Laäp tröôøng cuûa Ñöùc Thaùnh cha Leâoâ XIV
veà moät soá vaán ñeà thôøi söï Giaùo hoäi
Laäp tröôøng cuûa Ñöùc Thaùnh cha Leâoâ XIV veà moät soá vaán ñeà thôøi söï Giaùo hoäi.
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.
Roma (RVA News 20-09-2025) - Ñöùc Thaùnh cha Leâoâ XIV ñaõ baøy toû laäp tröôøng veà nhöõng vaán ñeà thôøi söï gaây nhieàu tranh luaän trong Giaùo hoäi: töø vaán ñeà thaùnh leã theo nghi thöùc cuõ, cho ñeán nhöõng linh muïc bò caùo buoäc laïm duïng tính duïc, phoù teá phuï nöõ, ngöôøi ñoàng tính luyeán aùi vaø gia ñình, taøi chaùnh cuûa Vatican.
Nhöõng laäp tröôøng naøy ñöôïc Ñöùc Thaùnh cha bieåu loä trong cuoäc phoûng vaán daøi daønh cho nöõ kyù giaû Elise Ann Allen, phoùng vieân caáp cao cuûa trang maïng Crux ôû Myõ, vaø saùch naøy vöøa qua ñöôïc xuaát baûn taïi Peru thaønh cuoán saùch baèng tieáng YÙ coù töïa ñeà: "Leâoâ XIV: ciudadano del mundo, misionero del siglo XXI ("Leâoâ XIV: coâng daân cuûa theá giôùi, nhaø truyeàn giaùo cuûa theá kyû XXI").
Nhöõng ngöôøi ñoàng tính trong Giaùo hoäi
Veà vaán ñeà nhöõng ngöôøi ñoàng tính luyeán aùi trong Giaùo hoäi, Ñöùc Thaùnh cha noùi: "Ñieàu toâi coá gaéng dieãn ñaït chính laø ñieàu maø Ñöùc Giaùo hoaøng Phanxicoâ ñaõ baøy toû roõ raøng trong caâu noùi todos, todos, todos ("taát caû, taát caû, taát caû"). Moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc môøi goïi böôùc vaøo. Nhöng toâi khoâng ñoùn nhaän moät ngöôøi vì caên tính cuûa hoï, cuõng khoâng phaûi vì hoï coù hay khoâng coù moät caên tính xaùc ñònh. Toâi ñoùn nhaän hoï vì hoï laø con caùi cuûa Thieân Chuùa."
Tuy nhieân, Ñöùc Thaùnh cha minh ñònh raèng hieän taïi chöa coù moät keá hoaïch cuï theå naøo cho söï tham gia tröïc tieáp cuûa nhöõng ngöôøi ñoàng tính. Chuû yù ôû ñaây laø traùnh gaây theâm chia reõ:
"Toâi coá gaéng khoâng tieáp tuïc laøm gia taêng söï chia reõ, cuõng khoâng coå voõ söï chia reõ trong Giaùo hoäi. Moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc môøi goïi, nhöng khoâng phaûi vì caên tính cuûa hoï: hoï ñöôïc ñoùn nhaän nhö laø con caùi cuûa Thieân Chuùa." Ñöùc Thaùnh cha loaïi tröø khaû naêng thay ñoåi töùc thì veà giaùo lyù:
"Toâi cho raèng ít coù khaû naêng, ít nhaát laø trong töông lai gaàn, Giaùo hoäi seõ thay ñoåi giaùo huaán veà tính duïc hay hoân nhaân."
Ñöùc Thaùnh cha noùi: "Hoân nhaân vaãn laø söï keát hôïp giöõa moät ngöôøi nam vaø moät ngöôøi nöõ, trong moät moái daây lieân keát long troïng, ñöôïc chuùc phuùc trong bí tích."
Ñoàng thôøi, ngaøi keâu goïi khoâng ñöôïc keát aùn ai: "Ñieàu ñoù khoâng coù nghóa laø nhöõng ngöôøi aáy laø keû xaáu. Ñieàu quan troïng laø phaûi hoïc caùch ñoùn nhaän nhöõng ai khaùc bieät vôùi chuùng ta, toân troïng nhöõng löïa choïn soáng cuûa ngöôøi khaùc."
Taàm quan troïng cuûa gia ñình
Ñöùc Thaùnh cha lieân keát suy tö veà hoân nhaân vôùi vieäc caàn taùi khaùm phaù gia ñình nhö neàn taûng xaõ hoäi: "Gia ñình laø cha, meï vaø con caùi. Toâi tin raèng vai troø cuûa gia ñình trong xaõ hoäi - voán ñaõ bò suy yeáu trong nhieàu thaäp nieân qua - caàn ñöôïc coâng nhaän vaø cuûng coá trôû laïi."
Ngaøi cuõng chia seû kinh nghieäm rieâng: "Toâi xaùc tín raèng nhöõng gì toâi laø hoâm nay, toâi maéc nôï töø moái quan heä tuyeät vôøi vôùi cha meï toâi, oâng baø ñaõ gaén boù trong moät cuoäc hoân nhaân haïnh phuùc hôn 40 naêm."
Maãu göông ñoù, ngaøi nhaán maïnh, tieáp tuïc phaûn chieáu trong ñôøi chuùng toâi: "Chuùng toâi vaãn raát gaén boù vôùi nhau nhö anh em, duø coù nhöõng quan ñieåm chính trò khaùc nhau. Lôùn leân trong moät gia ñình beàn vöõng ñaõ aûnh höôûng quyeát ñònh cho söï hình thaønh cuûa toâi vaø tieáp tuïc laø neàn taûng cho nhöõng gì toâi coù theå trôû thaønh hoâm nay."
Veà vaán ñeà laïm duïng, Ñöùc Thaùnh cha nhaán maïnh ñeán quyeàn ñöôïc baûo veä vaø ngaøi goïi ñaây laø "cuoäc khuûng hoaûng thaät söï cuûa Giaùo hoäi", ñoàng thôøi trung vaøo ñau khoå cuûa caùc naïn nhaân: "Caùc naïn nhaân phaûi ñöôïc ñoái xöû vôùi söï toân troïng saâu xa vaø vôùi yù thöùc raèng nhöõng ai mang veát thöông quaù naëng neà do laïm duïng thöôøng seõ mang theo suoát ñôøi."
Ngaøi thöøa nhaän raèng trong hôn 90% tröôøng hôïp, "nhöõng ngöôøi toá caùo laïm duïng noùi söï thaät", nhöng cuõng caûnh baùo: "Ñaõ coù nhöõng linh muïc maø cuoäc ñôøi bò huûy hoaïi bôûi caùc caùo buoäc sai söï thaät."
Theo Ñöùc Thaùnh cha, thaùch ñoá ôû ñaây laø phaûi baûo ñaûm coâng lyù vaø söï baûo veä cho taát caû: "Söï kieän moät naïn nhaân loä dieän vaø ñöa ra lôøi toá caùo, vaø lôøi toá caùo ñoù coù veû coù caên cöù, ñieàu ñoù khoâng loaïi tröø nguyeân taéc suy ñoaùn voâ toäi. Caùc linh muïc hay baát cöù ai bò caùo buoäc cuõng caàn ñöôïc baûo veä."
Ñöùc Thaùnh cha TC nhìn nhaän thuû tuïc toá tuïng giaùo luaät coøn chaäm, nhöng ngaøi keâu goïi ñaët noù trong boái caûnh: "Ngay caû caùc heä thoáng tö phaùp daân söï cuõng khoâng nhanh hôn. Ñoù laø thöïc teá."
Ñöùc Thaùnh cha nhaán maïnh ñeán söï caàn thieát cuûa tính chuyeân nghieäp: "Nhieàu ngöôøi trong chuùng ta vaãn coøn thieáu kinh nghieäm trong vieäc hieåu ñaâu laø caùch toát nhaát ñeå ñoàng haønh vôùi nhöõng ngöôøi ñang ñau khoå. Toâi nghó ñaây laø lónh vöïc maø chuùng ta vaãn caàn söï giuùp ñôõ cuûa caùc chuyeân gia."
Caûi toå Giaùo trieàu
Veà caûi toå Giaùo trieàu, Ñöùc Thaùnh cha ghi nhaän giaù trò cuûa Toâng hieán Praedicate Evangelium, Caùc con haõy loan baùo Tin möøng, vaø noùi:
"Vaên kieän naøy ñaõ ñeà nghò moät söï hieåu bieát môùi veà Toøa Thaùnh, veà Giaùo trieàu Roma, nhö moät thöïc theå phuïc vuï cho söù vuï cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng cuõng nhö caùc giaùm muïc ñòa phöông."
Tuy nhieân, Ñöùc Thaùnh cha neâu leân ñieåm yeáu: ñoù laø loái "tö duy theo oáng khoùi" cuûa caùc Boä. "Nhieàu vaán ñeà lieân quan ñeán traùch nhieäm cuûa hai, ba, boán hay nhieàu Boä khaùc nhau. Caàn phaûi tìm caùch ñeå nhöõng ngöôøi naøy ngoài laïi vôùi nhau vaø thaûo luaän."
Vaán ñeà taøi chính cuûa Toøa Thaùnh
Veà vaán ñeà taøi chính cuûa Toøa Thaùnh, Ñöùc Thaùnh cha Leâoâ XIV keâu goïi ñöøng bi kòch hoùa. Ngaøi noùi: "APSA (Cô quan quaûn trò taøi saûn cuûa Toøa Thaùnh) vöøa coâng boá baùo caùo taøi chính naêm 2024 vaø cho thaáy keát quaû dö ñöôïc hôn 60 trieäu Euro. Vaäy thì taïi sao phaûi than khoùc veà moät cuoäc khuûng hoaûng?"
Ñöùc Thaùnh cha nhìn nhaän ñaõ coù nhöõng sai laàm taïi Vatican trong quaù khöù, nhö vuï baát ñoäng saûn ôû Luaân Ñoân, nhöng cuõng nhaéc ñeán nhöõng tieán boä ñaõ ñaït ñöôïc. Ngaøi noùi: "Ngay döôùi thôøi Ñöùc Giaùo hoaøng Phanxicoâ, ñaõ coù nhöõng cô cheá kieåm soaùt vaø giaùm saùt nghieâm tuùc hôn. Keát quaû ñang hieån hieän."
Theo Ñöùc Thaùnh cha, thaùch ñoá thöïc söï laø thoâng tin: "Vatican thöôøng göûi ñi nhöõng thoâng ñieäp sai laàm, khieán ngöôøi ta khoâng muoán giuùp ñôõ. Neáu ai ñoù nghó: Neáu caùc oâng quaûn lyù khoâng toát, taïi sao toâi phaûi ñöa theâm tieàn cho caùc oâng?, vaø nhö theá thì hoï seõ khoâng ñoùng goùp."
Phuï nöõ vaø thöøa taùc vuï
Veà vai troø cuûa phuï nöõ, Ñöùc Thaùnh cha Leâoâ XIV nhaéc laïi quyeát taâm tieáp böôùc ngöôøi tieàn nhieäm: Ngaøi noùi: "Toâi hy voïng seõ boå nhieäm phuï nöõ vaøo nhöõng vai troø traùch nhieäm ôû nhieàu caáp ñoä trong ñôøi soáng Giaùo hoäi, nhìn nhaän nhöõng naêng khieáu maø phuï nöõ coù vaø coù theå laøm cho Giaùo hoäi ñöôïc phong phuù Giaùo hoäi theo nhieàu caùch."
Tuy nhieân, Ñöùc Thaùnh cha toû ra deø daët veà vieäc phong chöùc phoù teá cho phuï nöõ. Ngaøi noùi: "Taïi sao chuùng ta phaûi noùi ñeán vieäc phong chöùc phoù teá cho phuï nöõ, trong khi chính haøng phoù teá vaãn chöa ñöôïc hieåu ñaày ñuû, phaùt trieån vaø thaêng tieán trong Giaùo hoäi?"
Ñöùc Thaùnh cha ñaët caâu hoûi: "Toâi töï hoûi phaûi chaêng chuùng ta coù nguy cô muoán "giaùo só hoùa" phuï nöõ. Nhöng ñieàu ñoù thöïc söï coù giaûi quyeát ñöôïc gì khoâng?"
Hoäi ñoàng Giaùm muïc vaø phuïng vuï
Ñöùc Thaùnh cha cuõng ñeà caäp ñeán caùc nhoùm nghieân cöùu veà phuïng vuï vaø Hoäi ñoàng Giaùm muïc Ñöùc Phanxicoâ thieát laäp. Ngaøi giaûi thích raèng: Caùc uûy ban "giuùp traùnh tình traïng moät giaùm muïc giaûng "A" ôû beân naøy soâng, coøn moät giaùm muïc khaùc giaûng "B" ôû bôø beân kia."
Tuy nhieân, vaãn coøn nhieàu caâu hoûi veà quyeàn haïn thöïc söï cuûa caùc vò.
Ñoái vôùi phuïng vuï, Ñöùc Thaùnh cha nhìn nhaän söï caàn thieát cuûa vieäc hoäi nhaäp vaên hoùa vaø ñeà caäp ñeán vaán ñeà thaùnh leã baèng tieáng Latinh: "Vaán ñeà naûy sinh khi so saùnh vôùi thaùnh leã Tridentine. Moät soá ngöôøi duøng phuïng vuï nhö laù côø yù thöùc heä, vaø ñoù laø ñieàu ñaùng tieác. Neáu chuùng ta cöû haønh toát phuïng vuï cuûa Coâng ñoàng Vatican II, thì coù thöïc söï coù nhieàu khaùc bieät khoâng?"
Moät trieàu ñaïi giöõa lieân tuïc vaø thaùch ñoá
Baøi phoûng vaán phaùc hoïa hình aûnh moät vò Giaùo hoaøng muoán gìn giöõ con ñöôøng maø Giaùo hoäi ñaõ khôûi söï trong nhöõng naêm qua, nhöng ñoàng thôøi khoâng ngaïi ñöa vaøo nhöõng thay ñoåi maø kinh nghieäm cuûa ngaøi thaáy laø caàn thieát.
Lôøi cuûa Ñöùc Thaùnh cha Leâoâ veà vieäc ñoùn nhaän ngöôøi ñoàng tính, veà vieäc moät soá nhoùm töï nhaän laø truyeàn thoáng ñaõ söû duïng phuïng vuï nhö bieåu töôïng yù thöùc heä, vaø veà quyeàn ñöôïc baûo veä cuûa caùc giaùo só bò caùo buoäc oan, cho thaáy ngaøi moät vò Giaùo hoaøng caån troïng, saùng suoát vaø yù thöùc roõ veà höôùng ñi maø Giaùo hoäi ñöôïc môøi goïi tieán böôùc.
Ñöùc Thaùnh cha keâu goïi taùi quy troïng taâm Giaùo hoäi vaøo söù maïng loan baùo Tin möøng, khoâng queân noãi ñau cuûa caùc naïn nhaân, phaåm giaù cuûa con ngöôøi, taàm quan troïng cuûa söï hieäp thoâng. Ngaøi noùi: "Anh chò em ñeàu ñöôïc chaøo ñoùn. Chuùng ta haõy hoïc caùch hieåu bieát nhau vaø toân troïng nhau". Moät caâu noùi toùm löôïc raát roõ neùt vieãn töôïng trieàu ñaïi cuûa ngaøi: ñoùn nhaän vaø trung thaønh, ñoái thoaïi vaø söï thaät.
(Silere non possum 18-9-2025)