Phoûng vaán Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
treân chuyeán bay töø Singapore trôû veà Roma
Phoûng vaán Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ treân chuyeán bay töø Singapore trôû veà Roma.
Vatican News
Vatican (Vatican News 13-09-2024) - Ngaøy 13 thaùng 9 naêm 2024, treân chuyeán bay töø Singapore trôû veà Roma, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ traû lôøi caùc caâu hoûi cuûa moät soá nhaø baùo ñi cuøng chuyeán bay vôùi ngaøi. Ngaøi ñaõ noùi veà thaûm kòch nhöõng thöôøng daân bò saùt haïi. Veà cuoäc baàu cöû Myõ, ngaøi noùi raèng vieäc moät tín höõu Coâng giaùo löïa choïn öùng cöû vieân laø moät khoù khaên; giöõa baø Harris vaø oâng Trump, ai cuõng phaûi löïa choïn theo löông taâm. Ngaøi leân aùn maïnh meõ caû vieäc phaù thai laãn vieäc töø choái ngöôøi di cö. Vaø ngaøi cuõng nhaän ñònh tích cöïc veà thoûa thuaän vôùi Trung Quoác.
Tröôùc heát, oâng Matteo Bruni, Giaùm ñoác Phoøng Baùo chí Toøa Thaùnh ñaõ caûm ôn Ñöùc Thaùnh Cha.
Matteo Bruni:
"Xin chaøo Ñöùc Thaùnh Cha. Caûm ôn ngaøi vì nhöõng ngaøy naøy - nhieàu ngaøy - trong chuyeán vieáng thaêm. Cuõng caûm ôn ngaøi ñaõ giuùp chuùng con caûm nhaän ñöôïc nieàm vui cuûa moïi ngöôøi hôn laø söï meät moûi cuûa chuùng ta treân haønh trình naøy. Vaø baây giôø coù moät vaøi caâu hoûi töø caùc nhaø baùo ñi cuøng. Caâu ñaàu tieân, theo truyeàn thoáng...
Ñöùc Thaùnh Cha: Tröôùc heát toâi muoán caûm ôn taát caû caùc baïn vì coâng vieäc naøy, vì cuøng ñoàng haønh trong chuyeán ñi raát quan troïng ñoái vôùi toâi. Sau ñoù, toâi xin chuùc möøng tröôûng ñoaøn baùo chí, bôûi vì vôùi chuyeán ñi naøy, chò Valentina [Alazraki] thöïc hieän chuyeán ñi thöù 160! Toâi seõ khoâng noùi vôùi chò raèng chò phaûi nghæ höu, nhöng neân tieáp tuïc nhö theá naøy!
Vaâng, baây giôø xin haõy ñaët caâu hoûi. Vaø caûm ôn caùc baïn raát nhieàu.
1. Pei Ting Wong (The Streets Times, Singapore)
Thöa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, con raát vui vì ngaøi khoûe maïnh vaø saép trôû veà Roma. Con hy voïng ngaøi thích chuyeán thaêm Singapore vaø thöôûng thöùc caùc moùn aên ñòa phöông. Chuùng ta vöøa môùi coù kinh nghieäm ôû Singapore vaø coù theå baét ñaàu töø ñoù. Noùi chung, ngaøi ñaùnh giaù cao ñieàu gì nhaát ôû Singapore: vaên hoùa, con ngöôøi? Ngaøi coù ngaïc nhieân vôùi nhöõng gì ngaøi nhìn thaáy khoâng? Vaø Singapore coù theå hoïc ñöôïc gì töø ba quoác gia khaùc maø chuùng con ñaõ [cuøng ngaøi] ñeán thaêm, cuï theå laø con ñang ñeà caäp ñeán thoâng ñieäp cuûa ngaøi veà vieäc traû coâng moät caùch coâng baèng cho nhöõng ngöôøi lao ñoäng nhaäp cö coù thu nhaäp thaáp: ñieàu gì ñaõ truyeàn caûm höùng cho thoâng ñieäp naøy, thoâng ñieäp naøy coù yù nghóa gì? Vaø caâu hoûi coøn laïi - xin loãi, con coù moät caâu hoûi khaùc: Ngaøi noùi raèng Singapore coù moät vai troø raát ñaëc bieät treân tröôøng quoác teá. Singapore coù theå laøm gì trong theá giôùi xung ñoät naøy, vaø Vatican, vôùi tö caùch laø moät ñoàng minh ngoaïi giao, coù theå ñoùng goùp nhö theá naøo? Xin caûm ôn ngaøi.
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ:
Caûm ôn chò. Tröôùc heát, toâi khoâng mong ñôïi ñöôïc nhìn thaáy Singapore nhö theá naøy. Hoï noùi raèng hoï goïi noù laø New York cuûa phöông Ñoâng: moät ñaát nöôùc phaùt trieån, saïch seõ, ngöôøi daân coù hoïc thöùc, thaønh phoá vôùi nhöõng toøa nhaø choïc trôøi to lôùn vaø cuõng laø moät neàn vaên hoùa lieân toân tuyeät vôøi. Cuoäc gaëp gôõ lieân toân maø toâi tham döï vaøo cuoái [cuoäc vieáng thaêm] laø moät kieåu maãu, moät kieåu maãu cuûa tình huynh ñeä. Sau ñoù, toâi cuõng thaáy, ñang noùi veà nhöõng ngöôøi di cö, nhöõng toøa nhaø choïc trôøi daønh cho coâng nhaân: nhöõng toøa nhaø choïc trôøi sang troïng vaø nhöõng toøa nhaø khaùc ñöôïc xaây döïng toát vaø saïch seõ, vaø toâi raát thích ñieàu naøy. Toâi chöa töøng nghe noùi coù söï phaân bieät: Toâi chöa töøng nghe noùi. Toâi bò aán töôïng bôûi neàn vaên hoùa: neàn vaên hoùa. Ví duï, [cuoäc gaëp gôõ] vôùi caùc sinh vieân vaøo ngaøy cuoái cuøng: Toâi bò aán töôïng bôûi neàn vaên hoùa ñoù. Vai troø quoác teá: Toâi thaáy tuaàn tôùi seõ coù [giaûi ñua xe] "Coâng thöùc 1", toâi nghó, ñieàu gì ñoù... vai troø quoác teá laø moät thuû ñoâ thu huùt caùc neàn vaên hoùa vaø ñieàu naøy raát quan troïng. Ñoù laø moät thuû ñoâ lôùn. Toâi ñaõ khoâng nghó nhìn thaáy moät ñieàu nhö theá.
* Pei Ting Wong
Coøn moät caâu hoûi khaùc: lieäu Singapore coù theå hoïc hoûi töø ba quoác gia - Papua New Guinea, Indonesia vaø Ñoâng Timor khoâng?
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ:
Baïn bieát ñaáy, baïn luoân coù theå hoïc ñöôïc ñieàu gì ñoù, bôûi vì moãi ngöôøi vaø moãi quoác gia ñeàu coù söï phong phuù khaùc nhau. Ñaây laø lyù do taïi sao tình huynh ñeä trong giao tieáp laïi quan troïng. Ví duï, neáu toâi nghó veà Ñoâng Timor, coù moät ñieàu, toâi thaáy nhieàu treû em vaø ôû Singapore toâi khoâng thaáy nhieàu. Coù leõ ñoù laø moät caùi gì ñoù ñeå hoïc hoûi.
* Pei Ting Wong
Ñuùng, chuùng con coù tyû leä sinh thaáp...
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ:
- hoï coù sôï khoâng? Tyû leä sinh cuûa caùc baïn laø bao nhieâu?
* Pei Ting Wong
Theo nhö con bieát thì chöa ñeán 1.2%, thaáp hôn cuûa Nhaät Baûn.
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ:
Töông lai laø caùc treû em! Haõy suy nghó veà ñieàu naøy. Caûm ôn. AØ, coøn moät ñieàu nöõa: caùc baïn, nhöõng ngöôøi Singapore, raát töû teá. Caùc baïn cöôøi, luoân cöôøi...
2. Delfim De Oliveira, GMN TV (Grupo Meùdia Nacional, Timor-Leste)
Thöa Ñöùc Thaùnh Cha, caûm ôn ngaøi vì cô hoäi naøy. Thoâng ñieäp cuoái cuøng cuûa ngaøi trong Thaùnh leã taïi Taci Tolu laø tin töùc ñöôïc löu haønh roäng raõi nhaát ôû Timor hieän nay. Ngaøi ñaõ söû duïng caùch dieãn taû "caù saáu" ñeå thu huùt söï chuù yù cuûa ngöôøi Timor veà söï hieän dieän cuûa caù saáu ôû Ñoâng Timor. Ngaøi coù yù gì khi noùi ñieàu naøy?
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ:
Toâi duøng hình aûnh ñaøn caù saáu ñang bôi vaøo baõi bieån. Ñoâng Timor coù moät neàn vaên hoùa ñôn giaûn, quen thuoäc, vui töôi vaø noù coù moät neàn vaên hoùa söï soáng, coù nhieàu con caùi, raát nhieàu vaø khi toâi noùi veà caù saáu, toâi ñang noùi veà nhöõng yù töôûng coù theå ñeán töø beân ngoaøi ñeå phaù hoûng söï hoøa hôïp maø caùc baïn coù. Toâi seõ noùi vôùi baïn moät ñieàu: Toâi ñaõ yeâu Ñoâng Timor. Coøn ñieàu gì khaùc?
* Delfim De Oliveira
Daân Timor phaàn lôùn theo Coâng giaùo; vaøo thôøi ñieåm naøy, coù söï hieän dieän maïnh meõ cuûa caùc giaùo phaùi ôû Ñoâng Timor: phaûi chaêng cuïm töø "caù saáu" cuõng aùm chæ caùc giaùo phaùi ôû Timor?
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ:
Coù leõ. Toâi khoâng noùi veà ñieàu ñoù, toâi khoâng theå, nhöng noù coù theå xaûy ra. Bôûi vì moïi toân giaùo ñeàu phaûi ñöôïc toân troïng, nhöng coù söï phaân bieät giöõa toân giaùo vaø giaùo phaùi. Toân giaùo laø phoå quaùt, baát keå toân giaùo naøo. Giaùo phaùi haïn cheá, laø moät nhoùm nhoû luoân coù muïc ñích khaùc. Caûm ôn baïn - vaø xin chuùc möøng ñaát nöôùc cuûa baïn.
3. Francisca Christy Rosana (Taäp ñoaøn truyeàn thoâng Tempo, Indonesia)
Caûm ôn Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ: Con laø Francisca, töø Taïp chí Tempo. Con hy voïng ngaøi ñaõ coù nhöõng khoaûnh khaéc khoù queân ôû Indonesia, bôûi vì ngöôøi daân trong nöôùc, khoâng chæ ngöôøi Coâng giaùo, ñaõ chôø ñôïi ngaøi töø laâu. Caâu hoûi cuûa con laø: chuùng con nhaän ra raèng ñaát nöôùc vaãn ñang ñaáu tranh cho daân chuû. AÁn töôïng cuûa ngaøi laø gì vaø thoâng ñieäp cuûa ngaøi daønh cho chuùng con laø gì? Vaø caâu hoûi cuoái cuøng: Ñoâi khi Papua vaø Indonesia coù cuøng moät vaán ñeà nhö Papua New Guinea: ñaàu tö vaøo lónh vöïc khai thaùc moû chæ daønh cho nhöõng keû ñaàu soû vaø trong khi ñoù ngöôøi daân ñòa phöông vaø ngöôøi baûn ñòa khoâng ñöôïc höôûng nhöõng lôïi ích thu ñöôïc töø hoaït ñoäng naøy. Ngaøi nghó gì vaø chuùng ta coù theå laøm gì? Caûm ôn Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ.
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ:
Ñaây laø moät vaán ñeà - toâi seõ noùi - thöôøng gaëp ôû caùc quoác gia ñang phaùt trieån. Ñaây laø lyù do taïi sao ñieàu maø hoïc thuyeát xaõ hoäi cuûa Giaùo hoäi noùi laïi quan troïng: phaûi coù söï lieân laïc giöõa caùc thaønh phaàn khaùc nhau trong xaõ hoäi. Baïn noùi raèng Indonesia laø moät quoác gia ñang phaùt trieån, vaø coù leõ moät trong nhöõng ñieàu caàn ñöôïc phaùt trieån chính laø ñieàu naøy: caùc moái quan heä xaõ hoäi. Nhöng toâi raát vui vôùi chuyeán thaêm ñaát nöôùc cuûa baïn. Raát toát. Raát ñeïp.
4. Matteo Bruni
Thöa Ñöùc Thaùnh Cha, baùo chí Papua New Guinea ñaõ heát söùc quan taâm theo doõi chuyeán ñi cuûa ngaøi, nhöng tieác laø khoâng theå coù nhaø baùo treân chuyeán bay naøy. Vì vaäy, con seõ nhaân cô hoäi naøy ñeå hoûi xem ngaøi coù ñieàu gì muoán noùi vôùi chuùng con veà Papua New Guinea, ñaëc bieät laø veà Vanimo, moät nôi maø ñoái vôùi con, döôøng nhö ngaøi ñaõ muoán ñeán moät caùch rieâng tö...
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ:
Toâi thích ñaát nöôùc naøy vaø toâi thaáy moät ñaát nöôùc ñang phaùt trieån maïnh meõ. Sau ñoù, toâi muoán ñeán Vanimo ñeå gaëp moät nhoùm linh muïc vaø nöõ tu ngöôøi Argentina ñang laøm vieäc ôû ñoù, vaø toâi thaáy ôû ñoù coù moät toå chöùc raát ñeïp, raát ñeïp. ÔÛ taát caû quoác gia, ngheä thuaät ñeàu raát phaùt trieån: caùc ñieäu muùa, caùc caùch theå hieän thô ca khaùc... Nhöng ôû Papua New Guinea, ñieàu ñoù thaät aán töôïng, vaø ôû Vanimo, söï phaùt trieån cuûa ngheä thuaät cuõng raát aán töôïng. Vaø ñieàu ñoù laøm toâi khaù aán töôïng. Nhöõng nhaø truyeàn giaùo toâi ñeán thaêm ñeàu ôû trong röøng, hoï vaøo röøng laøm vieäc. Toâi thích Vanimo - vaø ñaát nöôùc naøy nöõa. Caûm ôn anh.
5. Stefania Falasca (Tianou Zhiku)
Xin chaøo Ñöùc Thaùnh Cha: khoâng, raát tieác laø con khoâng noùi ñöôïc tieáng Hoa, vì vaäy... Chuùng con ñeán töø Singapore, moät quoác gia coù ña soá daân laø ngöôøi Hoa, vaø laø moät kieåu maãu chung soáng haøi hoøa vaø hoøa bình. Vaø chính xaùc laø veà hoøa bình: con muoán bieát ngaøi nghó gì, cuõng gaàn guõi vôùi luïc ñòa Trung Quoác, veà nhöõng noã löïc cuûa Trung Quoác nhaèm ñaït ñöôïc leänh ngöøng baén ôû caùc khu vöïc ñang xung ñoät, chaúng haïn nhö Daûi Gaza: vaøo thaùng 7, Tuyeân boá ñöôïc kyù keát taïi Baéc Kinh nhaèm chaám döùt söï chia reõ giöõa nhöõng ngöôøi Palestine. Vaø sau ñoù, lieäu coù nhöõng khoâng gian hôïp taùc veà hoøa bình giöõa Trung Quoác vaø Toøa Thaùnh? Coøn moät ñieàu cuoái cuøng: chuùng ta saép söûa gia haïn thoûa thuaän Trung Quoác-Toøa Thaùnh veà vieäc boå nhieäm caùc giaùm muïc. Ngaøi coù haøi loøng hay khoâng vôùi keát quaû ñoái thoaïi ñaõ ñaït ñöôïc cho ñeán nay?
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ:
Toâi noùi ñieàu cuoái cuøng: Toâi haøi loøng vôùi caùc cuoäc ñoái thoaïi vôùi Trung Quoác, keát quaû raát toát, ngay caû ñoái vôùi vieäc boå nhieäm caùc giaùm muïc, chuùng toâi cuõng laøm vieäc vôùi thieän chí. Vaø (vì) ñieàu naøy, toâi ñaõ nghe töø Phuû Quoác vuï khanh (veà) moïi vieäc ñang dieãn ra nhö theá naøo: Toâi raát vui. Moät ñieàu nöõa laø Trung Quoác: ñoái vôùi toâi Trung Quoác laø moät "ilusioùn" (khaùt voïng, chuû bieân), theo nghóa laø toâi muoán ñeán thaêm Trung Quoác, bôûi vì ñaây laø moät ñaát nöôùc vó ñaïi; toâi ngöôõng moä Trung Quoác, toâi toân troïng Trung Quoác. Ñoù laø moät ñaát nöôùc coù neàn vaên hoùa töø haøng ngaøn naêm, coù khaû naêng ñoái thoaïi, hieåu bieát laãn nhau vöôït xa caùc heä thoáng daân chuû (chính trò, bieân taäp) khaùc nhau maø noù töøng coù. Toâi tin raèng Trung Quoác laø moät lôøi höùa vaø moät nieàm hy voïng cho Giaùo hoäi. Chuùng ta coù theå hôïp taùc [vì hoøa bình] vaø chaéc chaén vì nhöõng xung ñoät. Vaøo thôøi ñieåm naøy, Ñöùc Hoàng Y Zuppi ñang hoaït ñoäng trong tieán trình naøy vaø cuõng coù quan heä vôùi Trung Quoác.
6. Anna Matranga (Tin töùc CBS)
Chaøo Ñöùc Thaùnh Cha. Ngaøi ñaõ luoân leân tieáng baûo veä phaåm giaù cuûa söï soáng. ÔÛ Ñoâng Timor, moät ñaát nöôùc coù tyû leä sinh raát cao, ngaøi noùi raèng ngaøi caûm nhaän ñöôïc cuoäc soáng ñang roän raøng vaø buøng phaùt söï soáng ñoái vôùi nhieàu treû em. Taïi Singapore, ngaøi leân tieáng baûo veä ngöôøi lao ñoäng nhaäp cö. Tröôùc cuoäc baàu cöû tieáp theo ôû Hoa Kyø, con muoán hoûi ngaøi: ngaøi coù theå ñöa ra lôøi khuyeân naøo cho moät cöû tri Coâng giaùo ñang phaûi quyeát ñònh giöõa moät öùng cöû vieân uûng hoä vieäc chaám döùt thai kyø vaø moät öùng cöû vieân khaùc muoán truïc xuaát 11 trieäu ngöôøi di cö?
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ:
Caû hai ñeàu choáng laïi söï soáng, caû keû vöùt boû ngöôøi di cö vaø keû gieát treû em. Caû hai ñeàu choáng laïi söï soáng. Chuùng ta khoâng theå quyeát ñònh, toâi khoâng theå noùi, toâi khoâng phaûi laø ngöôøi Myõ, toâi seõ khoâng ñi boû phieáu ôû ñoù, nhöng haõy noùi roõ: vöøa ñuoåi ngöôøi di cö ñi, vöøa khoâng cho ngöôøi di cö khaû naêng laøm vieäc, khoâng tieáp ñaõi ngöôøi di cö laø moät toäi loãi, noù nghieâm troïng. Trong Cöïu Öôùc coù moät ñieäp khuùc: treû moà coâi, goùa phuï vaø khaùch laï, töùc laø ngöôøi di cö. Hoï laø ba haïng ngöôøi maø ngöôøi daân Israel phaûi baûo veä. Ai khoâng chaêm soùc ngöôøi di cö thì ñoù laø moät toäi loãi, moät toäi loãi choáng laïi maïng soáng cuûa nhöõng ngöôøi ñoù. Toâi ñaõ ñi cöû haønh Thaùnh leã ôû bieân giôùi, gaàn giaùo phaän El Paso, vaø coù raát nhieàu ñoâi giaøy cuûa nhöõng ngöôøi di cö coù keát cuïc toài teä ôû ñoù. Ngaøy nay coù moät laøn soùng di cö ôû Trung Myõ thöôøng phaûi bò ñoái xöû nhö noâ leä vì hoï lôïi duïng ñieàu naøy. Di cö laø moät quyeàn, moät quyeàn ñaõ toàn taïi trong Kinh Thaùnh, trong Cöïu Öôùc. Khaùch laï, treû moà coâi vaø goùa phuï: ñöøng queân ñieàu naøy. [Ñaây laø] nhöõng gì toâi nghó veà ngöôøi di cö. Sau ñoù laø phaù thai. Khoa hoïc noùi raèng vaøo thaùng thuï thai [baøo thai] coù taát caû caùc cô quan cuûa con ngöôøi, taát caû ñeàu nhö vaäy. Phaù thai laø gieát cheát moät con ngöôøi. Baïn thích töø naøy, hay khoâng thích noù, nhöng ñoù laø gieát ngöôøi. Ñieàu naøy ... Giaùo hoäi khoâng ñoùng cöûa vì khoâng cho pheùp phaù thai: Giaùo hoäi khoâng cho pheùp phaù thai vì noù gieát ngöôøi, ñoù laø toäi gieát ngöôøi: ñoù laø toäi gieát ngöôøi. Vaø chuùng ta caàn phaûi roõ raøng veà ñieàu naøy. Ñuoåi ngöôøi di cö ñi, khoâng ñeå hoï phaùt trieån, khoâng cho hoï coù söï soáng laø moät ñieàu toài teä, ñoäc aùc. Ñuoåi moät ñöùa treû ra khoûi loøng meï laø gieát ngöôøi, vì coù söï soáng. Vaø trong nhöõng ñieàu naøy chuùng ta phaûi noùi roõ raøng. "Khoâng, nhöng maø,...": khoâng coù töø "nhöng maø". Caû hai ñieàu ñeàu roõ raøng. Treû moà coâi, ngöôøi ngoaïi kieàu vaø ngöôøi goùa buïa: ñöøng queân ñieàu ñoù.
+ Anna Matranga
Coù theå coù nhöõng tröôøng hôïp maø veà maët ñaïo ñöùc ngöôøi Coâng giaùo coù theå boû phieáu cho moät öùng cöû vieân uûng hoä vieäc chaám döùt söï soáng khoâng?
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
Trong ñaïo ñöùc chính trò, ngöôøi ta thöôøng noùi khoâng baàu cöû laø xaáu, noù khoâng toát: baïn phaûi baàu cöû. Vaø baïn phaûi choïn caùi aùc ít hôn. Ai laø ngöôøi ít aùc hôn, ngöôøi phuï nöõ ñoù hay ngöôøi ñaøn oâng ñoù? Toâi khoâng bieát, moïi ngöôøi caàn nghó theo löông taâm cuûa mình vaø laøm ñieàu naøy.
7. Mimmo Muolo (Avvenire)
Xin chaøo Ñöùc Thaùnh Cha vaø caûm ôn ngaøi vì nhöõng ngaøy naøy. Thay maët caùc nhaø baùo YÙ, con muoán hoûi ngaøi: xung ñoät ôû Gaza coù nguy cô cuõng seõ lan roäng ñeán Bôø Taây vaø caùch ñaây vaøi giôø ñaõ coù moät vuï noå khieán 18 ngöôøi thieät maïng, trong ñoù coù moät soá nhaân vieân Lieân Hôïp quoác. Caûm xuùc cuûa ngaøi luùc naøy laø gì? Vaø ngaøi muoán noùi gì vôùi caùc beân tham chieán? Lieäu coù khaû naêng Toøa Thaùnh laøm trung gian ñeå ñaït ñöôïc moät leänh ngöøng baén vaø neàn hoøa bình mong muoán khoâng? Xin caûm ôn.
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ:
Toøa Thaùnh laøm vieäc vì ñieàu naøy. Toâi noùi vôùi caùc baïn moät ñieàu: Toâi goïi ñieän ñeán giaùo xöù ôû Gaza moãi ngaøy. ÔÛ ñoù, trong giaùo xöù vaø tröôøng hoïc, coù 600 ngöôøi: Kitoâ höõu vaø Hoài giaùo, nhöng hoï soáng nhö anh em. Nhöng hoï thuaät laïi vôùi toâi nhöõng ñieàu toài teä, nhöõng ñieàu khoù khaên. Toâi khoâng theå xaùc ñònh lieäu haønh ñoäng chieán tranh naøy coù quaù ñaãm maùu hay khoâng, nhöng khi baïn nhìn thaáy thi theå cuûa nhöõng ñöùa treû bò gieát, khi ngöôøi ta cho raèng coù moät soá du kích ôû ñoù, hoï ñaùnh bom moät tröôøng hoïc: ñieàu naøy thaät toài teä, thaät laø toài teä. Ñoâi khi ngöôøi ta noùi raèng ñoù laø moät cuoäc chieán tranh phoøng veä, hay khoâng phaûi, nhöng ñoâi khi toâi tin raèng ñoù laø moät cuoäc chieán tranh quaù möùc vaø - toâi xin loãi vì ñaõ noùi ñieàu naøy - nhöng toâi khoâng thaáy raèng ngöôøi ta ñang tieán haønh caùc böôùc ñeå kieán taïo hoøa bình. Chaúng haïn, ôû Verona, toâi ñaõ coù moät kinh nghieäm raát ñeïp: moät ngöôøi Do Thaùi, coù vôï cheát trong moät vuï ñaùnh bom, vaø moät ngöôøi ñeán töø Gaza, coù con gaùi ñaõ cheát. Vaø caû hai ñeàu noùi veà hoøa bình, oâm nhau vaø laøm chöùng veà tình huynh ñeä. Toâi seõ noùi ñieàu naøy: tình huynh ñeä quan troïng hôn laø gieát anh em mình. Tình huynh ñeä, baét tay nhau. Cuoái cuøng, ai chieán thaéng trong cuoäc chieán seõ phaûi chòu thaát baïi naëng neà. Chieán tranh luoân luoân laø moät chieán baïi. Khoâng coù ngoaïi leä. Vaø chuùng ta khoâng ñöôïc queân ñieàu naøy. Vì lyù do naøy, moïi vieäc ñöôïc thöïc hieän vì hoøa bình ñeàu quan troïng. Ngoaøi ra toâi cuõng muoán noùi moät ñieàu. Ñieàu naøy hôi gioáng vieäc toâi can thieäp vaøo chính trò, nhöng toâi muoán noùi raèng: toâi raát, raát bieát ôn nhöõng gì Vua Jordan ñaõ laøm. OÂng aáy laø ngöôøi cuûa hoøa bình vaø ñang coá gaéng taïo döïng hoøa bình, Vua Abdullah laø moät ngöôøi toát, moät ngöôøi toát.
8. Lisa Weiss (ARD)
Thöa Ñöùc Thaùnh Cha, caûm ôn ngaøi vì nhöõng ngaøy naøy. Trong chuyeán ñi naøy, ngaøi ñaõ noùi chuyeän raát côûi môû, moät caùch raát tröïc tieáp veà nhöõng vaán ñeà cuûa moãi quoác gia chöù khoâng chæ veà nhöõng veû ñeïp cuûa noù. Vaø chính vì lyù do naøy maø chuùng con thaéc maéc taïi sao ngaøi khoâng noùi veà vaán ñeà aùn töû hình vaãn coøn toàn taïi ôû Singapore...
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ:
Ñuùng vaäy nhöng toâi ñaõ khoâng nghó ñeán. Nhöng aùn töû hình khoâng coù taùc duïng: chuùng ta phaûi daàn daàn coá gaéng loaïi boû noù, daàn daàn. Nhieàu nöôùc coù luaät nhöng khoâng thi haønh aùn. ÔÛ Hoa Kyø, ôû nhieàu [tieåu bang] cuõng vaäy, moät soá tieåu bang. Nhöng aùn töû hình phaûi ñöôïc döøng laïi. Noù khoâng coù taùc duïng.
9. Simon Leplaâtre (Le Monde)
Thöa Ñöùc Thaùnh Cha, tröôùc heát xin caûm ôn Ñöùc Thaùnh Cha raát nhieàu vì chuyeán vieáng thaêm haáp daãn naøy. ÔÛ Ñoâng Timor, ngaøi noùi veà nhöõng naïn nhaân treû tuoåi bò laïm duïng tính duïc. Caùch töï nhieân chuùng ta nghó ñeán Ñöùc Giaùm muïc [Carlos Felipe Ximenes] Belo. ÔÛ Phaùp chuùng ta coù moät tröôøng hôïp töông töï, ñoù laø tröôøng hôïp cuûa Abbeù Pierre, ngöôøi saùng laäp hieäp hoäi töø thieän Emmaus, trong nhieàu naêm ñöôïc baàu laø nhaân vaät ñöôïc ngöôøi Phaùp yeâu thích. Trong caû hai tröôøng hôïp, ñaëc suûng cuûa hai ngöôøi naøy khieán ngöôøi ta raát khoù tin ñöôïc chuyeän ñaõ xaûy ra. Con muoán hoûi ngaøi: Vatican ñaõ bieát gì veà Abbeù Pierre, vaø ngaøi coù theå noùi gì vôùi taát caû nhöõng ngöôøi caûm thaáy khoù tin raèng moät ngöôøi ñaõ laøm nhieàu vieäc toát nhö vaäy laïi coù theå phaïm toäi? Thay maët nöôùc Phaùp, con muoán bieát: ngaøi seõ ñeán Paris ñeå döï leã môû cöûa laïi nhaø thôø Ñöùc Baø chöù? Xin caûm ôn raát nhieàu.
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ:
Toâi traû lôøi caâu cuoái cuøng tröôùc: Toâi seõ khoâng ñi Paris. Toâi seõ khoâng ñeán Paris. Roài ñeán caâu ñaàu tieân. Baïn ñaõ chaïm vaøo moät ñieåm raát ñau, raát teá nhò. Nhöõng ngöôøi toát, nhöõng ngöôøi laøm ñieàu toát - baïn ñaõ nhaéc ñeán Abbeù Pierre - ngöôøi maø, vôùi raát nhieàu ñieàu toát ñeïp ñaõ laøm, chuùng ta thaáy raèng ngöôøi naøy laø moät toäi nhaân xaáu xa. Vaø ñaây laø tình traïng con ngöôøi cuûa chuùng ta. Chuùng ta khoâng ñöôïc noùi "chuùng ta haõy che ñaäy, che daáu ñeå noù khoâng loä ra". Toäi loãi coâng khai laø toäi loãi coâng khai vaø phaûi bò leân aùn. Ví duï, Abbeù Pierre laø moät ngöôøi ñaõ laøm raát nhieàu ñieàu toát, nhöng cuõng laø moät keû toäi loãi. Vaø chuùng ta phaûi noùi roõ raøng veà nhöõng ñieàu naøy, khoâng ñöôïc giaáu gieám. Hoaït ñoäng choáng laïi söï laïm duïng laø ñieàu maø taát caû chuùng ta phaûi laøm: nhöng khoâng chæ choáng laïi vieäc laïm duïng tính duïc, maø coøn choáng laïi moïi hình thöùc laïm duïng. Laïm duïng xaõ hoäi, laïm duïng giaùo duïc, thay ñoåi taâm lyù con ngöôøi, töôùc ñoaït töï do... Theo toâi, laïm duïng laø moät ñieàu cuûa ma quyû vì moïi hình thöùc laïm duïng ñeàu huûy hoaïi nhaân phaåm con ngöôøi, moïi hình thöùc laïm duïng ñeàu tìm caùch huûy hoaïi con ngöôøi chuùng ta: hình aûnh cuûa Chuùa. Toâi vui khi nhöõng tröôøng hôïp naøy bò loä ra. Vaø toâi seõ noùi vôùi baïn ñieàu gì ñoù maø coù leõ toâi ñaõ noùi vaøo laàn khaùc. Ba naêm tröôùc, chuùng toâi ñaõ coù cuoäc gaëp vôùi caùc chuû tòch Hoäi ñoàng Giaùm muïc veà caùc vuï laïm duïng tính duïc vaø caùc laïm duïng khaùc. Vaø chuùng toâi ñaõ coù moät soá lieäu thoáng keâ ñöôïc thöïc hieän raát toát, toâi nghó laø töø Lieân Hôïp Quoác. 42 ñeán 46 phaàn traêm soá vuï laïm duïng xaûy ra trong gia ñình hoaëc khu phoá (caâu traû lôøi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha bò ngaét quaõng bôûi lôøi thoâng baùo cuûa cô tröôûng raèng saép coù daèn xoác do thôøi tieát. Vaø ngaøi noùi tieáp:) Caâu hoûi cuûa baïn ñaõ gaây ra nhieãu loaïn. Toùm laïi: laïm duïng tính duïc treû em vaø treû vò thaønh nieân laø moät toäi aùc, thaät ñaùng xaáu hoå.
10. Elisabetta Piqueù (La Nacion)
Tröôùc heát, xin caûm ôn ngaøi vì chuyeán ñi tuyeät vôøi ñeán taän cuøng theá giôùi naøy: ñaây laø chuyeán ñi daøi nhaát trong trieàu ñaïi Giaùo hoaøng vaø noùi veà nhöõng chuyeán ñi daøi: moïi ngöôøi trong chuyeán ñi naøy, nhieàu ñoàng nghieäp ñaõ hoûi con: "Chuùng ta seõ ñi Argentina chöù?". Ngaøi ñaõ nhieàu laàn noùi raèng coù theå vaøo cuoái naêm... ñaây laø caâu hoûi ñaàu tieân: chuùng ta seõ ñi Argentina hay khoâng. Vaø caâu hoûi thöù hai, ôû Venezuela: nhö ngaøi bieát ñaáy, ñang coù moät tình huoáng bi thaûm; trong nhöõng ngaøy naøy khi ngaøi ñang toâng du, toång thoáng ñöôïc baàu veà maët lyù thuyeát ñaõ phaûi löu vong ôû Taây Ban Nha. Ngaøi seõ göûi thoâng ñieäp gì tôùi ngöôøi daân Venezuela? Xin caûm ôn.
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ:
Toâi chöa theo doõi tình hình ôû Venezuela, nhöng thoâng ñieäp toâi seõ ñöa ra cho caùc chính phuû laø ñoái thoaïi vaø kieántaïo hoøa bình. Cheá ñoä ñoäc taøi laø voâ ích vaø keát thuùc toài teä, sôùm hay muoän. Haõy ñoïc Lòch söû Giaùo hoäi. Toâi seõ noùi raèng chính phuû vaø ngöôøi daân haõy laøm moïi caùch ñeå tìm ra con ñöôøng hoøa bình cho Venezuela. Toâi khoâng theå ñöa ra quan ñieåm chính trò vì toâi khoâng bieát chi tieát ôû ñoù. Toâi bieát raèng caùc giaùm muïc ñaõ leân tieáng vaø thoâng ñieäp cuûa caùc giaùm muïc phaûi toát hôn. Vaø roài, vieäc toâi coù ñi Argentina hay khoâng: ñoù laø ñieàu vaãn chöa ñöôïc quyeát ñònh. Toâi muoán ñi; ñoù laø daân toäc cuûa toâi, toâi cuõng muoán ñi; nhöng vaãn chöa coù ñieàu gì ñöôïc quyeát ñònh, vì coøn moät soá vieäc caàn giaûi quyeát tröôùc. Ñoù laø taát caû?
+ Elizabeth Piqueù
Caâu hoûi cuûa nhoùm Taây Ban Nha: neáu ngaøi ñi thì coù theå döøng chaân ôû Quaàn ñaûo Canary khoâng?
Baïn ñaõ ñoïc ñöôïc suy nghó cuûa toâi... Toâi ñang nghó ñeán vieäc ñi ñeán Quaàn ñaûo Canary, bôûi vì ôû ñoù coù nhöõng hoaøn caûnh cuûa nhöõng ngöôøi di cö ñeán baèng ñöôøng bieån, vaø toâi muoán ñöôïc gaàn guõi vôùi caùc laõnh ñaïo vaø nhöõng ngöôøi daân quaàn ñaûo Canary.
11. Bonifasius Josie Susilo Hardianto (Kompas.Id)
Caûm ôn Ñöùc Thaùnh Cha. Moät soá quoác gia ñang ruùt khoûi cam keát vôùi Thoûa thuaän Paris do kinh teá khoù khaên, ñaëc bieät laø sau ñaïi dòch. Nhieàu quoác gia ñang do döï trong vieäc chuyeån ñoåi sang naêng löôïng saïch, ít döïa vaøo nhieân lieäu hoùa thaïch. Ngaøi nghó gì veà ñieàu naøy?
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ:
Toâi nghó vaán ñeà khí haäu laø nghieâm troïng, noù raát nghieâm troïng. Keå töø cuoäc hoïp ôû Paris (COP21 naêm 2015), laø ñænh ñieåm (...), thì caùc cuoäc hoïp veà khí haäu ñaõ xuoáng doác. Chuùng ta noùi, chuùng ta noùi nhöng chuùng ta khoâng laøm. Ñaây laø aán töôïng cuûa toâi. Toâi ñaõ noùi veà ñieàu naøy trong hai taøi lieäu Laudato si' vaø Laudate Deum.
Matteo Bruni
Chuùng con xin caûm ôn Ñöùc Thaùnh Cha...
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ:
Caûm ôn caùc baïn. Caûm ôn. Vaø haõy tieán böôùc, haõy can ñaûm. Haõy hy voïng baây giôø hoï cho chuùng ta duøng böõa (cöôøi) ... Khoâng, coù moät ñieàu toâi chöa traû lôøi ...
Matteo Bruni
Ñeå hoaøn thaønh caâu traû lôøi cho Simon Leplaâtre...
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ:
Vatican bieát gì veà Abbeù Pierre: Toâi khoâng bieát Vatican bieát chuyeän ñoù töø khi naøo, toâi khoâng bieát. Toâi khoâng bieát vì toâi khoâng ôû ñaây vaø toâi chöa bao giôø coù yù töôûng ñieàu tra veà vaán ñeà naøy. Nhöng chaéc chaén laø sau caùi cheát [cuûa Abbeù Pierre], chaéc chaén roài; nhöng tröôùc ñoù thì toâi khoâng bieát.
Matteo Bruni
Moät laàn nöõa xin caûm ôn Ñöùc Thaùnh Cha vì ñaõ laøm saùng toû ñieàu naøy. Chuùc cho chuyeán ñi coù keát thuùc toát ñeïp.
Nguoàn: vaticannews.va/vi