Coâng boá phuùc trình
veà töï do toân giaùo treân theá giôùi
Coâng boá phuùc trình veà töï do toân giaùo treân theá giôùi.
Phuùc Nhaïc
Roma (RVA News 23-10-2025) - Toå chöùc baùc aùi quoác teá "Trôï giuùp caùc Giaùo hoäi ñau khoå" toá giaùc raèng hieän nay coù hôn naêm tyû boán traêm trieäu ngöôøi ñang soáng taïi nhöõng quoác gia khoâng thöïc hieän ñaày ñuû quyeàn töï do toân giaùo, töùc laø hoï khoâng theå töï do thöïc haønh ñöùc tin cuûa mình.
Ñaây laø yù töôûng noåi baät trong phuùc trình hai naêm moät laàn do toå chöùc Trôï giuùp caùc Giaùo hoäi ñau khoå" thöïc hieän vaø coâng boá hoâm 21 thaùng Möôøi naêm 2025 taïi Roma.
Trong 62 treân toång soá 196 quoác gia ñöôïc khaûo saùt, ñaõ xaûy ra nhöõng vi phaïm nghieâm troïng ñoái vôùi quyeàn cô baûn naøy trong hai naêm qua. Beân caïnh ñoù, chuû nghóa ñoäc taøi, chuû nghóa cöïc ñoan toân giaùo vaø xung ñoät vuõ trang caøng laøm traàm troïng theâm tình hình.
Chæ coù hai quoác gia - Kazakhstan vaø Sri Lanka - cho thaáy söï caûi thieän, theo Phuùc trình veà tình traïng töï do toân giaùo hoaøn vuõ, töø thaùng Gieâng naêm 2023 ñeán thaùng Möôøi Hai naêm 2024, vaø ñaây laø laàn thöù 25 Phuùc trình naøy ñöôïc coâng boá.
Baø Regina Lynch, Chuû tòch ñieàu haønh toå chöùc "Trôï giuùp caùc Giaùo hoäi ñau khoå" caûnh giaùc raèng: "Quyeàn töï do tö töôûng, löông taâm vaø toân giaùo - ñöôïc Ñieàu 18 cuûa Tuyeân ngoân Quoác teá Nhaân quyeàn baûo veä - hieän khoâng chæ bò ñe doïa maø trong nhieàu quoác gia, noù ñang bieán maát daàn."
Baø nhaán maïnh raèng töï do toân giaùo laø thöôùc ño cuûa moïi quyeàn con ngöôøi khaùc, khi noùi: "Khi quyeàn naøy bò haïn cheá, ñieàu ñoù baùo tröôùc söï suïp ñoå roäng hôn cuûa caùc quyeàn töï do caên baûn."
Nguyeân nhaân chính: chuû nghóa ñoäc taøi
Phuùc trình xaùc ñònh chuû nghóa ñoäc taøi laø nguyeân nhaân chính cuûa vieäc ñaøn aùp toân giaùo.
Trong 19 treân 24 quoác gia coù tình traïng baùch haïi, vaø 33 treân 38 quoác gia coù söï phaân bieät ñoái xöû, chính quyeàn ñang söû duïng caùc chieán löôïc coù heä thoáng nhaèm kieåm soaùt hoaëc laøm im laëng ñôøi soáng toân giaùo. Taïi Trung Quoác, Iran, Eritrea vaø Nicaragua, caùc nhaø caàm quyeàn söû duïng coâng ngheä giaùm saùt, kieåm duyeät kyõ thuaät soá, luaät leä haïn cheá vaø baét giöõ tuøy tieän.
Phuùc trình nhaän xeùt raèng: "Vieäc kieåm soaùt ñöùc tin ñaõ trôû thaønh moät coâng cuï cuûa quyeàn löïc chính trò," vaø hieän coù moät xu höôùng ngaøy caøng taêng, ñoù laø "söï quan lieâu hoùa trong ñaøn aùp toân giaùo".
Chuû nghóa thaùnh chieán vaø chuû nghóa daân toäc toân giaùo
Nghieân cöùu cuõng caûnh baùo veà moái ñe doïa ngaøy caøng lôùn töø chuû nghóa cöïc ñoan Hoài giaùo taïi chaâu Phi vaø chaâu AÙ.
Vuøng Sahel ñöôïc coi laø trung taâm cuûa baïo löïc thaùnh chieán, nôi caùc nhoùm nhö Nhaø nöôùc Hoài giaùo - tænh Sahel (ISSP) vaø JNIM ñaõ gieát haïi haøng traêm nghìn ngöôøi, khieán haøng trieäu ngöôøi phaûi di taûn, vaø phaù huûy haøng traêm nhaø thôø cuøng tröôøng hoïc.
Trong khi ñoù, chuû nghóa daân toäc mang maøu saéc toân giaùo laïi thuùc ñaåy ñaøn aùp taïi chaâu AÙ, ñaëc bieät laø ôû AÁn Ñoä vaø Myanmar.
Taïi AÁn Ñoä, baùo caùo noùi ñeán hieän töôïng "baùch haïi hoãn hôïp" - moät söï keát hôïp giöõa luaät phaân bieät ñoái xöû vaø baïo löïc do daân thöôøng gaây ra, ñöôïc kích ñoäng bôûi caùc baøi phaùt bieåu chính trò, nhaém ñaëc bieät vaøo caùc coäng ñoàng Kitoâ höõu vaø Hoài giaùo.
Xung ñoät, di cö cöôõng böùc vaø toäi phaïm coù toå chöùc cuõng laøm tình hình theâm nghieâm troïng.
Theo baùo caùo, taïi Nigeria vaø vuøng Sahel, nhieàu ngoâi laøng ñaõ bò phaù huûy hoaøn toaøn; ôû Sudan, noäi chieán ñaõ xoùa soå nhieàu coäng ñoàng Kitoâ höõu. Taïi Mexico vaø Haiti, caùc nhoùm vuõ trang nhaém vaøo caùc nhaø laõnh ñaïo toân giaùo ñeå kieåm soaùt khu vöïc.
Töï do toân giaùo cuõng trôû neân ñoài teä hôn do caùc cuoäc xung ñoät vuõ trang ôû Myanmar, Ucraina, Nga, Israel vaø Palestine.
Phöông Taây cuõng khoâng mieãn nhieãm
Sau cuøng, Phuùc trình noùi ñeán söï suy giaûm töï do toân giaùo ñang lan sang chaâu AÂu vaø Baéc Myõ.
Naêm 2023, taïi Phaùp, ngöôøi ta ghi nhaän gaàn 1,000 vuï taán coâng vaøo caùc nhaø thôø; taïi Hy Laïp, hôn 600 vuï phaù hoaïi.
Caùc con soá töông töï cuõng ñöôïc ghi nhaän taïi Taây Ban Nha, YÙ vaø Hoa Kyø, bao goàm xuùc phaïm nôi thôø phöôïng, taán coâng theå xaùc caùc giaùo só vaø gaây roái trong caùc buoåi leã toân giaùo.
Theo toå chöùc "Trôï giuùp caùc Giaùo hoäi ñau khoå", nhöõng vuï vieäc naøy phaûn aùnh moät baàu khoâng khí thuø ñòch yù thöùc heä ñoái vôùi toân giaùo. Baùo caùo cuõng ghi nhaän söï gia taêng maïnh meõ cuûa caùc haønh vi baøi Do thaùi vaø baøi Hoài giaùo, sau vuï taán coâng ngaøy 07 thaùng Möôøi naêm 2023 vaø cuoäc chieán ôû Daûi Gaza.
Taïi Phaùp, caùc haønh vi baøi Do thaùi taêng 1,000%, trong khi toäi aùc thuø haän nhaém vaøo ngöôøi Hoài giaùo taêng 29%. Taïi Ñöùc, trong naêm 2023 ñaõ ghi nhaän 4.369 vuï vieäc lieân quan ñeán xung ñoät Israel-Hamas, so vôùi chæ 61 vuï naêm 2022.
Thænh nguyeän thö toaøn caàu vì töï do toân giaùo
Cuøng vôùi vieäc coâng boá Phuùc trình, toå chöùc "Trôï giuùp caùc Giaùo hoäi ñau khoå" cuõng phaùt ñoäng moät thænh nguyeän thö toaøn caàu keâu goïi baûo veä quyeàn töï do toân giaùo. Baø Regina Lynch giaûi thích raèng: "Bôûi vì quyeàn ñöôïc tin vaø soáng theo nieàm tin cuûa mình ñang bò thuït luøi ôû 62 quoác gia, aûnh höôûng ñeán haøng tyû ngöôøi. Töï do toân giaùo laø moät quyeàn con ngöôøi, khoâng phaûi moät ñaëc aân."
(KAP 21-10-2025)