Taøi Lieäu Sau Cuøng

Cuûa Phieân Hoïp Thöôøng Leä Laàn Thöù 16

Cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc naêm 2024

Taøi Lieäu Sau Cuøng Cuûa Phieân Hoïp Thöôøng Leä Laàn Thöù 16 Cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc naêm 2024.

Vuõ Vaên An

Vatican (VietCatholic News 15-11-2024) - Taøi Lieäu Sau Cuøng Cuûa Phieân Hoïp Thöôøng Leä Laàn Thöù 16 Cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc naêm 2024. Cho moät Giaùo hoäi ñoàng nghò: hieäp thoâng, tham gia, söù meänh.

Thöôïng hoäi ñoàng veà tính ñoàng nghò sau 4 naêm ñaõ keát thuùc hoài thaùng 10 naêm 2024 vôùi vieäc thoâng qua Taøi lieäu Sau cuøng, ñöôïc Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ thöøa nhaän thuoäc huaán quyeàn thoâng thöôøng cuûa ngaøi, khoâng caàn kinh qua moät toâng huaán haäu thöôïng hoäi ñoàng nhö taäp tuïc vaãn coù xöa nay. Chuùng toâi xin chuyeån ngöõ taøi lieäu quan troïng naøy sang tieáng Vieät, döïa vaøo baûn tieáng Anh do Vaên Phoøng Toång Thö Kyù Thöôïng hoäi ñoàng coâng boá, coù tham khaûo baûn tieáng YÙ töøng coâng boá ngay trong ngaøy beá maïc Phieân thöôøng leä laàn thöù 16 cuûa Thöôïng hoäi ñoàng Giaùm muïc.

Daãn nhaäp

Chuùa Gieâsu ñeán, ñöùng giöõa hoï vaø noùi: "Bình an cho caùc con!". Noùi xong, Ngöôøi cho hoï xem baøn tay vaø caïnh söôøn. Vaø caùc moân ñeä vui möøng khi ñöôïc nhìn thaáy Chuùa (Ga 20:19-20).

1. Moãi böôùc ñi môùi trong ñôøi soáng Giaùo Hoäi laø moät vieäc trôû veà coäi nguoàn. Ñoù laø moät kinh nghieäm laøm môùi laïi cuoäc gaëp gôõ vôùi Ñaáng Phuïc Sinh maø caùc moân ñeä ñaõ traûi qua trong Nhaø Tieäc Ly vaøo toái ngaøy Phuïc sinh. Chuùng toâi cuõng vaäy, khi tham gia Thöôïng Hoäi ñoàng naøy, cuõng caûm thaáy nhö caùc vò, ñöôïc bao boïc bôûi loøng thöông xoùt cuûa Ngöôøi vaø ñöôïc loâi cuoán vaøo veû ñeïp cuûa Ngöôøi. Soáng cuoäc ñaøm luaän trong Chuùa Thaùnh Thaàn, khi laéng nghe nhau, chuùng toâi nhaän ra söï hieän dieän cuûa Ngöôøi giöõa chuùng toâi: söï hieän dieän cuûa Ñaáng, qua vieäc ban Chuùa Thaùnh Thaàn, tieáp tuïc linh höùng söï hieäp nhaát nôi Daân Ngöôøi, voán thieùt laäp ra söï haøi hoøa giöõa caùc khaùc bieät.

2. Khi chieâm ngöôõng Ñaáng Phuïc Sinh, chuùng toâi nhôù raèng "chuùng toâi ñaõ ñöôïc röûa toäi trong caùi cheát cuûa Ngöôøi" (Rm 6,3). Chuùng toâi ñaõ thaáy nhöõng daáu veát veát thöông cuûa Ngöôøi, ñöôïc hieån dung bôûi söï soáng môùi, nhöng ñöôïc khaéc saâu maõi maõi trong nhaân tính cuûa Ngöôøi. Nhöõng veát thöông naøy tieáp tuïc ræ maùu treân cô theå cuûa nhieàu anh chò em cuõng vì loãi laàm cuûa chuùng toâi. Caùi nhìn leân Chuùa khoâng laøm chuùng toâi xa caùch nhöõng bi kòch cuûa lòch söû, nhöng môû maét chuùng toâi nhaän ra nhöõng ñau khoå vaây quanh vaø ñaâm saâu vaøo chuùng toâi: nhöõng khuoân maët cuûa treû em kinh hoaøng vì chieán tranh, tieáng khoùc cuûa caùc baø meï, giaác mô tan vôõ cuûa bieát bao baïn treû, nhöõng ngöôøi tò naïn phaûi ñoái dieän vôùi nhöõng haønh trình khuûng khieáp, nhöõng naïn nhaân cuûa bieán ñoåi khí haäu vaø nhöõng baát coâng xaõ hoäi.

Caùc ñau khoå cuûa hoï ñaõ vaø ñang vang voïng nôi chuùng toâi khoâng nhöõng qua caùc phöông tieän truyeàn thoâng maø coøn qua tieáng noùi cuûa nhieàu ngöôøi trong chuùng toâi taïi Phieân Hoïp naøy maø caùc gia ñình vaø daân toäc hoï ñích thaân lieân luïy vaøo caùc bieán coá bi thaûm naøy. Trong nhöõng ngaøy trong ñoù, chuùng toâi ñang tuï hoïp, nhieàu, quaù nhieàu cuoäc chieán tranh vaãn tieáp tuïc gaây cheát choùc vaø huûy dieät, öôùc muoán traû thuø vaø ñaùnh maát löông taâm. Chuùng toâi tham gia caùc lôøi keâu goïi hoøa bình lieân tieáp ñöôïc nhaéc laïi cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, leân aùn luaän lyù hoïc baïo löïc, haän thuø, traû thuø vaø cam keát coå vuõ luaän lyù hoïc ñoái thoaïi, tình huynh ñeä vaø söï hoøa giaûi. Moät neàn hoøa bình chaân chính vaø laâu beàn laø ñieàu coù theå vaø cuøng nhau chuùng ta coù theå xaây döïng noù. "Nieàm vui vaø hy voïng, noãi buoàn vaø lo laéng cuûa con ngöôøi ngaøy nay, cuûa ngöôøi ngheøo treân heát vaø cuûa taát caû nhöõng ngöôøi ñau khoå" (GS 1) moät laàn nöõa laø nieàm vui vaø noãi buoàn cuûa taát caû chuùng toâi, nhöõng moân ñeä cuûa Chuùa Kitoâ.

3. Keå töø khi Ñöùc Thaùnh Cha laùi con thuyeàn Giaùo Hoäi vaøo haønh trình Thöôïng hoäi ñoàng naøy naêm 2021, chuùng toâi ngaøy caøng khaùm phaù ra söï phong phuù vaø sinh hoa traùi cuûa noù. Chuùng toâi ñaõ laéng nghe, chuù yù naém baét trong nhieàu tieáng noùi nhöõng gì "Chuùa Thaùnh Thaàn noùi vôùi caùc Giaùo Hoäi" (Kh 2,7. Haønh trình naøy ñaõ baét ñaàu vôùi söï tham khaûo yù kieán roäng raõi cuûa daân Chuùa trong caùc Giaùo phaän vaø Giaùo phaän Ñoâng phöông cuûa chuùng ta. Vaø tieáp tuïc vôùi caùc giai ñoaïn quoác gia vaø luïc ñòa. Voøng ñoái thoaïi lieân tuïc naøy ñöôïc Vaên phoøng Toång Thö kyù Thöôïng Hoäi ñoàng taùi taêng sinh löïc thoâng qua caùc Taøi lieäu Toång hôïp vaø Taøi lieäu Laøm vieäc. Vieäc cöû haønh Phieân hoïp thöôøng leä laàn thöù XVI cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc trong hai naêm, töø ñaây, cho pheùp chuùng toâi trình leân Ñöùc Thaùnh Cha vaø taát caû caùc Giaùo hoäi chöùng töø cuûa nhöõng ñieàu chuùng toâi ñaõ traûi nghieäm vaø hoa traùi cuûa vieäc chuùng toâi phaân ñònh, cho moät ñoäng löïc truyeàn giaùo môùi. Cuoäc haønh trình ñöôïc ñaùnh daáu trong töøng giai ñoaïn bôûi söï khoân ngoan cuûa "caûm thöùc ñöùc tin" (sensus fidei) nôi daân Chuùa. Töøng böôùc moät, chuùng toâi ñaõ hieåu ñöôïc ñieàu ñoù ôû taâm ñieåm cuûa Thöôïng hoäi ñoàng 2021-2024. Ñoái vôùi moät Giaùo hoäi ñoàng nghò, hieäp thoâng, tham gia, truyeàn giaùo, coù lôøi môøi goïi vui möøng vaø ñoåi môùi Giaùo Hoäi trong vieäc ñi theo Chuùa, daán thaân phuïc vuï söù meänh cuûa Ngöôøi, trong nghieân cöùu caùc caùch ñeå chung thuûy vôùi Ngöôøi.

4. Lôøi keâu goïi naøy döïa treân caên tính chung cuûa bí tích röûa toäi, noù baét nguoàn töø söï ña daïng caùc boái caûnh trong ñoù Giaùo hoäi hieän dieän vaø tìm thaáy söï hieäp nhaát trong Chuùa Cha duy nhaát, trong Chuùa duy nhaát vaø trong moät Chuùa Thaùnh Thaàn duy nhaát. Noù thaùch thöùc taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi, khoâng coù ngoaïi leä: "Taát caû Daân Thieân Chuùa ñeàu laø chuû theå cuûa vieäc loan baùo Tin Möøng. Trong taøi lieäu naøy, moïi ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi ñeàu ñöôïc môøi goïi trôû thaønh nhaân vaät chuû ñaïo cuûa söù meänh vì taát caû chuùng ta ñeàu laø moân ñeä truyeàn giaùo" (ITC, soá 53). Vôùi con ñöôøng ñoàng nghò naøy, Thöôïng hoäi ñoàng cuõng höôùng chuùng ta tôùi söï hieäp nhaát troïn veïn vaø höõu hình giöõa caùc Kitoâ höõu, nhö ñaõ ñöôïc laøm chöùng bôûi caùc ñaïi bieåu cuûa caùc truyeàn thoáng Kitoâ giaùo khaùc, baèng söï hieän dieän cuûa hoï. Söï hieäp nhaát aâm thaàm leân men beân trong Giaùo Hoäi Thaùnh cuûa Thieân Chuùa: ñoù laø moät lôøi tieân tri hieäp nhaát cho toaøn theá giôùi.

5. Toaøn boä haønh trình thöôïng hoäi ñoàng, baét nguoàn töø Truyeàn thoáng cuûa Giaùo hoäi, ñaõ dieãn ra trong aùnh saùng cuûa huaán quyeàn coâng ñoàng. Coâng ñoàng Vatican II thöïc söï nhö haït gioáng gieo vaøo caùnh ñoàng theá giôùi vaø Giaùo Hoäi. Ñôøi soáng haøng ngaøy cuûa caùc tín höõu, kinh nghieäm cuûa caùc Giaùo Hoäi nôi moïi daân toäc vaø neàn vaên hoùa, nhieàu chöùng töø neân thaùnh, caùc suy tö cuûa caùc thaàn hoïc gia voán laø maûnh ñaát treân ñoù noù naåy maàm vaø moïc leân. Thöôïng hoäi ñoàng caùc naêm 2021-2024 tieáp tuïc ruùt tæa naêng löïc cuûa haït gioáng ñoù vaø phaùt trieån tieàm naêng cuûa noù, ñem vaøo thöïc haønh nhöõng gì Coâng ñoàng ñaõ daïy veà Giaùo hoäi nhö laø Maàu nhieäm vaø Daân Thieân Chuùa, ñöôïc keâu goïi thöïc hieän söï thaùnh thieän nhôø söï hoaùn caûi lieân tuïc do vieäc laéng nghe Tin Möøng. Trong chieàu höôùng naøy, noù taïo neân haønh vi thöïc söï tieáp nhaän Coâng ñoàng hôn nöõa, keùo daøi linh höùng cuûa noù vaø taùi khôûi ñoäng söùc maïnh tieân tri cuûa noù cho theá giôùi ngaøy nay.

6. Chuùng toâi khoâng che giaáu vieäc chuùng toâi ñaõ traûi qua nhieàu meät moûi, ñoái khaùng söï thay ñoåi vaø bò caùm doã muoán ñeå yù töôûng cuûa chuùng toâi chieám öu theá hôn laø laéng nghe Lôøi Chuùa vaø thöïc haønh phaân ñònh. Tuy nhieân, loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa, ngöôøi Cha dòu daøng nhaát, moãi laàn ñeàu cho pheùp chuùng toâi thanh loïc taâm hoàn vaø tieáp tuïc cuoäc haønh trình. Chuùng toâi ñaõ nhaän ra ñieàu naøy khi baét ñaàu Phieân hoïp Naêm thöù hai vôùi ñeâm canh thöùc saùm hoái, trong ñoù chuùng toâi caàu xin söï tha thöù toäi loãi cuûa mình, caûm thaáy xaáu hoå veà ñieàu ñoù vaø ñaõ daâng lôøi caàu thay cho caùc naïn nhaân cuûa söï döõ treân theá giôùi. Chuùng toâi ñaõ goïi ñích danh toäi loãi cuûa mình: choáng laïi hoøa bình, choáng laïi taïo theá, choáng laïi caùc daân toäc ngöôøi baûn ñòa, ngöôøi di cö, treû vò thaønh nieân, phuï nöõ, ngöôøi ngheøo, khoâng chòu laéng nghe vaø tìm kieám hieäp thoâng. Ñieàu naøy ñaõ laøm chuùng toâi hieåu raèng tính ñoàng nghò ñoøi hoûi söï saùm hoái vaø hoaùn caûi. Trong vieäc cöû haønh bí tích loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa, chuùng toâi caûm nghieäm ñöôïc vieäc mình ñöôïc thöông yeâu moät caùch voâ ñieàu kieän: söï cöùng loøng ñaõ ñöôïc vöôït qua vaø chuùng toâi môû loøng ñoùn nhaän söï hieäp thoâng. Ñaây laø lyù do vì sao chuùng toâi muoán trôû thaønh moät Giaùo Hoäi bieát xoùt thöông, coù khaû naêng chia seû söï tha thöù vaø hoøa giaûi vôùi moïi ngöôøi voán phaùt xuaát töø Thieân Chuùa: aân suûng thuaàn tuùy maø chuùng ta khoâng phaûi laø caùc chuû nhaân nhöng chæ laø caùc nhaân chöùng.

7. Chuùng toâi ñaõ coù theå nhìn thaáy nhöõng thaønh quaû ñaàu tieân cuûa con ñöôøng ñoàng nghò baét ñaàu vaøo naêm 2021. Nhöõng ñieàu ñôn giaûn nhaát nhöng quyù giaù nhaát ñeàu leân men trong ñôøi soáng gia ñình, giaùo xöù vaø caùc hieäp hoäi vaø phong traøo, caùc coäng ñoàng Kitoâ giaùo nhoû, tröôøng hoïc vaø coäng ñoàng tu trì trong ñoù ñang phaùt trieån vieäc thöïc haønh ñaøm luaän trong Chuùa Thaùnh Thaàn vaø phaân ñònh coäng ñoàng, chia seû caùc hoàng aân ôn goïi vaø ñoàng traùch nhieäm trong söù meänh. Cuoäc hoïp cuûa caùc Linh muïc Giaùo xöù taïi Thöôïng Hoäi ñoàng (Sacrofano [Rome], 28 thaùng 4 - 2 thaùng 5 naêm 2024) laøm cho vieäc laéng nghe nhöõng traûi nghieäm phong phuù cuûa caùc linh muïc trôû thaønh khaû höõu vaø giuùp caùc ngaøi khôûi ñoäng laïi haønh trình cuûa mình. Chuùng toâi raát bieát ôn vaø haïnh phuùc vì tieáng noùi cuûa nhieàu coäng ñoàng vaø tín höõu, nhöõng ngöôøi soáng Giaùo hoäi nhö nôi chaøo ñoùn, hy voïng vaø nieàm vui.

8. Kyø hoïp ñaàu tieân cuûa Phieân hoïp ñaõ mang laïi nhöõng keát quaû khaùc. Trong Baùo caùo toång hôïp, ngöôøi ta ñaõ chuù yù ñeán nhöõng chuû ñeà then choát coù taàm quan troïng lôùn lao ñeán ñôøi soáng cuûa Giaùo hoäi. Ñöùc Thaùnh Cha, khi keát thuùc cuoäc tham vaán quoác teá, ñaõ giao phoù caùc chuû ñeà naøy cho caùc nhoùm nghieân cöùu, goàm caùc Muïc töû vaø chuyeân gia töø khaép caùc chaâu luïc, ñöôïc môøi goïi laøm vieäc theo phöông phaùp ñoàng nghò. Caùc nhoùm naøy ñaõ baét ñaàu nghieân cöùu saâu xa caùc vaán ñeà thuoäc laõnh vöïc ñôøi soáng vaø söù meänh cuûa Giaùo Hoäi, chuùng laø:

(1) Moät soá khía caïnh trong moái lieân heä giöõa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Ñoâng phöông vaø Giaùo hoäi Latinh.

(2) Laéng nghe tieáng keâu cuûa ngöôøi ngheøo vaø traùi ñaát.

(3) Söù meänh trong moâi tröôøng kyõ thuaät soá.

(4) Vieäc söûa ñoåi vaên kieän Ratio Fundamentalis Institutionis Sacerdotalis theo quan ñieåm ñoàng nghò truyeàn giaùo.

(5) Moät soá vaán ñeà thaàn hoïc vaø giaùo luaät xung quanh caùc hình thöùc thöøa taùc vuï chuyeân bieät.

(6) Vieäc söûa ñoåi, töø goùc ñoä ñoàng nghò vaø truyeàn giaùo, caùc vaên kieän quaûn trò moái lieân heä giöõa caùc Giaùm muïc, Tu só, caùc phieân hoïp giaùo hoäi.

(7) Moät soá khía caïnh veà con ngöôøi vaø thöøa taùc vuï cuûa Giaùm muïc (ñaëc bieät: caùc tieâu chuaån veà vieäc löïa choïn caùc öùng vieân vaøo chöùc vuï giaùm muïc, chöùc naêng tö phaùp cuûa Giaùm muïc, tính chaát vaø thöïc hieän caùc chuyeán vieáng thaêm ad limina Apostolorum) theo quan ñieåm ñoàng nghò truyeàn giaùo.

(8) Vai troø cuûa caùc Ñaïi dieän Giaùo hoaøng trong quan ñieåm ñoàng nghò truyeàn giaùo.

(9) Caùc tieâu chuaån thaàn hoïc vaø caùc phöông phaùp luaän ñoàng nghò ñeå chia seû söï phaân ñònh veà caùc vaán ñeà gaây tranh caõi veà tín lyù, muïc vuï vaø ñaïo ñöùc.

(10) Vieäc ñoùn nhaän hoa traùi cuûa haønh trình ñaïi keát giöõa daân Chuùa.

Ñaøng khaùc, vôùi söï ñoàng yù cuûa Boä Caùc Baûn Vaên Laäp phaùp, moät UÛy ban Giaùo luaät ñaõ ñöôïc thieát laäp, nhaèm phuïc vuï nhöõng ñoåi môùi caàn thieát trong luaät giaùo hoäi. Ngoaøi ra, vieäc phaân ñònh quanh vieäc ñoàng haønh muïc vuï vôùi nhöõng ngöôøi trong hoaøn caûnh hoân nhaân ña theâ ñaõ ñöôïc uûy thaùc cho Hoäi nghò chuyeân ñeà caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc Chaâu Phi vaø Madagascar. Coâng vieäc cuûa caùc Nhoùm vaø UÛy ban naøy ñaõ baét ñaàu giai ñoaïn thöïc hieän, laøm phong phuù theâm coâng vieäc cuûa Phieân hoïp thöù hai, vaø seõ giuùp Ñöùc Thaùnh Cha trong caùc löïa choïn muïc vuï vaø quaûn trò.

9. Tieán trình ñoàng nghò khoâng keát thuùc khi Phieân hoïp Thöôïng hoäi ñoàng Giaùm muïc hieän taïi keát thuùc, maø coøn bao goàm giai ñoaïn thöïc hieän. Vôùi tö caùch laø thaønh vieân cuûa Phieân hoïp, chuùng toâi hieåu nhieäm vuï cuûa chuùng toâi laø daán thaân ra sao vaøo vieäc sinh ñoäng hoùa noù vôùi tö caùch laø nhöõng nhaø truyeàn giaùo cuûa tính ñoàng nghò trong noäi boä caùc coäng ñoàng maø töø ñoù chuùng toâi phaùt xuaát. Chuùng toâi yeâu caàu taát caû caùc Giaùo hoäi ñòa phöông tieáp tuïc tieán trình naøy, haøng ngaøy böôùc ñi vôùi phöông phaùp tham vaán vaø phaân ñònh ñoàng nghò, xaùc ñònh caùc phöông phaùp cuï theå vaø loä trình ñaøo taïo ñeå ñaït ñöôïc söï hoaùn caûi ñoàng nghò troâng thaáy trong caùc thöïc taïi khaùc nhau cuûa Giaùo hoäi (Giaùo xöù, caùc vieän ñôøi soáng thaùnh hieán vaø caùc Tu hoäi ñôøi soáng toâng ñoà, caùc Hieäp hoäi Tín höõu, caùc Giaùo phaän, caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc, caùc nhoùm Giaùo hoäi, vaân vaân.). Ñaët keá hoaïch cho vieäc ñaùnh giaù veà tieán boä ñaït ñöôïc veà maët tính ñoàng nghò vaø söï tham gia cuûa taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi vaøo ñôøi soáng cuûa Giaùo hoäi. Vôùi caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc vaø Thöôïng hoäi ñoàng caùc Giaùo hoäi töï trò, chuùng toâi ñeà nghò coáng hieán nhaân söï vaø nguoàn löïc ñeå ñoàng haønh treân con ñöôøng phaùt trieån nhö moät Giaùo hoäi ñoàng nghò trong söù meänh vaø duy trì lieân laïc vôùi Vaên phoøng Toång Thö kyù cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng (xem EC 19 ~ 1 vaø 2). Chuùng toâi yeâu caàu Vaên phoøng tieáp tuïc giaùm saùt chaát löôïng ñoàng nghò veà phöông phaùp laøm vieäc cuûa caùc Nhoùm Nghieân cöùu.

10. Daâng leân Ñöùc Thaùnh Cha vaø caùc Giaùo hoäi nhö laø keát quaû cuûa Phieân hoïp Toaøn theå laàn thöù XVI cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc, Taøi lieäu Sau cuøng naøy taän duïng taát caû caùc böôùc ñaõ ñöôïc thöïc hieän cho ñeán nay. Noù taäp hôïp moät soá ñieåm hoäi tuï quan troïng ñaõ xuaát hieän trong Phieân hoïp thöù nhaát, nhöõng ñoùng goùp phaùt xuaát töø caùc Giaùo hoäi trong nhöõng thaùng giöõa Kyø hoïp thöù nhaát vaø thöù hai vaø nhöõng gì ñaõ chín muøi trong Phieân hoïp thöù hai, ñaëc bieät, nhôø vaøo cuoäc ñaøm luaän trong Chuùa Thaùnh Thaàn.

11. Taøi lieäu Sau cuøng baøy toû vieäc yù thöùc ñöôïc lôøi keâu goïi truyeàn giaùo ñoàng thôøi laø lôøi keâu goïi hoaùn caûi nôi moãi Giaùo hoäi ñòa phöông vaø nôi Giaùo hoäi hoaøn vuõ, theo quan ñieåm ñöôïc neâu ra trong Toâng huaán Nieàm vui Tin Möøng (xem soá 30). Baûn vaên ñöôïc chia thaønh naêm phaàn. Phaàn ñaàu tieân, coù töïa ñeà Taâm ñieåm cuûa tính ñoàng nghò, vaïch ra nhöõng neàn taûng thaàn hoïc vaø taâm linh soi saùng vaø nuoâi döôõng nhöõng gì xaûy ra tieáp theo. Noù nhaéc laïi söï hieåu bieát töøng ñöôïc chia seû veà tính ñoàng nghò xuaát hieän trong Phieân hoïp ñaàu tieân vaø phaùt trieån caùc quan ñieåm taâm linh vaø tieân tri cuûa noù. Söï hoaùn caûi caùc caûm xuùc, hình aûnh vaø suy nghó voán soáng trong traùi tim chuùng ta tieán haønh cuøng vôùi vieäc hoaùn caûi hoaït ñoäng muïc vuï vaø truyeàn giaùo. Phaàn thöù hai, mang teân Cuøng nhau leân thuyeàn, daønh cho vieäc hoaùn caûi caùc moái lieân heä xaây döïng coäng ñoàng Kitoâ giaùo vaø hình thaønh söù meänh trong söï ñan xen cuûa caùc ôn goïi, ñaëc suûng vaø thöøa taùc vuï. Phaàn thöù ba, "Haõy thaû löôùi", nhaän dieän ba caùch thöïc haønh ñöôïc keát noái maät thieát vôùi nhau: söï phaân ñònh cuûa giaùo hoäi, caùc quaù trình ñöa ra quyeát ñònh, vaên hoùa minh baïch, giaûi trình vaø ñaùnh giaù. Ngay caû ñoái vôùi chuùng, chuùng ta cuõng ñöôïc yeâu caàu khôûi xöôùng nhöõng con ñöôøng "bieán ñoåi truyeàn giaùo", maø ñoái vôùi noù, vieäc ñoåi môùi caùc toå chöùc coù söï tham gia laø ñieàu caáp thieát. Phaàn thöù tö, döôùi töïa ñeà Moät meû caù doài daøo, phaùc hoïa caùch, trong ñoù coù theå vun xôùi, döôùi caùc hình thöùc môùi meû, vieäc trao ñoåi hoàng aân vaø ñan keát nhöõng moái daây voán hieäp nhaát chuùng ta trong Giaùo Hoäi vaøo moät thôøi ñieåm maø kinh nghieäm baùm reã vaøo moät nôi choán ñang thay ñoåi saâu xa. Phaàn thöù naêm tieáp theo, "Thaày cuõng sai caùc con ñi", cho pheùp chuùng ta xem xeùt böôùc ñaàu tieân caàn thöïc hieän: chaêm soùc vieäc ñaøo taïo moïi ngöôøi trong daân Chuùa, taát caû nhö nhöõng nhaø truyeàn giaùo ñoàng nghò.

12. Vieäc phaùt trieån Taøi Lieäu Sau Cuøng ñöôïc höôùng daãn bôûi caùc töôøng thuaät Tin Möøng veà Söï phuïc sinh. Vieäc haêm hôû chaïy tôùi moä vaøo luùc bình minh Phuïc sinh, söï xuaát hieän cuûa Chuùa Phuïc sinh trong phoøng tieäc ly vaø treân bôø hoà ñaõ truyeàn caûm höùng cho söï nhaän thöùc cuûa chuùng toâi vaø nuoâi döôõng cuoäc ñoái thoaïi cuûa chuùng toâi. Chuùng toâi khaån caàu hoàng aân Phuïc sinh cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, xin Ngöôøi daïy chuùng toâi nhöõng gì chuùng toâi phaûi laøm vaø chæ cho chuùng toâi con ñöôøng ñeå cuøng nhau ñi theo. Vôùi vaên baûn naøy, Phieân Hoïp coâng nhaän vaø chöùng thöïc raèng tính ñoàng nghò, chieàu kích caáu thaønh cuûa Giaùo hoäi, ñaõ laø moät phaàn trong kinh nghieäm cuûa nhieàu coäng ñoàng cuûa chuùng ta. Ñoàng thôøi, noù gôïi yù nhöõng höôùng ñi tieáp theo, nhöõng thöïc haønh ñeå thöïc hieän, nhöõng chaân trôøi ñeå khaùm phaù. Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ trieäu taäp Giaùo hoäi trong Thöôïng Hoäi ñoàng, ngaøi seõ noùi vôùi caùc Giaùo hoäi, ñöôïc giao phoù cho caùc Giaùm muïc chaêm soùc muïc vuï, caùch tieáp tuïc cuoäc haønh trình cuûa chuùng ta, ñöôïc naâng ñôõ bôûi nieàm hy voïng "khoâng laøm thaát voïng" (Rm 5:5).

Phaàn I - Taâm ñieåm cuûa tính ñoàng nghò

Ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn keâu goïi hoaùn caûi

Vaøo ngaøy ñaàu tuaàn, Ma-ri-a Ma-ña-leâ-na ñi ra moä vaøo buoåi saùng, khi trôøi vaãn coøn toái vaø baø thaáy taûng ñaù ñaõ ñöôïc dôøi khoûi moä. Baø chaïy vaø ñi gaëp Simon Pheâroâ vaø ngöôøi moân ñeä kia, ngöôøi ñöôïc Chuùa Gieâsu yeâu thöông (Ga 20,1-2).

13. Vaøo buoåi saùng Phuïc Sinh, chuùng ta gaëp ba moân ñeä: Maria Mañaleâna, Simon Pheâroâ, Ngöôøi moân ñeä ñöôïc Chuùa Gieâsu yeâu thöông. Moãi ngöôøi tìm kieám Chuùa theo caùch rieâng cuûa mình; moãi ngöôøi ñeàu coù vai troø rieâng cuûa hoï trong buoåi bình minh cuûa hy voïng. Maria Mañaleâna ñöôïc tình yeâu ñaàu tieân cuûa baø daãn daét ñeán ngoâi moä. Ñöôïc baø loan baùo, Pheâroâ vaø Ngöôøi Moân Ñeä Chuùa Yeâu ñi ra moä; Moân ñeä yeâu daáu chaïy baèng söùc tuoåi treû, tìm kieám baèng aùnh maét cuûa nhöõng ngöôøi caûm thöùc tröôùc, nhöng bieát nhöôøng ñöôøng cho ngöôøi lôùn tuoåi ñaõ ñöôïc giao nhieäm vuï ñieàu khieån; Pheâroâ, loøng naëng tróu vì ñaõ choái boû Chuùa, ñang chôø ñôïi cuoäc heïn gaëp loøng thöông xoùt, loøng thöông xoùt maø oâng seõ phuïc vuï trong Giaùo Hoäi. Maria ôû laïi trong vöôøn, nghe goïi teân mình, nhaän ra Chuùa sai baø ñi loan baùo söï phuïc sinh cuûa Ngöôøi cho coäng ñoaøn moân ñeä. Vì lyù do naøy Giaùo Hoäi coâng nhaän baø nhö Toâng ñoà cuûa caùc Toâng ñoà. Söï phuï thuoäc laãn nhau cuûa hoï hieän thaân taâm ñieåm cuûa tính ñoàng nghò.

14. Giaùo hoäi hieän höõu ñeå laøm chöùng cho theá giôùi veà bieán coá quyeát ñònh cuûa lòch söû: bieán coá phuïc sinh cuûa Chuùa Gieâsu. Ñaáng Phuïc Sinh mang laïi hoøa bình cho theá giôùi vaø ban cho chuùng ta hoàng aân Thaùnh Thaàn cuûa Ngöôøi. Chuùa Kitoâ haèng soáng laø nguoàn töï do ñích thöïc, laø neàn taûng cuûa nieàm hy voïng khoâng laøm thaát voïng, laø söï maëc khaûi veà khuoân maët thaät cuûa Thieân Chuùa vaø soá phaän cuoái cuøng cuûa con ngöôøi. Tin Möøng cho chuùng ta bieát raèng ñeå böôùc vaøo ñöùc tin Phuïc Sinh vaø trôû thaønh chöùng nhaân cuûa ñöùc tin naøy, caàn phaûi thöøa nhaän söï troáng roãng noäi taâm cuûa chính mình, boùng toái cuûa sôï haõi, nghi ngôø, toäi loãi. Nhöng nhöõng ngöôøi trong boùng toái coù can ñaûm ra ngoaøi vaø tìm kieám, phaùt hieän thöïc söï raèng hoï ñang ñöôïc tìm kieám, ñöôïc goïi baèng teân, ñöôïc tha thöù vaø ñöôïc sai ñi cuøng vôùi caùc anh chò em mình.

Giaùo Hoäi nhö daân Chuùa, bí tích hieäp nhaát

15. Töø Bí tích Röûa toäi nhaân danh Cha vaø Con vaø Thaùnh Thaàn phaùt sinh caên tính Daân Thieân Chuùa. Noù ñöôïc thöïc thi nhö moät lôøi keâu goïi neân thaùnh vaø sai ñi laøm söù meänh môøi goïi moïi daân nöôùc ñoùn nhaän hoàng aân cöùu ñoä (xem Mt 28:18-19). Do ñoù, chính töø Pheùp röûa, trong ñoù Chuùa Kitoâ maëc chính Ngöôøi cho chuùng ta (xem Gl 3:27) vaø laøm cho chuùng ta ñöôïc taùi sinh trong Chuùa Thaùnh Thaàn (xem Ga 3: 5-6) vôùi tö caùch laø con caùi Thieân Chuùa, maø Giaùo hoäi ñoàng nghò truyeàn giaùo ñaõ ra ñôøi. Taát caû ñôøi soáng Kitoâ höõu ñeàu coù nguoàn maïch vaø chaân trôøi cuûa noù trong maàu nhieäm Ba Ngoâi, maàu nhieäm khôi daäy trong chuùng ta tính naêng ñoäng cuûa ñöùc tin, ñöùc caäy vaø ñöùc aùi.

16. "Thieân Chuùa vui loøng thaùnh hoùa vaø cöùu ñoä con ngöôøi khoâng nhö nhöõng caù nhaân rieâng reõ khoâng chuùt lieân ñôùi vôùi nhau, nhöng Ngöôøi muoán laøm cho hoï thaønh moät daân toäc ñeå hoï nhaän bieát Ngöôøi trong chaân lyù vaø phuïng söï Ngöôøi trong thaùnh thieän" (LG 9). Daân Thieân Chuùa treân haønh trình cuûa hoï tieán tôùi Nöôùc Trôøi lieân tuïc ñöôïc nuoâi döôõng bôûi Bí tích Thaùnh Theå, nguoàn maïch cuûa söï hieäp thoâng vaø hieäp nhaát: "Vì chæ coù moät baùnh duy nhaát, chuùng ta tuy nhieàu nhöng chuùng ta laø moät thaân theå: thöïc ra taát caû chuùng ta ñeàu cuøng chia seû moät taám baùnh duy nhaát" (1Cr 10:17). Giaùo hoäi, ñöôïc nuoâi döôõng baèng bí tích Mình Thaùnh Chuùa, ñöôïc thieát laäp nhö Thaân Mình cuûa Ngöôøi (xem LG 7): "Anh em laø Thaân Theå Chuùa Kitoâ vaø moãi ngöôøi laø chi theå cuûa noù" (1Cr 12:27). Ñöôïc aân suûng laøm soáng ñoäng, Giaùo hoäi laø Ñeàn Thôø Chuùa Thaùnh Thaàn (xem LG 17): thöïc theá, chính Ngöôøi laø Ñaáng sinh ñoäng Giaùo hoäi vaø Ngöôøi xaây döïng Giaùo Hoäi, bieán taát caû chuùng ta thaønh nhöõng vieân ñaù soáng ñoäng cuûa moät toøa nhaø thieâng lieâng (xem 1Pr 2:5; LG 6).

17. Dieãn trình ñoàng nghò cho chuùng ta traûi nghieäm "höông vò thieâng lieâng" (EG 268) cuûa vieäc trôû thaønh moät Daân toäc cuûa Thieân Chuùa, ñöôïc quy tuï töø moïi boä toäc, ngoân ngöõ, daân toäc vaø quoác gia, soáng trong nhöõng boái caûnh vaø neàn vaên hoùa khaùc nhau. Daân Thieân Chuùa khoâng bao giôø laø toång soá ñôn giaûn cuûa nhöõng ngöôøi ñöôïc röûa toäi, maø laø chuû theå coäng ñoàng vaø lòch söû cuûa tính ñoàng nghò vaø truyeàn giaùo, trong khi vaãn coøn löõ haønh theo thôøi gian vaø ñaõ hieäp thoâng vôùi Giaùo hoäi treân trôøi. Beân trong nhöõng boái caûnh khaùc nhau nôi caùc Giaùo hoäi ñòa phöông baùm reã, daân Chuùa loan baùo vaø laøm chöùng cho Tin Möøng cöùu ñoä; soáng trong theá giôùi vaø cho theá giôùi, hoï cuøng böôùc ñi vôùi taát caû caùc daân toäc treân traùi ñaát, ñoái thoaïi vôùi caùc toân giaùo vaø neàn vaên hoùa cuûa hoï, nhaän ra nôi hoï nhöõng haït gioáng Lôøi Chuùa, tieán veà Nöôùc Trôøi. Ñöôïc keát hôïp vaøo Daân toäc naøy nhôø ñöùc tin vaø Pheùp Röûa, chuùng ta ñöôïc söï naâng ñôõ vaø ñoàng haønh cuûa Ñöùc Trinh Nöõ Maria, "daáu chæ cuûa nieàm hy voïng vaø nieàm an uûi chaéc chaén" (LG 68), cuûa caùc Toâng Ñoà, cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ laøm chöùng ñöùc tin cuûa hoï ñeán möùc hieán maïng soáng, cuûa caùc vò thaùnh ôû moïi thôøi vaø moïi nôi.

18. Trong Daân thaùnh cuûa Thieân Chuùa, voán laø Giaùo hoäi, söï hieäp thoâng cuûa caùc tín höõu (communio Fidelium) ñoàng thôøi laø söï hieäp thoâng cuûa caùc Giaùo hoäi (communio Ecclesiarum), voán ñöôïc bieåu loä trong söï hieäp thoâng cuûa caùc Giaùm muïc (communio Episcoporum), vì nguyeân taéc raát coå xöa voán cho raèng "Giaùo hoäi ôû trong Giaùm muïc vaø Giaùm muïc ôû trong Giaùo hoäi" (Thaùnh Cypriano, Epistle 66, 8). Ñeå phuïc vuï söï hieäp thoâng nhieàu maët naøy, Chuùa ñaõ ñaët Toâng ñoà Pheâroâ (x. Mt 16:18) vaø nhöõng ngöôøi keá vò ngaøi. Nhôø thöøa taùc vuï Pheâroâ, Giaùm muïc Roâma laø "ngöôøi nguoàn vaø neàn taûng vónh vieãn vaø höõu hình" (LG 23) cuûa söï hieäp nhaát trong Giaùo hoäi.

19. "Trong traùi tim Thieân Chuùa luoân daønh choã öu tieân cho ngöôøi ngheøo" (EG 197), nhöõng ngöôøi bò gaït ra ngoaøi leà xaõ hoäi vaø nhöõng ngöôøi bò loaïi tröø, vaø do ñoù cuõng coù trong traùi tim Giaùo hoäi. Nôi hoï, coäng ñoàng Kitoâ höõu gaëp ñöôïc boä maët vaø thaân xaùc cuûa Chuùa Kitoâ, Ñaáng tuy voán giaøu coù, ñaõ trôû neân ngheøo khoù vì chuùng ta, ñeå chuùng ta trôû neân giaøu coù nhôø söï ngheøo khoù cuûa Ngöôøi (xem 2 Cr 8:9). Öu tieân choïn ngöôøi ngheøo voán nguï haøm trong ñöùc tin Kitoâ giaùo. Ngöôøi ngheøo coù söï hieåu bieát tröïc tieáp veà Chuùa Kitoâ ñau khoå (xem EG 198) khieán hoï trôû thaønh nhöõng ngöôøi loan baùo ôn cöùu ñoä ñöôïc ñoùn nhaän nhö moät hoàng aân vaø laø nhöõng chöùng nhaân cuûa Nieàm vui Tin Möøng. Giaùo hoäi ñöôïc môøi goïi ngheøo vôùi ngöôøi ngheøo, thöôøng laø thaønh phaàn ña soá caùc Tín höõu vaø laéng nghe hoï, cuøng nhau hoïc caùch nhaän ra nhöõng ñaëc suûng maø hoï nhaän ñöôïc töø Chuùa Thaùnh Thaàn, vaø coi hoï laø chuû theå cuûa vieäc truyeàn giaùo.

20. "AÙnh saùng cuûa caùc daân toäc laø Chuùa Kitoâ" (LG 1) vaø aùnh saùng naøy chieáu treân khuoân maët Giaùo hoäi, maëc duø ñöôïc ñaùnh daáu bôûi söï mong manh cuûa thaân phaän con ngöôøi vaø söï muø môø cuûa toäi loãi. Giaùo hoäi nhaän töø Chuùa Kitoâ hoàng aân vaø traùch nhieäm trôû thaønh men höõu hieäu cuûa caùc moái daây, caùc moái lieân heä vaø tình huynh ñeä cuûa gia ñình nhaân loaïi (xem AG 2-4), laøm chöùng treân theá giôùi veà yù nghóa vaø muïc tieâu cuûa cuoäc haønh trình cuûa mình (xem GS 3 vaø 42). Ngaøy nay, Giaùo hoäi ñaûm nhaän traùch nhieäm naøy trong moät thôøi ñaïi bò chi phoái bôûi cuoäc khuûng hoaûng tham gia - nghóa laø caûm thaáy mình laø moät phaàn vaø laø ngöôøi tham gia vaøo moät vaän meänh chung - vaø bôûi moät quan nieäm duy caù nhaân veà haïnh phuùc vaø söï cöùu roãi. Ôn keâu goïi vaø vieäc phuïc vuï coù tính tieân tri cuûa noù (xem LG 12) coát ôû vieäc laøm chöùng cho keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa nhaèm hieäp nhaát toaøn theå nhaân loaïi vôùi chính Ngöôøi trong töï do vaø hieäp thoâng. Giaùo Hoäi, voán laø Vöông quoác cuûa Chuùa Kitoâ ñaõ ñang hieän dieän moät caùch huyeàn nhieäm" (LG 3) vaø "laø haït gioáng vaø khôûi ñaàu cuûa Vöông quoác naøy treân traùi ñaát" (LG 5), do ñoù, cuøng böôùc ñi vôùi toaøn theå nhaân loaïi, cam keát heát söùc mình vì nhaân phaåm, ích chung, coâng lyù vaø hoøa bình, vaø "mong moûi Vöông quoác hoaøn haûo" (LG 5), khi Thieân Chuùa seõ laø "taát caû trong taát caû" (1Cr 15:28).

Nhöõng coäi reã bí tích cuûa Daân Thieân Chuùa

21. Con ñöôøng ñoàng nghò cuûa Giaùo hoäi ñaõ khieán chuùng toâi taùi khaùm phaù ra raèng söï ña daïng cuûa caùc ôn goïi, ñaëc suûng vaø thöøa taùc vuï ñeàu coù nguoàn goác: "taát caû chuùng ta ñeàu ñaõ ñöôïc röûa toäi trong cuøng moät Thaùnh Thaàn ñeå trôû thaønh moät thaân theå" (1 Cr 12:13). Bí tích Röûa toäi laø neàn taûng cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu bôûi vì noù daãn nhaäp moïi ngöôøi vaøo hoàng phuùc lôùn nhaát: trôû thaønh con caùi Thieân Chuùa, nghóa laø tham gia vaøo moái lieân heä cuûa Chuùa Gieâsu vôùi Chuùa Cha trong Chuùa Thaùnh Thaàn. Khoâng coù gì cao hôn phaåm giaù naøy, ñöôïc trao cho moïi ngöôøi moät caùch bình ñaúng, laøm chuùng ta maëc laáy Chuùa Kitoâ vaø ñöôïc thaùp nhaäp vaøo Ngöôøi nhö caønh vaøo caây nho. Trong teân "Kitoâ höõu" maø chuùng ta vinh döï ñöôïc mang chöùa ñöïng aân suûng voán laø neàn taûng cuûa cuoäc soáng chuùng ta vaø ñieàu ñoù laøm chuùng ta böôùc ñi cuøng nhau nhö anh chò em.

22. Nhôø Bí tích Röûa toäi "Daân thaùnh cuûa Thieân Chuùa cuõng tham gia vaøo chöùc vuï tieân tri cuûa Chuùa Kitoâ, laøm chöùng soáng ñoäng cho Ngöôøi tröôùc heát baèng ñôøi soáng ñöùc tin vaø baùc aùi" (LG 12). Nhôø vieäc xöùc daàu cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn nhaän ñöôïc luùc laõnh nhaän Bí tích Röûa toäi (x. 1Ga 2,20.27), moïi tín höõu ñeàu coù moät baûn naêng höôùng veà söï thaät cuûa Tin Möøng, ñöôïc goïi laø caûm thöùc ñöùc tin (sensus fidei). Noù bao goàm moät tính ñoàng baûn nhieân [connaturality] naøo ñoù vôùi caùc thöïc taïi thaàn linh, döïa treân söï kieän laø nhöõng ngöôøi ñöôïc röûa toäi "ôû trong Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ thoâng phaàn vaøo baûn tính thaàn linh" (DV 2). Töø söï tham gia naøy xuaát hieän khaû naêng naém baét baèng tröïc giaùc nhöõng gì phuø hôïp vôùi chaân lyù cuûa Maëc khaûi trong hieäp thoâng Giaùo hoäi. Vì lyù do naøy, Giaùo Hoäi tin chaéc raèng Daân thaùnh cuûa Thieân Chuùa khoâng theå nhaàm laãn khi tin, khi toaøn boä nhöõng ngöôøi ñöôïc röûa toäi baøy toû söï ñoàng thuaän phoå quaùt cuûa hoï veà caùc vaán ñeà ñöùc tin vaø luaân lyù (xem LG 12). Vieäc thöïc thi caûm thöùc ñöùc tin khoâng ñöôïc nhaàm laãn vôùi dö luaän quaàn chuùng. Noù luoân gaén lieàn vôùi söï phaân ñònh cuûa caùc muïc töû ôû caùc bình dieän khaùc nhau cuûa ñôøi soáng Giaùo hoäi, nhö vieäc aên khôùp trong caùc giai ñoaïn cuûa tieán trình ñoàng nghò ñaõ chöùng toû. Caûm thöùc ñöùc tin nhaèm ñaït ñöôïc söï ñoàng thuaän ñoù cuûa caùc Tín Höõu (consensus fidelium) voán taïo thaønh "moät tieâu chuaån chaéc chaén ñeå xaùc ñònh lieäu moät hoïc thuyeát hoaëc moät thöïc haønh ñaëc thuø naøo ñoù coù thuoäc veà ñöùc tin toâng truyeàn hay khoâng" (ITC, Caûm thöùc ñöùc tin trong ñôøi soáng Giaùo hoäi, 2014, soá 3).

23. Qua Bí tích Röûa toäi, moïi Kitoâ höõu ñeàu tham gia vaøo caûm thöùc ñöùc tin. Vì theá, ngoaøi vieäc laø moät nguyeân taéc cuûa tính ñoàng nghò, noù cuõng taïo neàn taûng cho phong traøo ñaïi keát. "Con ñöôøng cuûa tính ñoàng nghò, maø Giaùo Hoäi Coâng Giaùo ñang theo ñuoåi, laø vaø phaûi laø ñaïi keát, heät nhö con ñöôøng ñaïi keát mang tính ñoàng nghò vaäy" (Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, Dieãn vaên vôùi Giaùo hoaøng Mar Awa III, 19 thaùng 11 naêm 2022). Phong traøo ñaïi keát tröôùc heát vaø treân heát laø vaán ñeà canh taân thieâng lieâng. Noù ñoøi hoûi caùc dieãn trình aên naên vaø chöõa laønh kyù öùc khoûi nhöõng veát thöông trong quaù khöù, cho tôùi möùc coù can ñaûm söûa loãi anh em trong tinh thaàn baùc aùi cuûa Tin Möøng. Phieân Hoïp ñaày caùc chöùng töø saâu saéc cuûa caùc Kitoâ höõu thuoäc caùc truyeàn thoáng giaùo hoäi khaùc nhau, nhöõng ngöôøi chia seû tình baïn, lôøi caàu nguyeän, chia seû cuoäc soáng vaø cam keát phuïc vuï ngöôøi ngheøo vaø chaêm soùc ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta. ÔÛ nhieàu vuøng treân theá giôùi, treân heát coù söï ñaïi keát baèng maùu: caùc Kitoâ höõu cuûa nhieàu thoáng thuoäc khaùc nhau cuøng nhau coáng hieán ñôøi mình cho ñöùc tin vaøo Chuùa Gieâsu Kitoâ. Chöùng töø töû ñaïo cuûa hoï huøng hoàn hôn baát cöù lôøi noùi naøo: söï hieäp nhaát ñeán töø Thaäp Giaù cuûa Chuùa.

24. Khoâng theå hieåu ñaày ñuû Bí tích Röûa toäi ngoaïi tröø beân trong boáii caûnh khai taâm Kitoâ giaùo, töùc laø haønh trình qua ñoù Chuùa, qua thöøa taùc vuï cuûa Giaùo Hoäi vaø hoàng aân Chuùa Thaùnh Thaàn, daãn nhaäp chuùng ta vaøo ñöùc tin Vöôït Qua vaø ñöa chuùng ta vaøo Söï hieäp thoâng Ba Ngoâi vaø Giaùo Hoäi. Haønh trình naøy coù nhieàu hình thöùc coù yù nghóa khaùc nhau, tuøy thuoäc vaøo ñoä tuoåi luùc noù ñöôïc thöïc hieän, vaøo söï nhaán maïnh khaùc nhau cuûa truyeàn thoáng Ñoâng phöông vaø Taây phöông, vaø nhöõng neùt ñaëc tröng cuûa moãi Giaùo hoäi ñòa phöông. Vieäc khai taâm ñaët chuùng ta tieáp xuùc vôùi nhieàu ôn goïi vaø thöøa taùc vuï khaùc nhau trong giaùo hoäi. Trong chuùng, khuoân maët thöông xoùt cuûa Giaùo hoäi ñöôïc phaùt bieåu nhaèm daïy doã con caùi mình böôùc ñi baèng caùch böôùc ñi vôùi chuùng. Giaùo hoäi laéng nghe chuùng vaø khi traû lôøi nhöõng nghi ngôø vaø caâu hoûi cuûa chuùng, Giaùo hoäi ñöôïc phong phuù theâm bôûi söï môùi laï maø moãi ngöôøi mang trong mình, vôùi lòch söû vaø vaên hoùa cuûa mình. Trong vieäc thöïc haønh hoaït ñoäng muïc vuï naøy, coäng ñoàng Kitoâ höõu caûm nghieäm ñöôïc hình thöùc ñaàu tieân cuûa tính ñoàng nghò, thöôøng khoâng yù thöùc ñöôïc ñaày ñuû.

25. Trong haønh trình khai taâm Kitoâ giaùo, Bí tích Theâm söùc laøm phong phuù ñôøi soáng cuûa caùc tín höõu baèng vieäc ñoå traøn Chuùa Thaùnh Thaàn moät caùch ñaëc bieät nhaèm ñeå laøm chöùng. Chuùa Thaùnh Thaàn maø Chuùa Gieâsu ñaõ ñöôïc traøn ñaày (xem Lc 4:1), ñaõ thaùnh hieán Ngöôøi vôùi vieäc xöùc daàu vaø sai ñi loan baùo Tin Möøng (xem Lc 4:18), chính cuøng moät Chuùa Thaùnh Thaàn ñoù ñaõ ñöôïc ñoå treân caùc tín höõu nhö moät aán tín thuoäc veà Thieân Chuùa vaø nhö moät vieäc xöùc daàu thaùnh hoùa. Vì lyù do naøy, Bí tích Theâm söùc, voán laøm cho aân suûng cuûa Leã Nguõ Tuaàn hieän dieän trong ñôøi soáng cuûa ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi vaø cuûa coäng ñoàng, laø moät hoàng aân coù giaù trò lôùn lao ñeå ñoåi môùi pheùp laï cuûa moät Giaùo hoäi ñöôïc thuùc ñaåy bôûi ngoïn löûa truyeàn giaùo, voán coù can ñaûm ñi vaøo phoá phöôøng cuûa theá giôùi vaø coù khaû naêng laøm mình ñöôïc moïi daân toäc vaø moïi neàn vaên hoùa hieåu thaáu. Moïi tín höõu ñeàu ñöôïc keâu goïi ñoùng goùp vaøo ñoäng löïc naøy, chaøo ñoùn caùc ñaëc suûng ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn phaân phaùt doài daøo cho moãi ngöôøi vaø cam keát ñöa chuùng vaøo vieäc phuïc vuï Nöôùc Trôøi vôùi loøng khieâm toán vaø khaû naêng thaùo vaùt saùng taïo.

26. Vieäc cöû haønh Bí tích Thaùnh Theå, ñaëc bieät vaøo caùc Chuùa nhaät, laø hình thöùc ñaàu tieân vaø cô baûn maø vôùi noù, Daân Thaùnh cuûa Thieân Chuùa tuï taäp vaø gaëp gôõ nhau. Trong vieäc cöû haønh Thaùnh Theå, "söï hieäp nhaát cuûa Giaùo hoäi vöøa ñöôïc bieåu thò vöøa ñöôïc taïo ra" (UR 2). Trong vieäc "tham gia ñaày ñuû, coù yù thöùc vaø tích cöïc" (SC 14) cuûa taát caû caùc Tín höõu, tröôùc söï chöùng kieán cuûa caùc thöøa taùc vuï khaùc nhau vaø döôùi söï chuû trì cuûa Giaùm muïc hoaëc Linh muïc, coäng ñoàng Kitoâ höõu trôû neân höõu hình, trong ñoù, vieäc ñoàng traùch nhieäm dò bieät hoùa cuûa taát caû moïi ngöôøi ñoái vôùi söù meänh ñöôïc hieän thöïc hoùa. Vì lyù do naøy, Giaùo Hoäi, Thaân theå Chuùa Kitoâ, hoïc hoûi töø Bí tích Thaùnh Theå caùch khôùp noái söï hieäp nhaát vaø tính ña daïng: söï hieäp nhaát cuûa Giaùo hoäi vaø söï ña daïng cuûa caùc coäng ñoaøn Thaùnh Theå; söï thoáng nhaát cuûa maàu nhieäm bí tích vaø söï ña daïng cuûa truyeàn thoáng phuïng vuï; söï hieäp nhaát trong vieäc cöû haønh vaø söï ña daïng cuûa ôn goïi, ñaëc suûng vaø caùc thöøa taùc vuï. Khoâng coù gì cho thaáy roõ raøng hôn Bí tích Thaùnh Theå raèng söï hoøa hôïp do Chuùa Thaùnh Thaàn taïo ra khoâng phaûi laø söï ñoäc daïng vaø moïi hoàng aân cuûa Giaùo hoäi ñeàu nhaèm muïc ñích xaây döïng chung. Moãi cuoäc cöû haønh Bí tích Thaùnh Theå cuõng laø moät caùch phaùt bieåu öôùc muoán vaø lôøi keâu goïi söï hieäp nhaát cuûa taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc Röûa toäi, chöa hoaøn toaøn hieån thò. Nôi naøo khoâng theå cöû haønh Bí tích Thaùnh Theå Chuùa Nhaät, coäng ñoàng, trong khi mong muoán vieäc naøy, quy tuï laïi quanh vieäc cöû haønh Lôøi Chuùa, trong ñoù Chuùa Kitoâ thöïc söï hieän dieän.

27. Coù moät moái lieân keát chaët cheõ giöõa synaxis [coäng ñoàng phuïng töï] vaø synodos [coâng nghò], giöõa coäng ñoaøn Thaùnh Theå vaø coäng ñoaøn thöôïng hoäi ñoàng. Maëc duø döôùi nhöõng hình thöùc khaùc nhau, nhöng trong caû hai, lôøi höùa Chuùa Gieâsu hieän dieän nôi coù hai hoaëc ba ngöôøi tuï hoïp nhaân danh Ngöôøi (xem Mt 18:20) ñaõ öùng nghieäm. Caùc Phieân hoïp thöôïng hoäi ñoàng laø nhöõng bieán coá cöû haønh söï keát hôïp cuûa Chuùa Kitoâ vôùi Giaùo hoäi cuûa Ngöôøi qua taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Chính Ngöôøi laø Ñaáng baûo ñaûm söï hieäp nhaát cuûa Thaân Mình Chuùa Kitoâ trong coäng ñoaøn Thaùnh Theå cuõng nhö trong coäng ñoaøn thöôïng hoäi ñoàng. Phuïng vuï laø vieäc laéng nghe Lôøi Chuùa vaø ñaùp laïi saùng kieán giao öôùc cuûa Ngöôøi.

Phieân hoïp thöôïng hoäi ñoàng cuõng laø vieäc laéng nghe cuøng moät Lôøi, voán vang doäi caû trong caùc daáu chæ thôøi ñaïi laãn trong traùi tim caùc tín höõu, vaø söï ñaùp öùng cuûa phieân hoïp nhaèm bieän phaân yù muoán cuûa Thieân Chuùa ñeå ñöa noù vaøo thöïc haønh. Vieäc ñaøo saâu moái lieân keát giöõa phuïng vuï vaø tính ñoàng nghò seõ giuùp moïi coäng ñoàng Kitoâ giaùo, trong tính ña daïng cuûa caùc neàn vaên hoùa vaø truyeàn thoáng cuûa hoï, tieáp nhaän caùc phong caùch cöû haønh bieåu loä boä maët cuûa moät Giaùo hoäi ñoàng nghò. Ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích naøy, chuùng toâi keâu goïi thaønh laäp moät Nhoùm Nghieân cöùu chuyeân bieät, maø chuùng ta seõ giao cho nhieäm vuï suy nghó caùch laøm cho caùc cuoäc cöû haønh phuïng vuï dieãn taû ñöôïc tính ñoàng nghò nhieàu hôn; noù cuõng coù theå baøn tôùi vieäc thuyeát giaûng beân trong caùc cöû haønh phuïng vuï vaø khai trieån moät neàn giaùo lyù veà tính ñoàng nghò trong nhöõng ñieàu then choát coù tính daãn nhaäp vaøo maàu nhieäm [mystagogical].

YÙ nghóa vaø chieàu kích cuûa tính ñoàng nghò

28. Caùc thuaät ngöõ "tính ñoàng nghò" vaø "ñoàng nghò" baét nguoàn töø thöïc haønh laâu ñôøi vaø lieân tuïc cuûa giaùo hoäi veà vieäc tuï taäp trong Thöôïng Hoäi ñoàng. Trong truyeàn thoáng cuûa caùc Giaùo hoäi Ñoâng phöông vaø Taây phöông, töø "thöôïng hoäi ñoàng" ñeà caäp ñeán caùc toå chöùc vaø bieán coá ñaõ dieãn ra döôùi caùc hình thöùc khaùc nhau theo thôøi gian, lieân quan ñeán nhieàu chuû ñeà. Trong söï ña daïng cuûa chuùng, taát caû caùc hình thöùc naøy ñeàu coù chung vieäc taäp hôïp vôùi nhau ñeå ñoái thoaïi, phaân ñònh vaø quyeát ñònh. Nhôø kinh nghieäm nhöõng naêm gaàn ñaây, yù nghóa cuûa caùc thuaät ngöõ naøy ñaõ ñöôïc hieåu roõ hôn vaø ñöôïc traûi nghieäm nhieàu hôn. Caøng ngaøy, chuùng caøng gaén lieàn vôùi mong muoán coù moät Giaùo hoäi gaàn guõi hôn vôùi moïi ngöôøi vaø coù tính lieân heä hôn, moät Giaùo hoäi trôû thaønh nhaø vaø gia ñình cuûa Thieân Chuùa. Trong tieán trình Thöôïng Hoäi ñoàng, moät söï hoäi tuï ñaõ phaùt trieån veà yù nghóa cuûa tính ñoàng nghò laøm cô sôû cho Taøi lieäu naøy: tính ñoàng nghò laø vieäc cuøng nhau böôùc ñi cuûa caùc Kitoâ höõu vôùi Chuùa Kitoâ vaø höôùng veà Nöôùc Thieân Chuùa, trong söï keát hôïp vôùi toøan theå nhaân loaïi; höôùng veà vieäc truyeàn giaùo, noù bao goàm vieäc tuï hoïp trong phieân hoïp ôû caùc bình dieän khaùc nhau cuûa ñôøi soáng giaùo hoäi, laéng nghe laãn nhau, ñoái thoaïi, phaân ñònh coäng ñoàng, hình thaønh söï ñoàng thuaän nhö moät bieåu thöùc noùi leân söï hieän dieän cuûa Chuùa Kitoâ soáng ñoäng trong Chuùa Thaùnh Thaàn vaø vieäc ñaûm ñöông quyeát ñònh trong tinh thaàn ñoàng traùch nhieäm dò bieät hoùa. Doïc theo nhöõng doøng naøy, chuùng toâi hieåu roõ hôn vieäc tính ñoàng nghò laø moät chieàu kích caáu thaønh cuûa Giaùo hoäi coù nghóa laø gì (xem CTI, soá 1). Noùi moät caùch ñôn giaûn vaø toång hôïp, coù theå noùi raèng tính ñoàng nghò laø moät con ñöôøng ñoåi môùi tinh thaàn vaø caûi caùch cô caáu ñeå laøm cho Giaùo hoäi coù tính tham gia vaø truyeàn giaùo nhieàu hôn, nghóa laø laøm cho Giaùo hoäi coù nhieàu khaû naêng hôn böôùc ñi vôùi moïi ngöôøi nam nöõ ñang chieáu toûa aùnh saùng cuûa Chuùa Kitoâ.

29. Nôi Ñöùc Trinh Nöõ Maria, Meï Chuùa Kitoâ, Meï Giaùo hoäi vaø nhaân loaïi, chuùng ta thaáy nhöõng neùt ñaëc tröng cuûa moät Giaùo hoäi ñoàng nghò, truyeàn giaùo vaø coù loøng thöông xoùt ñöôïc toûa saùng troïn veïn. Ngaøi thöïc söï laø hình aûnh Giaùo hoäi laéng nghe, caàu nguyeän, suy nieäm, ñoái thoaïi, ñoàng haønh, phaân ñònh, quyeát ñònh vaø haønh ñoäng. Nôi Meï chuùng ta hoïc ñöôïc ngheä thuaät laéng nghe, chuù yù ñeán thaùnh yù Thieân Chuùa, vaâng phuïc Lôøi Ngöôøi, khaû naêng hieåu ñöôïc nhu caàu cuûa ngöôøi ngheøo, loøng can ñaûm leân ñöôøng, tình yeâu giuùp ñôõ, baøi ca ngôïi khen vaø nieàm haân hoan trong Chuùa Thaùnh Thaàn. Vì lyù do naøy, nhö ñaõ ñöôïc Thaùnh Phaoloâ VI khaúng ñònh, "haønh ñoäng cuûa Giaùo hoäi treân theá giôùi gioáng nhö moät söï môû roäng moái quan taâm cuûa Ñöùc Maria" (Marialis Cultus 28).

30. Chi tieát hôn, tính ñoàng nghò chæ roõ ba khía caïnh rieâng bieät cuûa ñôøi soáng Giaùo hoäi:

a). tröôùc heát, noù ñeà caäp ñeán "phong caùch ñaëc thuø voán leân ñaëc ñieåm cho ñôøi soáng vaø söù meänh cuûa Giaùo hoäi, noùi leân baûn chaát cuûa Giaùo hoäi laø cuøng nhau böôùc ñi vaø tuï hoïp nhau trong phieân hoïp cuûa Daân Thieân Chuùa ñöôïc Chuùa Gieâsu trieäu taäp trong quyeàn naêng Chuùa Thaùnh Thaàn ñeå loan baùo Tin Möøng. Noù phaûi ñöôïc phaùt bieåu trong caùch soáng vaø hoaït ñoäng thoâng thöôøng cuûa Giaùo hoäi. Phöông thöùc soáng vaø haønh ñoäng naøy ñaït ñöôïc thoâng qua vieäc coäng ñoàng laéng nghe Lôøi Chuùa vaø vieäc cöû haønh Thaùnh Theå, tình huynh ñeä hieäp thoâng, ñoàng traùch nhieäm vaø tham gia cuûa toaøn theå Daân Thieân Chuùa, ôû caùc bình dieän khaùc nhau vaø söï phaân bieät giöõa caùc thöøa taùc vuï vaø vai troø trong cuoäc soáng vaø söù meänh cuûa noù" (ITC, soá 70a);

b). thöù hai, "luùc ñoù, theo nghóa cuï theå vaø xaùc ñònh hôn cuûa thaàn hoïc vaø giaùo luaät, tính ñoàng nghò chæ nhöõng cô caáu vaø tieán trình giaùo hoäi trong ñoù baûn chaát ñoàng nghò cuûa Giaùo hoäi ñöôïc phaùt bieåu ôû bình dieän ñònh cheá, theo caùch töông töï, treân nhieàu phöông dieän khaùc nhau trong vieäc hieän thöïc hoùa noù: ñòa phöông, khu vöïc, phoå quaùt. Nhöõng cô caáu vaø tieán trình naøy nhaèm phuïc vuï söï phaân ñònh coù thaåm quyeàn cuûa Giaùo hoäi, ñöôïc môøi goïi nhaän dieän phöông höôùng phaûi tuaân theo trong khi laéng nghe Chuùa Thaùnh Thaàn" (ITC, soá 70b);

c). thöù ba, tính ñoàng nghò chæ "vieäc xuaát hieän ñuùng luùc cuûa caùc bieán coá ñoàng nghò trong ñoù Giaùo Hoäi ñöôïc trieäu taäp bôûi cô quan coù thaåm quyeàn vaø theo nhöõng thuû tuïc chuyeân bieät ñöôïc xaùc ñònh bôûi kyû luaät giaùo hoäi, lieân quan, caùch khaùc nhau ôû bình dieän ñòa phöông, khu vöïc vaø hoaøn caàu, ñeán taát caû daân Chuùa döôùi söï chuû trì cuûa caùc Giaùm muïc hieäp thoâng hôïp ñoaøn vaø coù phaåm traät vôùi Giaùm Muïc Roâma, ñeå nhaän ñònh con ñöôøng vaø caùc vaán ñeà ñaëc thuø vaø ñöa ra caùc quyeát ñònh cuõng nhö höôùng daãn nhaèm chu toaøn söù meänh truyeàn giaùo cuûa Giaùo Hoäi" (ITC, soá 70c).

31. Trong boái caûnh giaùo hoäi hoïc cuûa Coâng ñoàng veà Daân Thieân Chuùa, khaùi nieäm hieäp thoâng dieãn taû baûn theå saâu xa cuûa maàu nhieäm vaø söù meänh cuûa Giaùo Hoäi, voán coù nguoàn goác vaø toät ñænh cuûa noù trong vieäc cöû haønh Bí tích Thaùnh Theå, voán laø söï keát hôïp vôùi Thieân Chuùa Ba Ngoâi vaø söï hieäp nhaát giöõa con ngöôøi vôùi nhau, voán ñöôïc hieän thöïc hoùa nôi Chuùa Kitoâ nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn. Trong boái caûnh naøy, tính ñoàng nghò "cho thaáy caùch soáng vaø hoaït ñoäng chuyeân bieät cuûa Giaùo hoäi, Daân Thieân Chuùa, bieåu loä vaø hieän thöïc hoùa moät caùch cuï theå tính hieäp thoâng cuûa noù trong vieäc "cuøng nhau böôùc ñi", trong vieäc tuï hoïp thaønh phieân hoïp vaø trong söï tham gia tích cöïc cuûa taát caû caùc thaønh vieân vaøo söù meänh truyeàn giaùo cuûa noù" (ITC, soá 6).

32. Tính ñoàng nghò töï noù khoâng phaûi laø muïc ñích, nhöng nhaèm vaøo söù meänh maø Chuùa Kitoâ ñaõ giao phoù cho Giaùo Hoäi trong Chuùa Thaùnh Thaàn. Truyeàn giaùo laø "söù meänh thieát yeáu cuûa Giaùo hoäi [...] ñoù laø aân suûng vaø ôn goïi rieâng cuûa Giaùo hoäi, caên tính saâu xa cuûa Giaùo hoäi" (EN 14). Baèng caùch gaàn guõi vôùi moïi ngöôøi, khoâng coù söï khaùc bieät veà con ngöôøi, baéng caùch rao giaûng vaø giaûng daïy, röûa toäi, cöû haønh Bí tích Thaùnh Theå vaø bí tích Hoaø Giaûi, taát caû caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông vaø toaøn theå Giaùo Hoäi ñaùp öùng cuï theå meänh leänh cuûa Chuùa laø loan baùo Tin Möøng cho moïi daân toäc (xem Mt 28:19-20; Mc 16:15-16). Baèng caùch ñeà cao taát caû caùc ñaëc suûng vaø thöøa taùc vuï, tính ñoàng nghò cho pheùp daân Chuùa loan baùo vaø laøm chöùng cho Tin Möøng cho moïi ngöôøi nam nöõ ôû khaép moïi nôi vaø moïi thôøi ñaïi, trôû thaønh "bí tích höõu hình" (LG 9) cuûa tình huynh ñeä vaø söï hieäp nhaát trong Chuùa Kitoâ ñöôïc Thieân Chuùa mong muoán. Tính ñoàng nghò vaø söù meänh ñöôïc lieân keát maät thieát vôùi nhau: söù meänh chieáu saùng tính ñoàng nghò vaø tính ñoàng nghò thuùc ñaåy höôùng veà söù meänh.

33. Thaåm quyeàn cuûa caùc Muïc töû "laø moät hoàng aân chuyeân bieät cuûa Thaùnh Thaàn Chuùa Kitoâ laø Ñaàu ñeå xaây döïng toaøn boä Thaân Theå" (ITC, soá 67). Hoàng aân naøy ñöôïc lieân keát vôùi bí tích Truyeàn chöùc thaùnh voán leân ñoàng hình ñoàng daïng vôùi Chuùa Kitoâ laø Ñaàu, Muïc Töû vaø Toâi Tôù vaø ñaët nhöõng ai tieáp nhaän noù vaøo vieäc phuïc vuï Daân Thaùnh Chuùa ñeå baûo veä tính toâng truyeàn cuûa vieäc loan baùo vaø phaùt huy hieäp thoâng giaùo hoäi ôû moïi bình dieän. Tính ñoàng nghò cung caáp "khuoân khoå giaûi thích thoûa ñaùng nhaát cho vieäc hieåu chính thöøa taùc vuï phaåm traät" (Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn vaên kyû nieäm 50 naêm thaønh laäp Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc, 17 thaùng 10 naêm 2015) vaø cung caáp boái caûnh chính xaùc cho vieäc hieåu meänh leänh maø Chuùa Kitoâ uûy thaùc, trong Chuùa Thaùnh Thaàn, cho caùc Muïc Töû. Vì theá noù môøi toaøn theå Giaùo Hoäi, keå caû nhöõng ngöôøi thöïc thi quyeàn bính, hoaùn caûi vaø caûi caùch.

Hieäp nhaát nhö hoøa hôïp

34. "Taïo vaät nhaân baûn, coù baûn chaát thieâng lieâng, ñöôïc thaønh toaøn trong caùc moái lieân heä lieân baûn vò. Hoï caøng traûi nghieäm chuùng moät caùch chaân thöïc thì baûn saéc baûn vò cuûa hoï caøng tröôûng thaønh hôn.

Con ngöôøi ñaùnh giaù cao baûn thaân mình khoâng phaûi baèng caùch coâ laäp baûn thaân maø baèng caùch ñaët mình vaøo moái lieân heä vôùi ngöôøi khaùc vaø vôùi Thieân Chuùa. Vì theá taàm quan troïng cuûa nhöõng moái lieân heä nhö vaäy trôû thaønh neàn taûng" (CV 53). Moät Giaùo hoäi ñoàng nghò ñöôïc ñaëc tröng nhö moät khoâng gian trong ñoù caùc moái lieân heä coù theå phaùt trieån nhôø vaøo tình yeâu thöông laãn nhau voán laø ñieàu raên môùi maø Chuùa Gieâsu ñaõ ñeå laïi cho caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi (xem Gioan 13: 34-35). Trong caùc neàn vaên hoùa vaø xaõ hoäi ngaøy caøng mang tính caù nhaân chuû nghóa, Giaùo hoäi laø "moät daân toäc taäp hôïp trong söï hieäp nhaát cuûa Chuùa Cha vaø Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn" (LG 4), coù theå laøm chöùng cho söùc maïnh cuûa nhöõng moái lieân heä ñöôïc thieát laäp trong Chuùa Ba Ngoâi. Söï khaùc bieät veà ngheà nghieäp, ñoä tuoåi, giôùi tính, ngheà nghieäp, ñieàu kieän vaø thoáng thuoäc xaõ hoäi, hieän dieän trong moïi coäng ñoàng Kitoâ giaùo, coáng hieán cuoäc gaëp gôõ ñoù vôùi söï khaùc bieät khoâng theå thieáu ñoái vôùi söï phaùt trieån vaø tröôûng thaønh baûn thaân.

35. Tröôùc heát ôû trong gia ñình, coù theå goïi nhö Coâng ñoàng laø "Giaùo hoäi taïi gia" (LG 11), nôi traûi nghieäm söï phong phuù cuûa caùc moái lieân heä giöõa nhöõng ngöôøi hieäp nhaát trong söï ña daïng veà tính caùch, tuoåi taùc vaø vai troø. Vì lyù do naøy, gia ñình ñaïi dieän cho moät nôi öu tuyeån ñeå hoïc hoûi vaø traûi nghieäm nhöõng thöïc haønh thieát yeáu cuûa moät Giaùo hoäi ñoàng nghò. Duø coù nhöõng gaõy ñoå vaø noãi ñau maø caùc gia ñình traûi qua chuùng vaãn laø nôi chuùng ta hoïc caùch trao ñoåi Hoàng phuùc tình yeâu, söï tin töôûng, söï tha thöù, söï hoøa giaûi vaø söï hieåu bieát. Chính ôû trong gia ñình maø chuùng ta bieát raèng chuùng ta coù cuøng phaåm giaù, raèng chuùng ta ñöôïc taïo döïng ñeå coù ñi coù laïi, raèng chuùng ta caàn ñöôïc laéng nghe vaø chuùng ta coù khaû naêng laéng nghe, bieän phaân vaø quyeát ñònh vôùi nhau, chaáp nhaän vaø thöïc thi quyeàn bính ñöôïc baùc aùi linh höùng, ñoàng traùch nhieäm vaø giaûi trình haønh ñoäng cuûa chuùng ta. "Gia ñình nhaân baûn hoùa con ngöôøi thoâng qua caùc moái lieân heä cuûa "chuùng ta" vaø ñoàng thôøi thuùc ñaåy nhöõng khaùc bieät chính ñaùng cuûa moãi ngöôøi" (Ñöùc Phanxicoâ, Baøi phaùt bieåu vôùi nhöõng ngöôøi tham gia Phieân hoïp toaøn theå cuûa Hoïc vieän Giaùo hoaøng veà Khoa hoïc Xaõ hoäi, 29 thaùng 4 naêm 2022).

36. Dieãn trình ñoàng nghò nhaán maïnh raèng Chuùa Thaùnh Thaàn khoâng ngöøng khôi daäy trong daân Chuùa raát nhieàu ñaëc suûng vaø thöøa taùc vuï khaùc nhau. "Ngay caû trong vieäc xaây döïng Cô theå cuûa Ñaáng Kitoâ coù nhieàu chi theå vaø chöùc naêng khaùc nhau. Chæ coù moät Ñaáng duy nhaát laø Thaùnh Thaàn phaân phaùt nhieàu hoàng aân khaùc nhau vì lôïi ích cuûa Giaùo hoäi, tuøy theo möùc ñoä giaøu coù cuûa Giaùo hoäi vaø nhu caàu cuûa caùc thöøa taùc vuï (xem 1Cr 12:11)" (LG 7). Töông töï, khaùt voïng môû roäng caùc khaû theå tham gia vaø thöïc thi tính ñoàng traùch nhieäm dò bieät hoùa cuûa taát caû moïi ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi, nam vaø nöõ, cuõng ñaõ xuaát hieän. Tuy nhieân, veà phöông dieän naøy, noãi buoàn gaây ra bôûi thieáu söï tham gia cuûa nhieàu thaønh phaàn daân Chuùa vaøo haønh trình ñoåi môùi giaùo hoäi naøy vaø bôûi söï khoù khaên lan roäng trong vieäc soáng troïn veïn moái lieân heä laønh maïnh giöõa nam vaø nöõ, giöõa caùc theá heä vaø giöõa nhöõng ngöôøi vaø caùc nhoùm coù baûn saéc vaên hoùa vaø ñieàu kieän xaõ hoäi khaùc nhau, ñaëc bieät laø ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi bò loaïi tröø, ñaõ ñöôïc phaùt bieåu.

37. Hôn nöõa, tieán trình ñoàng nghò neâu baät di saûn tinh thaàn cuûa caùc Giaùo hoäi ñòa phöông, trong ñoù vaø töø ñoù Giaùo Hoäi Coâng Giaùo hieän höõu, vaø söï caàn thieát phaûi khôùp noái nhöõng traûi nghieäm cuûa hoï. Do tính Coâng Giaùo, "caùc boä phaän rieâng reõ daâng taëng caùc hoàng phuùc cuûa mình cho ngöôøi khaùc vaø cho toaøn theå Giaùo hoäi", sao cho toaøn boä vaø caùc boä phaän rieâng reõ ñöôïc höôûng lôïi töø söï giao tieáp laãn nhau cuûa moïi ngöôøi vaø noã löïc hieäp nhaát höôùng tôùi söï vieân maõn" (LG 13). Söù vuï cuûa ngöôøi keá vò Thaùnh Pheâroâ "baûo ñaûm söï ña daïng hôïp phaùp vaø ñoàng thôøi baûo ñaûm ñeå ñieàu ñaëc thuø khoâng nhöõng khoâng gaây haïi cho hieäp nhaát, nhöng ñuùng hôn, phuïc vuï noù" (ibid.; cf. AG 22).

38. Toaøn theå Giaùo hoäi luoân laø moät taäp hôïp ña daïng caùc daân toäc vaø ngoân ngöõ, caùc Giaùo hoäi vôùi caùc nghi leã, kyû luaät vaø di saûn thaàn hoïc vaø linh ñaïo ñaëc bieät, ôn goïi, ñaëc suûng vaø thöøa taùc vuï cuûa hoï ñeå phuïc vuï ích chung. Söï thoáng nhaát cuûa tính ña daïng naøy ñaït ñöôïc nhôø Chuùa Kitoâ, vieân ñaù goùc, vaø nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn, baäc thaày cuûa söï hoøa hôïp. Söï thoáng nhaát trong ña daïng naøy ñöôïc chæ danh chính bôûi tính Coâng Giaùo cuûa Giaùo hoäi. Tính ña nguyeân cuûa caùc Giaùo hoäi töï trò (sui iuris), maø söï phong phuù cuûa hoï ñaõ ñöôïc tieán trình ñoàng nghò laøm noåi baät, laø moät daáu hieäu cuûa ñieàu naøy. Phieân Hoïp yeâu caàu chuùng ta tieáp tuïc con ñöôøng gaëp gôõ, hieåu bieát laãn nhau vaø trao ñoåi nhöõng hoàng aân voán nuoâi döôõng söï hieäp thoâng cuûa moät Giaùo hoäi trong caùc Giaùo Hoäi.

39. Vieäc canh taân ñoàng nghò coå vuõ vieäc toân giaù caùc boái caûnh nhö nhöõng nôi trong ñoù lôøi keâu goïi phoå quaùt cuûa Thieân Chuùa ñeå trôû thaønh moät phaàn cuûa Daân Ngöôøi, cuûa Vöông quoác ñoù cuûa Thieân Chuùa, voán laø "coâng lyù, bình an vaø vui möøng trong Chuùa Thaùnh Thaàn" (Rm 14,17) ñaõ ñöôïc laøm cho hieän dieän vaø hieän thöïc hoùa. Baèng caùch naøy, caùc neàn vaên hoùa khaùc nhau coù theå naém baét ñöôïc söï thoáng nhaát laøm neàn taûng cho tính ña daïng cuûa hoï vaø môû ra cho hoï cô hoäi trao ñoåi caùc hoàng aân. "Söï hieäp nhaát cuûa Giaùo Hoäi khoâng phaûi laø söï ñoäc daïng, maø laø söï tích nhaäp höõu cô caùc ña daïng hôïp phaùp" (NMI 46). Tính ña daïng cuûa caùc bieåu thöùc trong thoâng ñieäp cöùu ñoä traùnh giaûn löôïc noù thaønh moät söï hieåu bieát ñôn nhaát veà ñôøi soáng Giaùo Hoäi vaø caùc hình thöùc thaàn hoïc, phuïng vuï, muïc vuï vaø kyû luaät trong ñoù noù ñöôïc phaùt bieåu.

40. Vieäc toân giaù caùc boái caûnh, caùc neàn vaên hoùa vaø caùc tính ña daïng cuõng nhö moái lieân heä giöõa chuùng, laø chìa khoùa ñeå phaùt trieån nhö moät Giaùo hoäi ñoàng nghò truyeàn giaùo vaø tieán böôùc, döôùi söï thuùc ñaåy cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, höôùng tôùi söï hieäp nhaát höõu hình cuûa caùc Kitoâ höõu. Chuùng toâi nhaéc laïi cam keát cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo tieáp tuïc vaø taêng cöôøng haønh trình ñaïi keát vôùi caùc Kitoâ höõu khaùc, do Bí tích Röûa toäi chung vaø ñeå ñaùp laïi lôøi keâu goïi chung soáng söï hieäp thoâng vaø hieäp nhaát giöõa caùc moân ñeä maø Chuùa Kitoâ ñaõ caàu nguyeän cho trong Böõa Tieäc Ly (xem Ga 17:20-26). Phieân Hoïp chaøo möøng moät caùch haân hoan vaø bieát ôn söï tieán boä trong lieân heä ñaïi keát trong saùu möôi naêm qua, caùc vaên kieän ñoái thoaïi vaø caùc tuyeân boá noùi leân ñöùc tin chung. Söï tham gia cuûa Caùc ñaïi bieåu huynh ñeä ñaõ laøm phong phuù theâm dieãn bieán cuûa Phieân Hoïp vaø chuùng toâi mong chôø nhöõng böôùc tieáp theo treân con ñöôøng höôùng tôùi söï hieäp thoâng troïn veïn nhôø vieäc ñoùn nhaän hoa traùi cuûa con ñöôøng ñaïi keát trong caùc thöïc haønh cuûa Giaùo Hoäi.

41. ÔÛ moïi nôi treân traùi ñaát, ngöôøi Kitoâ höõu soáng caïnh nhöõng ngöôøi khoâng röûa toäi vaø phuïc vuï Thieân Chuùa baèng caùch thöïc haønh moät toân giaùo khaùc. Chuùng ta long troïng caàu nguyeän cho hoï trong phuïng vuï Thöù Saùu Tuaàn Thaùnh, chuùng ta coäng taùc vôùi hoï vaø ñaáu tranh ñeå xaây döïng moät theá giôùi toát hôn, vaø cuøng vôùi hoï, chuùng ta caàu xin Thieân Chuùa duy nhaát giaûi thoaùt theá giôùi khoûi nhöõng söï döõ ñang giaùng xuoáng noù. Ñoái thoaïi, gaëp gôõ vaø trao ñoåi hoàng aân laø ñieån hình cuûa moät Giaùo hoäi ñoàng nghò ñöôïc môøi goïi môû roäng moái lieân heä vôùi caùc truyeàn thoáng toân giaùo khaùc, nhaèm muïc ñích "thieát laäp höõu nghò, hoøa bình, hoøa hôïp vaø chia seû nhöõng giaù trò, kinh nghieäm ñaïo ñöùc, thieâng lieâng trong tinh thaàn söï thaät vaø tình yeâu" (Hoäi nghò Giaùm muïc Coâng Giaùo AÁn Ñoä, Phaûn hoài cuûa Giaùo hoäi taïi AÁn Ñoä tröôùc nhöõng thaùch thöùc ngaøy nay, ngaøy 9 thaùng 3 naêm 2016, ñöôïc trích daãn trong FT 271). ÔÛ moät soá vuøng, caùc Ki-toâ höõu, nhöõng ngöôøi cam keát xaây döïng moái lieân heä huynh ñeä vôùi nhöõng ngöôøi thuoäc caùc toân giaùo khaùc, ñang bò baùch haïi. Phieân Hoïp khuyeán khích hoï kieân trì trong cam keát cuûa hoï vôùi nieàm hy voïng.

42. Tính ña nguyeân cuûa caùc toân giaùo vaø neàn vaên hoùa, tính ña daïng cuûa caùc truyeàn thoáng taâm linh vaø thaàn hoïc, söï ña daïng cuûa caùc hoàng aân Chuùa Thaùnh Thaàn vaø caùc nhieäm vuï trong coäng ñoàng, cuõng nhö söï ña daïng veà tuoåi taùc, giôùi tính vaø moái lieân heä xaõ hoäi trong Giaùo hoäi laø moät lôøi môøi goïi moïi ngöôøi haõy thöøa nhaän vaø ñaûm ñöông tính hoaøn caûnh ñaëc thuø cuûa mình, choáng ñoái côn caùm doã muoán ñaët mình vaøo trung taâm vaø côûi môû ñoùn nhaän nhöõng quan ñieåm khaùc. Moãi ngöôøi ñeàu coù söï ñoùng goùp rieâng vaø caàn thieát ñeå hoaøn thaønh coâng vieäc chung. Coù theå noùi Giaùo Hoäi Ñoàng nghò gioáng nhö hình aûnh daøn nhaïc ñaïi hoøa taáu: söï ña daïng cuûa caùc loaïi nhaïc cuï laø caàn thieát ñeå mang laïi söùc soáng cho veû ñeïp vaø söï haøi hoøa cuûa aâm nhaïc, trong ñoù aâm thanh cuûa moãi nhaïc cuï vaãn giöõ ñöôïc neùt rieâng khaùc bieät cuûa noù trong vieäc phuïc vuï söù meänh chung. Ñaây laø caùch theå hieän söï haøi hoøa ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn taïo ra trong Giaùo Hoäi, Ngöôøi laø Ñaáng ñích thaân voán laø söï hoøa hôïp (xem Thaùnh Basil, Veà Thaùnh Vònh 29.1; Veà Chuùa Thaùnh Thaàn XVI, 38).

Linh ñaïo ñoàng nghò

43. Tính ñoàng nghò tröôùc heát laø moät khuynh höôùng thieâng lieâng thaám nhaäp vaøo cuoäc soáng haøng ngaøy cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi vaø moïi khía caïnh cuûa söù meänh Giaùo hoäi. Moät linh ñaïo ñoàng nghò xuaát hieän bôûi taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn vaø ñoøi hoûi phaûi laéng nghe Lôøi Chuùa, chieâm nieäm, thinh laëng vaø hoaùn caûi taâm hoàn. Nhö Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ phaùt bieåu trong dieãn töø cuûa ngaøi khi khai maïc Phieân hoïp thöù hai naøy, "Chuùa Thaùnh Thaàn laø ngöôøi höôùng daãn chaéc chaén vaø nhieäm vuï ñaàu tieân cuûa chuùng ta laø hoïc caùch phaân bieät gioïng noùi cuûa Ngöôøi, bôûi vì Ngöôøi noùi trong moïi ngöôøi vaø trong moïi söï" (Dieãn vaên taïi phieân hoïp toaøn theå cuûa Kyø hoïp thöù hai cuûa Thöôïng hoäi ñoàng veà tính Ñoàng nghò, 2 Thaùng Möôøi 2024). Moät linh ñaïo ñoàng nghò cuõng ñoøi hoûi söï khoå haïnh, khieâm toán, kieân nhaãn vaø saün saøng tha thöù vaø ñöôïc tha thöù. Noù ñoùn nhaän vôùi loøng bieát ôn vaø khieâm toán nhöõng hoàng aân vaø nhieäm vuï khaùc nhau ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn phaân phaùt ñeå phuïc vuï moät Chuùa duy nhaát (xem 1Cr 12:4-5). Noù laøm ñieàu ñoù maø khoâng coù tham voïng hay ghen tò, khao khaùt thoáng trò hoaëc kieåm soaùt, vun troàng nhöõng caûm xuùc gioáng nhö Chuùa Gieâsu Kitoâ, Ñaáng "töï laøm troáng roãng baûn thaân mang laáy thaân phaän toâi tôù" (Pl 2:7). Chuùng ta nhaän ra hoa traùi cuûa noù khi Ñôøi soáng haèng ngaøy cuûa Giaùo Hoäi ñöôïc ñaùnh daáu baèng söï hieäp nhaát vaø haøi hoøa trong tính ña daïng. Khoâng ai coù theå moät mình tieán böôùc treân con ñöôøng taâm linh ñích thöïc. Chuùng ta caàn phaûi ñoàng haønh vaø hoã trôï, keå caû ñaøo taïo vaø linh höôùng, vôùi tö caùch caù nhaân vaø nhö moät nhoùm vaø coäng ñoàng.

44. Vieäc ñoåi môùi coäng ñoàng Kitoâ giaùo chæ coù theå thöïc hieän ñöôïc khi nhìn nhaän tính öu vieät cuûa ôn suûng. Neáu thieáu chieàu saâu tinh thaàn baûn thaân vaø coäng ñoàng, tính ñoàng nghò seõ bò giaûm xuoáng chæ coøn höõu ích veà maët toå chöùc. Chuùng ta ñöôïc keâu goïi khoâng nhöõng ñeå dieãn dòch thaønh quaû cuûa moät traûi nghieäm taâm linh baûn thaân thaønh caùc dieãn trình coäng ñoàng, nhöng saâu saéc hôn, ñeå traûi nghieäm vieäc thöïc haønh Ñieàu raên môùi veà tình yeâu thöông nhau laø nôi choán vaø hình thöùc gaëp gôõ Thieân Chuùa ra sao. Theo nghóa naøy, trong khi döïa treân di saûn tinh thaàn phong phuù cuûa Truyeàn thoáng, quan ñieåm ñoàng nghò goùp phaàn ñoåi môùi caùc hình thöùc cuûa noù: moät lôøi caàu nguyeän môû ra cho söï tham gia, moät söï phaân ñònh soáng vôùi nhau, moät naêng löïc truyeàn giaùo naûy sinh töø vieäc chia seû vaø toûa saùng nhö moät vieäc phuïc vuï.

45. Cuoäc ñaøm luaän trong Chuùa Thaùnh Thaàn laø moät coâng cuï, maëc duø coù nhöõng haïn cheá, nhöng vaãn höõu hieäu mang laïi hieäu quaû cho pheùp vieäc laéng nghe vaø phaân ñònh "nhöõng gì Chuùa Thaùnh Thaàn noùi vôùi caùc Giaùo hoäi" (Kh 2:7). Vieäc thöïc haønh noù ñaõ khôi daäy nieàm vui, söï ngaïc nhieân vaø loøng bieát ôn vaø ñöôïc traûi nghieäm nhö moät cuoäc haønh trình cuûa söï ñoåi môùi nhaèm bieán ñoåi caùc caù nhaân, caùc nhoùm vaø Giaùo hoäi. Chöõ "ñaøm luaän" dieãn ñaït moät ñieàu gì ñoù hôn caû cuoäc ñoái thoaïi ñôn giaûn: noù ñan xen moät caùch haøi hoøa giöõa suy nghó vaø caûm xuùc vaø taïo ra moät theá giôùi soáng chung. Vì lyù do naøy, ngöôøi ta coù theå noùi raèng vieäc hoaùn caûi gaëp thuaän lôïi trong cuoäc ñaøm luaän. Ñaây laø moät söï kieän nhaân hoïc ñöôïc tìm thaáy ôû caùc daân toäc vaø neàn vaên hoùa khaùc nhau, thoáng nhaát baèng thoùi quen taäp hôïp laïi trong tình lieân ñôùi ñeå thaûo luaän vaø quyeát ñònh nhöõng vaán ñeà quan troïng cho coäng ñoàng. AÂn suûng ñem traûi nghieäm nhaân baûn naøy ñeán choã hoaøn thaønh: ñaøm luaän "trong Chuùa Thaùnh Thaàn" coù nghóa laø soáng kinh nghieäm chia seû döôùi aùnh saùng ñöùc tin vaø tìm kieám yù chí cuûa Thieân Chuùa, trong moät baàu khoâng khí Tin Möøng trong ñoù Chuùa Thaùnh Thaàn coù theå laøm cho tieáng noùi cuûa Ngöôøi ñöôïc laéng nghe khoâng theå nhaàm laãn ñöôïc.

46. Trong moïi giai ñoaïn cuûa tieán trình ñoàng nghò, nhu caàu haøn gaén vaø hoøa giaûi ñeàu vang doäi vaø xaây döïng laïi nieàm tin trong Giaùo hoäi, ñaëc bieät sau quaù nhieàu vuï tai tieáng lieân quan ñeán caùc loaïi laïm duïng khaùc nhau vaø vang voïng trong xaõ hoäi. Giaùo Hoäi ñöôïc keâu goïi ñaët vaøo trung taâm cuûa ñôøi soáng vaø haønh ñoäng cuûa chính chuùng ta söï kieän chuùng ta ñöôïc giao phoù cho nhau trong Chuùa Kitoâ, qua Bí tích Röûa toäi. Vieäc thöøa nhaän thöïc taïi saâu saéc naøy trôû thaønh moät nghóa vuï thieâng lieâng, cho pheùp chuùng ta nhaän ra sai laàm vaø xaây döïng laïi nieàm tin. Tieáp nhaän con ñöôøng naøy laø moät haønh ñoäng coâng lyù vaø söï daán thaân truyeàn giaùo cuûa daân Chuùa trong theá giôùi chuùng ta vaø moät hoàng aân chuùng ta phaûi keâu caàu töø treân cao. Mong muoán tieáp tuïc böôùc ñi treân con ñöôøng naøy laø moät thaønh quaû cuûa vieäc canh taân ñoàng nghò.

Tính ñoàng nghò nhö lôøi tieân tri xaõ hoäi

47. Ñöôïc thöïc haønh vôùi loøng khieâm toán, phong caùch ñoàng nghò coù theå laøm cho Giaùo hoäi trôû thaønh tieáng noùi tieân tri trong theá giôùi ngaøy nay. "Giaùo Hoäi Ñoàng Nghò gioáng nhö moät laù côø ñöôïc giöông cao giöõa caùc quoác gia (so saùnh Is 11:12)" (Ñöùc Phanxicoâ, Dieãn vaên nhaân kyû nieäm 50 naêm thaønh laäp Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc, ngaøy 17 thaùng 10 naêm 2015). Chuùng ta ñang soáng trong moät thôøi ñaïi ñöôïc ñaùnh daáu baèng caùc baát bình ñaúng lieân tuïc gia taêng, baèng söï vôõ moäng ngaøy caøng taêng ñoái vôùi caùc moâ hình chính phuû truyeàn thoáng, baèng söï vôõ moäng vôùi hoaït ñoäng cuûa neàn daân chuû, baèng xu höôùng chuyeân quyeàn vaø ñoäc taøi ngaøy caøng taêng, baèng söï thoáng trò cuûa moâ hình thò tröôøng maø khoâng quan taâm ñeán tính deã bò toån thöông cuûa con ngöôøi vaø taïo theá, vaø baèng söï caùm doã giaûi quyeát xung ñoät baèng vuõ löïc thay vì baèng cuoäc ñoái thoaïi. Nhöõng thöïc haønh ñích thöïc cuûa tính ñoàng nghò cho pheùp caùc Kitoâ höõu phaùt trieån moät neàn vaên hoùa coù khaû naêng tieân tri quan troïng ñoái vôùi tö töôûng thoáng trò vaø do ñoù mang laïi söï ñoùng goùp ñaëc bieät cho vieäc tìm kieám caâu traû lôøi cho nhieàu thaùch thöùc maø xaõ hoäi ñöông thôøi phaûi ñoái dieän vaø vieäc xaây döïng lôïi ích chung.

48. Caùch thöùc soáng caùc moái lieân heä ñoàng nghò laø moät chöùng taù xaõ hoäi ñaùp laïi nhu caàu cuûa con ngöôøi caàn ñöôïc chaøo ñoùn vaø caûm thaáy ñöôïc coâng nhaän trong moät coäng ñoàng cuï theå. Noù laø moät thaùch thöùc ñoái vôùi söï coâ laäp ngaøy caøng taêng cuûa con ngöôøi vaø chuû nghóa caù nhaân vaên hoùa, nhöõng ñieàu maø Giaùo hoäi thöôøng xuyeân tieáp thu, vaø noù keâu goïi chuùng ta quan taâm laãn nhau, phuï thuoäc laãn nhau vaø ñoàng traùch nhieäm vì lôïi ích chung. Töông töï nhö vaäy, noù thaùch thöùc chuû nghóa coäng ñoàng xaõ hoäi cöôøng ñieäu hoùa ñeán möùc boùp ngheït con ngöôøi vaø khoâng cho pheùp hoï trôû thaønh ñoái töôïng cho söï phaùt trieån cuûa chính hoï. Söï saün loøng laéng nghe moïi ngöôøi, ñaëc bieät ngöôøi ngheøo, hoaøn toaøn traùi ngöôïc vôùi moät theá giôùi trong ñoù vieäc taäp trung quyeàn löïc caét boû ngöôøi ngheøo, ngöôøi bò gaït ra ngoaøi leà xaõ hoäi vaø ngöôøi thieåu soá vaø traùi ñaát, ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta. Tính ñoàng nghò vaø sinh thaùi toaøn dieän ñeàu mang quan ñieåm cuûa caùc moái lieân heä vaø nhaán maïnh vaøo söï caàn thieát phaûi quan taâm ñeán caùc moái raøng buoäc: vì lyù do naøy, chuùng töông öùng vaø tích hôïp vaøo loái soáng söù meänh cuûa Giaùo hoäi trong theá giôùi ñöông thôøi.

Phaàn II - Cuøng nhau leân thuyeàn

Söï hoaùn caûi caùc moái lieân heä

Simon Pheâ-roâ, Toâ-ma goïi laø Ñi-ñy-moâ vaø Na-tha-na-en ngöôøi Ca-na ôû Galileâ, caùc con trai oâng Gieâbeâñeâ vaø hai moân ñeä khaùc cuøng ôû vôùi nhau. Simon Pheâroâ noùi vôùi hoï: "Toâi saép ñi ñaùnh caù". Hoï noùi vôùi oâng: "Chuùng toâi cuõng ñi vôùi anh" (Ga 21:2-3).

49. Hoà Tiberias laø nôi moïi chuyeän baét ñaàu. Pheâ-roâ, An-reâ, Gia-coâ-beâ, Gio-an ñaõ boû thuyeàn vaø löôùi ñeå ñi theo Chuùa Gieâsu. Sau Leã Phuïc Sinh, chuùng ta laïi baét ñaàu töø hoà aáy. Trong ñeâm, coù tieáng ñoái thoaïi vang voïng treân bôø: "Toâi saép ñi ñaùnh caù". "Chuùng toâi cuõng ñi vôùi anh." Haønh trình ñoàng nghò cuõng baét ñaàu nhö theá naøy: chuùng toâi ñaõ nghe lôøi môøi töø Ngöôøi keá vò Pheâ-roâ vaø chuùng toâi chaáp nhaän noù; chuùng toâi leân ñöôøng vôùi ngaøi vaø phía sau ngaøi. Cuøng nhau chuùng toâi caàu nguyeän, suy gaãm, laøm vieäc chaêm chæ vaø ñoái thoaïi. Nhöng treân heát chuùng toâi ñaõ traûi nghieäm ñieàu naøy: chính caùc moái lieân heä naâng ñôõ söùc soáng cuûa Giaùo hoäi, laøm sinh ñoäng caùc cô caáu cuûa Giaùo hoäi. Moät Giaùo hoäi ñoàng nghò truyeàn giaùo caàn ñoåi môùi caû hai.

Nhöõng moái lieân heä môùi

50. Trong suoát haønh trình ñoàng nghò vaø ôû moïi vuøng, yeâu caàu moät Giaùo Hoäi coù nhieàu khaû naêng hôn trong vieäc nuoâi döôõng caùc moái lieân heä: vôùi Chuùa, giöõa nam vaø nöõ, trong gia ñình, trong coäng ñoàng, giöõa moïi Kitoâ höõu, giöõa caùc nhoùm xaõ hoäi, giöõa caùc toân giaùo, vôùi taïo theá, ñaõ xuaát hieän. Nhieàu ngöôøi baøy toû söï ngaïc nhieân khi ñöôïc hoûi vaø nieàm vui khi coù theå noùi leân tieáng noùi cuûa mình trong coäng ñoàng; cuõng khoâng thieáu nhöõng ngöôøi chia seû noãi ñau caûm thaáy bò loaïi tröø hoaëc bò phaùn xeùt cuõng vì hoaøn caûnh hoân nhaân, baûn saéc vaø giôùi tính cuûa hoï. Mong muoán nhöõng moái lieân heä chaân thöïc vaø coù yù nghóa hôn khoâng chæ noùi leân khaùt voïng thuoäc veà moät nhoùm gaén keát, nhöng töông öùng vôùi nhaän thöùc saâu saéc veà ñöùc tin: phaåm chaát truyeàn giaùo cuûa caùc moái lieân heä coäng ñoàng coù tính quyeát ñònh ñeå laøm chöùng raèng daân Chuùa ñöôïc môøi goïi cho ñi trong lòch söû. "Moïi ngöôøi seõ nhaän bieát caùc con laø moân ñeä cuûa Thaày baèng daáu naøy: ñoù laø caùc con yeâu thöông nhau" (Ga 13:35). Caùc moái lieân heä ñöôïc canh taân nhôø aân suûng vaø loøng hieáu khaùch cung öùng cho nhöõng ngöôøi nhoû beù nhaát theo giaùo huaán cuûa Chuùa Gieâsu laø daáu hieäu huøng hoàn nhaát veà hoaït ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trong coäng ñoàng moân ñeä. Do ñoù, ñeå trôû thaønh moät Giaùo hoäi ñoàng nghò, moät hoaùn caûi töông quan ñích thöïc laø ñieàu caàn thieát. Chuùng ta phaûi hoïc laïi töø Tin Möøng ñeå bieát raèng vieäc chaêm soùc caùc moái lieân heä khoâng phaûi laø moät chieán löôïc hay coâng cuï mang laïi hieäu quaû cao hôn veà phöông dieän toå chöùc maø noù laø caùch thöùc trong ñoù, Thieân Chuùa Cha maëc khaûi chính Ngöôøi nôi Chuùa Gieâsu vaø trong Chuùa Thaùnh Thaàn. Khi caùc moái lieân heä cuûa chuùng ta, duø mong manh, maëc khaûi aân suûng cuûa Chuùa Kitoâ, tình yeâu cuûa Chuùa Cha, söï hieäp thoâng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, laø chuùng ta tuyeân xöng Thieân Chuùa Ba Ngoâi baèng ñôøi soáng ñöùc tin cuûa mình.

51. Chuùng ta phaûi nhìn vaøo Tin Möøng ñeå veõ baûn ñoà hoaùn caûi voán ñoøi hoûi nôi chuùng ta, hoïc caùch bieán thaùi ñoä cuûa Chuùa Gieâsu thaønh thaùi ñoä cuûa chuùng ta. Tin Möøng "trình baøy Ngöôøi vôùi chuùng ta nhö khoâng ngöøng laéng nghe nhöõng ngöôøi gaëp Ngöôøi treân caùc neûo ñöôøng Ñaát Thaùnh" (DCS 11). Duø hoï laø ñaøn oâng hay ñaøn baø, ngöôøi Do Thaùi hay ngöôøi ngoaïi giaùo, luaät só hay ngöôøi thu thueá, ngöôøi coâng chính hay ngöôøi toäi loãi, ngöôøi aên xin, ngöôøi muø, ngöôøi cuøi hay ngöôøi beänh, Chuùa Gieâsu khoâng xua ñuoåi ai ñi maø khoâng döøng laïi laéng nghe vaø khoâng ñoái thoaïi. Ngöôøi maëc khaûi khuoân maët cuûa Chuùa Cha baèng caùch ñeán gaëp gôõ moãi ngöôøi nôi lòch söû vaø söï töï do cuûa hoï ñöôïc tìm thaáy. Töø vieäc laéng nghe nhu caàu vaø ñöùc tin cuûa nhöõng ngöôøi Ngöôøi gaëp, lôøi noùi vaø cöû chæ tuoân chaûy ñoåi môùi cuoäc soáng hoï, môû ñöôøng cho nhöõng moái lieân heä ñöôïc haøn gaén. Chuùa Gieâsu laø Ñaáng Meâ-xi-a "laøm cho ngöôøi ñieác ñöôïc nghe vaø ngöôøi caâm noùi ñöôïc" (Mc 7:37). Ngöôøi yeâu caàu caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi cö xöû gioáng nhö vaäy vaø ban cho chuùng ta, vôùi aân suûng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, khaû naêng thöïc hieän ñieàu ñoù, baèng caùch khuoân ñuùc traùi tim chuùng ta theo traùi tim Ngöôøi: chæ coù "traùi tim môùi coù theå taïo ra baát cöù moái lieân keát ñích thöïc naøo, bôûi vì moät moái lieân heä khoâng ñöôïc xaây döïng baèng traùi tim thì khoâng theå vöôït qua söï phaân maûnh cuûa chuû nghóa caù nhaân" (DN 17). Khi chuùng ta laéng nghe anh chò em mình, chuùng ta tham gia vaøo thaùi ñoä maø vôùi noù, Thieân Chuùa trong Chuùa Gieâsu Kitoâ ñeán gaëp gôõ moïi ngöôøi.

52. Nhu caàu hoaùn caûi trong caùc moái lieân heä chaéc chaén lieân quan ñeán nhöõng moái lieân heä giöõa ñaøn oâng vaø ñaøn baø. Tính naêng ñoäng cuûa moái lieân heä ñaõ ñöôïc khaéc ghi trong thaân phaän thuï taïo cuûa chuùng ta. ÔÛ ñoù, söï khaùc bieät veà giôùi tính laø neàn taûng cuûa moái lieân heä giöõa con ngöôøi vôùi nhau. "Thieân Chuùa taïo döïng con ngöôøi gioáng hình aûnh cuûa chính Ngöôøi; theo hình aûnh Thieân Chuùa, Thieân Chuùa ñaõ saùng taïo con ngöôøi: coù nam coù nöõ" (St 1:27). Trong döï aùn cuûa Thieân Chuùa, söï khaùc bieät nguyeân thuûy naøy khoâng daãn ñeán söï baát bình ñaúng giöõa nam vaø nöõ. Trong saùng taïo môùi, noù ñöôïc taùi giaûi thích döôùi aùnh saùng phaåm giaù cuûa Bí tích Röûa toäi: " Baát cöù ai trong anh em ñöôïc thanh taåy ñeå thuoäc veà Ñöùc Ki-toâ, ñeàu maëc laáy Ñöùc Ki-toâ. Khoâng coøn chuyeän phaân bieät Do-thaùi hay Hy-laïp, noâ leä hay töï do, ñaøn oâng hay ñaøn baø; nhöng taát caû anh em chæ laø moät trong Ñöùc Gieâsu Ki-toâ" (Gl 3:27-28). Laø Kitoâ höõu chuùng ta ñöôïc môøi goïi chaøo ñoùn vaø toân troïng, theo nhöõng caùch khaùc nhau vaø trong nhöõng boái caûnh khaùc nhau trong ñoù noù ñöôïc phaùt bieåu, söï khaùc bieät naøy laø moät hoàng phuùc cuûa Thieân Chuùa vaø laø nguoàn soáng. Chuùng ta laøm chöùng cho Tin Möøng khi chuùng ta coá gaéng soáng nhöõng moái lieân heä toân troïng phaåm giaù bình ñaúng vaø coù ñi coù laïi giöõa nam giôùi vaø nöõ giôùi. Nhöõng bieåu thöùc ñau ñôùn, thoáng khoå thöôøng xuyeân cuûa phuï nöõ ôû moïi vuøng mieàn vaø luïc ñòa, caû giaùo daân laãn ngöôøi thaùnh hieán, trong tieán trình ñoàng nghò, ñeàu cho thaáy chuùng ta thöôøng khoâng laøm nhö theá ra sao.

Trong tính ña nguyeân caùc boái caûnh

53. Lôøi keâu goïi ñoåi môùi caùc moái lieân heä trong Chuùa Gieâsu vang voïng trong tính ña nguyeân caùc boái caûnh trong ñoù caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi soáng vaø thöïc hieän söù meänh cuûa Giaùo hoäi. Moãi trong soá nhöõng boái caûnh naøy coù nhöõng phong phuù ñaëc bieät caàn ñöôïc tính ñeán, gaén lieàn vôùi tính ña nguyeân cuûa caùc neàn vaên hoùa. Tuy nhieân, heát thaåy chuùng, duø theo nhöõng caùch khaùc nhau, ñeàu mang daáu hieäu cuûa moät luaän lyù hoïc lieân heä bò boùp meùo maø ñoâi khi traùi ngöôïc vôùi luaän lyù hoïc cuûa Tin Möøng. Trong suoát lòch söû, nhöõng söï ñoùng cöûa lieân heä ñöôïc cuûng coá thaønh caùc caáu truùc toäi loãi thöïc söï (xem SRS 36), aûnh höôûng ñeán caùch thöùc trong ñoù, ngöôøi ta suy nghó vaø haønh ñoäng. Ñaëc bieät, chuùng taïo ra nhöõng trôû ngaïi vaø noãi sôï haõi maø chuùng ta caàn nhìn thaúng vaøo maët vaø vöôït qua ñeå baét ñaàu con ñöôøng hoaùn caûi lieân heä döôùi aùnh saùng Tin Möøng.

54. Nhöõng teä naïn ñang haønh haï theá giôùi chuùng ta ñeàu baét nguoàn töø ñoäng löïc naøy, baét ñaàu vôùi caùc cuoäc chieán tranh vaø xung ñoät vuõ trang, vaø aûo töôûng cho raèng coù theå ñaït ñöôïc hoøa bình chính ñaùng baèng söùc maïnh cuûa vuõ khí. Nguy hieåm khoâng keùm laø nieàm tin raèng moïi taïo vaät, keå caû con ngöôøi, ñeàu coù theå tuøy yù khai thaùc ñeå kieám lôøi. Haäu quaû laø nhöõng raøo caûn gaây chia reõ con ngöôøi, ngay caû trong caùc coäng ñoàng Kitoâ giaùo, keát cuïc ôû nhöõng baát bình ñaúng qua ñoù moät soá ngöôøi coù caùc khaû theå maø nhöõng ngöôøi khaùc bò töø khöôùc: caùc baát bình ñaúng giöõa nam giôùi vaø nöõ giôùi, caùc thaønh kieán chuûng toäc, phaân chia thaønh ñaúng caáp, phaân bieät ñoái xöû vôùi ngöôøi khuyeát taät, vi phaïm quyeàn cuûa caùc nhoùm thieåu soá ñuû loaïi, thieáu thieän chí chaøo ñoùn ngöôøi di cö. Ngay caû moái lieân heä vôùi traùi ñaát, ngöôøi chò vaø ngöôøi meï cuûa chuùng ta (xem LS 1), mang daáu hieäu cuûa moät veát nöùt gaây nguy hieåm cho cuoäc soáng cuûa voâ soá coäng ñoàng, ñaëc bieät laø ôû nhöõng vuøng ngheøo khoù nhaát, neáu khoâng muoán noùi laø cuûa toaøn theå caùc daân toäc vaø coù leõ cuûa toaøn theå nhaân loaïi. Söï keát thuùc trieät ñeå vaø bi thaûm nhaát laø söï keát thuùc trong chính söï soáng con ngöôøi, daãn ñeán vieäc loaïi boû treû em ngay töø trong buïng meï, vaø ngöôøi giaø.

55. Nhieàu söï döõ ñang haønh haï theá giôùi chuùng ta cuõng hieån hieän trong Giaùo hoäi. Cuoäc khuûng hoaûng laïm duïng, vôùi nhöõng bieåu hieän bi thaûm vaø ña daïng, ñaõ mang ñeán nhöõng ñau khoå khoâng theå taû xieát vaø thöôøng laâu daøi cho naïn nhaân, ngöôøi soáng soùt vaø coäng ñoàng cuûa hoï. Giaùo Hoäi phaûi laéng nghe moät caùch ñaëc bieät chuù yù vaø nhaïy caûm tôùi tieáng noùi cuûa naïn nhaân vaø nhöõng ngöôøi soáng soùt cuûa caùc laïm duïng tình duïc, tinh thaàn, kinh teá, ñònh cheá, quyeàn löïc vaø löông taâm cuûa caùc thaønh vieân giaùo só hoaëc nhöõng ngöôøi coù chöùc vuï trong giaùo hoäi. Laéng nghe laø moät yeáu toá cô baûn cuûa haønh trình höôùng tôùi chöõa laønh, aên naên, coâng lyù vaø hoøa giaûi. Trong thôøi ñaïi ñang traûi qua cuoäc khuûng hoaûng nieàm tin hoaøn caàu vaø khuyeán khích moïi ngöôøi soáng trong söï ngôø vöïc vaø nghi ngôø, Giaùo hoäi phaûi nhaän ra nhöõng thieáu soùt cuûa mình, khieâm toán xin söï tha thöù, chaêm soùc nhöõng naïn nhaân, trao cho nhau nhöõng coâng cuï phoøng ngöøa vaø coá gaéng xaây döïng laïi nieàm tin töôûng laãn nhau vaøo Chuùa.

56. Vieäc laéng nghe nhöõng ngöôøi bò loaïi tröø vaø bò gaït ra ngoaøi leà xaõ hoäi cuûng coá nhaän thöùc sau ñaây cuûa Giaùo hoäi: moät phaàn söù meänh cuûa Giaùo Hoäi laø gaùnh vaùc gaùnh naëng cuûa nhöõng moái lieân heä bò toån thöông naøy ñeå Chuùa, Ñaáng Haèng Soáng, chöõa laønh chuùng. Chæ baèng caùch naøy Giaùo hoäi môùi coù theå "gioáng nhö moät bí tích, nghóa laø moät daáu chæ vaø khí cuï cuûa söï keát hôïp maät thieát vôùi Thieân Chuùa vaø cuûa söï hieäp nhaát toaøn theå nhaân loaïi" (LG 1). Ñoàng thôøi, söï côûi môû vôùi theá giôùi cho pheùp chuùng ta khaùm phaù ñieàu naøy: ôû moïi nôi treân haønh tinh, trong moïi neàn vaên hoùa vaø trong moãi nhoùm ngöôøi, Chuùa Thaùnh Thaàn ñeàu ñaõ gieo nhöõng haït gioáng Tin Möøng. Chuùng sinh hoa quaû trong khaû naêng soáng caùc moái lieân heä laønh maïnh, nuoâi döôõng söï tin töôûng vaø tha thöù laãn nhau, vöôït qua noãi sôï nhöõng gì khaùc bieät vaø taïo ra nhöõng coäng ñoàng thaân thieän, thuùc ñaåy moät neàn kinh teá quan taâm ñeán con ngöôøi vaø haønh tinh, ñeå hoøa giaûi sau xung ñoät. Lòch söû ñeå laïi cho chuùng ta moät di saûn xung ñoät cuõng ñöôïc thuùc ñaåy nhaân danh thoáng thuoäc toân giaùo, laøm suy yeáu tính khaû tín cuûa chính caùc toân giaùo. Nguoàn goác cuûa ñau khoå laø tai tieáng chia reõ giöõa caùc hieäp thoâng Kitoâ giaùo, söï thuø nghòch giöõa anh chò em cuøng laõnh nhaän moät Bí tích Röûa toäi. Traûi nghieäm môùi meû veà ñoäng löïc ñaïi keát ñoàng haønh vôùi haønh trình ñoàng nghò, moät trong nhöõng daáu hieäu cuûa söï hoaùn caûi lieân heä, môû ra hy voïng.

Caùc ñaëc suûng, ôn goïi vaø thöøa taùc vuï ñeå truyeàn giaùo

57. Caùc Kitoâ höõu, moät caùch caù nhaân hay trong hieäp hoäi, ñöôïc môøi goïi laøm cho caùc hoàng phuùc maø Chuùa Thaùnh Thaàn ban cho sinh hoa traùi ñeå laøm chöùng vaø loan baùo Tin Möøng. "Coù caùc ñaëc suûng khaùc nhau, nhöng cuøng moät Thaùnh Thaàn; coù nhieàu thöøa taùc vuï khaùc nhau, nhöng chæ cuøng moät Chuùa; coù nhöõng loaïi hoaït ñoäng khaùc nhau, nhöng cuøng moät Thieân Chuùa thöïc hieän moïi ñieàu ñoù nôi moïi ngöôøi. Moãi ngöôøi ñeàu ñöôïc ban cho moät bieåu loä Thaàn Khí vì lôïi ích chung" (1Cr 12:4-7). Trong coäng ñoàng Kitoâ höõu, taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc Röûa toäi ñeàu ñöôïc phong phuù vôùi nhöõng hoàng phuùc ñeå chia seû, moãi ngöôøi tuøy theo ôn goïi vaø ñieàu kieän soáng cuûa hoï. Thöïc theá, caùc ôn goïi khaùc nhau trong Giaùo hoäi laø nhöõng bieåu thöùc ña daïng vaø khôùp noái vôùi lôøi keâu goïi neân thaùnh vaø truyeàn giaùo duy nhaát cuûa pheùp röûa toäi. Söï ña daïng cuûa caùc ñaëc suûng baét nguoàn töø söï töï do cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, nhaèm söï hieäp nhaát cuûa Thaân Theå Chuùa Kitoâ laø Giaùo Hoäi (xem LG 32) vaø söù meänh truyeàn giaùo ôû nhöõng nôi vaø neàn vaên hoùa khaùc nhau (xem LG 12). Nhöõng hoàng phuùc naøy khoâng phaûi laø taøi saûn ñoäc quyeàn cuûa ngöôøi nhaän vaø söû duïng chuùng, cuõng khoâng phaûi laø lyù do ñeå ñoøi hoûi cho chính mình hoaëc cho moät nhoùm. Hoï ñöôïc môøi goïi ñoùng goùp caû cho ñôøi soáng cuûa Coäng ñoàng Kitoâ höõu cuøng vôùi vieäc chaêm soùc muïc vuï thoûa ñaùng cho ôn goïi laãn söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi nhö moät toaøn theå.

58. Moãi ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi ñaùp öùng caùc nhu caàu cuûa söù meänh trong boái caûnh hoï soáng vaø laøm vieäc baét ñaàu töø nhöõng khuynh höôùng vaø khaû naêng cuûa chính hoï, do ñoù bieåu loä söï töï do cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trong vieäc taëng hoàng phuùc cho hoï. Chính nhôø tính naêng ñoäng naøy trong Chuùa Thaùnh Thaàn maø Daân Thieân Chuùa, baèng caùch laéng nghe thöïc taïi mình ñang soáng, coù theå khaùm phaù nhöõng lónh vöïc môùi cuûa cam keát vaø caùc hình thöùc môùi ñeå hoaøn thaønh söù meänh cuûa mình. Caùc Kitoâ höõu vôùi nhöõng vai troø khaùc nhau - trong gia ñình vaø caùc baäc soáng khaùc, taïi nôi laøm vieäc vaø trong ngheà nghieäp, trong caùc hoaït ñoäng daân söï hoaëc chính trò, xaõ hoäi hoaëc sinh thaùi, trong vieäc phaùt trieån moät neàn vaên hoùa laáy caûm höùng töø Tin Möøng cuõng nhö trong vieäc truyeàn giaûng tin möøng cho neàn vaên hoùa cuûa moâi tröôøng kyõ thuaät soá - ñi khaép caùc ñöôøng phoá cuûa theá giôùi vaø trong moâi tröôøng soáng cuûa hoï, loan baùo Tin Möøng, ñeàu ñöôïc hoã trôï bôûi caùc ôn Chuùa Thaùnh Thaàn.

59. Hoï yeâu caàu Giaùo hoäi ñöøng boû hoï moät mình, nhöng caûm thaáy ñöôïc sai ñi vaø hoã trôï. Hoï yeâu caàu ñöôïc nuoâi döôõng baèng baùnh Lôøi Chuùa vaø Thaùnh Theå, cuõng nhö baèng caùc moái daây huynh ñeä cuûa coäng ñoàng. Hoï yeâu caàu cam keát cuûa hoï ñöôïc coâng nhaän vì chính baûn chaát cuûa noù: Haønh ñoäng cuûa Giaùo hoäi nhôø Tin Möøng, chöù khoâng phaûi laø moät löïa choïn rieâng tö. Cuoái cuøng, hoï yeâu caàu coäng ñoàng ñoàng haønh cuøng nhöõng ngöôøi, qua chöùng töø cuûa hoï, ñaõ ñöôïc Tin Möøng loâi cuoán. Trong moät Giaùo hoäi ñoàng nghò truyeàn giaùo, döôùi söï höôùng daãn cuûa caùc Muïc töû, caùc coäng ñoàng seõ coù theå sai ñi vaø hoã trôï nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc sai ñi. Do ñoù, hoï seõ töï quan nieäm hoï chuû yeáu nhö ñang phuïc vuï söù meänh maø caùc tín höõu thöïc thi trong xaõ hoäi, trong gia ñình vaø ñôøi soáng lao ñoäng maø khoâng chæ taäp trung hoaøn toaøn vaøo caùc hoaït ñoäng dieãn ra nôi hoï vaø theo nhu caàu toå chöùc cuûa hoï.

60. Nhôø Bí tích Röûa toäi, ngöôøi nam cuõng nhö ngöôøi nöõ ñöôïc höôûng phaåm giaù bình ñaúng trong Daân Thieân Chuùa. Tuy nhieân, phuï nöõ tieáp tuïc phaûi ñoái dieän vôùi nhöõng trôû ngaïi trong vieäc ñaït ñöôïc söï coâng nhaän ñaày ñuû hôn caùc ñaëc suûng, ôn goïi vaø vò trí cuûa hoï trong caùc lónh vöïc khaùc nhau cuûa ñôøi soáng Giaùo hoäi, gaây phöông haïi ñeán vieäc phuïc vuï söù meänh chung. Kinh Thaùnh chöùng thöïc vai troø noåi baät cuûa nhieàu phuï nöõ trong lòch söû cöùu ñoä. Moät ngöôøi phuï nöõ, Maria Mañaleâna, ñöôïc giao nhieäm vuï ñaàu tieân thoâng baùo veà söï Phuïc sinh; vaøo ngaøy Leã Nguõ Tuaàn, Ñöùc Maria, Meï Thieân Chuùa, hieän dieän taïi Phoøng Treân Laàu, cuøng vôùi nhieàu phuï nöõ khaùc töøng theo Chuùa. Ñieàu quan troïng laø nhöõng ñoaïn Kinh Thaùnh coù lieân quan ñaõ tìm ñöôïc choã thích hôïp trong caùc baøi ñoïc phuïng vuï. Moät soá nhöõng thôøi ñieåm quan troïng trong lòch söû Giaùo hoäi xaùc nhaän söï ñoùng goùp thieát yeáu cuûa phuï nöõ ñöôïc thuùc ñaåy bôûi Chuùa Thaùnh Thaàn. Phuï nöõ chieám ña soá trong soá nhöõng ngöôøi ñeán nhaø thôø vaø thöôøng laø nhöõng chöùng nhaân ñaàu tieân cuûa ñöùc tin trong gia ñình. Hoï tích cöïc trong cuoäc soáng cuûa caùc coäng ñoàng Kitoâ höõu nhoû vaø trong caùc giaùo xöù; hoï quaûn lyù tröôøng hoïc, beänh vieän vaø trung taâm tieáp taân; hoï ñöùng ñaàu caùc saùng kieán hoøa giaûi vaø thaêng tieán phaåm giaù con ngöôøi vaø coâng baèng xaõ hoäi. Caùc phuï nöõ ñoùng goùp vaøo vieäc nghieân cöùu thaàn hoïc vaø hieän dieän ôû caùc vò trí traùch nhieäm trong caùc ñònh cheá lieân keát vôùi Giaùo hoäi, trong Giaùo trieàu giaùo phaän vaø Giaùo trieàu Roâma. Coù nhöõng ngöôøi phuï nöõ thöïc hieän vai troø coù thaåm quyeàn hoaëc laø ngöôøi laõnh ñaïo coäng ñoàng. Phieân Hoïp naøy keâu goïi söï thöïc thi ñaày ñuû moïi cô hoäi ñaõ ñöôïc cung caáp bôûi phaùp luaät hieän haønh lieân quan ñeán vai troø cuûa phuï nöõ, ñaëc bieät ôû nhöõng nôi maø chuùng vaãn chöa ñöôïc thöïc thi. Khoâng coù lyù do naøo ngaên caûn phuï nöõ ñaûm nhaän vai troø laõnh ñaïo trong Giaùo hoäi: chuùng ta khoâng theå ngaên caûn nhöõng ñieàu phaùt xuaát töø Chuùa Thaùnh Thaàn. Vaán ñeà phuï nöõ tieáp caän thöøa taùc vuï phoù teá vaãn boû ngoû. Ñieàu caàn thieát laø tieáp tuïc phaân ñònh veà vaán ñeà naøy. Phieân hoïp cuõng môøi goïi chuùng ta chuù yù nhieàu hôn ñeán ngoân ngöõ vaø hình aûnh duøng trong vieäc thuyeát giaûng, giaûng daïy, daïy giaùo lyù vaø soaïn thaûo caùc vaên kieän chính thöùc cuûa Giaùo Hoäi, daønh khoâng gian roäng lôùn hôn cho vieäc ñoùng goùp cuûa caùc phuï nöõ, caùc nhaø thaàn hoïc vaø caùc nhaø huyeàn nhieäm thaùnh thieän.

61. Trong coäng ñoàng Kitoâ giaùo, phaûi ñaëc bieät chuù yù ñeán treû em: caùc em khoâng chæ caàn ñöôïc ñoàng haønh trong cuoäc phieâu löu phaùt trieån maø coøn coù raát nhieàu ñoùng goùp cho coäng ñoàng tín höõu. Khi caùc toâng ñoà tranh luaän vôùi nhau xem ai laø ngöôøi lôùn nhaát, Chuùa Gieâsu ñaët moät em beù vaøo trung taâm, coi em laø tieâu chuaån ñeå vaøo Nöôùc Trôøi (xem Mc 9,33-37). Giaùo hoäi khoâng theå coù tính ñoàng nghò neáu khoâng coù söï ñoùng goùp cuûa treû em, nhöõng ngöôøi mang tieàm naêng truyeàn giaùo caàn ñöôïc traân quyù. Tieáng noùi cuûa caùc em caàn thieát cho coäng ñoàng: chuùng ta phaûi laéng nghe noù vaø cam keát ñeå moïi ngöôøi trong xaõ hoäi ñeàu laéng nghe noù, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi coù traùch nhieäm chính trò vaø giaùo duïc. Moät xaõ hoäi khoâng bieát caùch chaøo ñoùn vaø chaêm soùc treû em laø moät xaõ hoäi beänh hoaïn; noãi ñau khoå maø nhieàu ngöôøi trong soá caùc em phaûi chòu ñöïng do chieán tranh, ngheøo ñoùi vaø boû rôi, laïm duïng vaø buoân baùn laø moät vuï tai tieáng ñoøi hoûi söï can ñaûm ñeå toá caùo vaø cam keát lieân ñôùi.

62. Nhöõng ngöôøi treû cuõng coù söï ñoùng goùp vaøo vieäc canh taân Giaùo hoäi theo tính ñoàng nghò. Hoï ñaëc bieät nhaïy caûm vôùi caùc giaù trò huynh ñeä vaø chia seû, trong khi baùc boû thaùi ñoä cha chuù hoaëc ñoäc ñoaùn. Ñoâi khi thaùi ñoä cuûa hoï ñoái vôùi Giaùo Hoäi beà ngoaøi nhö moät chæ trích nhöng thöôøng mang hình thöùc tích cöïc cuûa moät cam keát baûn thaân ñoái vôùi moät coäng ñoàng bieát chaøo ñoùn, cam keát ñaáu tranh choáng laïi baát coâng xaõ hoäi vaø chaêm soùc ngoâi nhaø chung. Lôøi yeâu caàu "cuøng nhau böôùc ñi trong cuoäc soáng haøng ngaøy" cuûa nhöõng ngöôøi treû trong Thöôïng Hoäi ñoàng daønh rieâng cho hoï vaøo naêm 2018, hoaøn toaøn phuø hôïp vôùi chaân trôøi cuûa moät Giaùo hoäi ñoàng nghò. Vì lyù do naøy, ñieàu caàn thieát laø phaûi baûo ñaûm ñeå hoï ñöôïc ñoàng haønh moät caùch ñaày quan taâm vaø kieân nhaãn; ñaëc bieät, ñieàu ñaùng laøm laø tieáp thu ñeà nghò, xuaát hieän nhôø söï ñoùng goùp cuûa hoï, veà "moät kinh nghieäm ñoàng haønh ñeå phaân ñònh", bao goàm ñôøi soáng huynh ñeä ñöôïc chia seû vôùi caùc nhaø giaùo duïc ngöôøi lôùn, moät cam keát toâng ñoà ñeå cuøng soáng phuïc vuï nhöõng ngöôøi thieáu thoán nhaát; moät cung öùng linh ñaïo baét nguoàn töø vieäc caàu nguyeän vaø ñôøi soáng bí tích (x. Taøi lieäu cuoái cuøng cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc thöôøng kyø laàn thöù XV, "Ngöôøi treû, Ñöùc tin vaø vieäc phaân ñònh ôn goïi", 161).

63. Trong vieäc thuùc ñaåy tinh thaàn ñoàng traùch nhieäm ñoái vôùi söù meänh cuûa taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc Röûa toäi, chuùng toâi coâng nhaän naêng löïc toâng ñoà cuûa ngöôøi khuyeát taät, nhöõng ngöôøi caûm thaáy ñöôïc keâu goïi vaø ñöôïc sai ñi laøm chuû theå tích cöïc cuûa vieäc truyeàn giaûng Tin möøng. Chuùng toâi muoán taêng cöôøng söï ñoùng goùp phaùt xuaát töø söï giaøu coù to lôùn cuûa nhaân tính ñöôïc hoï mang theo. Chuùng toâi nhìn nhaän söï traûi nghieäm ñau khoå cuûa hoï, bò gaït ra ngoaøi leà xaõ hoäi, bò phaân bieät ñoái xöû, ñoâi khi phaûi chòu ñöïng ngay caû beân trong Coäng ñoaøn Kitoâ giaùo, do thaùi ñoä thöông haïi cha chuù. Ñeå khuyeán khích hoï tham gia vaøo ñôøi soáng vaø söù meänh cuûa Giaùo hoäi, vieäc thaønh laäp moät Ñaøi quan saùt Khuyeát taät cuûa Giaùo hoäi ñaõ ñöôïc ñeà nghò.

64. Trong soá caùc ôn goïi laøm giaàu Giaùo hoäi, ôn goïi cuûa caùc caëp vôï choàng noåi baät leân. Coâng ñoàng Vatican II ñaõ daïy raèng "trong baäc soáng vaø traät töï cuûa hoï, hoï sôû höõu hoàng phuùc ôn thaùnh giöõa daân Thieân Chuùa" (LG 11). Bí tích hoân nhaân chæ ñònh moät söù meänh ñaëc bieät lieân quan ñoàng thôøi tôùi ñôøi soáng gia ñình, vieäc xaây döïng Giaùo Hoäi vaø söï daán thaân trong xaõ hoäi. Ñaëc bieät, trong nhöõng naêm gaàn ñaây, nhaän thöùc ñaõ taêng leân veà vieäc gia ñình laø chuû theå chöù khoâng chæ laø ñoái töôïng nhaän söï chaêm soùc muïc vuï gia ñình. Vì lyù do naøy, hoï caàn gaëp gôõ vaø keát noái, cuõng nhôø söï giuùp ñôõ cuûa caùc ñònh cheá giaùo hoäi daønh rieâng cho vieäc giaùo duïc treû em vaø thanh thieáu nieân. Moät laàn nöõa, Phieân Hoïp baøy toû söï gaàn guõi vaø hoã trôï nhöõng ngöôøi ñang soáng trong tình traïng ñôn chieác nhö moät söï löïa choïn ñeå trung thaønh vôùi Truyeàn thoáng vaø huaán quyeàn cuûa Giaùo Hoäi veà caùc vaán ñeà hoân nhaân vaø ñaïo ñöùc tính duïc, trong ñoù hoï nhaän ra nguoàn soáng.

65. Qua nhieàu theá kyû, caùc aân suûng thieâng lieâng cuõng ñaõ taïo ra nhieàu caùch dieãn ñaït khaùc nhau veà ñôøi soáng thaùnh hieán. Ngay töø ñaàu, Giaùo Hoäi ñaõ nhìn nhaän hoaït ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trong ñôøi soáng cuûa nhöõng ngöôøi nam nöõ ñaõ choïn böôùc theo Chuùa Kitoâ treân con ñöôøng cuûa nhöõng lôøi khuyeân Tin Möøng, taän hieán baûn thaân ñeå phuïc vuï Thieân Chuùa trong vieäc chieâm nieäm cuõng nhö trong nhieàu hình thöùc phuïc vuï. Ñôøi soáng thaùnh hieán ñöôïc môøi goïi tra vaán Giaùo hoäi vaø xaõ hoäi baèng chính tieáng noùi tieân tri cuûa hoï. Theo kinh nghieäm haøng theá kyû cuûa hoï, caùc gia ñình tu trì ñaõ tröôûng thaønh vaø traûi nghieäm thöïc haønh ñôøi soáng ñoàng nghò vaø bieän phaân coäng ñoàng, hoïc caùch haøi hoøa caùc aân suûng caù nhaân vaø söù meänh chung. Caùc Doøng vaø Tu hoäi, Tu ñoaøn toâng ñoà, Tu hoäi theá tuïc, cuõng nhö caùc Hieäp hoäi, Phong traøo vaø Coäng ñoàng môùi coù söï ñoùng goùp ñaëc bieät ñeå laøm cho vieäc phaùt trieån cuûa tính ñoàng nghò trong Giaùo hoäi. Ngaøy nay nhieàu coäng ñoaøn ñôøi soáng thaùnh hieán laø moät phoøng thí nghieäm lieân vaên hoùa taïo neân lôøi tieân tri cho Giaùo hoäi vaø theá giôùi. Ñoàng thôøi, tính ñoàng nghò môøi goïi - vaø ñoâi khi thaùch thöùc - caùc Muïc töû cuûa caùc Giaùo hoäi ñòa phöông, cuõng nhö caùc vò chòu traùch nhieäm veà ñôøi soáng thaùnh hieán vaø caùc toå chöùc giaùo hoäi nhaèm cuûng coá caùc moái lieân heä trong doøng ñeå mang laïi söï soáng cho vieäc trao ñoåi hoàng phuùc nhaèm phuïc vuï söù meänh chung.

66. Vieäc truyeàn giaùo lieân quan ñeán taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc Röûa toäi. Nhieäm vuï ñaàu tieân cuûa caùc giaùo daân nam vaø nöõ laø thaám nhieãm vaø bieán ñoåi nhöõng thöïc taïi traàn theá baèng tinh thaàn Tin Möøng (xem LG 31.33; AA 5-7). Dieãn trình ñoàng nghò, ñöôïc hoã trôï bôûi söï kích thích töø Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ (xem Toâng thö döôùi hình thöùc Töï saéc Spiritus Domini, ngaøy 10 thaùng 1 naêm 2021), keâu goïi caùc Giaùo hoäi ñòa phöông ñaùp laïi baèng tính saùng taïo vaø loøng can ñaûm tröôùc nhöõng nhu caàu cuûa söù meänh, bieän phaân giöõa caùc ñaëc suûng moät soá ñaëc suûng phuø hôïp vôùi hình thöùc thöøa taùc vuï, töï trang bò cho mình caùc tieâu chuaån, phöông tieän vaø thuû tuïc thoûa ñaùng. Khoâng phaûi taát caû caùc ñaëc suûng phaûi ñöôïc coi laø thöøa taùc vuï, vaø taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ laõnh Bí tích Röûa toäi cuõng khoâng ñöôïc coi laø thöøa taùc vieân, cuõng khoâng caàn phaûi thieát laäp taát caû caùc thöøa taùc vuï. Ñeå moät ñaëc suûng ñöôïc caáu hình nhö moät thöøa taùc vuï, coäng ñoàng caàn phaûi nhaän dieän nhu caàu muïc vuï thöïc söï, keøm theo moät söï phaân ñònh ñöôïc thöïc hieän bôûi Muïc töû cuøng vôùi coäng ñoàng veà cô hoäi taïo ra moät thöøa taùc vuï môùi. Nhö keát quaû cuûa dieãn trình naøy, thaåm quyeàn coù naêng quyeàn seõ ra quyeát ñònh. Trong moät giaùo hoäi ñoàng nghò truyeàn giaùo, vieäc coå vuõ nhieàu hình thöùc thöøa taùc vuï giaùo daân hôn ñöôïc khuyeán khích; caùc thöøa taùc vuï naøy khoâng ñoøi hoûi bí tích Truyeàn chöùc, khoâng chæ trong boái caûnh phuïng vuï. Chuùng coù theå ñöôïc thieát laäp hoaëc khoâng ñöôïc thieát laäp. Cuõng phaûi baét ñaàu suy gaãm hôn nöõa veà caùch uûy thaùc caùc thöøa taùc vuï giaùo daân trong moät coäng ñoaøn vaøo luùc vieäc ngöôøi ta di chuyeån töø nôi naøy sang nôi khaùc ngaøy caøng deã daøng hôn, baèng caùch xaùc ñònh roõ thôøi gian vaø phaïm vi thöïc hieän chuùng.

67. Trong soá nhieàu hoaït ñoäng phuïc vuï cuûa Giaùo hoäi, Phieân Hoïp ñaõ ghi nhaän söï ñoùng goùp cho söï hieåu bieát ñöùc tin vaø söï phaân ñònh maø thaàn hoïc coáng hieán qua nhieàu caùch dieãn ñaït khaùc nhau. Caùc nhaø thaàn hoïc vaø caùc nöõ thaàn hoïc gia giuùp daân Chuùa phaùt trieån söï hieåu bieát veà thöïc taïi ñöôïc soi saùng bôûi Maëc khaûi vaø phaùt trieån nhöõng phaûn öùng phuø hôïp vaø ngoân ngöõ thích hôïp cho söù meänh. Trong Giaùo Hoäi ñoàng nghò vaø truyeàn giaùo "Ñaëc suûng thaàn hoïc ñöôïc môøi goïi thöïc hieän moät vieäc phuïc vuï chuyeân bieät [...]. Cuøng vôùi kinh nghieäm ñöùc tin vaø vieäc chieâm ngöôõng chaân lyù cuûa caùc tín höõu vaø vôùi vieäc rao giaûng cuûa caùc Muïc Töû, noù goùp phaàn vaøo vieäc ñaøo saâu Tin Möøng nhieàu hôn. Hôn nöõa, "nhö vôùi baát cöù ôn goïi Kitoâ giaùo naøo khaùc, thöøa taùc vuï thaàn hoïc, ngoaøi vieäc mang tính chaát baûn thaân, noù cuõng mang tính coäng ñoàng vaø taäp theå" (ITC, soá 75), nhaát laø khi noù ñöôïc thöïc hieän döôùi hình thöùc giaûng daïy ñöôïc giao phoù vôùi söù meänh giaùo luaät trong caùc ñònh cheá hoïc thuaät cuûa giaùo hoäi. "Do ñoù, tính ñoàng nghò Giaùo hoäi ñoøi hoûi caùc nhaø thaàn hoïc phaûi thöïc hieän thaàn hoïc döôùi hình thöùc ñoàng nghò, thuùc ñaåy giöõa hoï khaû naêng laéng nghe, ñoái thoaïi, phaân ñònh vaø tích nhaäp tính ña phöùc vaø ña daïng cuûa caùc ñieån hình vaø ñoùng goùp" (ibid.). Veà ñöôøng höôùng naøy, ñieàu caáp thieát laø phaûi khuyeán khích, thoâng qua caùc hình thöùc ñònh cheá thích hôïp, cuoäc ñoái thoaïi giöõa caùc Muïc töû vaø nhöõng ngöôøi daán thaân vaøo vieäc nghieân cöùu thaàn hoïc. Phieân Hoïp môøi goïi caùc ñònh cheá thaàn hoïc tieáp tuïc nghieân cöùu ñeå laøm saùng toû vaø ñaøo saâu yù nghóa cuûa tính ñoàng nghò vaø ñoàng haønh vôùi vieäc ñaøo taïo trong caùc giaùo hoäi ñòa phöông.

Thöøa taùc vuï thuï phong ñeå phuïc vuï söï hoøa hôïp

68. Gioáng nhö taát caû caùc thöøa taùc vuï cuûa Giaùo hoäi, chöùc vuï giaùm muïc, linh muïc vaø phoù teá ñeàu coù vai troø phuïc vuï vieäc loan baùo Tin Möøng vaø xaây döïng coäng ñoàng Giaùo Hoäi. Coâng ñoàng Vatican II nhaéc laïi raèng thöøa taùc vuï thuï phong ñöôïc Thieân Chuùa thieát laäp "ñöôïc thi haønh theo nhöõng caáp baäc khaùc nhau maø töø xöa ñöôïc goïi laø Giaùm muïc, Linh muïc vaø Phoù teá" (LG 28). Trong boái caûnh naøy, Coâng ñoàng Vatican II ñaõ khaúng ñònh tính bí tích cuûa haøng giaùm muïc (xem LG 21), phuïc hoài thöïc taïi hieäp thoâng cuûa linh muïc ñoaøn (xem LG 28) vaø môû ñöôøng ñeå khoâi phuïc vieäc thöïc thi chöùc phoù teá vónh vieãn trong Giaùo hoäi Latinh (xem LG 29).

Thöøa taùc vuï cuûa Giaùm muïc: toång hôïp caùc ôn Chuùa Thaùnh Thaàn trong söï hieäp nhaát

69. Nhieäm vuï cuûa Giaùm muïc laø chuû trì moät Giaùo hoäi ñòa phöông, nhö moät nguyeân taéc höõu hình cuûa söï hieäp nhaát trong ñoù vaø laø moái daây hieäp thoâng vôùi taát caû caùc Giaùo hoäi. Lôøi khaúng ñònh cuûa Coâng ñoàng raèng "vôùi söï thaùnh hieán Giaùm muïc, söï vieân maõn cuûa bí tích Truyeàn chöùc ñöôïc thoâng ban" (LG 21) cho pheùp chuùng ta hieåu caên tính cuûa Giaùm muïc trong boái caûnh caùc moái lieân heä bí tích vôùi Chuùa Kitoâ vaø vôùi "phaàn Daân Thieân Chuùa" (CD 11) ñöôïc uûy thaùc cho ngaøi vaø ñöôïc môøi goïi phuïc vuï nhaân danh Chuùa Kitoâ Muïc Töû Nhaân Laønh. Baát cöù ai ñöôïc taán phong laøm Giaùm muïc ñeàu khoâng bò trao cho nhöõng ñaëc quyeàn vaø nhieäm vuï maø ngaøi phaûi thöïc hieän moät mình. Ñuùng hôn ngaøi nhaän ñöôïc aân suûng vaø nhieäm vuï nhaän ra, phaân ñònh vaø thoáng nhaát caùc ôn Chuùa Thaùnh Thaàn tuoân ñoå treân caùc caù nhaân vaø coäng ñoàng, hoaït ñoäng trong moái lieân keát bí tích vôùi caùc Linh muïc vaø Phoù teá, nhöõng ngöôøi cuøng chòu chung traùch nhieäm vôùi ngaøi veà coâng taùc muïc vuï trong Giaùo hoäi ñòa phöông. Khi laøm ñieàu naøy, ngaøi hoaøn thaønh nhöõng ñieàu thích hôïp vaø chuyeân bieät nhaát ñoái vôùi söù meänh cuûa mình trong boái caûnh quan taâm ñeán söï hieäp thoâng cuûa caùc Giaùo Hoäi.

70. Coâng vieäc cuûa Giaùm muïc laø vieäc phuïc vuï trong, vôùi vaø vì coäng ñoaøn (xem LG 20), ñöôïc thöïc hieän qua vieäc coâng boá Lôøi Chuùa, chuû toïa vieäc cöû haønh Thaùnh Theå vaø caùc hoaït ñoäng bí tích khaùc. Vì lyù do naøy, Thöôïng Hoäi ñoàng hy voïng raèng daân Chuùa coù gioïng noùi lôùn hôn trong vieäc löïa choïn caùc Giaùm muïc. Noù cuõng khuyeán nghò raèng vieäc taán phong Giaùm muïc neân dieãn ra taïi Giaùo phaän maø ngaøi ñöôïc boå nhieäm laøm Muïc töû chöù khoâng phaûi ôû Giaùo phaän goác nhö thöôøng leä, vaø caùc vò chuû phong chính ñöôïc choïn trong soá caùc Giaùm muïc cuûa Giaùo tænh, bao goàm, bao nhieâu coù theå, Toång Giaùm muïc Giaùo Tænh [Metropolitan]. Theo caùch naøy, seõ roõ raøng hôn vieäc ngöôøi trôû thaønh Giaùm muïc kyù keát moät moái raøng buoäc vôùi Giaùo hoäi maø ngaøi ñöôïc chæ ñònh, coâng khai ñaûm nhaän caùc cam keát cuûa thöøa taùc vuï cuûa mình tröôùc Giaùo hoäi naøy. Ñaëc bieät trong nhöõng chuyeán vieáng thaêm muïc vuï, ñieàu quan troïng khoâng keùm laø ngaøi coù theå daønh thôøi gian vôùi caùc Tín höõu, laéng nghe hoï döïa treân söï phaân ñònh cuûa mình. Ñieàu naøy seõ giuùp traûi nghieäm Giaùo hoäi nhö gia ñình cuûa Thieân Chuùa. Moái lieân heä caên baûn cuûa giaùm muïc vôùi Giaùo hoäi ñòa phöông ngaøy nay khoâng xuaát hieän roõ raøng ñaày ñuû trong tröôøng hôïp caùc Giaùm muïc hieäu toøa, chaúng haïn nhö caùc Ñaïi dieän cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø nhöõng vò phuïc vuï trong Giaùo trieàu Roâma. Ñieàu thích hôïp laø tieáp tuïc suy gaãm veà chuû ñeà naøy.

71. Caùc giaùm muïc cuõng caàn ñöôïc ñoàng haønh vaø hoã trôï trong thöøa taùc vuï cuûa mình. Toång Giaùm muïc giaùo tænh coù theå ñoùng moät vai troø trong vieäc thuùc ñaåy tình huynh ñeä giöõa caùc Giaùm muïc cuûa Giaùo phaän laùng gieàng. Treân con ñöôøng ñoàng nghò, xuaát hieän nhu caàu cung caáp cho caùc giaùm muïc caùc khoùa ñaøo taïo lieân tuïc cuõng trong boái caûnh ñòa phöông. Caàn xaùc ñònh cuï theå vai troø cuûa caùc Giaùm Muïc Phuï Taù vaø môû roäng caùc nhieäm vuï maø giaùm muïc coù theå uûy quyeàn. Kinh nghieäm cuûa caùc Giaùm muïc Höu trí trong caùch phuïc vuï môùi cuûa hoï cho daân Chuùa cuõng neân ñöôïc traân troïng. Ñieàu quan troïng laø giuùp caùc Tín höõu khoâng nuoâi döôõng nhöõng kyø voïng quaù ñaùng vaø khoâng thöïc teá ñoái vôùi vò Giaùm muïc, vì nhôù raèng ngaøi cuõng laø moät ngöôøi anh em mong manh, deã bò caùm doã, ñang caàn söï giuùp ñôõ nhö moïi ngöôøi. Moät taàm nhìn lyù töôûng hoùa veà Giaùm muïc khoâng taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho thöøa taùc vuï teá nhò cuûa ngaøi, thay vaøo ñoù ñöôïc hoã trôï bôûi söï tham gia cuûa toaøn theå daân Chuùa vaøo söù meänh truyeàn giaùo trong moät Giaùo hoäi thöïc söï coù tính ñoàng nghò.

Vôùi Giaùm Muïc: Caùc linh muïc vaø phoù teá

72. Trong moät Giaùo hoäi ñoàng nghò, caùc Linh muïc ñöôïc môøi goïi soáng vieäc phuïc vuï cuûa mình trong moät thaùi ñoä gaàn guõi vôùi moïi ngöôøi, chaøo ñoùn vaø laéng nghe moïi ngöôøi, côûi môû vôùi phong caùch ñoàng nghò. Caùc Linh muïc "cuøng vôùi Giaùm muïc cuûa mình thaønh laäp moät Linh muïc ñoaøn duy nhaát" (LG 28) vaø coäng taùc vôùi ngaøi trong vieäc phaân ñònh caùc ñaëc suûng cuõng nhö trong vieäc ñoàng haønh vaø höôùng daãn Giaùo Hoäi ñòa phöông, ñaëc bieät quan taâm ñeán vieäc phuïc vuï söï hôïp nhaát. Hoï ñöôïc keâu goïi soáng tình huynh ñeä linh muïc vaø cuøng nhau ñoàng haønh trong coâng vieäc muïc vuï. Linh muïc ñoaøn cuõng bao goàm caùc linh muïc laø thaønh vieân cuûa caùc Tu hoäi Ñôøi soáng Thaùnh hieán vaø caùc Hieäp hoäi Ñôøi soáng Toâng ñoà, nhöõng ngöôøi laøm phong phuù noù vôùi ñaëc tính ñaëc ñieåm thuoäc ñaëc suûng cuûa hoï. Hoï, cuõng nhö caùc Linh muïc ñeán töø caùc Giaùo hoäi töï trò phöông Ñoâng, ñoäc thaân hoaëc keát hoân, caùc linh muïc cho möôïn ñeå truyeàn baù ñöùc tin (fidei donum) vaø nhöõng ngöôøi ñeán töø caùc quoác gia khaùc, ñeàu giuùp haøng giaùo só ñòa phöông côûi môû tröôùc caùc chaân trôøi cuûa toaøn theå Giaùo hoäi, trong khi caùc Linh muïc giaùo phaän giuùp caùc anh em khaùc hoøa mình vaøo lòch söû cuûa moät Giaùo phaän cuï theå, vôùi caùc truyeàn thoáng vaø söï giaøu coù veà maët tinh thaàn cuûa hoï. Baèng caùch naøy, ngay trong linh muïc ñoaøn, moät söï trao ñoåi hoàng phuùc ñích thöïc ñöôïc hieän thöïc hoùa nhaèm vieäc truyeàn giaùo. Caùc linh muïc cuõng caàn ñöôïc ñoàng haønh vaø hoã trôï, nhaát laø trong nhöõng giai ñoaïn ñaàu cuûa thöøa taùc vuï vaø trong nhöõng luùc yeáu ñuoái vaø mong manh.

73. Toâi tôù caùc maàu nhieäm cuûa Thieân Chuùa vaø cuûa Giaùo hoäi (xem LG 41), caùc phoù teá ñöôïc truyeàn chöùc "khoâng phaûi cho chöùc linh muïc, nhöng cho thöøa taùc vuï" (LG 29). Hoï thöïc hieän ñieàu naøy trong vieäc phuïc vuï baùc aùi, trong vieäc coâng boá (Lôøi Chuùa) vaø trong phuïng vuï, baøy toû, trong moïi boái caûnh xaõ hoäi vaø giaùo hoäi trong ñoù hoï hieän dieän, moái töông quan giöõa Tin Möøng ñöôïc coâng boá vaø ñôøi soáng ñöôïc soáng trong yeâu thöông, vaø coå vuõ trong toaøn theå Giaùo Hoäi moät yù thöùc vaø phong caùch phuïc vuï ñoái vôùi moïi ngöôøi, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát. Caùc chöùc naêng cuûa caùc Phoù teá raát ña daïng, nhö ñöôïc chöùng toû qua Truyeàn thoáng, lôøi caàu nguyeän phuïng vuï vaø thöïc haønh muïc vuï. Chuùng seõ ñöôïc quy ñònh roõ raøng ñeå ñaùp öùng nhu caàu cuûa moãi Giaùo hoäi ñòa phöông, ñaëc bieät ñeå ñaùnh thöùc vaø hoã trôï söï chuù yù cuûa moïi ngöôøi ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát, trong khuoân khoå moät Giaùo hoäi ñoàng nghò truyeàn giaùo vaø ñaày loøng thöông xoùt. Thöøa taùc vuï phoù teá vaãn coøn xa laï ñoái vôùi nhieàu Kitoâ höõu, cuõng bôûi vì, maëc duø ñaõ ñöôïc Vatican II phuïc hoài trong Giaùo hoäi Latinh nhö chöùc thaùnh rieâng vaø vónh vieãn (xem LG 29), vaãn chöa ñöôïc chaáp nhaän ôû moïi phaàn theá giôùi. Giaùo huaán cuûa Coâng ñoàng seõ caàn ñöôïc khaùm phaù theâm, cuõng treân cô sôû xaùc minh nhieàu kinh nghieäm ñang dieãn ra, nhöng ñaõ ñöa ra nhöõng ñoäng cô vöõng chaéc ñeå caùc Giaùo hoäi ñòa phöông khoâng trì hoaõn vieäc coå vuõ chöùc phoù teá vónh vieãn moät caùch quaûng ñaïi hôn, nhaän ra trong thöøa taùc vuï naøy moät yeáu toá quyù giaù trong söï tröôûng thaønh cuûa moät Giaùo hoäi phuïc vuï vieäc ñi theo Chuùa Gieâsu, Ñaáng ñaõ trôû thaønh toâi tôù cuûa moïi ngöôøi. Vieäc nghieân cöùu naøy cuõng seõ giuùp hieåu roõ hôn yù nghóa cuûa vieäc truyeàn chöùc phoù teá cho nhöõng ngöôøi seõ trôû thaønh linh muïc.

Söï hôïp taùc giöõa caùc thöøa taùc vieân thuï phong trong Giaùo hoäi Ñoàng nghò

74. Nhieàu laàn, trong dieãn trình Thöôïng Hoäi ñoàng, loøng bieát ôn ñaõ ñöôïc baøy toû vôùi caùc Giaùm muïc, Linh muïc vaø Phoù teá vì nieàm vui, söï daán thaân vaø söï coáng hieán maø vôùi chuùng, caùc vò ñaõ thöïc hieän vieäc phuïc vuï cuûa mình. Nhöõng khoù khaên maø caùc Muïc töû gaëp phaûi trong thöøa taùc vuï cuûa caùc vò cuõng ñaõ ñöôïc laéng nghe, lieân keát tröôùc heát vôùi caûm giaùc bò coâ laäp, coâ ñôn, cuõng nhö bò choaùng ngôïp bôûi yeâu caàu thoûa maõn moïi nhu caàu. Kinh nghieäm cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng coù theå giuùp caùc Giaùm muïc, Linh muïc vaø phoù teá taùi khaùm phaù khaû naêng ñoàng traùch nhieäm trong vieäc thi haønh thöøa taùc vuï, ñieàu naøy cuõng ñoøi hoûi söï coäng taùc vôùi caùc thaønh vieân khaùc cuûa daân Chuùa. Moät vieäc phaân boå caùc nhieäm vuï vaø traùch nhieäm roäng raõi hôn, moät söï phaân ñònh can ñaûm hôn nhöõng gì chuyeân bieät thuoäc thöøa taùc vuï thuï phong vaø ñieàu coù theå vaø phaûi ñöôïc uûy thaùc cho ngöôøi khaùc seõ taïo thuaän lôïi cho vieäc thöïc thi chöùc vuï ñoù moät caùch laønh maïnh hôn veà maët thieâng lieâng vaø muïc vuï trong moãi thöù baäc cuûa noù. Quan ñieåm naøy seõ khoâng taùc ñoäng ñeán dieãn trình ra quyeát ñònh ñöôïc ñaëc tröng bôûi moät phong caùch ñoàng nghò roõ raøng hôn. Noù cuõng seõ giuùp vöôït qua chuû nghóa giaùo só trò ñöôïc hieåu laø vieäc söû duïng quyeàn löïc vì lôïi ích rieâng cuûa mình vaø boùp meùo thaåm quyeàn cuûa Giaùo hoäi voán phuïc vuï Daân Thieân Chuùa. Noù ñöôïc phaùt bieåu, tröôùc heát, ôû vieäc laïm duïng tình duïc, kinh teá, löông taâm vaø quyeàn löïc töø phía caùc muïc töû cuûa Giaùo hoäi. "Chuû nghóa giaùo só trò, ñöôïc caû caùc linh muïc vaø giaùo daân öa chuoäng, taïo ra söï chia reõ trong cô theå giaùo hoäi kích ñoäng vaø giuùp duy trì nhieàu söï aùc ñang toàn taïi ñöôïc chuùng ta ñang toá caùo ngaøy nay" (Ñöùc Phanxicoâ, Thö göûi daân Chuùa, ngaøy 20 thaùng 8 naêm 2018).

Cuøng nhau thöïc hieän söù meänh

75. Ñeå ñaùp öùng nhu caàu cuûa coäng ñoàng vaø söù meänh, trong suoát lòch söû cuûa mình, Giaùo hoäi ñaõ khai sinh ra moät soá thöøa taùc vuï, khaùc bieät vôùi nhöõng thöøa taùc vuï thuï phong. Nhöõng thöøa taùc vuï nhö vaäy laø hình thöùc ñöôïc caùc ñaëc suûng tieáp nhaän khi chuùng ñöôïc coäng ñoàng vaø nhöõng ngöôøi coù traùch nhieäm höôùng daãn noù thöøa nhaän moät caùch coâng khai vaø ñöôïc ñaët vaøo vieäc phuïc vuï söù meänh moät caùch oån ñònh.

Moät soá nhaèm phuïc vuï coäng ñoàng Kitoâ giaùo moät caùch chuyeân bieät hôn. Ñaëc bieät coù lieân quan laø caùc thöøa taùc vuï ñaõ ñöôïc thieát laäp [instituted], ñöôïc Giaùm muïc trao ban moät laàn trong ñôøi, vôùi moät nghi thöùc cuï theå, sau khi coù söï phaân ñònh thích hôïp vaø ñaøo taïo ñaày ñuû caùc öùng vieân. Ñaây khoâng phaûi laø moät uûy nhieäm thö hay söï phaân coâng nhieäm vuï ñôn giaûn; söï trao ban thöøa taùc vuï laø moät aù bí tích ñònh hình con ngöôøi vaø xaùc ñònh caùch hoï tham gia vaøo ñôøi soáng vaø söù meänh cuûa Giaùo Hoäi. Trong Giaùo hoäi Latinh, ñoù laø thöøa taùc vuï cuûa ngöôøi ñoïc saùch vaø giuùp leã (xem Toâng thö döôùi hình thöùc töï saéc Spiritus Domini, ngaøy 10 thaùng 1 2021), vaø cuûa giaùo lyù vieân (xem Toâng thö döôùi hình thöùc Töï saéc Antiquum ministerium [thöøa taùc vuï coå xöa], ngaøy 10 thaùng 5 naêm 2021). Caùc ñieàu khoaûn vaø phöông phaùp thöïc hieän chuùng phaûi ñöôïc xaùc ñònh theo meänh leänh cuûa cô quan coù thaåm quyeàn hôïp phaùp. Caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc coù quyeàn quyeát ñònh vieäc thaønh laäp ñieàu kieän caù nhaân maø öùng vieân phaûi ñaùp öùng vaø xaây döïng loä trình ñaøo taïo ñeå tieáp caän caùc thöøa taùc vuï naøy.

76. Beân caïnh ñoù laø nhöõng thöøa taùc vuï khoâng ñöôïc thieát laäp theo nghi thöùc nhöng ñöôïc thöïc thi moät caùch oån ñònh nhôø uûy nhieäm cuûa cô quan coù thaåm quyeàn, chaúng haïn nhö thöøa taùc vuï ñieàu hôïp moät coäng ñoàng giaùo hoäi nhoû, höôùng daãn vieäc caàu nguyeän cuûa coäng ñoàng, toå chöùc caùc hoaït ñoäng baùc aùi, v.v., voán ñöôïc pheùp coù söï ña daïng lôùn lao tuøy thuoäc vaøo ñaëc ñieåm cuûa coäng ñoàng ñòa phöông. Moät ví duï veà ñieàu naøy laø caùc giaùo lyù vieân luoân chòu traùch nhieäm ôû nhieàu vuøng ôû Chaâu Phi cuûa caùc coäng ñoàng khoâng coù linh muïc. Ngay caû khi khoâng coù nghi thöùc quy ñònh, ñieàu vaãn phuø hôïp laø coâng khai trao nhieäm vuï thoâng qua moät uûy nhieäm tröôùc coäng ñoàng ñeå khuyeán khích söï coâng nhaän höõu hieäu cuûa noù. Ngoaøi ra coøn coù caùc thöøa taùc vuï ñaëc bieät, bao goàm thöøa taùc vuï Thaùnh Theå ñaëc bieät, höôùng daãn caùc phuïng vuï Chuùa nhaät khi vaéng maët Linh muïc, vieäc ñieàu haønh moät soá aù bí tích hoaëc nhöõng ñieàu khaùc. Caùc ñieàu khoaûn giaùo luaät Latinh vaø Ñoâng phöông ñaõ quy ñònh raèng, trong moät soá tröôøng hôïp, giaùo daân, nam hay nöõ, cuõng coù theå laøm thöøa taùc vieân ñaëc bieät cuûa Bí Tích Röûa Toäi. Trong heä thoáng giaùo luaät Latinh, Giaùm muïc (ñöôïc uûy quyeàn cuûa Toøa Thaùnh) coù theå uûy quyeàn hoã trôï leã cöôùi cho giaùo daân, nam hay nöõ. Döïa treân nhu caàu boái caûnh ñòa phöông, khaû naêng môû roäng vaø laøm cho nhöõng cô hoäi thi haønh thöøa taùc vuï cuûa giaùo daân naøy oån ñònh, neân ñöôïc löôïng giaù. Cuoái cuøng, coù nhöõng vieäc phuïc vuï töï phaùt, khoâng caàn theâm ñieàu kieän hoaëc söï coâng nhaän minh nhieân. Chuùng chöùng minh raèng moïi tín höõu, nhieàu caùch khaùc nhau, ñeàu tham gia vaøo söù meänh thoâng qua caùc hoàng phuùc vaø ñaëc suûng cuûa mình.

77. Phaûi daønh nhieàu cô hoäi hôn cho caùc tín höõu giaùo daân, nam cuõng nhö nöõ tham gia, ñoàng thôøi khaùm phaù caùc hình thöùc phuïc vuï vaø thöøa taùc vuï boå sung ñeå ñaùp öùng nhu caàu chaêm soùc muïc vuï cuûa thôøi ñaïi chuùng ta, treân tinh thaàn coäng taùc vaø ñoàng traùch nhieäm dò bieät hoùa. Moät caùch ñaëc bieät, moät soá nhu caàu cuï theå ñaõ xuaát hieän töø tieán trình ñoàng nghò caàn ñöôïc ñaùp öùng caùch thích hôïp vôùi caùc boái caûnh khaùc nhau:

a) vieäc tham gia roäng raõi hôn cuûa giaùo daân nam nöõ vaøo caùc dieãn trình phaân ñònh cuûa Giaùo hoäi vaø trong taát caû caùc giai ñoaïn cuûa dieãn trình ra quyeát ñònh (soaïn thaûo vaø ñöa ra vaø xaùc nhaän quyeát ñònh);

b) vieäc tieáp caän roäng raõi hôn cuûa giaùo daân nam nöõ vôùi caùc vò trí traùch nhieäm trong caùc Giaùo phaän vaø trong caùc ñònh cheá giaùo hoäi, bao goàm caùc chuûng vieän, hoïc vieän vaø caùc khoa thaàn hoïc, phuø hôïp vôùi quy ñònh hieän haønh;

c) vieäc thöøa nhaän nhieàu hôn vaø söï uûng hoä quyeát lieät hôn ñoái vôùi ñôøi soáng vaø caùc ñaëc suûng cuûa ngöôøi thaùnh hieán nam nöõ vaø vieäc söû duïng hoï trong caùc vò trí coù traùch nhieäm trong giaùo hoäi;

d) vieäc gia taêng soá löôïng giaùo daân nam nöõ coù trình ñoä ñaûm nhaän vai troø thaåm phaùn trong tieán trình giaùo luaät;

e) vieäc thöøa nhaän moät caùch höõu hieäu phaåm giaù vaø toân troïng caùc quyeàn cuûa nhöõng ngöôøi laøm vieäc vôùi tö caùch laø nhaân vieân cuûa Giaùo hoäi vaø caùc ñònh cheá cuûa Giaùo hoäi.

78. Dieãn trình ñoàng nghò ñaõ ñoåi môùi nhaän thöùc naøy: laéng nghe laø moät thaønh phaàn thieát yeáu cuûa moïi khía caïnh cuûa ñôøi soáng Giaùo hoäi: vieäc cöû haønh caùc bí tích, ñaëc bieät laø Hoøa giaûi, daïy giaùo lyù, ñaøo taïo vaø ñoàng haønh muïc vuï. Trong boái caûnh naøy, Phieân Hoïp ñaõ quan taâm ñeán ñeà nghò thaønh laäp thöøa taùc vuï laéng nghe vaø ñoàng haønh, cho thaáy nhieàu ñònh höôùng khaùc nhau. Moät soá ngöôøi phaùt bieåu moät caùch thuaän lôïi, bôûi vì moät thöøa taùc vuï nhö vaäy seõ taïo thaønh moät caùch tieân tri trong vieäc nhaán maïnh taàm quan troïng cuûa vieäc laéng nghe vaø ñoàng haønh trong coäng ñoàng. Nhöõng ngöôøi khaùc ñaõ tuyeân boá raèng laéng nghe vaø ñoàng haønh laø nhieäm vuï cuûa taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc Röûa toäi, maø khoâng caàn phaûi coù moät thöøa taùc vuï chuyeân bieät. Laïi coù nhöõng ngöôøi nhaán maïnh söï caàn thieát phaûi nghieân cöùu theâm, ví duï veà moái lieân heä giöõa thöøa taùc vuï tieàm naêng naøy vaø vieäc ñoàng haønh thieâng lieâng, huaán ñaïo muïc vuï vaø vieäc cöû haønh bí tích Hoøa giaûi. Cuõng coù ñeà nghò cho raèng thöøa taùc vuï laéng nghe vaø ñoàng haønh ñöôïc nhaém ñaëc bieät vaøo vieäc chaøo ñoùn nhöõng ngöôøi ôû beân leà coäng ñoàng giaùo hoäi vaø nhöõng ngöôøi trôû veà sau khi ñaõ boû ñi, nhöõng ngöôøi ñang tìm kieám söï thaät vaø mong muoán ñöôïc giuùp ñôõ ñeå gaëp ñöôïc Chuùa. Do ñoù, caàn phaûi tieáp tuïc phaân ñònh veà vaán ñeà naøy. Caùc boái caûnh ñòa phöông nôi nhu caàu naøy ñöôïc caûm nhaän roõ nhaát, seõ coù theå coå vuõ vieäc thöû nghieäm vaø soaïn thaûo caùc moâ hình khaû höõu ñeå bieän phaân.

Phaàn III - "Haõy Thaû löôùi"

Hoaùn caûi dieãn trình

Chuùa Gieâsu noùi vôùi caùc oâng: "Naøy caùc chuù, khoâng coù gì aên ö?" Caùc oâng traû lôøi: "Thöa khoâng." Ngöôøi baûo caùc oâng : "Cöù thaû löôùi xuoáng beân phaûi maïn thuyeàn ñi, thì seõ baét ñöôïc caù." Caùc oâng thaû löôùi xuoáng, nhöng khoâng sao keùo leân noåi, vì löôùi ñaày nhöõng caù". (Ga 21, 5-6)

79. Vieäc ñaùnh caù chöa coù keát quaû vaø baây giôø ñaõ ñeán luùc phaûi quay vaøo bôø. Nhöng moät gioïng noùi vang leân, coù thaåm quyeàn, môøi goïi hoï laøm ñieàu gì ñoù maø neáu moät mình, caùc moân ñeä seõ khoâng laøm, ñieàu naøy cho thaáy moät khaû theå maø con maét vaø taâm trí cuûa hoï khoâng theå hieåu ñöôïc: " Cöù thaû löôùi xuoáng beân phaûi maïn thuyeàn ñi, thì seõ baét ñöôïc caù." Trong tieán trình ñoàng nghò, chuùng toâi ñaõ coá gaéng laéng nghe Tieáng Noùi naøy vaø chaáp nhaän nhöõng gì noù baûo chuùng toâi. Trong caàu nguyeän vaø ñoái thoaïi huynh ñeä, chuùng toâi thöøa nhaän raèng söï phaân ñònh cuûa Giaùo hoäi, söï quan taâm ñeán caùc dieãn trình ñöa ra quyeát ñònh vaø cam keát thöïc hieän vieäc giaûi trình haønh ñoäng cuûa mình vaø ñaùnh giaù keát quaû cuûa caùc quyeát ñònh ñöôïc ñöa ra laø nhöõng thöïc haønh maø vôùi chuùng, chuùng toâi ñaùp laïi Lôøi ñaõ chæ cho chuùng toâi nhöõng con ñöôøng truyeàn giaùo.

80. Ba thöïc haønh naøy gaén boù chaët cheõ vôùi nhau. Dieãn trình ra quyeát ñònh caàn söï phaân ñònh cuûa Giaùo hoäi, moät ñieàu voán ñoøi hoûi söï laéng nghe trong baàu khoâng khí tin caäy ñöôïc söï minh baïch vaø giaûi trình hoã trôï. Söï tin töôûng phaûi hoã töông: nhöõng ngöôøi ñöa ra quyeát ñònh caàn coù khaû naêng tin töôûng vaø laéng nghe daân Chuùa, nhöõng ngöôøi caàn coù khaû naêng tin töôûng nhöõng ngöôøi thöïc thi quyeàn löïc. Vieãn kieán toaøn dieän naøy nhaán maïnh raèng moãi thöïc haønh naøy phuï thuoäc vaøo thöïc haønh khaùc vaø hoã trôï chuùng, phuïc vuï khaû naêng cuûa Giaùo hoäi trong vieäc thöïc hieän söù meänh cuûa mình. Tham gia vaøo caùc dieãn trình ñöa ra quyeát ñònh döïa vaøo söï phaân ñònh cuûa Giaùo hoäi vaø vieäc tieáp nhaän neàn vaên hoùa minh baïch, giaûi trình traùch nhieäm vaø ñaùnh giaù ñoøi hoûi phaûi coù vieäc ñaøo taïo thoûa ñaùng khoâng nhöõng mang tính kyõ thuaät maø coøn coù khaû naêng khaùm phaù neàn taûng thaàn hoïc, kinh thaùnh vaø taâm linh cuûa noù. Taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi ñeàu caàn ñöôïc ñaøo taïo veà chöùng taù, söù vuï, söï thaùnh thieän vaø phuïc vuï, voán ñeà cao tinh thaàn ñoàng traùch nhieäm. Noù mang caùc hình thöùc ñaëc thuø ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñaûm nhaän caùc vò trí traùch nhieäm hoaëc phuïc vuï söï phaân ñònh cuûa Giaùo hoäi.

Söï bieän phaân cuûa Giaùo Hoäi ñoái vôùi söù meänh

81. Ñeå coå vuõ nhöõng moái lieân heä coù khaû naêng hoã trôï vaø höôùng daãn söù meänh cuûa Giaùo hoäi, ñieàu öu tieân laø thöïc thi söï khoân ngoan Tin Möøng voán giuùp coäng ñoàng caùc toâng ñoà cuûa Gieârusalem ñoùng aán thaønh quaû cuûa bieán coá ñoàng nghò ñaàu tieân baèng nhöõng lôøi: "Vì noù xem ra toát ñoái vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn vaø vôùi chuùng toâi" (Cv 15: 28). Chính söï phaân ñònh, nhö ñöôïc thöïc hieän bôûi daân Chuùa nhaèm vaøo söù meänh, maø chuùng ta coù theå ñöôïc coi laø "giaùo hoäi". Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng maø Chuùa Cha ñaõ sai ñeán nhaân danh Chuùa Gieâsu vaø laø Ñaáng daïy doã moïi söï (x. Ga 14: 26), höôùng daãn caùc tín höõu moïi thôøi, "ñeán vôùi taát caû söï thaät" (Ga 16:13). Qua söï hieän dieän vaø haønh ñoäng lieân tuïc cuûa Ngöôøi, "Truyeàn thoáng baét nguoàn töø caùc Toâng ñoà, ñöôïc phaùt trieån trong Giaùo hoäi" (DV 8). Keâu caàu aùnh saùng Ngöôøi, daân Chuùa, chia seû chöùc naêng ngoân söù cuûa Chuùa Kitoâ (xem LG 12), "tìm caùch bieän phaân trong caùc bieán coá, yeâu caàu vaø nguyeän voïng trong ñoùn hoï cuøng tham gia vôùi nhöõng ngöôøi khaùc cuûa thôøi ñaïi chuùng ta, ñaâu laø caùc daáu hieäu ñích thöïc cho thaáy söï hieän dieän hay keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa" (GS 11). Söï phaân ñònh naøy söû duïng taát caû caùc ôn khoân ngoan maø Chuùa phaân phaùt trong Giaùo hoäi vaø baét nguoàn töø caûm thöùc ñöùc tin ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn truyeàn ñaït cho taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc Röûa toäi. Vôùi tinh thaàn naøy ñôøi soáng cuûa Giaùo hoäi ñoàng nghò truyeàn giaùo phaûi ñöôïc hieåu laïi vaø ñònh höôùng laïi.

82. Söï phaân ñònh cuûa Giaùo Hoäi khoâng phaûi laø moät kyõ thuaät toå chöùc, nhöng laø moät thöïc haønh thieâng lieâng caàn ñöôïc soáng trong ñöùc tin. Noù ñoøi hoûi töï do noäi taâm, khieâm toán, caàu nguyeän, tin töôûng laãn nhau, côûi môû ñoái vôùi söï môùi meû vaø phoù thaùc cho yù muoán cuûa Thieân Chuùa. Ñoù khoâng bao giôø laø söï khaúng ñònh moät quan ñieåm baûn thaân hoaëc nhoùm, noù cuõng khoâng daãn ñeán vieäc toång hôïp ñôn giaûn caùc yù kieán caù nhaân; moãi ngöôøi, noùi theo löông taâm, môû loøng laéng nghe nhöõng gì ngöôøi khaùc coù löông taâm chia seû, nhö theá cuøng nhau coá gaéng nhaän ra "ñieàu Chuùa Thaùnh Thaàn noùi vôùi caùc Giaùo hoäi" (Kh 2: 7). Döï öùng söï ñoùng goùp cuûa taát caû nhöõng ngöôøi coù lieân quan, vieäc bieän phaân cuûa Giaùo hoäi ñoàng thôøi laø moät ñieàu kieän vaø moät bieåu thöùc öu tuyeån cuûa tính ñoàng nghò, trong ñoù söï hieäp thoâng, söù meänh vaø söï tham gia ñöôïc ñem ra soáng vôùi nhau. Söï bieän phaân caøng phong phuù hôn khi moïi ngöôøi ñöôïc laéng nghe nhieàu hôn. Vì lyù do naøy, ñieàu caàn thieát laø coå vuõ söï tham gia roäng raõi vaøo caùc tieán trình phaân ñònh, ñaëc bieät quan taâm ñeán söï tham gia cuûa nhöõng ngöôøi bò gaït ra ngoaøi leà coäng ñoàng Kitoâ giaùo vaø xaõ hoäi.

83. Laéng nghe Lôøi Chuùa laø ñieåm khôûi ñaàu vaø tieâu chuaån cuûa moïi söï phaân ñònh cuûa Giaùo hoäi. Thaät vaäy, Kinh Thaùnh chöùng thöïc raèng Thieân Chuùa ñaõ noùi vôùi Daân Ngöôøi, ñeán möùc ban cho chuùng ta Chuùa Gieâsu laø söï vieân maõn cuûa moïi Maëc khaûi (xem DV 2), vaø Kinh thaùnh chæ ra nhöõng nôi chuùng ta coù theå laéng nghe gioïng noùi cuûa Ngöôøi. Thieân Chuùa giao tieáp vôùi chuùng ta tröôùc heát trong phuïng vuï, vì chính Chuùa Kitoâ noùi "khi Saùch Thaùnh ñöôïc ñoïc trong Giaùo Hoäi" (SC 7). Thieân Chuùa phaùn qua Truyeàn Thoáng soáng ñoäng cuûa Giaùo Hoäi, huaán quyeàn cuûa Giaùo Hoäi, vieäc suy nieäm Kinh Thaùnh cuûa caù nhaân vaø coäng ñoàng vaø vieäc thöïc haønh loøng ñaïo ñöùc bình daân. Thieân Chuùa tieáp tuïc toû mình qua tieáng keâu cuûa ngöôøi ngheøo vaø nhöõng bieán coá trong lòch söû nhaân loaïi. Moät laàn nöõa, Thieân Chuùa giao tieáp vôùi Daân Ngöôøi qua caùc yeáu toá cuûa saùng theá, maø chính hieän höõu cuûa noù nhaéc tôùi haønh ñoäng cuûa Ñaáng Taïo Hoùa vaø ñöôïc laáp ñaày bôûi söï hieän dieän cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng ban söï soáng. Cuoái cuøng, Thieân Chuùa cuõng leân tieáng trong löông taâm caù nhaân cuûa moãi ngöôøi voán laø "coát loõi bí maät nhaát vaø laø cung thaùnh cuûa con ngöôøi, nôi con ngöôøi thaáy mình ôû moät mình vôùi Thieân Chuùa, gioïng noùi cuûa noù vang voïng trong nhöõng taàng saâu thaúm cuûa hoï" (GS 16). Söï phaân ñònh cuûa Giaùo Hoäi ñoøi hoûi söï phaân ñònh lieân tuïc vieäc chaêm soùc vaø ñaøo taïo löông taâm cuõng nhö söï tröôûng thaønh cuûa caûm thöùc ñöùc tin, ñeå khoâng bò xao laõng taïi baát cöù nôi naøo Thieân Chuùa noùi vaø gaëp gôõ Daân Ngöôøi.

84. Caùc böôùc phaân ñònh cuûa Giaùo Hoäi coù theå ñöôïc trình baøy theo nhieàu caùch khaùc nhau, tuøy theo ñòa ñieåm vaø truyeàn thoáng. Cuõng treân cô sôû kinh nghieäm ñoàng nghò, coù theå xaùc ñònh moät soá yeáu toá chính khoâng theå thieáu:

a) söï trình baøy roõ raøng veà ñoái töôïng cuûa söï phaân ñònh vaø vieäc cung caáp thoâng tin vaø coâng cuï ñaày ñuû ñeå hieåu noù;

b) thôøi gian thuaän tieän ñeå chuaån bò baèng vieäc caàu nguyeän, laéng nghe Lôøi Chuùa vaø suy gaãm veà chuû ñeà naøy;

c) Moät thieân höôùng töï do trong noäi boä ñoái vôùi lôïi ích cuûa chính mình, caû caù nhaân laãn nhoùm, cam keát tìm kieám lôïi ích chung;

d) chaêm chuù vaø toân troïng laéng nghe lôøi noùi cuûa moïi ngöôøi;

e) vieäc tìm kieám söï ñoàng thuaän roäng raõi nhaát coù theå, ñieàu naøy seõ xuaát hieän thoâng qua nhöõng gì "laøm taâm hoàn böøng böøng" nhieàu nhaát (xem Lc 24:32), khoâng che giaáu nhöõng xung ñoät vaø khoâng tìm kieám söï thoûa hieäp ôû bình dieän thaáp nhaát;

f) vieäc xaây döïng bôûi nhöõng ngöôøi daãn ñaàu dieãn trình ñaït ñöôïc söï ñoàng thuaän vaø trình baøy cho taát caû nhöõng ngöôøi tham gia, ñeå hoï coù theå baøy toû lieäu hoï coù nhaän ra mình trong ñoù hay khoâng.

Treân neàn taûng cuûa söï phaân ñònh, quyeát ñònh thích hôïp seõ chín muøi ñoøi hoûi söï tuaân theo cuûa moïi ngöôøi, ngay caû khi yù kieán cuûa moät ngöôøi chöa ñöôïc chaáp nhaän vaø moät thôøi gian tieáp nhaän trong coäng ñoàng, moät ñieàu coù theå daãn ñeán vieäc kieåm tra vaø ñaùnh giaù tieáp theo.

85. Vieäc bieän phaân luoân dieãn ra trong moät boái caûnh cuï theå, maø caùc tính phöùc taïp vaø ñaëc thuø cuûa noù caàn ñöôïc naém vöõng moät caùch troïn veïn bao nhieâu coù theå. Ñeå söï phaân ñònh coù tính "Giaùo hoäi" moät caùch höõu hieäu, caàn phaûi söû duïng nhöõng phöông tieän caàn thieát, trong ñoù, vieäc chuù giaûi thoûa ñaùng caùc baûn vaên Kinh thaùnh, chaúng haïn nhö giuùp giaûi thích vaø hieåu chuùng baèng caùch traùnh caùc caùch tieáp caän phieán dieän hoaëc cöïc ñoan; moät söï hieåu bieát veà caùc Giaùo phuï, veà Truyeàn thoáng vaø veà caùc giaùo huaán cuûa thaåm quyeàn, tuøy theo möùc ñoä thaåm quyeàn khaùc nhau cuûa chuùng; söï ñoùng goùp cuûa nhöõng caùc khoa thaàn hoïc khaùc nhau; nhöõng ñoùng goùp cuûa khoa hoïc nhaân vaên, lòch söû, xaõ hoäi vaø haønh chính, maø neáu khoâng coù chuùng, ta khoâng theå bieát moät caùch nghieâm tuùc boái caûnh trong ñoù vaø theo ñoù vieäc bieän phaân dieãn ra.

86. Trong Giaùo hoäi coù raát nhieàu caùch tieáp caän vaø phöông phaùp phaân ñònh ñöôïc thieát laäp raát toát. Söï ña daïng naøy laø moät söï phong phuù: vôùi söï thích öùng phuø hôïp vôùi caùc boái caûnh khaùc nhau, nhieàu caùch tieáp caän coù theå mang laïi hieäu quaû. Xuaát phaùt töø söù meänh chung, ñieàu quan troïng laø böôùc vaøo moät cuoäc ñoái thoaïi thaân tình, khoâng ñaùnh maát nhöõng ñieåm chuyeân bieät cuûa moãi ngöôøi vaø khoâng cöùng ngaéc coá ñònh trong caùch tieán haønh cuûa noù. Trong caùc Giaùo hoäi ñòa phöông, baét ñaàu töø caùc coäng ñoàng giaùo hoäi vaø giaùo xöù nhoû, ñieàu thieát yeáu laø cung caáp caùc cô hoäi ñaøo taïo nhaèm truyeàn baù vaø nuoâi döôõng neàn vaên hoùa bieän phaân cuûa Giaùo Hoäi ñeå truyeàn giaùo, ñaëc bieät ñoái vôùi nhöõng ngöôøi giöõ vai troø coù traùch nhieäm. Ñieàu quan troïng khoâng keùm laø quan taâm ñeán vieäc huaán luyeän nhöõng baïn ñoàng haønh hoaëc ngöôøi hoã trôï, nhöõng ngöôøi maø söï ñoùng goùp cuûa hoï thöôøng raát quan troïng trong vieäc thöïc hieän caùc tieán trình bieän phaân.

Caáu truùc cuûa dieãn trình ra quyeát ñònh

87. Trong Giaùo hoäi ñoàng nghò, "toaøn theå coäng ñoàng, trong söï ña daïng töï do vaø phong phuù cuûa caùc thaønh vieân, ñöôïc trieäu taäp ñeå caàu nguyeän, laéng nghe, phaân tích, ñoái thoaïi, phaân ñònh vaø tö vaán trong vieäc thöïc hieän caùc quyeát ñònh" (ITC, n. 68) cho vieäc truyeàn giaùo. Coå vuõ vieäc tham gia roäng raõi nhaát coù theå vaøo moïi vieäc daân Chuùa trong dieãn trình ñöa ra quyeát ñònh laø caùch hieäu quaû nhaát ñeå coå vuõ moät Giaùo hoäi ñoàng nghò.

Thöïc theá, neáu ñuùng laø tính ñoàng nghò xaùc ñònh modus vivendi et operandi [phöông caùch soáng vaø hoaït ñoäng] voán laø ñaëc tính cuûa Giaùo hoäi, ñoàng thôøi chæ ra moät thöïc haønh thieát yeáu trong vieäc hoaøn thaønh söù meänh cuûa noù: bieän phaân, ñaït ñöôïc söï ñoàng thuaän, quyeát ñònh thoâng qua vieäc thöïc hieän caùc cô caáu vaø caùc toå chöùc cuûa tính ñoàng nghò.

88. Coäng ñoaøn moân ñeä ñöôïc Chuùa trieäu taäp vaø sai ñi khoâng phaûi laø moät chuû theå ñoäc daïng vaø voâ ñònh hình. Ñoù laø Thaân Theå cuûa Ngöôøi vôùi nhieàu chi theå khaùc nhau, moät chuû theå coäng ñoàng lòch söû trong ñoù Nöôùc Thieân Chuùa xuaát hieän nhö moät "haït gioáng vaø khôûi ñaàu" ñeå phuïc vuï cho söï xuaát hieän cuûa Nöôùc Thieân Chuùa trong toaøn theå gia ñình nhaân loaïi (xem LG 5). Caùc Giaùo phuï ñaõ suy tö veà baûn chaát hieäp thoâng cuûa söù meänh daân Chuùa thoâng qua ba ñieàu nihil sine [khoâng gì neáu khoâng]: "khoâng coù gì neáu khoâng coù Giaùm muïc" (Thaùnh Inhaxioâ thaønh An-ti-oâ-ki-a, Thö göûi Trallesi, 2.2), "khoâng coù gì neáu khoâng coù lôøi khuyeân cuûa caùc Tröôûng laõo, khoâng coù gì neáu khoâng coù söï ñoàng yù cuûa ngöôøi daân" (Thaùnh Cyprianoâ thaønh Carthage, Thö 14.4). Nôi naøo luaän lyù nihil sine naøy bò phaù vôõ, caên tính cuûa Giaùo Hoäi bò lu môø vaø söù meänh cuûa Giaùo hoäi bò öùc cheá.

89. Cam keát coå vuõ söï tham gia treân cô sôû ñoàng traùch nhieäm dò bieät hoùa thuoäc khuoân khoå giaùo hoäi hoïc naøy. Moãi thaønh vieân cuûa coäng ñoàng phaûi ñöôïc toân troïng, ñaùnh giaù cao khaû naêng vaø naêng khieáu cuûa mình trong vieãn aûnh ñöa ra quyeát ñònh chung. Caùc hình thöùc trung gian ñònh cheá caàn thieát ít nhieàu ñöôïc leân caáu truùc ít hay nhieàu trong moái töông quan vôùi quy moâ cuûa coäng ñoàng. Luaät leä hieän haønh ñaõ quy ñònh veà caùc cô quan tham gia ôû caùc bình dieän khaùc nhau, ñieàu naøy seõ ñöôïc taøi lieäu ñeà caäp sau.

90. Ñeå taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho hoaït ñoäng cuûa noù, ñieàu coù veû thích hôïp laø suy gaãm veà söï khôùp noái cuûa caùc dieãn trình ra quyeát ñònh. Vieäc vöøa noùi thöôøng bao goàm giai ñoaïn xöû lyù hoaëc höôùng daãn "nhôø coâng vieäc phaân ñònh, tham vaán vaø hôïp taùc chung" (ITC, soá 69), voán thoâng tri vaø hoã trôï cho vieäc ra quyeát ñònh tieáp theo, moät traùch nhieäm cuûa cô quan coù naêng quyeàn. Khoâng coù söï caïnh tranh hay töông phaûn giöõa hai giai ñoaïn, nhöng vôùi söï khôùp noái chuùng, chuùng goùp phaàn baûo ñaûm ñieàu naøy: caùc quyeát ñònh ñöôïc ñöa ra laø keát quaû cuûa söï vaâng phuïc cuûa moïi ngöôøi ñoái vôùi nhöõng gì Chuùa muoán cho Giaùo hoäi cuûa Ngöôøi. Vì lyù do naøy, caàn phaûi coå vuõ caùc thuû tuïc nhaèm laøm cho höõu hieäu tính hoã töông qua laïi giöõa coäng ñoàng vaø nhöõng ngöôøi chuû trì, trong baàu khoâng khí côûi môû vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn vaø tin töôûng laãn nhau, ñeå tìm kieám söï ñoàng thuaän coù theå nhaát trí. Dieãn trình naøy cuõng phaûi bao goàm giai ñoaïn thöïc hieän quyeát ñònh vaø ñaùnh giaù quyeát ñònh ñoù, trong ñoù chöùc naêng cuûa caùc chuû theå tham gia, moät laàn nöõa, ñöôïc khôùp noái vôùi caùc phöông thöùc môùi.

91. Coù nhöõng tröôøng hôïp luaät leä hieän haønh quy ñònh raèng, tröôùc khi ñöa ra quyeát ñònh, thaåm quyeàn coù nghóa vuï thöïc hieän vieäc tham vaán. Thaåm quyeàn muïc vuï coù nhieäm vuï laéng nghe nhöõng ngöôøi tham gia vaøo cuoäc tham vaán vaø do ñoù, khoâng coøn coù theå haønh ñoäng nhö theå khoâng laéng nghe hoï. Do ñoù, nhöõng ngöôøi coù thaåm quyeàn seõ khoâng ñi treäch khoûi caùc hoa traùi cuûa moät tham vaán tuy taïo ra söï nhaát trí nhöng khoâng coù lyù leõ thuyeát phuïc (xem Boä Giaùo luaät, ñieàu 127, ~ 2, 2; Boä Giaùo luaät caùc Giaùo hoäi Ñoâng phöông ñieàu 934, ~ 2, 3). Nhö trong baát cöù coäng ñoàng naøo soáng theo coâng lyù, trong Giaùo Hoäi, vieäc thöïc thi thaåm quyeàn khoâng heä ôû vieäc aùp ñaët moät yù chí ñoäc ñoaùn. Baèng nhieàu caùch thöùc khaùc nhau trong ñoù noù ñöôïc thöïc thi, noù luoân phuïc vuï söï hieäp thoâng vaø chaáp nhaän söï thaät cuûa Chuùa Kitoâ, trong ñoù vaø höôùng tôùi ñoù, Chuùa Thaùnh Thaàn höôùng daãn chuùng ta trong nhöõng thôøi ñieåm vaø boái caûnh khaùc nhau (xem Ga 14:16).

92. Trong moät Giaùo hoäi ñoàng nghò, thaåm quyeàn ra quyeát ñònh cuûa Giaùm muïc, cuûa Hieäp ñoaøn Giaùm muïc vaø cuûa Giaùm muïc Roâma laø khoâng theå chuyeån nhöôïng, vì noù baét nguoàn töø cô caáu phaåm traät cuûa Giaùo Hoäi ñöôïc Chuùa Kitoâ thieát laäp ñeå phuïc vuï söï hieäp nhaát vaø toân troïng söï ña daïng hôïp phaùp (xem LG13). Tuy nhieân, noù khoâng phaûi laø voâ ñieàu kieän: moät ñònh höôùng xuaát hieän trong dieãn trình tham vaán nhö keát quaû cuûa söï phaân ñònh ñuùng ñaén, ñaëc bieät neáu ñöôïc thöïc hieän bôûi caùc cô quan tham gia, laø khoâng theå boû qua. Do ñoù, ñieàu khoâng thích ñaùng laø ñaët caùc yeáu toá tham khaûo vaø nghò baøn (deliberation) lieân heä tôùi vieäc ñaït tôùi moät quyeát ñònh ôû theá ñoái laäp nhau: trong Giaùo hoäi vieäc nghò baøn dieãn ra vôùi söï giuùp ñôõ cuûa moïi ngöôøi vaø khoâng bao giôø laïi khoâng coù nhöõng ngöôøi maø vieäc cai quaûn muïc vuï cuûa hoï cho pheùp hoï tieáp nhaän moät quyeát ñònh theo chöùc vuï cuûa hoï. Vì lyù do naøy, coâng thöùc taùi dieãn trong Boä Giaùo luaät noùi ñeán vieäc boû phieáu "chæ mang tính tö vaán" (tantum Consultivum), caàn ñöôïc xem xeùt laïi ñeå loaïi boû nhöõng ñieåm mô hoà coù theå xaûy ra. Do ñoù, vieäc xem ra thích ñaùng laø duyeät laïi caùc chuaån möïc giaùo luaät theo phöông thöùc ñoàng nghò, nhaèm laøm roõ caû söï khaùc bieät cuõng nhö söï khôùp noái giöõa tham vaán vaø nghò baøn vaø laøm saùng toû traùch nhieäm cuûa nhöõng ngöôøi tham gia vaøo dieãn trình ra quyeát ñònh ôû caùc chöùc naêng khaùc nhau.

93. Quan taâm ñeán söï phaùt trieån coù traät töï vaø coù traùch nhieäm roõ raøng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi tham gia laø nhöõng yeáu toá quan troïng mang laïi hieäu quaû cho dieãn trình ra quyeát ñònh theo caùch döï tính ôû ñaây :

a) Moät caùch rieâng, tuøy thuoäc thaåm quyeàn laø vieäc xaùc ñònh roõ raøng ñoái töôïng cuûa vieäc tham vaán vaø nghò baøn cuõng nhö ngöôøi chòu traùch nhieäm ñöa ra quyeát ñònh; xaùc ñònh nhöõng ngöôøi caàn ñöôïc tö vaán, cuõng döïa treân caùc naêng quyeàn chuyeân bieät hoaëc vieäc can döï vaøo vaán ñeà naøy; ñaûm baûo raèng taát caû nhöõng ngöôøi tham gia coù quyeàn truy caäp moät caùch höõu hieäu vaøo caùc thoâng tin lieân quan ñeå hoï coù theå hình thaønh caùc yù kieán ñöôïc caân nhaéc kyõ löôõng cuûa rieâng hoï;

b) nhöõng ngöôøi baøy toû yù kieán cuûa mình trong moät cuoäc tö vaán, vôùi tö caùch caù nhaân hoaëc theo tö caùch thaønh vieân cuûa moät taäp theå, coù traùch nhieäm: ñöa ra yù kieán chaân thaønh vaø trung thöïc, khoa hoïc vaø hôïp löông taâm; toân troïng tính baûo maät cuûa thoâng tin nhaän ñöôïc; ñöa ra moät caùch trình baøy roõ raøng quan ñieåm cuûa mình, xaùc ñònh nhöõng ñieåm chính, ñeå thaåm quyeàn, neáu quyeát ñònh khaùc vôùi yù kieán nhaän ñöôïc, coù theå giaûi thích hoï ñaõ xeùt ñeán ñieàu naøy trong khi nghò baøn;

c) moät khi thaåm quyeàn coù naêng quyeàn ñaõ ra quyeát ñònh, sau khi ñaõ toân troïng dieãn trình tham vaán vaø baøy toû roõ raøng lyù do cuûa noù, moïi ngöôøi, vì moái daây hieäp thoâng hieäp nhaát nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc Röûa toäi, phaûi toân troïng quyeát ñònh ñoù vaø thöïc thi noù, ngay caû khi noù khoâng phuø hôïp vôùi quan ñieåm cuûa mình maø khoâng aûnh höôûng ñeán nghóa vuï tham gia moät caùch trung thöïc vaøo giai ñoaïn ñaùnh giaù.

Luoân luoân vaãn coù khaû theå khieáu naïi leân thaåm quyeàn cao hôn theo nhöõng caùch thöùc ñöôïc luaät leä quy ñònh.

94. Vieäc thöïc thi ñuùng ñaén vaø kieân quyeát caùc tieán trình ra quyeát ñònh theo loái ñoàng nghò seõ goùp phaàn vaøo söï tieán boä cuûa daân Chuùa theo vieãn aûnh tham gia, ñaëc bieät thoâng qua caùc hoøa giaûi ñònh cheá ñöôïc quy ñònh bôûi giaùo luaät, ñaëc bieät laø caùc cô quan tham gia. Khoâng coù nhöõng thay ñoåi cuï theå trong ngaén haïn, vieãn kieán veà moät Giaùo hoäi ñoàng nghò seõ khoâng ñaùng tin caäy vaø ñieàu naøy seõ khieán caùc thaønh vieân daân Chuùa xa rôøi con ñöôøng ñoàng nghò maø hoï töøng ruùt tæa ñöôïc söùc maïnh vaø hy voïng. Tuøy thuoäc caùc giaùo hoäi ñòa phöông tìm ra nhöõng caùch thích hôïp ñeå thöïc thi nhöõng thay ñoåi naøy.

Minh baïch, traùch nhieäm giaûi trình, ñaùnh giaù

95. Vieäc ra quyeát ñònh khoâng keát thuùc dieãn trình phaân ñònh. Noù phaûi ñi keøm vaø tieáp theo laø thöïc haønh giaûi trình vaø ñaùnh giaù, treân tinh thaàn minh baïch ñöôïc linh höùng töø caùc tieâu chuaån Tin Möøng. Giaûi trình thöøa taùc vuï cuûa mình vôùi coäng ñoàng laø truyeàn thoáng coå xöa nhaát, coù töø thôøi Giaùo hoäi Toâng ñoà. Chöông 11 cuûa Coâng vuï Caùc Toâng Ñoà cho ta moät ñieån hình veà ñieàu naøy: Khi Pheâroâ trôû veà Gieârusalem sau khi röûa toäi cho Coùc-neâ-li-oâ, moät ngöôøi ngoaïi giaùo, "Caùc tín höõu ñöôïc caét bì khieån traùch ngaøi raèng: "OÂng ñaõ vaøo nhaø nhöõng ngöôøi khoâng ñöôïc caét bì vaø oâng aên chung vôùi hoï!'" (Cv 11:2-3). Pheâroâ ñaùp laïi baèng moät caâu chuyeän giaûi trình lyù do cho haønh ñoäng cuûa mình.

96. Ñaëc bieät, lieân quan ñeán tính minh baïch, nhu caàu xuaát hieän caàn laøm saùng toû veà yù nghóa cuûa noù baèng caùch noái keát noù vôùi moät loaït caùc thuaät ngöõ nhö söï thaät, loøng trung thaønh, söï roõ raøng, trung thöïc, lieâm chính, maïch laïc, baùc boû söï môø aùm, ñaïo ñöùc giaû vaø mô hoà, khoâng coù ñoäng cô thaàm kín. Moái phuùc Tin Möøng cuûa ngöôøi coù taâm hoàn trong saïch (xem Mt 5:8), meänh leänh phaûi "ñôn sô nhö chim boà caâu" (Mt 10:16), vaø lôøi cuûa Toâng Ñoà Phaoloâ ñaõ ñöôïc nhaéc laïi: "chuùng toâi khöôùc töø nhöõng caùch haønh ñoäng aùm muoäi, ñaùng xaáu hoå, vaø khoâng duøng möu moâ maø xöû trí, cuõng chaúng xuyeân taïc lôøi Thieân Chuùa; nhöng chuùng toâi giaõi baøy söï thaät, vaø baèng caùch ñoù, chuùng toâi ñeå cho löông taâm moïi ngöôøi pheâ phaùn tröôùc maët Thieân Chuùa chuùng toâi ñaõ töø choái giaû vôø ñaùng xaáu hoå, khoâng haønh xöû xaûo quyeät hoaëc xuyeân taïc lôøi Chuùa, nhöng coâng khai loan baùo söï thaät vaø trình dieän tröôùc löông taâm moãi ngöôøi, tröôùc söï chöùng kieán cuûa Thieân Chuùa" (2 Cr 4:2). Do ñoù, hoï ñaõ nhaéc ñeán moät thaùi ñoä cô baûn, baét nguoàn töø Saùch Thaùnh, chöù khoâng phaûi laø moät loaït caùc thuû tuïc hay ñoøi hoûi haønh chính hoaëc quaûn lyù.

Tính minh baïch, theo nghóa ñuùng ñaén cuûa Tin Möøng, khoâng laøm toån haïi ñeán söï toân troïng tính tö rieâng vaø bí maät, baûo veä con ngöôøi, nhaân phaåm vaø caùc quyeàn cuûa hoï thaäm chí caû trong caùc khieáu naïi khoâng chính ñaùng cuûa chính quyeàn daân söï. Tuy nhieân, tính tö rieâng khoâng bao giôø coù theå bieän minh nhöõng thöïc haønh traùi ngöôïc vôùi Tin Möøng hoaëc trôû thaønh caùi côù ñeå qua maët hoaëc che ñaäy nhöõng haønh ñoäng ñeå choáng laïi caùi aùc. Duø sao, lieân quan ñeán bí maät toøa giaûi toäi, "aán tín bí tích laø toái caàn vaø khoâng coù quyeàn löïc con ngöôøi naøo coù quyeàn taøi phaùn hoaëc ñöa ra baát cöù yeâu saùch naøo choáng laïi noù" (Ñöùc Phanxicoâ, Baøi phaùt bieåu vôùi nhöõng ngöôøi tham gia Khoùa XXX veà Toøa Trong do Toøa AÂn Giaûi toå chöùc, ngaøy 29 thaùng 3 naêm 2019).

97. Thaùi ñoä minh baïch, theo nghóa vöøa neâu, caáu thaønh moät caùch baûo veä söï tín thaùc vaø tính khaû tín maø moät Giaùo hoäi ñoàng nghò, löu yù tôùi caùc moái lieân heä, khoâng theå coù neáu khoâng coù noù. Khi loøng tin bò xaâm phaïm, nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái nhaát vaø deã bò toån thöông nhaát phaûi gaùnh chòu haäu quaû. Nôi naøo Giaùo hoäi ñöôïc tin töôûng, thöïc haønh minh baïch, giaûi trình vaø ñaùnh giaù goùp phaàn cuûng coá noù vaø thaäm chí coøn laø moät yeáu toá quan troïng hôn trong ñoù ñoä khaû tín cuûa Giaùo Hoäi phaûi ñöôïc xaây döïng laïi. Ñieàu naøy ñaëc bieät quan troïng trong vieäc baûo veä treû vò thaønh nieân vaø nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông (baûo veä an toaøn).

98. Duø sao ñi nöõa, nhöõng thöïc haønh naøy goùp phaàn baûo ñaûm söï trung thaønh cuûa Giaùo hoäi ñoái vôùi söù meänh cuûa chính mình. Vieäc thieáu vaéng chuùng laø moät trong nhöõng haäu quaû cuûa chuû nghóa giaùo só trò vaø ñoàng thôøi thuùc ñaåy noù. Noù döïa treân giaû ñònh ngaàm cho raèng nhöõng ngöôøi coù thaåm quyeàn trong Giaùo Hoäi khoâng phaûi giaûi trình veà nhöõng haønh ñoäng vaø quyeát ñònh cuûa mình, nhö theå hoï bieät laäp hoaëc ñöùng treân phaàn coøn laïi cuûa Daân Thieân Chuùa. Söï minh baïch vaø giaûi trình khoâng neân chæ ñöôïc keâu goïi khi lieân quan ñeán laïm duïng tình duïc, taøi chính vaø caùc haønh vi laïm duïng khaùc. Noù cuõng lieân quan tôùi loái soáng cuûa caùc Muïc töû, caùc keá hoaïch muïc vuï, caùc phöông phaùp truyeàn giaûng tin möøng vaø nhöõng caùch trong ñoù, Giaùo hoäi toân troïng phaåm giaù cuûa con ngöôøi, chaúng haïn lieân quan ñeán ñieàu kieän laøm vieäc trong caùc ñònh cheá cuûa mình.

99. Neáu Giaùo hoäi ñoàng nghò muoán ñöôïc chaøo ñoùn, vieäc giaûi trình phaûi trôû thaønh thöïc haønh bình thöôøng ôû moïi bình dieän. Tuy nhieân, nhöõng ngöôøi coù vai troø quyeàn löïc coù traùch nhieäm lôùn hôn trong phöông dieän naøy vaø ñöôïc keâu goïi giaûi trình vôùi Thieân Chuùa vaø Daân Ngöôøi. Neáu trong nhieàu theá kyû thöïc haønh giaûi trình vôùi beà treân ñaõ ñöôïc duy trì thì chieàu kích giaûi trình maø thaåm quyeàn ñöôïc keâu goïi cung öùng cho coäng ñoàng phaûi ñöôïc khoâi phuïc. Caùc ñònh cheá vaø thuû tuïc ñöôïc cuûng coá trong kinh nghieäm ñôøi soáng thaùnh hieán (nhö tu nghò, caùc cuoäc vieáng thaêm theo giaùo luaät, v.v.), coù theå laø moät nguoàn gaây caûm höùng veà khía caïnh naøy.

100. Caùc cô caáu vaø hình thöùc ñaùnh giaù thöôøng xuyeân cung caùch trong ñoù caùc traùch nhieäm thöøa taùc thuoäc moïi loaïi ñöôïc thöïc hieän cuõng toû ra caàn thieát. Vieäc ñaùnh giaù khoâng caáu thaønh moät phaùn xeùt veà con ngöôøi: ñuùng hôn, noù cho pheùp chuùng ta laøm noåi baät nhöõng khía caïnh vaø lónh vöïc tích cöïc coù theå caûi thieän trong caùc haønh ñoäng cuûa nhöõng ngöôøi coù traùch nhieäm thöøa taùc vaø giuùp Giaùo hoäi hoïc hoûi kinh nghieäm, ñieàu chænh laïi caùc keá hoaïch haønh ñoäng vaø luoân chuù yù ñeán tieáng noùi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, taäp trung söï chuù yù vaøo keát quaû cuûa caùc quyeát ñònh lieân quan ñeán söù meänh.

101. Ngoaøi vieäc tuaân theo nhöõng gì ñaõ ñöôïc caùc quy taéc giaùo luaät döï kieán veà caùc tieâu chuaån vaø caùc cô cheá kieåm soaùt, caùc Giaùo hoäi ñòa phöông, vaø ñaëc bieät laø caùc nhoùm cuûa hoï, coù traùch nhieäm xaây döïng moät caùch ñoàng nghò caùc hình thöùc vaø thuû tuïc giaûi trình vaø ñaùnh giaù höõu hieäu vaø phuø hôïp vôùi tính ña daïng cuûa boái caûnh, baét ñaàu töø khuoân khoå phaùp lyù daân söï, nhöõng kyø voïng chính ñaùng cuûa xaõ hoäi vaø söï saün coù thöïc teá cuûa chuyeân moân lieân quan. Trong coâng vieäc naøy phaûi daønh öu tieân cho caùc phöông phaùp ñaùnh giaù coù söï tham gia, naâng cao kyõ naêng cuûa nhöõng ngöôøi, ñaëc bieät caùc giaùo daân, nhöõng ngöôøi thöôøng quen thuoäc hôn vôùi caùc dieãn trình giaûi trình vaø ñaùnh giaù vaø thöïc haønh moät vieäc phaân ñònh caùc thöïc haønh toát voán coù saün trong xaõ hoäi daân söï ñòa phöông, ñieàu chænh chuùng cho phuø hôïp boái caûnh giaùo hoäi. Caùch trong ñoù vieäc giaûi trình vaø ñaùnh giaù ñöôïc thöïc hieän ôû bình dieän ñòa phöông naèm trong phaïm vi baùo caùo ñöôïc trình baøy trong caùc chuyeán thaêm ad limina.

102. Ñaëc bieät, döôùi nhöõng hình thöùc phuø hôïp vôùi nhöõng boái caûnh khaùc nhau, döôøng nhö caàn phaûi ñaûm baûo ít nhaát:

a) vieäc vaän haønh höõu hieäu cuûa caùc Hoäi ñoàng Kinh teá;

b) söï tham gia höõu hieäu cuûa daân Chuùa, ñaëc bieät laø nhöõng thaønh vieân coù naêng löïc nhaát, trong vieäc laäp keá hoaïch muïc vuï vaø kinh teá;

c) vieäc chuaån bò vaø xuaát baûn (phuø hôïp vôùi boái caûnh ñòa phöông vaø khaû naêng tieáp caän höõu hieäu) baùo caùo taøi chính haøng naêm, neáu coù theå, ñöôïc chöùng nhaän bôûi kieåm toaùn vieân beân ngoaøi, nhöõng ngöôøi laøm cho vieäc quaûn lyù taøi saûn vaø nguoàn taøi chính cuûa Giaùo hoäi vaø caùc ñònh cheá cuûa noù ñöôïc minh baïch;

d) vieäc chuaån bò vaø coâng boá baùo caùo haøng naêm veà vieäc thöïc hieän söù meänh, trong ñoù cuõng bao goàm moät minh hoïa veà caùc saùng kieán ñöôïc thöïc hieän trong lónh vöïc baûo veä an toaøn (baûo veä treû vò thaønh nieân vaø nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông) vaø thuùc ñaåy khaû naêng tieáp caän cuûa giaùo daân ôû caùc vò trí quyeàn löïc vaø söï tham gia cuûa hoï vaøo dieãn trình ra quyeát ñònh, xaùc ñònh tyû leä lieân quan ñeán giôùi tính;

e) Caùc thuû tuïc ñaùnh giaù ñònh kyø vieäc thöïc hieän cuûa moïi thöøa taùc vuï, vai troø trong Giaùo Hoäi.

Chuùng ta caàn nhaän ra raèng ñaây khoâng phaûi laø moät cam keát baøn giaáy nhö moät muïc ñích ôû trong noù, maø laø moät noã löïc thoâng ñaït ñöôïc chöùng minh laø moät phöông tieän giaùo duïc maïnh meõ veà phöông dieän thay ñoåi vaên hoùa, cuõng nhö cho pheùp nhieàu saùng kieán coù giaù trò voán laø traùch nhieäm cuûa Giaùo hoäi vaø caùc ñònh cheá cuûa noù, thöôøng bò che giaáu ñöôïc hieån thò roõ raøng hôn.

Caùc cô quan ñoàng nghò vaø tham gia

103. Söï tham gia cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc Röûa toäi vaøo dieãn trình ñöa ra quyeát ñònh, cuõng nhö caùc thöïc haønh giaûi trình vaø ñaùnh giaù ñöôïc thöïc hieän thoâng qua trung gian ñònh cheá, tröôùc heát thoâng qua moïi cô quan tham gia maø giaùo luaät ñaõ quy ñònh ôû bình dieän Giaùo hoäi ñòa phöông. Trong Giaùo hoäi Latinh ñoù laø: Thöôïng hoäi ñoàng giaùo phaän (xem CIC, ñieàu 466), Hoäi ñoàng linh muïc (xem CIC, ñieàu 500, ~ 2), Hoäi ñoàng Muïc vuï Giaùo phaän (xem CIC, ñieàu 514, ~ 1), Hoäi ñoàng Muïc vuï hoäi ñoàng giaùo xöù (xem CIC, ñieàu 536), hoäi ñoàng giaùo phaän vaø giaùo xöù veà caùc vaán ñeà kinh teá (xem CIC, ñieàu 493 vaø 537). Trong caùc Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Ñoâng phöông, ñoù laø: Hoäi ñoàng giaùo phaän (xem CCEO, ñieàu 235 tt.), Hoäi ñoàng Giaùo phaän veà caùc vaán ñeà kinh teá (xem CCEO, ñieàu 262tt.), Hoäi ñoàng linh muïc (CCEO ñieàu 264), Hoäi ñoàng muïc vuï giaùo phaän (CCEO ñieàu 272 tt.), caùc hoäi ñoàng giaùo xöù (xem CCEO ñieàu 295). Caùc thaønh vieân laø moät phaàn cuûa noù döïa treân vai troø giaùo hoäi cuûa hoï theo caùc traùch nhieäm dò bieät hoùa nhieàu caùch khaùc nhau (caùc ñaëc suûng, thöøa taùc vuï, kinh nghieäm hoaëc chuyeân moân, v.v.). Moãi cô phaän naøy tham gia vaøo vieäc phaân ñònh caàn thieát cho vieäc rao giaûng Tin Möøng theo loái hoäi nhaäp vaên hoùa, söù meänh cuûa coäng ñoàng trong moâi tröôøng rieâng cuûa noù vaø chöùng töø cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi taïo neân noù. Noù cuõng goùp phaàn vaøo dieãn trình ra quyeát ñònh theo caùc hình thöùc ñaõ ñöôïc thieát laäp vaø taïo thaønh moät khuoân khoå cho vieäc giaûi trình vaø ñaùnh giaù, ngöôïc laïi, phaûi ñaùnh giaù vaø giaûi trình caùc haønh ñoäng cuûa chính mình. Caùc cô quan tham gia taïo thaønh moät trong nhöõng lónh vöïc höùa heïn nhaát ñeå haønh ñoäng cho vieäc thöïc thi nhanh choùng caùc xu höôùng ñoàng nghò, daãn ñeán nhöõng thay ñoåi coù theå tri nhaän moät caùch nhanh choùng.

104. Moät Giaùo hoäi ñoàng nghò döïa treân söï hieän höõu, tính hieäu naêng vaø söùc soáng höõu hieäu, chöù khoâng nhöõng treân danh nghóa cuûa caùc cô quan tham gia maø coøn treân caû chöùc naêng cuûa chuùng phuø hôïp vôùi caùc quy ñònh giaùo luaät hoaëc phong tuïc hôïp phaùp vaø toân troïng caùc quy cheá vaø caùc quy ñònh chi phoái chuùng. Vì lyù do naøy, chuùng phaûi coù tính baét buoäc, theo yeâu caàu, trong taát caû caùc giai ñoaïn cuûa tieán trình ñoàng nghò, vaø neân coù khaû naêng thi haønh ñaày ñuû vai troø cuûa mình, khoâng theo caùch hoaøn toaøn mang tính hình thöùc, nhöng theo caùch phuø hôïp vôùi caùc boái caûnh ñòa phöông khaùc nhau.

105. Hôn nöõa, can thieäp vaøo vieäc vaän haønh cuûa caùc cô quan naøy laø ñieàu thích ñaùng, baét ñaàu vôùi vieäc aùp duïng phöông phaùp laøm vieäc ñoàng nghò. Ñaøm ñaïo trong Chuùa Thaùnh Thaàn vôùi nhöõng ñieàu chænh thích hôïp, coù theå taïo thaønh moät ñieåm tham chieáu. Phaûi ñaëc bieät chuù yù tôùi caùch thöùc boå nhieäm thaønh vieân. Khi khoâng döï öùng ñöôïc moät cuoäc baàu cöû, neân toå chöùc cuoäc tham vaán ñoàng nghò cho thaáy caøng nhieàu caøng toát thöïc taïi cuûa coäng ñoàng hoaëc Giaùo hoäi ñòa phöông vaø thaåm quyeàn neân tieán haønh vieäc boå nhieäm treân cô sôû keát quaû cuûa noù, toân troïng söï khôùp noái giöõa tham vaán vaø nghò baøn nhö ñaõ moâ taû ôû treân. Cuõng caàn phaûi döï lieäu ñieàu naøy: caùc thaønh phaàn cuûa Hoäi ñoàng muïc vuï giaùo phaän vaø giaùo xöù coù quyeàn ñeà nghò caùc chuû ñeà ñeå ñöa vaøo chöông trình nghò söï, töông töï nhö nhöõng gì xaûy ra vôùi caùc thaønh vieân cuûa Hoäi ñoàng Linh muïc.

106. Thaønh phaàn caùc cô quan tham gia ñoøi coù söï löu yù bình ñaúng, ñeå khuyeán khích söï tham gia nhieàu hôn cuûa phuï nöõ, giôùi treû vaø nhöõng ngöôøi soáng trong tình traïng ngheøo ñoùi hoaëc bò gaït ra ngoaøi leà xaõ hoäi. Hôn nöõa, ñieàu caàn thieát laø nhöõng cô quan naøy phaûi bao goàm nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi daán thaân laøm chöùng ñöùc tin trong nhöõng thöïc taïi bình thöôøng cuûa cuoäc soáng vaø trong caùc naêng ñoäng tính xaõ hoäi, vôùi khuynh höôùng toâng ñoà vaø truyeàn giaùo ñöôïc coâng nhaän, chöù khoâng phaûi chæ nhöõng ngöôøi tham gia vaøo vieäc toå chöùc cuoäc soáng vaø dòch vuï trong coäng ñoàng. Baèng caùch naøy, vieäc phaân ñònh cuûa Giaùo hoäi seõ ñöôïc höôûng lôïi töø söï côûi môû hôn, khaû naêng phaân tích thöïc taïi vaø coù nhieàu caùc quan ñieåm khaùc nhau hôn. Döïa treân nhu caàu cuûa caùc boái caûnh khaùc nhau, ñieàu raát coù theå phuø hôïp laø döï lieäu vieäc tham gia cuûa caùc ñaïi dieän cuûa caùc Giaùo hoäi vaø Coäng ñoàng Kitoâ giaùo khaùc, töông töï nhö nhöõng gì xaûy ra taïi Thöôïng Hoäi ñoàng, hoaëc cuûa caùc ñaïi dieän caùc toân giaùo khaùc coù maët taïi laõnh thoå. Caùc Giaùo hoäi ñòa phöông vaø caùc nhoùm cuûa hoï coù theå deã daøng aán ñònh moät soá tieâu chaån veà thaønh phaàn cuûa caùc cô quan tham gia phuø hôïp vôùi töøng boái caûnh.

107. Phieân Hoïp naøy ñaëc bieät chuù yù ñeán caùc traûi nghieäm caûi caùch vaø caùc thöïc haønh toát ñeïp ñaõ coù saün, chaúng haïn nhö vieäc thaønh laäp maïng löôùi caùc hoäi ñoàng muïc vuï ôû bình dieän caùc coäng ñoàng cô sôû, caùc giaùo xöù vaø khu vöïc, cho ñeán hoäi ñoàng muïc vuï giaùo phaän. Nhö moät moâ hình tö vaán vaø laéng nghe, cuõng coù ñeà nghò cho raèng caùc phieân hoïp giaùo hoäi neân ñöôïc toå chöùc ñeàu ñaën ôû moïi bình dieän, coá gaéng khoâng haïn cheá vieäc tham vaán trong noäi boä Giaùo Hoäi Coâng Giaùo maø thoâi, nhöng môû roäng ñeå laéng nghe söï ñoùng goùp cuûa caùc Giaùo hoäi vaø caùc Hieäp hoäi Kitoâ giaùo khaùc vaø luoân löu yù tôùi caùc toân giaùo trong laõnh thoå.

108. Phieân Hoïp ñeà nghò Coâng ñoàng giaùo phaän vaø Coâng ñoàng giaùo phaän Ñoâng phöông ñöôïc traân quyù nhieàu hôn nhö cô quan ñeå Giaùm muïc ñòa phöông thöôøng xuyeân tham khaûo yù kieán phaàn daân Chuùa ñöôïc uûy thaùc cho ngaøi, nhö nôi laéng nghe, caàu nguyeän, bieän phaân, ñaëc bieät khi noùi ñeán nhöõng löïa choïn lieân quan ñeán ñôøi soáng vaø söù vuï cuûa Giaùo hoäi ñòa phöông. Coâng ñoàng giaùo phaän cuõng coù theå taïo neân moät dieãn ñaøn ñeå thöïc hieän vieäc giaûi trình vaø ñaùnh giaù: tröôùc noù, Giaùm muïc trình baøy hoaït ñoäng muïc vuï trong caùc lónh vöïc khaùc nhau, vieäc thöïc hieän keá hoaïch muïc vuï, vieäc tieáp nhaän caùc tieán trình ñoàng nghò cuûa toaøn theå Giaùo hoäi, caùc saùng kieán baûo veä an toaøn, cuõng nhö quaûn lyù taøi chính vaø haøng hoùa traàn theá. Do ñoù, chuùng toâi yeâu caàu taêng cöôøng caùc quy ñònh giaùo luaät veà phaïm vi naøy, ñeå phaûn aûnh toát hôn ñaëc tính ñoàng nghò truyeàn giaùo cuûa moãi Giaùo hoäi ñòa phöông, döï lieäu ñeå caùc Coâng ñoàng giaùo phaän vaø caùc Coâng ñoàng giaùo phaän Ñoâng phöông hoïp thöôøng xuyeân, tuy hieän nay khoâng quaù hieám hoi.

Phaàn IV - Moät meû caù doài daøo

Söï hoaùn caûi cuûa caùc moái lieân keát

Caùc moân ñeä khaùc ñi thuyeàn ñeán, keùo theo löôùi ñaày caù... Simon Pheâroâ leân thuyeàn vaø keùo löôùi vaøo bôø, ñaày nhöõng con caù lôùn, moät traêm naêm möôi ba con; vaø maëc duø coù raát nhieàu, löôùi khoâng bò raùch. (Ga 21:8,11)

109. Nhöõng chieác löôùi thaû theo Lôøi cuûa Ñaáng Phuïc sinh ñaõ mang laïi moät meû caù doài daøo. Taát caû caùc moân ñeä cuøng nhau laøm vieäc, keùo löôùi vaøo; Pheâroâ ñoùng moät vai troø ñaëc bieät. Trong Tin Möøng, ñaùnh caù laø moät haønh ñoäng ñöôïc thöïc hieän cuøng nhau: moãi ngöôøi coù nhieäm vuï rieâng cuûa mình, khaùc nhau nhöng ñöôïc phoái hôïp vôùi nhöõng ngöôøi khaùc. Ñaây laø Giaùo hoäi ñoàng nghò ñang hoaït ñoäng - ñöôïc thaønh laäp treân caùc moái lieân keát hieäp thoâng ñoaøn keát chuùng ta vaø coù khoâng gian cho taát caû moïi ngöôøi vaø moïi neàn vaên hoùa. Trong thôøi ñaïi coù söï thay ñoåi lôùn ñang dieãn ra trong caùch chuùng ta quan nieäm veà nhöõng nôi maø Giaùo hoäi baét nguoàn vaø haønh höông, chuùng ta caàn vun ñaép nhöõng hình thöùc trao ñoåi hoàng phuùc môùi vaø maïng löôùi caùc moái lieân keát hôïp nhaát chuùng ta. Trong ñieàu naøy, chuùng ta ñöôïc naâng ñôõ bôûi thöøa taùc vuï cuûa caùc Giaùm muïc trong söï hieäp thoâng giöõa caùc ngaøi vaø vôùi Giaùm muïc Roâma.

Baùm reã vöõng chaéc nhöng vaãn laø nhöõng ngöôøi haønh höông

110. Vieäc coâng boá Tin Möøng ñaùnh thöùc ñöùc tin trong traùi tim cuûa nhöõng ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ vaø daãn ñeán neàn taûng cuûa Giaùo hoäi taïi moät ñòa ñieåm ñaëc thuø. Giaùo hoäi khoâng theå ñöôïc hieåu taùch bieät khoûi nguoàn goác cuûa noù trong moät laõnh thoå chuyeân bieät, trong khoâng gian vaø thôøi gian ñoù, nôi dieãn ra traûi nghieäm chung veà cuoäc gaëp gôõ vôùi Thieân Chuùa cöùu ñoä. Chieàu kích ñòa phöông naøy ñoái vôùi Giaùo hoäi cuûa chuùng ta baûo toàn söï ña daïng phong phuù cuûa caùc bieåu thöùc ñöùc tin coù neàn taûng trong moät moâi tröôøng vaên hoùa vaø lòch söû chuyeân bieät. Söï hieäp thoâng cuûa caùc Giaùo hoäi ñòa phöông laø bieåu thöùc cuûa söï hieäp nhaát cuûa caùc tín höõu trong moät Giaùo hoäi. Do ñoù, söï hoaùn caûi theo tinh thaàn ñoàng nghò keâu goïi moãi ngöôøi môû roäng khoâng gian cuûa traùi tim mình, traùi tim laø nôi ñaàu tieân maø taát caû caùc moái quan heä cuûa chuùng ta coäng höôûng, döïa treân moái quan heä baûn thaân cuûa moãi tín höõu vôùi Chuùa Gieâsu Kitoâ vaø Giaùo hoäi cuûa Ngöôøi. Ñaây laø ñieåm khôûi ñaàu vaø laø ñieàu kieän cuûa baát cöù caûi caùch ñoàng nghò naøo veà moái lieân keát cuûa söï hieäp thoâng cuûa chuùng ta vaø caùc khoâng gian maø chuùng ta laø Giaùo hoäi. Hoaït ñoäng muïc vuï khoâng theå chæ giôùi haïn trong vieäc chaêm soùc caùc moái quan heä giöõa nhöõng ngöôøi ñaõ caûm thaáy hoøa hôïp vôùi nhau maø coøn khuyeán khích söï gaëp gôõ giöõa moïi ngöôøi nam vaø nöõ.

111. Traûi nghieäm baùm reã coù nghóa laø vaät loän vôùi nhöõng thay ñoåi xaõ hoäi-vaên hoùa saâu xa ñang bieán ñoåi söï hieåu bieát veà ñòa ñieåm. "Ñòa ñieåm" khoâng coøn coù theå ñöôïc hình dung theo caùc thuaät ngöõ ñòa lyù vaø khoâng gian thuaàn tuùy nöõa maø gôïi leân, trong thôøi ñaïi cuûa chuùng ta, söï thuoäc veà moät maïng löôùi caùc moái quan heä vaø moät neàn vaên hoùa coù nguoàn goác laõnh thoå naêng ñoäng vaø linh hoaït hôn bao giôø heát. Ñoâ thò hoùa laø moät trong nhöõng yeáu toá chính thuùc ñaåy söï thay ñoåi naøy. Ngaøy nay, laàn ñaàu tieân trong lòch söû loaøi ngöôøi, phaàn lôùn daân soá hoaøn caàu soáng ôû caùc thaønh phoá. Caùc thaønh phoá lôùn thöôøng laø nhöõng khoái ñoâ thò khoâng coù lòch söû vaø baûn saéc, nôi moïi ngöôøi soáng moät cuoäc soáng bieät laäp. Caùc moái lieân keát laõnh thoå truyeàn thoáng ñang ñöôïc xaùc ñònh laïi, laøm môø ranh giôùi cuûa caùc giaùo phaän vaø giaùo xöù. Soáng trong boái caûnh nhö vaäy, Giaùo hoäi ñöôïc keâu goïi xaây döïng laïi ñôøi soáng coäng ñoàng, ñeå ñoái dieän vôùi caùc thöïc theå voâ danh vaø cuûng coá caùc moái quan heä trong moâi tröôøng naøy. Ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích naøy, chuùng ta khoâng chæ phaûi tieáp tuïc coi troïng caùc caáu truùc vaãn coøn höõu ích; chuùng ta cuõng caàn "saùng taïo truyeàn giaùo" ñeå khaùm phaù nhöõng hình thöùc môùi cuûa haønh ñoäng muïc vuï vaø xaùc ñònh caùc tieán trình chaêm soùc cuï theå. Vaãn coøn tröôøng hôïp laø boái caûnh noâng thoân, moät soá trong ñoù laø vuøng ngoaïi vi hieän sinh thöïc söï, khoâng ñöôïc boû qua vaø caàn söï quan taâm muïc vuï chuyeân bieät, cuõng nhö nhöõng nôi bò gaït ra ngoaøi leà vaø bò loaïi tröø.

112. Vì nhieàu lyù do, thôøi ñaïi cuûa chuùng ta ñöôïc ñaùnh daáu baèng söï gia taêng veà tính di ñoäng cuûa daân soá. Ngöôøi tò naïn vaø ngöôøi di cö thöôøng hình thaønh caùc coäng ñoàng naêng ñoäng, bao goàm caû thöïc haønh toân giaùo, khieán nôi hoï ñònh cö trôû neân ña vaên hoùa. Moät soá ngöôøi duy trì moái lieân keát chaët cheõ vôùi ñaát nöôùc goác cuûa hoï, ñaëc bieät laø vôùi söï trôï giuùp cuûa phöông tieän truyeàn thoâng kyõ thuaät soá, vaø do ñoù coù theå thaáy khoù khaên trong vieäc hình thaønh caùc moái quan heä ôû ñaát nöôùc môùi cuûa hoï; nhöõng ngöôøi khaùc thaáy mình ñang soáng maø khoâng coù goác reã. Ngöôøi daân cuûa caùc quoác gia ñeán cuõng thaáy vieäc chaøo ñoùn nhöõng ngöôøi môùi ñeán laø moät thaùch thöùc. Taát caû ñeàu traûi qua taùc ñoäng do gaëp phaûi nguoàn goác ñòa lyù, vaên hoùa vaø ngoân ngöõ ña daïng vaø ñöôïc keâu goïi xaây döïng caùc coäng ñoàng lieân vaên hoùa. Khoâng neân boû qua taùc ñoäng cuûa hieän töôïng di cö ñoái vôùi ñôøi soáng cuûa Giaùo hoäi. Theo nghóa naøy, tình hình cuûa moät soá Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Ñoâng phöông laø bieåu töôïng cuûa thöïc taïi naøy, vôùi soá löôïng tín höõu ngaøy caøng taêng soáng ôû nôi xa xöù. Duy trì moái lieân keát giöõa nhöõng ngöôøi bò phaân taùn vaø Giaùo hoäi goác cuûa hoï trong khi taïo ra nhöõng giaùo hoäi môùi toân troïng caùc nguoàn goác taâm linh vaø vaên hoùa ña daïng ñoøi hoûi phaûi coù nhöõng caùch tieáp caän môùi.

113. Söï lan truyeàn cuûa vaên hoùa kyõ thuaät soá, ñaëc bieät roõ raøng ôû nhöõng ngöôøi treû tuoåi, ñang thay ñoåi saâu xa traûi nghieäm cuûa hoï veà khoâng gian vaø thôøi gian; noù aûnh höôûng ñeán caùc hoaït ñoäng haøng ngaøy, thoâng ñaït vaø caùc moái quan heä lieân baûn vò, bao goàm caû ñöùc tin. Caùc cô hoäi maø internet cung caáp ñang ñònh hình laïi caùc moái quan heä, moái lieân keát vaø ranh giôùi. Ngaøy nay, chuùng ta thöôøng caûm thaáy coâ ñôn vaø bò gaït ra ngoaøi leà, maëc duø chuùng ta keát noái nhieàu hôn bao giôø heát. Hôn nöõa, nhöõng ngöôøi coù lôïi ích kinh teá vaø chính trò rieâng coù theå khai thaùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi ñeå truyeàn baù caùc yù thöùc heä vaø taïo ra caùc hình thöùc phaân cöïc hung haêng vaø thao tuùng. Chuùng ta chöa chuaån bò toát cho ñieàu naøy vaø caàn daønh nguoàn löïc ñeå baûo ñaûm raèng moâi tröôøng kyõ thuaät soá trôû thaønh khoâng gian tieân tri cho söù meänh vaø lôøi coâng boá. Caùc Giaùo hoäi ñòa phöông neân khuyeán khích, hoã trôï vaø ñoàng haønh vôùi nhöõng ngöôøi tham gia söù meänh trong moâi tröôøng kyõ thuaät soá. Caùc coäng ñoàng vaø nhoùm kyõ thuaät soá Kitoâ giaùo, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi treû, cuõng ñöôïc keâu goïi suy gaãm veà caùch hoï taïo ra moái lieân keát gaén boù, coå vuõ gaëp gôõ vaø ñoái thoaïi. Hoï caàn cung caáp söï ñaøo taïo giöõa nhöõng ngöôøi ñoàng caáp cuûa mình, phaùt trieån caùch thöùc ñoàng nghò ñeå trôû thaønh Giaùo hoäi. Internet, ñöôïc caáu thaønh nhö moät maïng löôùi keát noái, mang ñeán nhöõng cô hoäi môùi ñeå soáng toát hôn chieàu kích ñoàng nghò cuûa Giaùo hoäi.

114. Nhöõng phaùt trieån xaõ hoäi vaø vaên hoùa naøy thaùch thöùc Giaùo hoäi xem xeùt laïi yù nghóa cuûa 'ñòa phöông' trong cuoäc soáng cuûa mình vaø xem xeùt laïi caùc caáu truùc toå chöùc cuûa mình ñeå chuùng coù theå phuïc vuï toát hôn cho söù meänh cuûa mình. Ñieàu coát yeáu laø phaûi hieåu "nôi choán" nhö boái caûnh thöïc söï vaø thöïc teá trong ñoù chuùng ta ñeán ñeå traûi nghieäm nhaân tính cuûa mình, maø khoâng phuû nhaän raèng cuõng coù chieàu kích ñòa lyù vaø vaên hoùa ñoái vôùi ñieàu naøy. Taïi ñaây, nôi maïng löôùi caùc moái quan heä ñöôïc thieát laäp, Giaùo hoäi ñöôïc keâu goïi phaùt bieåu tính bí tích cuûa mình (x. LG 1) vaø thöïc hieän söù meänh cuûa mình.

115. Moái quan heä giöõa nôi choán vaø khoâng gian cuõng daãn chuùng ta ñeán vieäc suy gaãm veà Giaùo hoäi nhö "ngoâi nhaø". Khi khoâng coi ñoù laø moät khoâng gian kheùp kín, khoâng theå tieáp caän, phaûi ñöôïc baûo veä baèng moïi giaù, hình aûnh ngoâi nhaø gôïi leân khaû naêng chaøo ñoùn, hieáu khaùch vaø bao goàm. Chính saùng theá cuõng laø ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta, nôi caùc thaønh vieân cuûa moät gia ñình nhaân loaïi chung soáng vôùi taát caû caùc loaøi thuï taïo khaùc. Cam keát cuûa chuùng ta, ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn hoã trôï, laø baûo ñaûm raèng Giaùo hoäi ñöôïc coi laø moät ngoâi nhaø chaøo ñoùn, moät bí tích cuûa söï gaëp gôõ vaø cöùu roãi, moät tröôøng hoïc hieäp thoâng cho taát caû caùc con trai vaø con gaùi cuûa Thieân Chuùa. Giaùo hoäi cuõng laø Daân Thieân Chuùa böôùc ñi vôùi Chuùa Kitoâ, trong ñoù moïi ngöôøi ñöôïc keâu goïi trôû thaønh ngöôøi haønh höông cuûa hy voïng. Thöïc haønh haønh höông truyeàn thoáng laø moät daáu hieäu cuûa ñieàu naøy. Loøng ñaïo ñöùc bình daân laø moät trong nhöõng nôi cuûa moät Giaùo hoäi truyeàn giaùo ñoàng nghò.

116. Giaùo hoäi ñòa phöông, ñöôïc hieåu laø moät giaùo phaän hoaëc giaùo phaän Ñoâng phöông, laø phaïm vi cô baûn trong ñoù söï hieäp thoâng trong Chuùa Kitoâ cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ chòu pheùp röûa ñöôïc toû hieän ñaày ñuû nhaát. Laø Giaùo hoäi ñòa phöông, coäng ñoàng ñöôïc taäp hôïp laïi ñeå cöû haønh Bí tích Thaùnh Theå do Giaùm muïc cuûa mình chuû trì. Moãi Giaùo hoäi ñòa phöông coù toå chöùc noäi boä rieâng, ñoàng thôøi vaãn duy trì moái quan heä vôùi caùc Giaùo hoäi ñòa phöông khaùc.

117. Giaùo xöù laø moät trong nhöõng ñôn vò toå chöùc chính trong Giaùo hoäi ñòa phöông hieän dieän trong suoát lòch söû cuûa chuùng ta. Coäng ñoàng giaùo xöù taäp hôïp laïi ñeå cöû haønh Bí tích Thaùnh Theå laø nôi öu tuyeån cuûa caùc moái quan heä, söï chaøo ñoùn, söï phaân ñònh vaø söù meänh. Nhöõng thay ñoåi trong caùch chuùng ta traûi nghieäm vaø soáng moái quan heä cuûa mình vôùi ñòa phöông ñoøi hoûi chuùng ta phaûi xem xeùt laïi caùch caùc giaùo xöù ñöôïc caáu hình. Ñieåm ñaëc tröng cuûa giaùo xöù laø: ñaây laø moät coäng ñoàng khoâng töï löïa choïn. Moïi ngöôøi taäp hôïp ôû ñoù töø caùc theá heä, ngheà nghieäp, nguoàn goác ñòa lyù, giai caáp xaõ hoäi vaø ñòa vò khaùc nhau. Ñaùp öùng nhöõng nhu caàu môùi cuûa söù meänh ñoøi hoûi phaûi môû ra nhöõng hình thöùc haønh ñoäng muïc vuï môùi, tính ñeán tính di ñoäng cuûa con ngöôøi vaø khoâng gian trong ñoù cuoäc soáng cuûa hoï dieãn ra. Baèng caùch ñaëc bieät nhaán maïnh ñeán vieäc khai taâm Kitoâ giaùo vaø cung caáp söï ñoàng haønh vaø ñaøo taïo, coäng ñoàng giaùo xöù seõ coù theå hoã trôï moïi ngöôøi ôû caùc giai ñoaïn khaùc nhau cuûa cuoäc soáng trong vieäc hoaøn thaønh söù meänh cuûa hoï treân theá giôùi. Theo caùch naøy, ngöôøi ta seõ thaáy roõ hôn raèng giaùo xöù khoâng taäp trung vaøo chính mình maø höôùng ñeán söù meänh. Luùc ñoù, giaùo xöù ñöôïc keâu goïi duy trì söï cam keát cuûa raát nhieàu ngöôøi theo nhieàu caùch soáng vaø laøm chöùng cho ñöùc tin cuûa hoï thoâng qua ngheà nghieäp cuûa hoï, trong caùc hoaït ñoäng xaõ hoäi, vaên hoùa vaø chính trò. ÔÛ nhieàu khu vöïc treân theá giôùi, caùc coäng ñoàng Kitoâ giaùo nhoû hoaëc caùc coäng ñoàng giaùo hoäi cô baûn laø ñòa hình nôi caùc moái quan heä coù yù nghóa veà söï gaàn guõi vaø coù ñi coù laïi coù theå phaùt trieån maïnh meõ, mang ñeán cô hoäi traûi nghieäm tính ñoàng nghò moät caùch cuï theå.

118. Chuùng toâi nhìn nhaän raèng caùc vieän ñôøi soáng thaùnh hieán, caùc hoäi ñôøi soáng toâng ñoà, cuõng nhö caùc hieäp hoäi, phong traøo vaø coäng ñoàng môùi, coù khaû naêng baùm reã taïi ñòa phöông vaø ñoàng thôøi keát noái caùc ñòa ñieåm vaø moâi tröôøng khaùc nhau, thöôøng ôû bình dieän quoác gia hoaëc quoác teá. Hoaït ñoäng cuûa hoï, cuøng vôùi hoaït ñoäng cuûa nhieàu caù nhaân vaø nhoùm khoâng chính thöùc, thöôøng mang Tin Möøng ñeán caùc boái caûnh raát ña daïng: ñeán caùc beänh vieän, nhaø tuø, nhaø döôõng laõo, trung taâm tieáp nhaän ngöôøi di cö, treû vò thaønh nieân, nhöõng ngöôøi bò thieät thoøi vaø naïn nhaân cuûa baïo löïc; ñeán caùc trung taâm giaùo duïc vaø ñaøo taïo, tröôøng hoïc vaø ñaïi hoïc nôi nhöõng ngöôøi treû vaø gia ñình gaëp gôõ; ñeán caùc ñaáu tröôøng vaên hoùa vaø chính trò vaø phaùt trieån toaøn dieän cuûa con ngöôøi, nôi caùc hình thöùc chung soáng môùi ñöôïc hình dung vaø xaây döïng. Chuùng toâi nhìn vôùi loøng bieát ôn cuõng nhö ñoái vôùi caùc tu vieän, nôi tuï hoïp vaø phaân ñònh, noùi veà moät "quaù beân kia" lieân quan ñeán toaøn theå Giaùo hoäi vaø chæ ñöôøng cho Giaùo hoäi. Giaùm muïc hoaëc giaùo phaän coù traùch nhieäm ñaëc bieät laø laøm soáng ñoäng caùc cô quan ña daïng naøy vaø nuoâi döôõng caùc moái daây hieäp nhaát. Caùc vieän vaø hieäp hoäi ñöôïc keâu goïi haønh ñoäng hieäp löïc vôùi Giaùo hoäi ñòa phöông, tham gia vaøo ñoäng löïc cuûa tính ñoàng nghò.

119. Ñaët giaù trò lôùn hôn vaøo caùc khoâng gian 'trung gian' giöõa Giaùo hoäi ñòa phöông vaø Giaùo hoäi hoaøn vuõ - chaúng haïn nhö caùc tænh giaùo hoäi vaø caùc nhoùm Giaùo hoäi quoác gia vaø luïc ñòa - coù theå thuùc ñaåy söï hieän dieän coù yù nghóa hôn cuûa Giaùo hoäi trong theá giôùi ngaøy nay. Tính di ñoäng vaø söï keát noái gia taêng laøm cho ranh giôùi giöõa caùc Giaùo hoäi trôû neân linh hoaït, ñoøi hoûi phaûi coù söù vuï treân moät "laõnh thoå xaõ hoäi-vaên hoùa roäng lôùn". Söù vuï nhö vaäy caàn ñaûm baûo raèng ñôøi soáng Kitoâ höõu "phaûi phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm vaø khuynh höôùng cuûa moãi neàn vaên hoùa" trong khi traùnh moïi "chuû nghóa ñaëc thuø sai laàm" (AG 22).

Trao ñoåi hoàng phuùc

120. Vieäc chuùng ta cuøng nhau böôùc ñi nhö nhöõng moân ñeä cuûa Chuùa Gieâsu taïi nhöõng nôi khaùc nhau naøy, vôùi caùc ñaëc suûng vaø thöøa taùc vuï ña daïng cuûa chuùng ta, trong khi ñoàng thôøi tham gia vaøo vieäc trao ñoåi hoàng phuùc giöõa caùc Giaùo hoäi, laø moät daáu chæ höõu hieäu veà tình yeâu vaø loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa trong Chuùa Kitoâ ñöôïc ñoå traøn trong Chuùa Thaùnh Thaàn, Ñaáng ñoàng haønh, naâng ñôõ vaø chæ ñaïo haønh trình cuûa nhaân loaïi höôùng tôùi Vöông quoác cuûa Thieân Chuùa. Vieäc trao ñoåi hoàng phuùc naøy lieân quan ñeán moïi khía caïnh cuûa ñôøi soáng Giaùo hoäi. Giaùo hoäi hoaøn thaønh söù meänh cuûa mình baèng caùch tieáp nhaän vaø khuyeán khích "söï giaøu coù, nguoàn löïc vaø phong tuïc cuûa caùc daân toäc trong chöøng möïc chuùng toát laønh; vaø khi tieáp nhaän chuùng, Giaùo hoäi thanh taåy, cuûng coá vaø naâng cao chuùng" (LG 13). Giaùo hoäi laøm nhö vaäy vì Giaùo hoäi vöøa ñöôïc thieát laäp trong Chuùa Kitoâ nhö Daân Thieân Chuùa töø moïi daân toäc treân traùi ñaát vaø ñöôïc caáu truùc moät caùch naêng ñoäng trong söï hieäp thoâng cuûa caùc Giaùo hoäi ñòa phöông, cuûa caùc nhoùm cuûa hoï vaø cuûa caùc Giaùo hoäi töï trò (sui iuris) trong moät Giaùo Hoäi Coâng Giaùo. Lôøi khuyeân cuûa toâng ñoà Pheâroâ: "Nhö nhöõng ngöôøi quaûn lyù trung tín caùc thöù aân suûng cuûa Thieân Chuùa, anh em haõy phuïc vuï laãn nhau vôùi baát cöù aân hueä naøo maø moãi ngöôøi ñaõ nhaän ñöôïc" (1Pr 4:10) chaéc chaén coù theå aùp duïng cho moãi Giaùo hoäi ñòa phöông. Moái quan heä giöõa caùc Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Latinh vaø Ñoâng phöông laø moät ví duï ñieån hình vaø ñaày caûm höùng veà söï trao ñoåi aân hueä nhö vaäy. Moái quan heä naøy caàn ñöôïc hoài sinh vaø xem xeùt laïi moät caùch ñaëc bieät caån thaän do nhöõng hoaøn caûnh lòch söû ñaõ thay ñoåi vaø caáp baùch. Vieäc trao ñoåi hoàng phuùc vaø tìm kieám lôïi ích chung trong caùc khu vöïc ñòa lyù xuyeân quoác gia vaø lieân vaên hoùa roäng lôùn nhö Amazon, löu vöïc soâng Congo vaø Bieån Ñòa Trung Haûi ñang noåi leân nhö moät ví duï veà söï môùi meû vaø hy voïng. Söï trao ñoåi naøy bao goàm cam keát ñoái vôùi caùc vaán ñeà xaõ hoäi coù taàm quan troïng hoaøn caàu to lôùn.

121. Giaùo hoäi, caû ôû bình dieän ñòa phöông laãn nhôø söï hieäp nhaát Coâng Giaùo cuûa mình, mong muoán trôû thaønh moät maïng löôùi caùc moái quan heä truyeàn baù vaø thuùc ñaåy moät caùch tieân tri moät neàn vaên hoùa gaëp gôõ, coâng lyù xaõ hoäi, hoøa nhaäp nhöõng ngöôøi bò thieät thoøi, hieäp thoâng giöõa caùc daân toäc vaø chaêm soùc traùi ñaát, ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta. Vieäc thöïc hieän cuï theå ñieàu naøy ñoøi hoûi moãi Giaùo hoäi phaûi chia seû nguoàn löïc cuûa mình trong tinh thaàn lieân ñôùi, khoâng coù chuû nghóa cha chuù hay söï phuï thuoäc, toân troïng söï ña daïng vaø coå vuõ söï hoã töông laønh maïnh. Ñieàu naøy bao goàm, khi caàn thieát, cam keát chöõa laønh veát thöông kyù öùc vaø böôùc ñi treân con ñöôøng hoøa giaûi. Vieäc trao ñoåi hoàng phuùc vaø chia seû nguoàn löïc giöõa caùc Giaùo hoäi ñòa phöông thuoäc caùc khu vöïc khaùc nhau phaùt huy söï hieäp nhaát cuûa Giaùo hoäi, taïo ra moái lieân keát giöõa caùc coäng ñoàng Kitoâ giaùo coù lieân quan. Caàn taäp chuù vaøo caùc ñieàu kieän caàn thieát ñeå baûo ñaûm raèng caùc linh muïc ñeán giuùp ñôõ caùc giaùo hoäi caàn giaùo só khoâng chæ cung caáp moät giaûi phaùp chöùc naêng maø coøn ñaïi dieän nguoàn löïc cho söï phaùt trieån cuûa caû Giaùo hoäi cöû hoï ñeán vaø Giaùo hoäi tieáp nhaän hoï. Töông töï nhö vaäy, caàn baûo ñaûm raèng vieän trôï kinh teá khoâng thoaùi hoùa thaønh vieäc cung caáp phuùc lôïi ñôn thuaàn, maø coøn thuùc ñaåy tình lieân ñôùi truyeàn giaùo ñích thöïc vaø ñöôïc quaûn lyù moät caùch minh baïch vaø ñaùng tin caäy.

122. Vieäc trao ñoåi hoàng phuùc coù yù nghóa quan troïng trong haønh trình höôùng tôùi söï hieäp nhaát troïn veïn vaø höõu hình giöõa taát caû caùc Giaùo hoäi vaø coäng ñoàng Kitoâ giaùo. Hôn nöõa, noù ñaïi dieän cho moät daáu hieäu höõu hieäu cuûa söï hieäp nhaát trong ñöùc tin vaø tình yeâu cuûa Chuùa Kitoâ, coå vuõ caû tính khaû tín vaø taùc ñoäng cuûa söù meänh Kitoâ giaùo (x. Ga 17:21). Thaùnh Gioan Phaoloâ II ñaõ aùp duïng bieåu thöùc sau ñaây cho ñoái thoaïi ñaïi keát: "Ñoái thoaïi khoâng chæ ñôn thuaàn laø trao ñoåi yù töôûng. Moät caùch naøo ñoù, noù luoân laø 'trao ñoåi hoàng phuùc'". (UUS 28). Nhöõng noã löïc tröôùc ñaây vaø ñang dieãn ra ñeå nhaäp theå moät Tin Möøng duy nhaát cuûa nhieàu truyeàn thoáng Kitoâ giaùo trong söï ña daïng cuûa boái caûnh vaên hoùa, hoaøn caûnh lòch söû vaø thaùch thöùc xaõ hoäi - chuù yù ñeán Lôøi Chuùa vaø tieáng noùi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn - ñaõ taïo ra nhieàu hoa traùi doài daøo trong söï thaùnh thieän, baùc aùi, linh ñaïo, thaàn hoïc, lieân ñôùi xaõ hoäi vaø vaên hoùa. Ñaõ ñeán luùc phaûi traân troïng nhöõng söï giaøu coù quyù giaù naøy: vôùi loøng quaûng ñaïi, chaân thaønh, khoâng coù ñònh kieán, vôùi loøng bieát ôn Chuùa vaø vôùi söï côûi môû laãn nhau, trao taëng cho nhau maø khoâng cho raèng chuùng laø taøi saûn ñoäc quyeàn cuûa chuùng ta. Göông maãu cuûa caùc vò thaùnh vaø chöùng nhaân ñöùc tin töø caùc Giaùo hoäi vaø Coäng ñoàng Kitoâ giaùo khaùc cuõng laø moät hoàng phuùc maø chuùng ta coù theå nhaän ñöôïc, bao goàm caû vieäc loàng leã kính nhôù caùc ngaøi- ñaëc bieät laø leã kính nhôù caùc vò töû ñaïo - vaøo lòch phuïng vuï cuûa chuùng ta.

123. Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ vaø Ñaïi Imam cuûa Al-Azhar, Ahmed Al-Tayyeb, ñaõ tuyeân boá cam keát aùp duïng "moät neàn vaên hoùa ñoái thoaïi nhö con ñöôøng; hôïp taùc laãn nhau nhö quy taéc öùng xöû; hieåu bieát laãn nhau nhö phöông phaùp vaø tieâu chuaån" trong Vaên kieän veà Tình huynh ñeä nhaân loaïi vì Hoøa bình theá giôùi vaø Chung soáng, ñöôïc kyù taïi Abu Dhabi vaøo ngaøy 4 thaùng 2 naêm 2019. Ñaây khoâng phaûi laø moät khaùt voïng khoâng ñaâu hay ñieàu gì ñoù tuøy choïn treân haønh trình cuûa daân Chuùa trong theá giôùi ngaøy nay. Moät Giaùo hoäi ñoàng nghò cam keát böôùc ñi treân con ñöôøng naøy cuøng vôùi nhöõng tín ñoà cuûa caùc toân giaùo khaùc vaø nhöõng ngöôøi coù nieàm tin khaùc ôû baát cöù nôi naøo Giaùo hoäi ñoù hieän dieän. Giaùo hoäi töï do chia seû nieàm vui cuûa Tin Möøng vaø bieát ôn ñoùn nhaän nhöõng hoàng phuùc töông öùng cuûa hoï. Thoâng qua söï hôïp taùc naøy, chuùng ta höôùng ñeán muïc tieâu xaây döïng cuøng nhau, nhö taát caû chò em vaø anh em, trong tinh thaàn "hoaït ñoäng vaø hoã trôï laãn nhau" (x. GS 40), coâng lyù, lieân ñôùi, hoøa bình vaø ñoái thoaïi lieân toân. ÔÛ moät soá vuøng, moïi ngöôøi gaëp nhau trong caùc coäng ñoàng laùng gieàng nhoû baát keå hoï thuoäc toân giaùo naøo. Nhöõng coäng ñoàng naøy taïo ra moâi tröôøng thuaän lôïi cho cuoäc ñoái thoaïi ba chieàu: cuoäc soáng, haønh ñoäng vaø caàu nguyeän.

Moái lieân keát hieäp nhaát: Caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc vaø caùc Phieân hoïp Giaùo hoäi

124. Nguyeân taéc chæ ñaïo cuûa moái quan heä giöõa caùc Giaùo hoäi laø quan ñieåm hieäp thoâng thoâng qua vieäc chia seû caùc aân hueä. Ñieàu naøy keát hôïp söï chuù yù ñeán caùc moái lieân keát taïo neân söï hieäp nhaát cuûa toaøn theå Giaùo hoäi vôùi söï coâng nhaän vaø ñaùnh giaù cao tính ñaëc thuø veà boái caûnh cuûa moãi Giaùo hoäi ñòa phöông, cuøng vôùi lòch söû vaø truyeàn thoáng cuûa hoï. Phong caùch ñoàng nghò cho pheùp caùc Giaùo hoäi ñòa phöông di chuyeån vôùi toác ñoä khaùc nhau. Söï khaùc bieät veà toác ñoä coù theå ñöôïc coi laø bieåu hieän cuûa tính ña daïng hôïp phaùp vaø laø cô hoäi ñeå chia seû caùc aân hueä vaø laøm giaøu laãn nhau. Ñöôøng chaân trôøi chung naøy ñoøi hoûi phaûi phaân ñònh, xaùc ñònh vaø coå vuõ caùc hoaït ñoäng cuï theå cho pheùp chuùng ta trôû thaønh moät Giaùo hoäi ñoàng nghò ñang thöïc hieän söù meänh.

125. Caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc phaùt bieåu vaø thöïc hieän tính hôïp ñoaøn cuûa caùc Giaùm muïc nhaèm phaùt huy söï hieäp thoâng giöõa caùc Giaùo hoäi vaø ñaùp öùng hieäu quaû hôn caùc nhu caàu cuûa ñôøi soáng muïc vuï. Hoï laø moät coâng cuï cô baûn ñeå taïo ra caùc moái lieân keát, chia seû kinh nghieäm vaø caùc thoâng leä toát nhaát giöõa caùc Giaùo hoäi, vaø ñeå ñieàu chænh ñôøi soáng Kitoâ giaùo vaø vieäc phaùt bieåu ñöùc tin cho caùc neàn vaên hoùa khaùc nhau. Vôùi söï tham gia cuûa toaøn theå daân Chuùa, hoï cuõng ñoùng moät vai troø quan troïng trong vieäc phaùt trieån tính ñoàng nghò. Döïa treân caùc keát quaû cuûa quaù trình ñoàng nghò, chuùng toâi ñeà xuaát nhö sau:

a) thu thaäp caùc thaønh quaû cuûa caùc cuoäc luaän baøn veà quy cheá thaàn hoïc vaø phaùp lyù cuûa caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc.

b) xaùc ñònh chính xaùc phaïm vi thaåm quyeàn veà tín lyù vaø kyû luaät cuûa caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc. Khoâng laøm toån haïi ñeán thaåm quyeàn cuûa Giaùm muïc trong Giaùo hoäi ñöôïc giao phoù cho mình hoaëc gaây nguy hieåm cho söï hieäp nhaát hoaëc tính Coâng Giaùo cuûa Giaùo hoäi, vieäc thöïc hieän thaåm quyeàn nhö vaäy moät caùch hôïp ñoaøn coù theå thuùc ñaåy vieäc giaûng daïy ñích thöïc cuûa moät ñöùc tin theo caùch thích hôïp vaø ñöôïc vaên hoùa hoùa trong caùc boái caûnh khaùc nhau baèng caùch xaùc ñònh thaàn hoïc phuïng vuï, tín lyù, kyû luaät, muïc vuï vaø bieåu thöùc linh ñaïo phuø hôïp (xem AG 22).

c) moät quaù trình ñaùnh giaù kinh nghieäm veà hoaït ñoäng cuï theå cuûa caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc, veà moái quan heä giöõa caùc Giaùm muïc vaø vôùi Toøa thaùnh ñeå xaùc ñònh caùc caûi caùch cuï theå caàn thieát. Caùc chuyeán vieáng thaêm ad limina Apostolorum coù theå cung caáp nhöõng dòp thích hôïp cho vieäc naøy;

d) baûo ñaûm raèng taát caû caùc giaùo phaän ñeàu laø moät phaàn cuûa moät tænh giaùo hoäi vaø cuûa moät Hoäi ñoàng Giaùm muïc;

e) chæ roõ raèng caùc quyeát ñònh do Hoäi ñoàng Giaùm muïc ñöa ra aùp ñaët moät nghóa vuï giaùo hoäi cho moãi Giaùm muïc ñaõ tham gia vaøo quyeát ñònh lieân quan ñeán giaùo phaän cuûa mình;

126. Trong tieán trình ñoàng nghò, baûy hoäi ñoàng giaùo hoäi luïc ñòa dieãn ra vaøo ñaàu naêm 2023 vöøa laø moät söï ñoåi môùi coù lieân quan vöøa laø moät di saûn maø chuùng ta phaûi traân troïng. Chuùng laø moät caùch höõu hieäu ñeå thöïc hieän giaùo huaán cuûa coâng ñoàng veà giaù trò cuûa "moãi khu vöïc xaõ hoäi-vaên hoùa lôùn" trong vieäc theo ñuoåi "moät söï thích nghi saâu saéc hôn trong toaøn boä lónh vöïc ñôøi soáng Kitoâ giaùo" (AG 22). Ñeå giuùp hoï coù theå ñoùng goùp ñaày ñuû hôn vaøo söï phaùt trieån cuûa moät Giaùo hoäi ñoàng nghò, caàn phaûi laøm roõ tình traïng thaàn hoïc vaø giaùo luaät cuûa caùc phieân hoïp giaùo hoäi, cuõng nhö tình traïng cuûa caùc nhoùm luïc ñòa cuûa caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc. Ñaëc bieät, caùc Chuû tòch cuûa caùc nhoùm naøy coù traùch nhieäm khuyeán khích vaø duy trì söï phaùt trieån lieân tuïc cuûa tieán trình naøy.

127. Trong caùc Phieân hoïp Giaùo hoäi (khu vöïc, quoác gia, luïc ñòa), caùc thaønh vieân theå hieän vaø ñaïi dieän cho söï ña daïng cuûa daân Chuùa (bao goàm caùc Giaùm muïc) tham gia vaøo quaù trình bieän phaân seõ cho pheùp caùc Giaùm muïc, moät caùch hôïp ñoaøn, ñöa ra caùc quyeát ñònh maø hoï coù theå ñöa ra vì lyù do thöøa taùc vuï cuûa hoï. Kinh nghieäm naøy chöùng minh caùch thöùc tính ñoàng nghò cho pheùp cuï theå söï tham gia cuûa moïi ngöôøi (Daân thaùnh cuûa Chuùa) vaø thöøa taùc vuï cuûa moät soá ngöôøi (Giaùm muïc ñoaøn) trong quaù trình ra quyeát ñònh lieân quan ñeán söù meänh cuûa Giaùo hoäi. Chuùng toâi ñeà xuaát raèng söï phaân ñònh coù theå bao goàm, theo caùch phuø hôïp vôùi söï ña daïng cuûa caùc boái caûnh, caùc khoâng gian ñeå laéng nghe vaø ñoái thoaïi vôùi caùc Kitoâ höõu khaùc vaø ñaïi dieän cuûa caùc toân giaùo khaùc, caùc toå chöùc coâng, caùc toå chöùc xaõ hoäi daân söï vaø xaõ hoäi noùi chung.

128. Trong caùc hoaøn caûnh xaõ hoäi vaø chính trò chuyeân bieät, moät soá Hoäi ñoàng Giaùm muïc gaëp khoù khaên khi tham gia vaøo caùc phieân hoïp luïc ñòa hoaëc caùc cô quan giaùo hoäi sieâu quoác gia. Toøa thaùnh coù traùch nhieäm hoã trôï hoï baèng caùch coå vuõ ñoái thoaïi vaø tin töôûng laãn nhau vôùi caùc quoác gia, ñeå hoï coù cô hoäi tham gia vôùi caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc khaùc ñeå coù theå chia seû caùc aân hueä.

129. Ñeå thöïc hieän moät "'söï taûn quyeàn' laønh maïnh" (EG 16) vaø moät söï hoäi nhaäp vaên hoùa ñöùc tin höõu hieäu, khoâng nhöõng caàn phaûi coâng nhaän vai troø cuûa caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc, maø coøn phaûi taùi khaùm phaù ra ñònh cheá cuûa caùc coâng ñoàng ñaëc bieät, caû caáp tænh laãn toaøn theå. Vieäc cöû haønh ñònh kyø caùc coâng ñoàng naøy laø moät nghóa vuï trong phaàn lôùn lòch söû cuûa Giaùo hoäi vaø hieän ñöôïc quy ñònh trong giaùo luaät cuûa Giaùo hoäi Latinh (xem CIC caùc ñieàu 439-446). Chuùng neân ñöôïc trieäu taäp ñònh kyø. Thuû tuïc coâng nhaän keát luaän cuûa caùc coâng ñoàng ñaëc bieät cuûa Toøa thaùnh (recognitio) neân ñöôïc caûi caùch ñeå khuyeán khích coâng boá kòp thôøi baèng caùch chæ ñònh thôøi haïn chính xaùc hoaëc, trong tröôøng hôïp caùc vaán ñeà hoaøn toaøn mang tính muïc vuï hoaëc kyû luaät (khoâng lieân quan tröïc tieáp ñeán caùc vaán ñeà ñöùc tin, luaân lyù hoaëc kyû luaät bí tích), baèng caùch ñöa ra moät giaû ñònh phaùp lyù töông ñöông vôùi söï ñoàng yù ngaàm.

Vieäc phuïc vuï cuûa Giaùm muïc Roâma

130. Tieán trình ñoàng nghò cuõng ñaõ xem xeùt laïi vaán ñeà veà caùch thöùc Giaùm muïc Roâma thöïc hieän thöøa taùc vuï cuûa mình. Tính ñoàng keát hôïp caùc khía caïnh coäng ñoàng (moïi ngöôøi), hôïp ñoaøn (moät soá ngöôøi) vaø caù nhaân (moät ngöôøi) cuûa caùc Giaùo hoäi ñòa phöông vaø cuûa toaøn theå Giaùo hoäi. Döôùi goùc ñoä naøy, thöøa taùc vuï Pheâroâ ñoùng vai troø cô baûn trong ñoäng löïc ñoàng nghò, cuõng nhö khía caïnh coäng ñoàng bao goàm toaøn theå daân Chuùa vaø chieàu kích hôïp ñoaøn cuûa thöøa taùc vuï giaùm muïc (xem ITC 64).

131. Do ñoù, chuùng ta coù theå hieåu ñöôïc möùc ñoä khaúng ñònh cuûa Coâng ñoàng raèng "trong söï hieäp thoâng giaùo hoäi, coù nhöõng giaùo hoäi ñòa phöông hôïp phaùp ñöôïc höôûng truyeàn thoáng rieâng cuûa hoï, trong khi quyeàn toái thöôïng cuûa toøa Pheâroâ vaãn coøn nguyeân veïn, laø toøa chuû trì söï hieäp thoâng baùc aùi phoå quaùt vaø baûo veä nhöõng khaùc bieät hôïp phaùp trong khi vaãn quan taâm ñeå nhöõng gì ñaëc thuø khoâng nhöõng khoâng gaây haïi cho söï hieäp nhaát maø coøn daãn ñeán söï hieäp nhaát" (LG 13). Giaùm muïc Roâma, neàn taûng cuûa söï hieäp nhaát cuûa Giaùo hoäi (x. LG 23), laø ngöôøi baûo ñaûm cho tính ñoàng nghò: ngaøi laø ngöôøi trieäu taäp Giaùo hoäi trong Thöôïng hoä ñoàng vaø chuû trì noù, xaùc nhaän keát quaû cuûa noù. Laø ngöôøi keá vò Thaùnh Pheâroâ, ngaøi coù vai troø ñoäc nhaát trong vieäc baûo veä kho taøng ñöùc tin vaø luaân lyù, baûo ñaûm ñeå caùc tieán trình ñoàng nghò höôùng ñeán söï hieäp nhaát vaø chöùng taù. Cuøng vôùi Giaùm muïc Roâma, Hoäi ñoàng Giaùm muïc coù vai troø khoâng theå thay theá trong vieäc chaên daét toaøn theå Giaùo hoäi (x. LG 22-23) vaø trong vieäc coå vuõ tính ñoàng nghò trong taát caû caùc Giaùo hoäi ñòa phöông.

132. Laø ngöôøi baûo ñaûm söï hieäp nhaát trong ña daïng, Giaùm muïc Roâma baûo ñaûm ñeå baûn saéc cuûa caùc Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Ñoâng phöông ñöôïc baûo veä vaø caùc truyeàn thoáng thaàn hoïc, giaùo luaät, phuïng vuï, linh ñaïo vaø muïc vuï laâu ñôøi cuûa hoï ñöôïc toân troïng. Caùc Giaùo hoäi naøy ñöôïc trang bò caùc caáu truùc ñoàng nghò luaän baøn rieâng cuûa mình: Thöôïng hoäi ñoàng Giaùm muïc cuûa Giaùo hoäi Thöôïng phuï, Thöôïng hoäi ñoàng cuûa Giaùo hoäi Toång giaùm muïc Chính (CCEO c. 102. ss., 152), Hoäi ñoàng Tænh (CCEO can. 137), Hoäi ñoàng caùc Giaùo phaåm (CCEO cc. 155, § 1, 164 ss.), vaø cuoái cuøng laø caùc Hoäi ñoàng Giaùo phaåm cuûa caùc Giaùo hoäi töï trò (sui iuris) khaùc nhau (CCEO can. 322) Nhö caùc Giaùo hoäi töï trò (sui iuris) hieäp thoâng troïn veïn vôùi Giaùm muïc Roâma, hoï giöõ vöõng baûn saéc Ñoâng phöông vaø quyeàn töï chuû cuûa mình. Trong khuoân khoå cuûa tính ñoàng nghò, vieäc cuøng nhau xem xeùt laïi lòch söû laø ñieàu thích hôïp ñeå chöõa laønh veát thöông trong quaù khöù vaø ñaøo saâu caùch chuùng ta soáng hieäp thoâng. Ñieàu naøy coù nghóa laø xem xeùt vieäc ñieàu chænh caùc moái quan heä giöõa caùc Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Ñoâng phöông vaø Giaùo trieàu Roâma. Caùc moái quan heä giöõa Giaùo hoäi Latinh vaø caùc Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Ñoâng phöông phaûi ñöôïc ñaëc tröng bôûi söï trao ñoåi caùc aân suûng, söï hôïp taùc vaø söï laøm giaøu laãn nhau.

133. Ñeå thuùc ñaåy caùc moái quan heä naøy, Phieân hoïp Thöôïng hoäi ñoàng ñeà nghò thaønh laäp moät Hoäi ñoàng caùc Thöôïng phuï, Toång giaùm muïc chính vaø Toång giaùm muïc giaùo ñoâ cuûa caùc Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Ñoâng phöông do Ñöùc Giaùo Hoaøng chuû trì, ñaây seõ laø bieåu thöùc cuûa tính ñoàng nghò vaø laø coâng cuï thuùc ñaåy söï hieäp thoâng. Hoäi ñoàng cuõng seõ ñoùng vai troø laø phöông tieän chia seû di saûn phuïng vuï, thaàn hoïc, giaùo luaät vaø linh ñaïo. Vieäc nhieàu tín höõu Ñoâng phöông di cö vaøo caùc vuøng cuûa Nghi leã Latinh coù nguy cô gaây toån haïi tôùi baûn saéc cuûa hoï. Caùc duïng cuï vaø chuaån möïc caàn ñöôïc phaùt trieån ñeå taêng cöôøng söï hôïp taùc caøng nhieàu caøng toát giöõa Giaùo hoäi La tinh vaø caùc Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Ñoâng phöông ñeå giaûi quyeát tình traïng naøy. Phieân hoïp Thöôïng hoäi ñoàng khuyeán nghò ñoái thoaïi chaân thaønh vaø hôïp taùc huynh ñeä giöõa caùc Giaùm muïc La tinh vaø Ñoâng phöông, ñeå baûo ñaûm vieäc chaêm soùc muïc vuï toát hôn cho caùc tín höõu Ñoâng phöông khoâng coù linh muïc theo nghi leã cuûa rieâng hoï vaø ñeå baûo ñaûm, vôùi quyeàn töï chuû thích hôïp, söï tham gia cuûa caùc Giaùm muïc Ñoâng phöông vaøo caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc.

Cuoái cuøng, Phieân hoïp ñeà nghò raèng Ñöùc Thaùnh Cha trieäu taäp moät Thöôïng hoäi ñoàng ñaëc bieät ñeå thuùc ñaåy vieäc cuûng coá vaø taùi phaùt trieån caùc Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Ñoâng phöông.

134. Moät suy tö cuûa Thöôïng hoäi ñoàng veà vieäc thöïc hieän thöøa taùc vuï Pheâroâ phaûi ñöôïc thöïc hieän theo quan ñieåm cuûa "'taûn quyeàn' laønh maïnh" (EG 16) maø Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ vaø nhieàu Hoäi ñoàng Giaùm muïc mong muoán. Theo Toâng hieán Praedicate Evangelium, söï taûn quyeàn naøy coù nghóa laø "giao cho caùc Giaùm muïc thaåm quyeàn giaûi quyeát, trong khi thöïc hieän 'nhieäm vuï rieâng cuûa hoï laø nhöõng ngöôøi daïy doã' vaø nhöõng muïc töû, nhöõng vaán ñeà maø hoï quen thuoäc vaø khoâng aûnh höôûng ñeán söï hieäp nhaát veà tín lyù, kyû luaät vaø söï hieäp thoâng cuûa Giaùo hoäi, luoân haønh ñoäng vôùi tinh thaàn ñoàng traùch nhieäm laø hoa traùi vaø bieåu thöùc cuûa mysterium Communionis töùc Giaùo hoäi" (PE II, 2). Ñeå tieáp tuïc tieán trieån theo höôùng naøy, ngöôøi ta coù theå khôûi xöôùng moät nghieân cöùu thaàn hoïc vaø giaùo luaät coù nhieäm vuï laø xaùc ñònh nhöõng vaán ñeà caàn trình leân Ñöùc Giaùo Hoaøng (reservatio papalis) vaø nhöõng vaán ñeà coù theå trình leân caùc Giaùm muïc trong Giaùo hoäi hoaëc nhoùm Giaùo hoäi cuûa hoï. Ñieàu naøy neân ñöôïc thöïc hieän phuø hôïp vôùi Töï Saéc Competentias quasdam decernere gaàn ñaây (ngaøy 15 thaùng 2 naêm 2022). Vaên kieän naøy chæ ñònh "moät soá lónh vöïc thaåm quyeàn lieân quan ñeán caùc ñieàu khoaûn cuûa Boä luaät nhaèm baûo veä söï thoáng nhaát kyû luaät trong Giaùo hoäi hoaøn vuõ vaø quyeàn haønh phaùp trong caùc Giaùo hoäi ñòa phöông vaø caùc toå chöùc giaùo hoäi" treân cô sôû "ñoäng löïc cuûa söï hieäp thoâng giaùo hoäi" (Lôøi noùi ñaàu). Ngay caû caùc chuaån möïc giaùo luaät cuõng neân ñöôïc phaùt trieån theo phong caùch ñoàng nghò bôûi nhöõng ngöôøi coù traùch nhieäm vaø thaåm quyeàn lieân quan vaø neân ñöôïc pheùp chín muoài nhö hoa traùi cuûa söï phaân ñònh cuûa giaùo hoäi.

135. Toâng hieán Praedicate Evangelium ñaõ ñònh hình dòch vuï cuûa Giaùo trieàu Roâma theo nghóa ñoàng nghò vaø truyeàn giaùo. Vaên kieän naøy nhaán maïnh raèng "khoâng ñöôïc thieát laäp giöõa Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø caùc Giaùm muïc, nhöng phuïc vuï caû hai, theo caùc phöông thöùc phuø hôïp vôùi baûn chaát cuûa moãi beân" (PE I, 8). Vieäc thöïc hieän vaên kieän naøy phaûi coå vuõ söï hôïp taùc lôùn hôn giöõa caùc giaùo phaän vaø khuyeán khích hoï laéng nghe caùc Giaùo hoäi ñòa phöông. Tröôùc khi coâng boá caùc vaên kieän chuaån möïc quan troïng, caùc giaùo phaän ñöôïc khuyeán khích khôûi xöôùng moät cuoäc tham vaán vôùi caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc vaø vôùi caùc caáu truùc töông öùng cuûa caùc Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Ñoâng phöông. Phuø hôïp vôùi lyù leõ minh baïch vaø traùch nhieäm giaûi trình neâu treân, coù theå hình dung ra caùc hình thöùc ñaùnh giaù coâng vieäc cuûa Giaùo trieàu. Ñaùnh giaù nhö vaäy, theo quan ñieåm ñoàng nghò vaø truyeàn giaùo, cuõng coù theå ñöôïc môû roäng cho caùc Ñaïi dieän Giaùo hoaøng. Caùc chuyeán vieáng thaêm ad limina Apostolorum laø ñænh cao cuûa moái quan heä giöõa caùc Giaùm muïc cuûa caùc Giaùo hoäi ñòa phöông vôùi Giaùm muïc Roâma vaø nhöõng coäng söï thaân caän nhaát cuûa ngaøi taïi Giaùo trieàu Roâma. Nhieàu Giaùm muïc mong muoán raèng caùch thöùc tieán haønh caùc chuyeán vieáng thaêm naøy seõ ñöôïc xem xeùt laïi ñeå bieán chuùng thaønh cô hoäi trao ñoåi côûi môû vaø laéng nghe laãn nhau nhieàu hôn. Xem xeùt caùc neàn vaên hoùa vaø haäu caûnh ña daïng cuûa hoï, ñieàu quan troïng laø, vì lôïi ích cuûa Giaùo hoäi, caùc thaønh vieân cuûa Hoàng Y ñoaøn phaûi hieåu roõ hôn veà nhau vaø thuùc ñaåy moái quan heä hieäp thoâng giöõa hoï. Tính ñoàng nghò neân truyeàn caûm höùng cho söï hôïp taùc cuûa hoï vôùi Thöøa taùc vuï Pheâroâ vaø söï phaân ñònh hôïp ñoaøn cuûa hoï trong caùc maät nghò thöôøng kyø vaø baát thöôøng.

136. Thöôïng hoäi ñoàng Giaùm muïc xuaát hieän nhö moät trong nhöõng nôi roõ raøng nhaát trong ñoù tính ñoàng nghò vaø tính hôïp ñoaøn ñöôïc thöïc haønh. Toâng Hieán Episcopalis communio ñaõ bieán ñoåi ñieàu naøy töø moät bieán coá thaønh moät tieán trình cuûa Giaùo hoäi. Thöôïng Hoäi ñoàng ñöôïc Thaùnh Phaoloâ VI thaønh laäp nhö moät phieân hoïp caùc Giaùm muïc ñöôïc trieäu taäp ñeå hoã trôï Giaùm muïc Roâma trong moái quan taâm cuûa ngaøi ñoái vôùi toaøn theå Giaùo hoäi. Ngaøy nay, ñöôïc chuyeån thaønh moät tieán trình theo töøng giai ñoaïn, noù thuùc ñaåy moái quan heä thieát yeáu giöõa daân Chuùa, Hoäi ñoàng Giaùm muïc vaø Giaùo hoaøng. Toaøn theå Daân thaùnh cuûa Chuùa, caùc Giaùm muïc ñöôïc giao phoù moät phaàn daân Chuùa vaø Giaùm muïc Roâma tham gia ñaày ñuû vaøo tieán trình ñoàng nghò, moãi ngöôøi theo chöùc naêng rieâng cuûa mình. Söï tham gia naøy ñöôïc toû hieän roõ trong thaønh phaàn ña daïng cuûa Phieân hoïp Thöôïng Hoäi ñoàng taäp hôïp xung quanh Ñöùc Giaùo Hoaøng, phaûn aûnh tính Coâng Giaùo cuûa Giaùo hoäi. Ñaëc bieät, nhö Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ giaûi thích, thaønh phaàn cuûa Phieân hoïp thöôøng leä XVI naøy "khoâng chæ laø moät söï kieän ngaãu nhieân. Noù theå hieän moät caùch thöïc hieän chöùc vuï giaùm muïc phuø hôïp vôùi Truyeàn thoáng soáng ñoäng cuûa caùc Giaùo hoäi vaø vôùi giaùo huaán cuûa Coâng ñoàng Vatican II" (Dieãn vaên taïi cuoäc hoïp ñaàu tieân cuûa Kyø hoïp thöù hai cuûa Phieân hoïp thöôøng leä thöù XVI cuûa Thöôïng hoäi ñoàng giaùm muïc, ngaøy 2 thaùng 10 naêm 2024). Thöôïng hoäi ñoàng giaùm muïc, vaãn duy trì baûn chaát giaùm muïc cuûa mình, ñaõ thaáy vaø seõ coù theå thaáy trong töông lai qua söï tham gia cuûa caùc thaønh vieân khaùc cuûa daân Chuùa "hình daïng maø thaåm quyeàn giaùm muïc ñöôïc keâu goïi thöïc hieän trong moät Giaùo hoäi nhaän thöùc raèng veà baûn chaát laø coù moái quan heä vaø, vì theá, coù tính thöôïng hoäi ñoàng" (ibid.) vì söù meänh. Trong vieäc ñaøo saâu baûn saéc cuûa Thöôïng hoäi ñoàng giaùm muïc, ñieàu coát yeáu laø söï keát hôïp giöõa söï tham gia cuûa moïi ngöôøi (Daân thaùnh cuûa Chuùa), thöøa taùc vuï cuûa moät soá ngöôøi (Giaùm muïc ñoaøn) vaø chuû trì cuûa moät ngöôøi (ngöôøi keá vò Thaùnh Pheâroâ) xuaát hieän vaø ñöôïc thöïc hieän cuï theå trong suoát quaù trình thöôïng hoäi ñoàng vaø trong caùc Phieân hoïp.

137. Moät trong nhöõng thaønh quaû quan troïng nhaát cuûa Thöôïng hoäi ñoàng 2021-2024 laø cöôøng ñoä cuûa loøng nhieät thaønh ñaïi keát. Nhu caàu tìm ra "moät hình thöùc thöïc thi Quyeàn toái thöôïng [...] môû ra moät tình huoáng môùi" (UUS 95) laø moät thaùch ñoá cô baûn ñoái vôùi caû moät Giaùo hoäi ñoàng nghò truyeàn giaùo vaø ñoái vôùi söï hieäp nhaát Kitoâ giaùo. Thöôïng hoäi ñoàng hoan ngheânh vieäc coâng boá gaàn ñaây cuûa Boä Thuùc ñaåy söï hieäp nhaát Kitoâ giaùo Giaùm muïc Roâma: Quyeàn toái thöôïng vaø tính ñoàng nghò trong caùc cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát vaø trong caùc phaûn hoài cho Thoâng ñieäp Ut Unum Sint, môû ra nhöõng höôùng nghieân cöùu saâu hôn. Taøi lieäu cho thaáy raèng vieäc thuùc ñaåy söï hieäp nhaát Kitoâ giaùo laø moät khía caïnh thieát yeáu trong söù vuï cuûa Giaùm muïc Roâma vaø haønh trình ñaïi keát ñaõ thuùc ñaåy söï hieåu bieát saâu saéc hôn veà ñieàu naøy. Caùc ñeà nghò cuï theå maø taøi lieäu chöùa ñöïng lieân quan ñeán vieäc ñoïc laïi hoaëc bình luaän chính thöùc veà caùc ñònh nghóa tín ñieàu cuûa Coâng ñoàng Vatican I veà quyeàn toái thöôïng, söï phaân bieät roõ raøng hôn giöõa caùc traùch nhieäm khaùc nhau cuûa Giaùo hoaøng, vieäc thuùc ñaåy tính ñoàng nghò trong Giaùo hoäi vaø trong moái quan heä cuûa Giaùo hoäi vôùi theá giôùi vaø vieäc tìm kieám moät moâ hình hieäp nhaát döïa treân moät giaùo hoäi hoïc hieäp thoâng mang laïi trieån voïng ñaày höùa heïn cho haønh trình ñaïi keát. Phieân hoïp Thöôïng hoäi ñoàng hy voïng raèng taøi lieäu naøy seõ laø cô sôû ñeå tieáp tuïc suy tö vôùi caùc Kitoâ höõu khaùc, "taát nhieân laø cuøng nhau", veà vieäc thöïc hieän Thöøa taùc vuï Hieäp nhaát cuûa Giaùm muïc Roâma nhö moät "dòch vuï yeâu thöông ñöôïc taát caû nhöõng ngöôøi lieân quan coâng nhaän" (UUS 95).

138. Söï phong phuù trong vieäc tham gia cuûa caùc Ñaïi bieåu Huynh ñeä töø caùc Giaùo hoäi vaø Coäng ñoàng Kitoâ giaùo khaùc taïi Phieân hoïp Thöôïng hoäi ñoàng môøi goïi chuùng toâi chuù yù nhieàu hôn ñeán caùc hoaït ñoäng ñoàng nghò cuûa caùc ñoái taùc ñaïi keát cuûa chuùng ta, caû ôû phöông Ñoâng laãn phöông Taây. Ñoái thoaïi ñaïi keát laø neàn taûng ñeå phaùt trieån söï hieåu bieát veà tính ñoàng nghò vaø söï hieäp nhaát cuûa Giaùo hoäi. Noù thuùc giuïc chuùng ta phaùt trieån caùc hoaït ñoäng ñoàng nghò ñaïi keát, bao goàm caùc hình thöùc tham vaán vaø bieän phaân veà caùc vaán ñeà cuøng quan taâm vaø caáp baùch, nhö vieäc cöû haønh moät Thöôïng hoäi ñoàng ñaïi keát veà vieäc truyeàn giaûng Tin Möøng coù theå laø. Noù cuõng môøi goïi chuùng ta cuøng nhau chòu traùch nhieäm veà con ngöôøi chuùng ta, nhöõng gì chuùng ta laøm vaø nhöõng gì chuùng ta daïy. Ñieàu laøm cho ñieàu naøy trôû neân khaû höõu laø söï hieäp nhaát cuûa chuùng ta döôùi moät Pheùp Röûa duy nhaát mang ñeán cho chuùng ta ñoäng löïc cuûa söï hieäp thoâng, söï tham gia vaø söù meänh vaø mang laïi söï soáng cho caên tính cuûa chuùng ta laø Daân Thieân Chuùa.

139. Vaøo naêm 2025, Naêm Thaùnh, chuùng ta cuõng seõ kyû nieäm Coâng ñoàng Ni-xeâ-a, Coâng ñoàng Chung ñaàu tieân, taïi ñoù baûn tuyeân xöng ñöùc tin nhaèm hôïp nhaát moïi Kitoâ höõu ñaõ ñöôïc hình thaønh. Vieäc chuaån bò vaø kyû nieäm chung 1700 naêm bieán coá naøy seõ laø cô hoäi ñeå ñaøo saâu vaø cuøng nhau tuyeân xöng ñöùc tin cuûa chuùng ta vaøo Chuùa Kitoâ vaø ñöa vaøo thöïc haønh caùc hình thöùc ñoàng nghò giöõa caùc Kitoâ höõu thuoäc moïi truyeàn thoáng. Ñaây cuõng seõ laø cô hoäi ñeå phaùt ñoäng caùc saùng kieán taùo baïo cho moät ngaøy Leã Phuïc sinh chung ñeå chuùng ta coù theå cöû haønh Leã Phuïc sinh cuûa Chuùa vaøo cuøng moät ngaøy, nhö seõ xaûy ra, moät caùch quan phoøng, vaøo naêm 2025. Ñieàu naøy seõ mang laïi söùc maïnh truyeàn giaùo lôùn hôn cho vieäc coâng boá veà Ngöôøi, Ñaáng laø söï soáng vaø ôn cöùu ñoä cuûa toaøn theá giôùi.

(Coøn tieáp)

- - - - - - - -

Caùc chöõ vieát taét

AA COÂNG ÑOÀNG VATICAN II, Thaùng 12. Apostolicam Actuositatem (18 thaùng 11 naêm 1965)

AG COÂNG ÑOÀNG VATICAN II, Thaùng 12 Ad Gentes (7 thaùng 12 naêm 1965)

CCEO Codex canonum Ecclesiarum Orientalium (18 thaùng 10 naêm 1990)

CD COÂNG ÑOÀNG VATICAN II, Thaùng 12. Christus Dominus (28 thaùng 10 naêm 1965)

CIC Codex iuris canonici (25 thaùng 1 naêm 1983)

CV BENEDICT XVI, Thoâng ñieäp. Caritas in veritate (29 thaùng 6 naêm 2009)

DCS Vaên phoøng Toång thö kyù Thöôïng hoäi ñoàng, Taøi lieäu cho Giai ñoaïn Luïc ñòa (27 thaùng 10, 2022)

DD FRANCIS, Thö. Toâi mong öôùc raèng baïn mong öôùc (29/06/2022)

DN FRANCESCO, Thoâng ñieäp. Dilexit nos (24 thaùng 10 naêm 2024)

DV COÂNG ÑOÀNG VATICAN II, Hieán cheá tín lyù Dei Verbum (18 thaùng 11 naêm 1965)

EC FRANCIS, Toâng huaán Episcopalis Communio (15 Thaùng Chín, 2018)

EG FRANCIS, Toâng huaán Nieàm vui Tin Möøng (24 thaùng 11 naêm 2013)

FT FRANCESCO, Thoâng ñieäp Fratelli tutti (3 thaùng 10 naêm 2020)

GS COÂNG ÑOÀNG VATICAN II, Hieán cheá Gaudium et spes (7 thaùng 12 naêm 1965)

ITC UÛY BAN THAÀN HOÏC QUOÁC TEÁ, Tính ñoàng nghò trong cuoäc soáng vaø trong söù meänh cuûa Giaùo hoäi (2 thaùng 3 naêm 2018)

LG COÂNG ÑOÀNG VATICAN II, Hieán cheá Tín lyù Lumen gentium (21 thaùng 11 naêm 1964)

LS FRANCIS, Thoâng ñieäp Laudato si' (24 thaùng 5 naêm 2015)

MC ST PAUL VI, Toâng huaán Cultus Marialis (2 thaùng 2 naêm 1974)

NMI Thaùnh GIOAN PHAOLOÂ II, Toâng thö Novo millennio ineunte (6 thaùng 1 naêm 2001)

PE FRANCIS, Toâng hieán Praedicate Evangelium (19 thaùng 3 naêm 2022)

SC COÂNG ÑOÀNG VATICAN II, Hieán cheá Sacrosanctum Concilium (4 thaùng 12 naêm 1963)

SRS Thaùnh Gioan Phaoloâ II, Thoâng ñieäp Sollicitudo rei socialis (30 thaùng 12 naêm 1987)

UR COÂNG ÑOÀNG VATICAN II, Saéc leänh Unitatis redintegratio (21 thaùng 11 naêm 1964)

UUS THAÙNH GIOAN PHAOLOÂ II, Thoâng ñieäp UÙt unum sint (25 thaùng 5 naêm 1995)

Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page