaàn Assisi" döïa treân neàn taûng vöõng chaéc ñöôïc neâu trong Tuyeân ngoân Nostra Aetate cuûa Coâng ñoàng Vatican II, cuï theå laø vieäc ñoåi môùi moái quan heä giöõa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo vaø caùc toân giaùo khaùc. Hoâm nay, chuùng ta kyû nieäm 60 naêm ngaøy ban haønh Tuyeân ngoân naøy, dieãn ra vaøo ngaøy 28 thaùng 10 naêm 1965.
Chuùng ta cuøng nhau taùi khaúng ñònh cam keát ñoái thoaïi vaø tình huynh ñeä, moät cam keát maø caùc Nghò phuï Coâng ñoàng mong muoán vaø ñaõ mang laïi nhieàu thaønh quaû. Theo lôøi Coâng ñoàng: "Chuùng ta khoâng theå thöïc söï caàu nguyeän vôùi Thieân Chuùa laø Cha cuûa taát caû moïi ngöôøi neáu chuùng ta ñoái xöû vôùi baát cöù daân toäc naøo khaùc ngoaøi anh chò em, vì taát caû ñeàu ñöôïc taïo döïng theo hình aûnh Thieân Chuùa" (Tuyeân ngoân veà Moái quan heä cuûa Giaùo hoäi vôùi caùc Toân giaùo ngoaøi Kitoâ giaùo Nostra Aetate, 5). Taát caû caùc tín höõu ñeàu laø anh chò em. Vaø caùc toân giaùo, vôùi tö caùch laø "nhöõng ngöôøi meï", phaûi khuyeán khích caùc daân toäc ñoái xöû vôùi nhau nhö gia ñình, chöù khoâng phaûi nhö keû thuø. Bôûi vì "nhaân loaïi hình thaønh neân moät coäng ñoàng duy nhaát. Ñieàu naøy laø bôûi vì taát caû ñeàu baét nguoàn töø moät nguoàn goác" (ibid., 1).
Naêm ngoaùi, khi quyù vò gaëp gôõ taïi Paris, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ vieát thö cho quyù vò, trong ñoù neâu roõ: "Chuùng ta phaûi ngaên chaën caùc toân giaùo sa vaøo caùm doã trôû thaønh phöông tieän nuoâi döôõng caùc hình thöùc chuû nghóa daân toäc, chuû nghóa vò chuûng vaø chuû nghóa daân tuùy. Chieán tranh chæ laøm leo thang. Khoán thay cho nhöõng keû coá gaéng loâi keùo Thieân Chuùa vaøo cuoäc chieán!"[1] Toâi muoán laáy nhöõng lôøi naøy laøm cuûa rieâng mình vaø kieân quyeát laëp laïi: chieán tranh khoâng bao giôø laø thaùnh thieän; chæ coù hoøa bình môùi laø thaùnh thieän, bôûi vì noù laø yù muoán cuûa Thieân Chuùa!
Trong söùc maïnh cuûa lôøi caàu nguyeän, vôùi ñoâi tay giô leân trôøi vaø môû ra cho tha nhaân, chuùng ta phaûi ñaûm baûo raèng giai ñoaïn lòch söû naøy, ñöôïc ñaùnh daáu baèng chieán tranh vaø söï kieâu ngaïo cuûa quyeàn löïc, seõ sôùm keát thuùc, môû ra moät kyû nguyeân môùi. Chuùng ta khoâng theå ñeå giai ñoaïn naøy tieáp dieãn. Noù ñònh hình taâm trí cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ quen vôùi chieán tranh nhö moät phaàn bình thöôøng cuûa lòch söû nhaân loaïi. Ñuû roài! Ñaây laø tieáng keâu cuûa ngöôøi ngheøo vaø tieáng keâu cuûa traùi ñaát. Ñuû roài! Laïy Chuùa, xin laéng nghe tieáng khoùc cuûa chuùng con!
Ñaáng ñaùng kính Giorgio La Pira, moät chöùng nhaân cuûa hoøa bình, ñaõ vieát nhöõng lôøi sau ñaây cho Thaùnh Phaoloâ VI khi ñang phuïc vuï trong chính tröôøng trong nhöõng thôøi ñieåm ñaày thaùch thöùc: "Chuùng ta mong moûi moät kyû nguyeân khaùc cuûa lòch söû theá giôùi: kyû nguyeân ñaøm phaùn, kyû nguyeân cuûa moät theá giôùi môùi khoâng coù chieán tranh."[2] Ngaøy nay, hôn bao giôø heát, nhöõng lôøi naøy coù theå ñoùng vai troø nhö moät kim chæ nam cho nhaân loaïi.
Vaên hoùa hoøa giaûi seõ vöôït qua tình traïng toaøn caàu hoùa baát löïc hieän nay, ñieàu döôøng nhö cho chuùng ta bieát raèng moät kyû nguyeân khaùc laø khoâng theå. Ñuùng vaäy, ñoái thoaïi, ñaøm phaùn vaø hôïp taùc coù khaû naêng giaûi quyeát vaø hoùa giaûi nhöõng caêng thaúng phaùt sinh trong caùc tình huoáng xung ñoät. Chuùng phaûi laøm nhö vaäy! Caùc dieãn ñaøn vaø con ngöôøi caàn thieát ñeàu hieän höõu. "Chaám döùt chieán tranh laø moät nhieäm vuï long troïng tröôùc maët Thieân Chuùa, ñaët leân vai taát caû nhöõng ngöôøi naém giöõ traùch nhieäm chính trò. Hoøa bình laø öu tieân haøng ñaàu cuûa moïi chính trò. Thieân Chuùa seõ ñoøi hoûi nhöõng ai khoâng tìm kieám hoøa bình, hoaëc nhöõng ai ñaõ gaây ra caêng thaúng vaø xung ñoät phaûi chòu traùch nhieäm veà taát caû nhöõng ngaøy, thaùng vaø naêm chieán tranh."[3]
Laø nhöõng nhaø laõnh ñaïo toân giaùo, ñaây laø lôøi keâu goïi chaân thaønh maø chuùng ta göûi ñeán nhöõng ngöôøi ñang naém giöõ caùc vò trí trong chính phuû. Chuùng ta chia seû khaùt voïng hoøa bình cho moïi daân toäc. Chuùng ta laø tieáng noùi cuûa nhöõng ngöôøi khoâng ñöôïc laéng nghe vaø nhöõng ngöôøi khoâng coù tieáng noùi. Chuùng ta phaûi "daùm daán thaân cho hoøa bình"!
Cho duø theá giôùi coù laøm ngô tröôùc lôøi keâu goïi naøy, chuùng ta vaãn tin chaéc raèng Thieân Chuùa seõ laéng nghe lôøi caàu nguyeän cuûa chuùng ta vaø tieáng keâu than cuûa bieát bao ngöôøi ñang ñau khoå. Thieân Chuùa mong muoán moät theá giôùi khoâng coù chieán tranh. Ngöôøi seõ giaûi thoaùt chuùng ta khoûi toäi aùc naøy!
- - - - - - - - - - - - - - - - - -
(*) Taïm dich caùc töôùc hieäu "His Holiness" cuûa Thöôïng Phuï Assyria, vaø "Beatitudes" cuûa caùc thöôïng phuï Ñoâng phöông
[1] Ñöùc Phanxicoâ, Söù ñieäp göûi ñeán nhöõng ngöôøi tham döï Hoäi nghò Quoác teá veà Hoøa bình do Coäng ñoàng Sant'Egidio toå chöùc, ngaøy 17 thaùng 9 naêm 2024.
[2] G. La Pira, Abbattere muri, costruire ponti, Cinisello Balsamo 2015, 802.
[3] Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn vaên taïi Hoäi nghò Quoác teá veà Caàu nguyeän cho Hoøa bình "Khoâng ai ñöôïc cöùu roãi moät mình. Hoøa bình vaø Tình huynh ñeä", Roma, Campidoglio, ngaøy 20 thaùng 10 naêm 2020.