Ñöùc Thaùnh cha gaëp chính quyeàn Ñoâng Timor
Ñöùc Thaùnh cha gaëp chính quyeàn Ñoâng Timor.
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.
Dili (RVA News 10-09-2024) - Vaøo luùc 5 giôø 30 chieàu, ngaøy 09 thaùng Chín naêm 2024, Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ ñaõ ñeán dinh Toång thoáng Ñoâng Timor ñeå chaøo thaêm toång thoáng, roài gaëp gôõ chính quyeàn, cuøng vôùi caùc ñaïi dieän xaõ hoäi vaø ngoaïi giao ñoaøn, toång coäng khoaûng 400 ngöôøi.
Trong lôøi chaøo möøng Ñöùc Thaùnh cha, Toång thoáng Ramos Horta goïi cuoäc vieáng thaêm cuûa ngaøi laø moät bieán coá lòch söû, truøng vaøo dòp kyû nieäm 50 naêm cuoäc caùch maïng Garofani ôû Boà Ñaøo Nha vaø 25 naêm cuoäc tröng caàu daân yù do Lieân Hieäp Quoác laøm trung gian, veà neàn ñoäc laäp cuûa Ñoâng Timor. OÂng nhieät lieät caùm ôn Ñöùc Thaùnh cha vaø Giaùo hoäi Coâng giaùo, ñoàng thôøi nhaéc ñeán Tuyeân ngoân veà tình huynh ñeä nhaân loaïi, vaø caàu mong söù ñieäp hoøa bình, hoøa giaûi vaø hy voïng cuûa Ñöùc Thaùnh cha gôïi yù cho caùc laõnh tuï theá giôùi chaám döùt caùc cuoäc xung ñoät, baøi tröø ngheøo ñoùi vaø baát coâng treân theá giôùi.
Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh cha
Veà phaàn Ñöùc Thaùnh cha, leân tieáng trong dòp naøy, ngaøi nhaéc ñeán caùc thöøa sai ñaàu tieân thuoäc Doøng Ña Minh Boà Ñaøo Nha, hoài theá kyû XVI ñaõ mang Coâng giaùo vaø tieáng Boà ñeán phaàn ñaát naøy. Vaø ngaøy nay, tieáng Tetum vaø tieáng Boà laø hai ngoân ngöõ chính thöùc cuûa quoác gia.
Ñöùc Thaùnh cha noùi: "Kitoâ giaùo, sinh ra ôû AÙ chaâu, ñaõ ñeán phaàn ñaát xa xaêm naøy cuûa Ñaïi Luïc, qua caùc thöøa sai AÂu chaâu, chöùng toû ôn goïi phoå quaùt vaø khaû naêng cuûa Kitoâ giaùo hoøa hôïp vôùi caùc neàn vaên hoùa raát khaùc nhau, caùc vaên hoùa naøy, khi gaëp Tin möøng, thì tìm ñöôïc moät toång hôïp môùi cao quyù vaø saâu xa hôn".
Ñöùc Thaùnh cha cuõng nhaéc ñeán ñaát nöôùc Ñoâng Timor "trong quaù khöù gaàn ñaây ñaõ traûi qua giai ñoaïn ñau thöông, ñaõ chòu nhöõng co quaép vaø baïo löïc, laø ñieàu ngöôøi ta thöôøng thaáy, khi moät daân toäc ñoái dieän vôùi söï ñoäc laäp hoaøn toaøn vaø tìm kieám moät söï töï trò bò phuû nhaän hoaëc ngaên caûn.
"Töø ngaøy 28 thaùng Möôøi Moät naêm 1975 ñeán ngaøy 20 thaùng Naêm naêm 2002, nghóa laø töø neàn ñoäc laäp ñöôïc tuyeân boá cho ñeán neàn ñoäc laäp thöïc söï ñöôïc taùi laäp, Ñoâng Timor ñaõ soáng nhöõng naêm thöông khoù vaø thöû thaùch lôùn lao. Nhöng ñaát nöôùc ñaõ bieát troãi daäy, tìm ñöôïc con ñöôøng hoøa bình vaø môû ra moät giai ñoaïn môùi, phaùt trieån, caûi tieán nhöõng ñieàu kieän sinh soáng, ñeà cao giaù trò ôû moïi caáp ñoä söï huy hoaøng khoâng bò oâ nhieãm cuûa laõnh thoå naøy, vôùi caùc taøi nguyeân thieân nhieân vaø nhaân söï".
Ñöùc Thaùnh cha cuõng nhaéc ñeán cuoäc vieáng thaêm cuûa Thaùnh Gioan Phaoloâ II Giaùo hoaøng taïi Ñoâng Timor, hoài naêm 1989, vaø trong baøi giaûng thaùnh leã ôû Tasi-Tolu, Ñöùc Coá Giaùo hoaøng ñaõ nhaéc nhôû caùc tín höõu Ñoâng Timor "haõy coù moät truyeàn thoáng, trong ñoù ñôøi soáng gia ñình vaø caùc phong tuïc xaõ hoäi caàn aên reã saâu trong Tin möøng", moät truyeàn thoáng phong phuù cuûa caùc giaùo huaán vaø tinh thaàn caùc Moái Phuùc, khieâm toán tín thaùc nôi Chuùa, tha thöù, töø bi vaø neáu caàn thì kieân nhaãn chòu ñau khoå" (12-10-1989).
Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ ñaëc bieät nhaéc ñeán vaø ca ngôïi söï kieân trì daán thaân cuûa nhaân daân Ñoâng Timor ñeå ñaït tôùi moät söï hoøa giaûi vôùi caùc anh chò em Indonesia. Thaùi ñoä naøy coù nguoàn maïch tröôùc tieân vaø tinh tuyeàn nhaát trong caùc giaùo huaán Tin möøng. Öôùc gì trong nhöõng hoaøn caûnh xung ñoät khaùc ôû caùc nôi treân theá giôùi, cuõng troåi vöôït öôùc muoán hoøa bình vaø thanh taåy kyù öùc nhö theá ñeå kheùp kín caùc veát thöông vaø thay theá oaùn thuø baèng hoøa giaûi vaø thay söï ñoái nghòch baèng söï coäng taùc!"
Ñöùc Thaùnh cha caùm ôn vaø ca ngôïi Ñoâng Timor, vì trong dòp kyû nieäm 20 naêm ñoäc laäp, ñaõ ñoùn nhaän nhö moät vaên kieän quoác gia Tuyeân ngoân veà tình huynh ñeä nhaân loaïi, maø ngaøi ñaõ cuøng Ñaïi Imam cuûa Ñeàn thôø Hoài giaùo Al-Azhar ngaøy 04 thaùng Hai naêm 2019, ôû Abu Dhabi, vaø ñöa vaøo caû trong caùc chöông trình hoïc ñöôøng. Tieán trình giaùo duïc thaät laø ñieàu cô baûn.
Ñöùc Thaùnh cha khuyeán khích chính quyeàn vaø nhaân daân Ñoâng Timor tieáp tuïc theo ñuoåi, vôùi loøng tín thaùc, vieäc xaây döïng vaø cuûng coá caùc cô caáu cuûa ñaát nöôùc ñeå caùc coâng daân caûm thaáy ñöôïc thöïc söï ñaïi dieän vaø ñeå caùc cô caáu aáy thích hôïp hoaøn toaøn haàu phuïc vuï nhaân daân Ñoâng Timor.
Trong soá nhieàu vaán ñeà thôøi söï maø Ñoâng Timor ñang phaûi ñöông ñaàu, coù hieän töôïng xuaát cö. Ñoù laø moät daáu chæ chöùng toû coù moät söï thieáu hoaëc khoâng thích hôïp trong vieäc ñeà cao giaù trò cuûa caùc taøi nguyeân, cuõng nhö nhöõng khoù khaên trong vieäc coáng hieán cho taát caû moïi ngöôøi moät coâng aên vieäc laøm mang laïi lôïi töùc coâng baèng vaø baûo ñaûm moät lôïi töùc ñaùp öùng caùc nhu caàu caên baûn cuûa gia ñình. Cuï theå, Ñöùc Thaùnh cha nghó ñeán tình traïng ngheøo taïi bao nhieâu mieàn noâng thoân, vaø vì theá caàn nhöõng hoaït ñoäng chung, roäng lôùn, vôùi söï can döï cuûa nhieàu löïc löôïng, daân söï toân giaùo, xaõ hoäi ñeå mang laïi bieän phaùp chöõa trò cuõng nhö coáng hieán nhöõng khaû theå khaùc, ngoaøi vieäc xuaát cö.
Ñöùc Thaùnh cha khoâng queân nhaéc ñeán nhöõng tai öông xaõ hoäi, nhö nghieän röôïu nôi nhöõng ngöôøi treû vaø caùc baêng ñaûng, thaønh phaàn caùc baêng naøy gioûi voõ thuaät, nhöng thay vì phuïc vuï nhöõng ngöôøi yeáu theá thì laïi söû duïng chuùng ñeå bieåu döông moät caùch phuø du quyeàn löïc, baïo löïc. Ngoaøi ra, coù nhöõng treû em vaø thieáu nieân bò thöông toån trong phaåm giaù: taát caû chuùng ta ñeàu ñöôïc keâu goïi haønh ñoäng trong tinh thaàn traùch nhieäm ñeå phoøng ngöøa tai öông xaõ hoäi naøy vaø ñaûm baûo moät söï taêng tröôûng thanh thaûn cho caùc treû em cuûa chuùng ta.
Ñöùc Thaùnh cha noùi: Ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà noùi treân, cuõng nhö quaûn lyù toát ñeïp caùc taøi nguyeân thieân nhieân cuûa ñaát nöôùc, ñaëc bieät laø caùc moû daàu khí, coù khaû naêng khoân taû trong vieäc phaùt trieån, ñieàu khoâng theå thieáu ñöôïc laø huaán luyeän thích hôïp cho nhöõng ngöôøi seõ ñöôïc keâu goïi trôû thaønh giai caáp laõnh ñaïo cuûa ñaát nöôùc trong töông lai khoâng xa. Nhö theá, hoï coù theå coù taát caû nhöõng phöông theá caàn thieát ñeå ñeà ra nhöõng döï aùn bao quaùt, hoaøn toaøn nhaém phuïc vuï coâng ích.
Cuoäc gaëp gôõ keát thuùc luùc quaù 7 giôø 30 toái, giôø ñòa phöông. Ñöùc Thaùnh cha trôû veà Toøa Söù thaàn Toøa Thaùnh ñeå duøng böõa toái vaø nghæ ñeâm.