Toùm taét moät soá lôøi noùi vaø giaùo huaán
cuûa Thaùnh Pheâ-roâ vaø Phao-loâ
Toùm taét moät soá lôøi noùi vaø giaùo huaán cuûa Thaùnh Pheâ-roâ vaø Phao-loâ.
Lm. Xuaân Hy Voïng
(WHÑ 25-06-2025) - Toùm taét moät soá lôøi noùi vaø giaùo huaán cuûa Thaùnh Pheâ-roâ vaø Phao-loâ:
I. Lôøi noùi vaø giaùo huaán cuûa Thaùnh Pheâ-roâ
Thaùnh Pheâ-roâ (Si-mon, ñöôïc Chuùa Gieâ-su ñaët teân laø Pheâ-roâ, nghóa laø "Taûng ñaù") laø moät trong nhöõng moân ñeä ñaàu tieân cuûa Chuùa Gieâ-su vaø ñöôïc xem laø "truï coät" cuûa Giaùo hoäi (x. Mt 16,18). Caùc lôøi noùi vaø giaùo huaán cuûa ngaøi xuaát hieän chuû yeáu trong caùc saùch Tin Möøng (Maùt-theâu, Maùc-coâ, Lu-ca, Gio-an), Coâng vuï Toâng ñoà, vaø hai thö cuûa Thaùnh Pheâ-roâ (1 Pr vaø 2 Pr).
1.Trong caùc saùch Tin Möøng
- Tuyeân xöng ñöùc tin vaøo Chuùa Gieâ-su: "Thaày laø Ñaáng Ki-toâ, Con Thieân Chuùa haèng soáng" (Mt 16,16).
- Ñaây laø lôøi tuyeân xöng noåi baät nhaát cuûa Pheâ-roâ khi Chuùa Gieâ-su hoûi: "Coøn anh em, anh em baûo Thaày laø ai?" (Mt 16,15). Lôøi naøy theå hieän ñöùc tin maïnh meõ cuûa Pheâ-roâ, vaø Chuùa Gieâ-su ñaùp laïi baèng caùch trao cho ngaøi vai troø laõnh ñaïo Giaùo hoäi: "Con laø Ñaù, treân ñaù naøy Thaày seõ xaây Hoäi Thaùnh cuûa Thaày, vaø quyeàn löïc töû thaàn seõ khoâng thaéng noåi" (Mt 16,18).
- Loøng trung thaønh vaø söï yeáu ñuoái: "Thöa Thaày, boû Thaày thì chuùng con bieát ñeán vôùi ai? Thaày môùi coù nhöõng lôøi ñem laïi söï soáng ñôøi ñôøi. Phaàn chuùng con, chuùng con ñaõ tin vaø nhaän bieát raèng: chính Thaày laø Ñaáng Thaùnh cuûa Thieân Chuùa" (Ga 6,68-69).
- Khi nhieàu moân ñeä boû Chuùa Gieâ-su sau baøi giaûng veà Baùnh Haèng Soáng, Pheâ-roâ ñaïi dieän caùc toâng ñoà baøy toû loøng trung thaønh.
- Söï aên naên vaø tình yeâu daønh cho Chuùa: "Thöa Thaày, Thaày bieát con yeâu meán Thaày" (Ga 21,15-17).
- Sau khi choái Chuùa ba laàn, Pheâ-roâ ñöôïc Chuùa Gieâ-su hoûi ba laàn: "Si-mon, con oâng Gio-an, con coù yeâu meán Thaày khoâng?" Pheâ-roâ traû lôøi vôùi loøng khieâm toán vaø saùm hoái, ñöôïc giao phoù söù maïng "chaên daét chieân cuûa Thaày."
- Nhaän ra söï yeáu ñuoái cuûa mình: "Laïy Chuùa, xin traùnh xa con, vì con laø keû toäi loãi!" (Lc 5,8)
- Sau meû caù laï luøng, Pheâ-roâ nhaän ra quyeàn naêng cuûa Chuùa Gieâ-su vaø söï baát xöùng cuûa baûn thaân.
2. Trong saùch Coâng vuï Toâng ñoà
- Rao giaûng veà Chuùa Gieâ-su Phuïc Sinh: "Vaäy toaøn theå nhaø Ít-ra-en phaûi bieát chaéc raèng: Ñöùc Gieâ-su maø anh em ñaõ treo treân thaäp giaù, Thieân Chuùa ñaõ ñaët Ngaøi laøm Ñöùc Chuùa vaø laøm Ñaáng Ki-toâ" (Cv 2,36).
- Trong baøi giaûng vaøo ngaøy Leã Nguõ Tuaàn, Pheâ-roâ coâng boá Chuùa Gieâ-su laø Ñaáng Cöùu Theá, daãn ñeán vieäc 3,000 ngöôøi trôû laïi (x. Cv 2,41).
- Can ñaûm laøm chöùng tröôùc Coâng nghò Do Thaùi: "Xin hoûi: nghe lôøi caùc oâng hôn laø nghe lôøi Thieân Chuùa, ñieàu coù phaûi leõ tröôùc maët Thieân Chuùa khoâng? Caùc oâng thöû xeùt xem! Phaàn chuùng toâi, nhöõng gì tai ñaõ nghe, maét ñaõ thaáy, chuùng toâi khoâng theå khoâng noùi ra" (Cv 4,19-20).
- Khi bò ñe doïa khoâng ñöôïc giaûng daïy veà Chuùa Gieâ-su, Pheâ--roâ cuøng Gioan tuyeân boá loøng trung thaønh vôùi söù maïng.
- Chöõa laønh nhaân danh Chuùa Gieâ-su: "Vaøng baïc thì toâi khoâng coù, nhöng caùi toâi coù, toâi cho anh ñaây: nhaân danh Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ ngöôøi Na-da-reùt, anh ñöùng daäy maø ñi!" (Cv 3,6)
- Pheâ-roâ chöõa laønh ngöôøi queø taïi Cöûa Ñeïp cuûa Ñeàn Thôø, nhaán maïnh quyeàn naêng cuûa Chuùa Gieâ-su.
3. Trong hai thö cuûa Thaùnh Pheâ-roâ
- Keâu goïi soáng thaùnh thieän: "Nhö Ñaáng keâu goïi anh em laø Ñaáng Thaùnh, anh em cuõng phaûi thaùnh thieän trong caùch aên neát ôû, vì coù lôøi Kinh Thaùnh cheùp: Haõy soáng thaùnh thieän, vì Ta laø Ñaáng Thaùnh" (1 Pr 1,15-16).
- Pheâ-roâ khuyeán khích caùc Ki-toâ höõu soáng ñôøi soáng thaùnh thieän, noi göông Thieân Chuùa.
- Saün saøng laøm chöùng cho nieàm hy voïng: "Ñöùc Ki-toâ laø Ñaáng Thaùnh, haõy toân Ngaøi laøm Chuùa ngöï trò trong loøng anh em. Haõy luoân saün saøng traû lôøi cho baát cöù ai chaát vaán veà nieàm hy voïng cuûa anh em" (1 Pr 3,15).
- Lôøi daïy naøy nhaán maïnh vieäc soáng ñöùc tin caùch coâng khai vaø saün saøng giaûi thích veà nieàm tin.
- Chòu ñau khoå vì ñöùc tin: "Vaäy, chính Ñöùc Ki-toâ ñaõ chòu ñau khoå trong thaân xaùc, neân anh em cuõng phaûi laáy tö töôûng naøy laøm khí giôùi: ai chòu ñau khoå trong theå xaùc thì ñoaïn tuyeät vôùi toäi loãi, ñeå bao laâu coøn soáng trong thaân xaùc, ngöôøi aáy khoâng theo theo nhöõng ñam meâ cuûa con ngöôøi nöõa, maø theo yù muoán cuûa Thieân Chuùa" (1 Pr 4,1-2).
II. Lôøi noùi vaø giaùo huaán cuûa Thaùnh Phao-loâ
Thaùnh Phao-loâ, nguyeân laø Sao-loâ, moät ngöôøi Pha-ri-sieâu baùch haïi Giaùo hoäi, ñöôïc Chuùa Gieâ-su keâu goïi treân ñöôøng Ña-maùt (Cv 9,1-18). Ngaøi trôû thaønh "Toâng ñoà cuûa daân ngoaïi" vaø laø taùc giaû cuûa 13 thö trong Taân Öôùc. Caùc thö cuûa ngaøi chöùa ñöïng nhieàu lôøi daïy saâu saéc veà ñöùc tin, ôn cöùu ñoä, vaø ñôøi soáng Ki-toâ höõu.
1. Trong saùch Coâng vuï Toâng ñoà
- Gaëp gôõ Chuùa Gieâ-su Phuïc Sinh treân ñöôøng Ña-maùt: "Sau-loâ, Sau-loâ, sao ngöôi baét bôù Ta?"#"Thöa Ngaøi, Ngaøi laø ai?"#"Ta laø Gieâ-su maø ngöôi ñang baét bôù" (Cv 9,4-5).
- Ñaây laø lôøi ñoái thoaïi giöõa Phao-loâ vaø Chuùa Gieâ-su Phuïc Sinh, ñaùnh daáu söï hoaùn caûi cuûa ngaøi. Sau ñoù, Phao-loâ trôû thaønh nhaø truyeàn giaùo nhieät thaønh.
- Rao giaûng Tin Möøng caùch töï do: "OÂng rao giaûng Nöôùc Thieân Chuùa vaø daïy veà Chuùa Gieâ-su Ki-toâ moät caùch raát maïnh daïn, khoâng gaëp ngaên trôû naøo" (Cv 28,31).
- Cuoái saùch Coâng vuï, Phao-loâ ñöôïc moâ taû laø khoâng ngöøng rao giaûng Tin Möøng ngay caû khi bò giam caàm.
2. Trong caùc thö cuûa Thaùnh Phao-loâ
Thaùnh Phao-loâ vieát nhieàu thö göûi caùc coäng ñoaøn Ki-toâ höõu, chöùa ñöïng giaùo huaán veà thaàn hoïc, ñaïo ñöùc, vaø ñôøi soáng thieâng lieâng. Döôùi ñaây laø moät soá giaùo huaán noåi baät:
- Ñöùc Ki-toâ soáng trong toâi: "Toâi soáng, nhöng khoâng coøn laø toâi, maø laø Ñöùc Ki-toâ soáng trong toâi. Hieän nay toâi soáng trong xaùc phaøm, laø soáng trong nieàm tin vaøo Con Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ yeâu meán toâi vaø hieán maïng vì toâi" (Gl 2,20).
- Ñaây laø tuyeân ngoân coát loõi veà ñôøi soáng thieâng lieâng cuûa Phao-loâ, nhaán maïnh söï keát hôïp vôùi Chuùa Gieâ-su.
- Truyeàn giaùo laø söù maïng caáp baùch: "Theá nhöng laøm sao hoï keâu caàu Ñaáng hoï khoâng tin? Laøm sao hoï tin Ñaáng hoï khoâng ñöôïc nghe? Laøm sao maø nghe, neáu khoâng coù ai rao giaûng? Laøm sao maø rao giaûng, neáu khoâng ñöôïc sai ñi? Nhö coù lôøi cheùp: Ñeïp thay böôùc chaân nhöõng söù giaû loan baùo Tin Möøng!" (Rm 10,14-15)
- Phao-loâ nhaán maïnh taàm quan troïng cuûa vieäc truyeàn giaùo ñeå ñöa moïi ngöôøi ñeán vôùi ñöùc tin.
- Tình yeâu laø cao troïng hôn caû: "Hieän nay ñöùc tin, ñöùc caäy, ñöùc meán, caû ba ñeàu toàn taïi, nhöng cao troïng hôn caû laø ñöùc meán" (1 Cr 13,13).
- Trong "baøi ca ñöùc meán," Phao-loâ ca ngôïi tình yeâu laø nhaân ñöùc cao troïng hôn caû, vöôït treân moïi aân suûng khaùc.
- Soáng vì vinh danh Thieân Chuùa: "Vaäy, duø aên, duø uoáng, hay baát cöù laøm vieäc gì, anh em haõy laøm taát caû ñeå toân vinh Thieân Chuùa" (1 Cr 10,31).
- Lôøi daïy naøy khuyeán khích caùc Ki-toâ höõu soáng moïi khía caïnh cuûa ñôøi soáng ñeå toân vinh Chuùa.
- Söùc maïnh trong yeáu ñuoái: "Vì vaäy, toâi caûm thaáy vui söôùng khi mình yeáu ñuoái, khi bò sæ nhuïc, hoaïn naïn, baét bôù, ngaët ngheøo vì Ñöùc Ki-toâ. Vì khi toâi yeáu, chính laø luùc toâi maïnh" (2 Cr 12,10).
- Phao-loâ nhaän ra raèng söï yeáu ñuoái cuûa con ngöôøi laø cô hoäi ñeå quyeàn naêng cuûa Chuùa toû loä.
- Kieân trì trong ñöùc tin: "Toâi ñaõ ñaáu trong cuoäc thi ñaáu cao ñeïp, ñaõ chaïy heát chaëng ñöôøng, ñaõ giöõ vöõng nieàm tin. Giôø ñaây toâi chæ coøn ñôïi voøng hoa daønh cho ngöôøi coâng chính..." (2 Tm 4,7-8).
- Gaàn cuoái ñôøi, Phao-loâ nhìn laïi haønh trình ñöùc tin vaø söù maïng cuûa mình vôùi loøng xaùc tín.
- Ñöùc tin vaø ôn cöùu ñoä: "Quaû theá, coù tin thaät trong loøng, môùi ñöôïc neân coâng chính; coù xöng ra ngoaøi mieäng, môùi ñöôïc ôn cöùu ñoä" (Rm 10,10).
- Phao-loâ giaûi thích moái lieân heä giöõa ñöùc tin noäi taâm vaø lôøi tuyeân xöng coâng khai.
- Soáng thaùnh thieän: "Thaät vaäy, Thieân Chuùa ñaõ khoâng keâu goïi chuùng ta soáng oâ ueá, nhöng soáng thaùnh thieän. Vaäy ai khinh thöôøng nhöõng lôøi daïy treân, thì khoâng phaûi khinh thöôøng moät ngöôøi phaøm, nhöng khinh thöôøng Thieân Chuùa; Ñaáng haèng ban cho anh em Thaùnh Thaàn cuûa Ngaøi" (1 Tx 4,7-8).
- Phao-loâ keâu goïi caùc tín höõu soáng ñôøi soáng trong saïch vaø thaùnh thieän.
III. Keát luaän sô boä:
Hai con ngöôøi, hai Thaùnh nhaân, hai hoaøn caûnh soáng, hai moâi tröôøng giaùo duïc, hai tính caùch, v.v#khaùc nhau, nhöng cuøng chung moät lyù töôûng, moät con ñöôøng, moät söù meänh laøm chöùng cho Thaày Chí Thaùnh Gieâ-su trong suoát cuoäc ñôøi, cuõng nhö qua caùc lôøi giaùo huaán cuûa caùc ngaøi. Laïy hai Thaùnh Toâng ñoà Pheâ-roâ vaø Phao-loâ, xin caàu cho chuùng con!
Giaûn Löôïc Moät Soá Ñieåm Töông Ñoàng vaø Khaùc Bieät
Giöõa 2 Thaùnh Toâng Ñoàng Pheâ-roâ vaø Phao-loâ
(döïa treân Kinh Thaùnh Taân öôùc)
I. Ñieåm töông ñoàng
- Ñeàu laø Toâng ñoà ñöôïc Chuùa Gieâ-su choïn vaø sai ñi:
- Caû Pheâ-roâ vaø Phao-loâ ñeàu ñöôïc Chuùa Gieâ-su keâu goïi ñeå trôû thaønh nhöõng ngöôøi rao giaûng Tin Möøng. Pheâ-roâ ñöôïc goïi tröïc tieáp khi ñang ñaùnh caù (Mt 4,18-20), coøn Phao-loâ ñöôïc goïi qua moät thò kieán treân ñöôøng ñi Ña-maùt (Cv 9,3-6).
- Caû hai ñeàu ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc xaây döïng Giaùo hoäi sô khai.
- Coù quaù khöù toäi loãi nhöng ñöôïc Chuùa tha thöù vaø bieán ñoåi:
- Pheâ-roâ ñaõ choái Chuùa ba laàn tröôùc khi Chuùa chòu cheát (Lc 22,54-62), nhöng ñöôïc Chuùa tha thöù vaø giao phoù nhieäm vuï chaên daét ñoaøn chieân (Ga 21,15-17).
- Phao-loâ töøng laø ngöôøi baùch haïi Giaùo hoäi (Cv 8,1-3), nhöng ñöôïc Chuùa bieán ñoåi thaønh "khí cuï ñöôïc choïn" (Cv 9,15).
- Ñeàu chòu töû ñaïo vì ñöùc tin:
- Theo truyeàn thoáng Coâng giaùo, caû hai ñeàu chòu töû ñaïo taïi Roâ-ma döôùi thôøi hoaøng ñeá Neâ-roâ. Pheâ-roâ bò ñoùng ñinh ngöôïc treân thaäp giaù (khoaûng naêm 64-67), coøn Phao-loâ bò cheùm ñaàu vì laø coâng daân Roâ-ma.
- Caû hai ñeàu trung thaønh vôùi Chuùa ñeán cuøng, nhö Phao-loâ vieát: "Toâi ñaõ ñaáu trong cuoäc thi ñaáu cao ñeïp, ñaõ chaïy heát chaëng ñöôøng, ñaõ giöõ vöõng ñöùc tin" (2 Tm 4,7).
- Ñeàu coù loøng nhieät thaønh truyeàn giaùo:
- Pheâ-roâ rao giaûng Tin Möøng cho ngöôøi Do Thaùi (Cv 2,14-41) vaø laø ngöôøi ñaàu tieân röûa toäi cho moät ngöôøi ngoaïi Cornelius (x. Cv 10).
- Phao-loâ ñöôïc goïi laø "Toâng ñoà daân ngoaïi" (Gl 2,7-8), ñi khaép vuøng Tieåu AÙ vaø AÂu chaâu ñeå truyeàn giaùo (Cv 13-28).
- Ñeàu vieát hoaëc ñoùng goùp vaøo boä saùch Taân Öôùc:
- Pheâ-roâ ñöôïc coi laø taùc giaû cuûa hai thö (1 Pr vaø 2 Pr), nhaán maïnh veà ñôøi soáng ñöùc tin vaø hy voïng.
- Phao-loâ vieát nhieàu thö (nhö Roâ-ma, 1&2 Coâ-rin-toâ, Ga-laùt, EÂ-pheâ-soâ, Phi-líp-pheâ, Coâ-loâ-seâ, 1&2 Theâ-xa-loâ-ni-ca, 1&2 Ti-moâ-theâ, Ti-toâ, Phi-leâ-moân), ñoùng goùp lôùn vaøo thaàn hoïc Ki-toâ giaùo.
II. Ñieåm khaùc bieät
- Nguoàn goác vaø boái caûnh ban ñaàu:
- Pheâ-roâ: ngö daân bình daân, ít hoïc, teân laø Si-moân, ñeán töø Ga-li-leâ-a (x. Mt 4,18). Ngaøi coù cuoäc soáng giaûn dò tröôùc khi ñöôïc Chuùa goïi.
- Phao-loâ: ngöôøi Do Thaùi thuoäc phaùi Pha-ri-seâu, teân laø Sau-loâ, coù hoïc thöùc cao, thoâng thaïo luaät Moâ-seâ vaø laø coâng daân Roâ-ma (x. Cv 22,3; 23,6). Ngaøi töøng laø ngöôøi choáng ñoái Ki-toâ giaùo.
- Thôøi ñieåm vaø caùch thöùc ñöôïc keâu goïi:
- Pheâ-roâ: Ñöôïc Chuùa Gieâ-su goïi tröïc tieáp khi ñang laøm vieäc: "Haõy theo toâi, toâi seõ laøm cho caùc anh thaønh nhöõng keû löôùi ngöôøi" (Mt 4,18-20). Ngaøi ñi theo Chuùa töø ñaàu söù vuï coâng khai.
- Phao-loâ: Ñöôïc goïi sau khi Chuùa phuïc sinh, qua moät thò kieán baát ngôø treân ñöôøng Ña-maùt (x. Cv 9,3-6). Ngaøi khoâng gaëp Chuùa Gieâ-su trong cuoäc ñôøi traàn theá.
- Vai troø trong Giaùo hoäi:
- Pheâ-roâ: Ñöôïc Chuùa Gieâ-su trao quyeàn laõnh ñaïo Giaùo hoäi, goïi laø "ñaù taûng": "Con laø Pheâ-roâ, nghóa laø Taûng Ñaù, treân taûng ñaù naøy, Thaày seõ xaây Hoäi Thaùnh cuûa Thaày" (Mt 16,18). Ngaøi laø Toâng ñoà Caû vaø ñoùng vai troø quan troïng taïi Gieâ-ru-sa-lem.
- Phao-loâ: Khoâng thuoäc nhoùm Möôøi Hai Toâng ñoà, nhöng laø "Toâng ñoà daân ngoaïi" (Rm 11,13). Ngaøi taäp trung vaøo vieäc truyeàn giaùo cho caùc daân toäc ngoaøi Do Thaùi vaø phaùt trieån thaàn hoïc veà ôn cöùu ñoä.
- Phong caùch truyeàn giaùo:
- Pheâ-roâ: Rao giaûng ñôn sô, tröïc tieáp, taäp trung vaøo caùc pheùp laï vaø lôøi chöùng veà Chuùa Gieâ-su (x. Cv 3,1-10; 4,8-12). Ngaøi chuû yeáu laøm vieäc vôùi ngöôøi Do Thaùi tröôùc khi môû roäng sang daân ngoaïi.
- Phao-loâ: Coù phong caùch trí thöùc, söû duïng laäp luaän thaàn hoïc saâu saéc vaø thích nghi vôùi vaên hoùa ñòa phöông (x. Cv 17,22-31 taïi A-theâ-na). Ngaøi vieát nhieàu thö ñeå höôùng daãn caùc coäng ñoaøn.
- Tính caùch vaø thöû thaùch:
- Pheâ-roâ: Tính tình boäc tröïc, ñoâi khi noùng naûy vaø yeáu ñuoái (nhö choái Chuùa hay bò Chuùa quôû traùch vì thieáu ñöùc tin - Mt 14,31). Tuy nhieân, oâng theå hieän loøng khieâm toán khi nhaän loãi (x. Lc 22,62).
- Phao-loâ: Töï tin, kieân ñònh, nhöng cuõng khieâm toán thöøa nhaän yeáu ñuoái cuûa mình: "Toâi raát vui möøng khoe mình veà nhöõng yeáu ñuoái cuûa toâi" (2 Cr 12,7-9). Ngaøi ñoái maët vôùi nhieàu thöû thaùch nhö tuø ñaøy, ñaùnh ñaäp, v.v... (x. 2 Cr 11,23-27).
- Moái töông quan vôùi nhau:
- Caû hai töøng coù baát ñoàng veà vieäc aùp duïng luaät Do Thaùi cho daân ngoaïi (x. Gl 2,11-14, Phao-loâ traùch Pheâ-roâ vì thaùi ñoä khoâng nhaát quaùn taïi An-ti-oâ-ki-a). Tuy nhieân, hoï vaãn hôïp taùc trong söù vuï chung vaø toân troïng laãn nhau (x. 2 Pr 3,15-16, Pheâ-roâ goïi caùc thö cuûa Phao-loâ laø "theo ôn khoân ngoan Thieân Chuùa ñaõ ban cho oâng").
III. YÙ nghóa thaàn hoïc vaø phuïng vuï
- Pheâ-roâ töôïng tröng cho quyeàn laõnh ñaïo vaø söï hieäp nhaát trong Giaùo hoäi, laø neàn taûng cuûa chöùc vuï Giaùo hoaøng.
- Phao-loâ ñaïi dieän cho söù vuï truyeàn giaùo vaø thaàn hoïc, môû roäng Tin Möøng ñeán muoân daân.
- Giaùo hoäi Coâng giaùo möøng leã hai Thaùnh Pheâ-roâ vaø Phao-loâ cuøng ngaøy (29/6), nhaán maïnh söï boå sung laãn nhau trong söù vuï xaây döïng Giaùo hoäi.
Lm. Xuaân Hy Voïng