Dieãn vaên cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ
vôùi caùc giaùo sö ñaïi hoïc Coâng Giaùo Leuven
Dieãn vaên cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ vôùi caùc giaùo sö ñaïi hoïc Coâng Giaùo Leuven.
Vuõ Vaên An
Brussels (VietCatholic News 27-09-2024) - Theo tin Toøa Thaùnh, ngaøy 27 thaùng 9 naêm 2024, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ tôùi Promotiezaal cuûa Ñaïi hoïc Coâng Giaùo LeuvenUniversiteit Leuven, ñeå gaëp gôõ caùc giaùo sö. Taïi ñaây ngaøi ñaõ ñoïc baøi dieãn vaên sau ñaây:
Thöa Vieän tröôûng,
Caùc Giaùo sö ñaùng kính,
Anh chò em thaân meán, xin chaøo buoåi chieàu!
Toâi raát vui khi ñöôïc ôû ñaây giöõa caùc quyù vò. Toâi caûm ôn Vieän tröôûng veà nhöõng lôøi chaøo möøng trong ñoù oâng ñaõ suy gaãm veà truyeàn thoáng vaø nguoàn goác lòch söû cuûa tröôøng Ñaïi hoïc, vaø veà nhöõng thaùch thöùc chính maø taát caû chuùng ta ñang phaûi ñoái dieän ngaøy nay. Thaät vaäy, nhieäm vuï ñaàu tieân cuûa moät tröôøng ñaïi hoïc laø cung caáp söï ñaøo taïo toaøn dieän ñeå sinh vieân coù theå ñöôïc trang bò caùc coâng cuï caàn thieát ñeå dieãn giaûi hieän taïi vaø laäp keá hoaïch cho töông lai.
Tuy nhieân, vieäc ñaøo taïo vaên hoùa khoâng bao giôø laø muïc ñích trong chín noù vaø caùc tröôøng ñaïi hoïc khoâng bao giôø neân coù nguy cô trôû thaønh "nhöõng nhaø thôø chính toøa giöõa sa maïc". Theo baûn chaát cuûa mình, chuùng laø ñoäng löïc thuùc ñaåy caùc yù töôûng vaø nguoàn caûm höùng môùi cho cuoäc soáng vaø tö duy cuûa con ngöôøi, vaø ñeå ñoái ñaàu vôùi nhöõng thaùch thöùc trong xaõ hoäi. Noùi caùch khaùc, chuùng laø nhöõng nôi sinh soâi. Thaät tuyeät khi xem caùc tröôøng ñaïi hoïc nhö nôi taïo ra vaên hoùa vaø yù töôûng, nhöng treân heát laø nôi thuùc ñaåy nieàm ñam meâ tìm kieám chaân lyù, phuïc vuï cho söï tieán boä cuûa con ngöôøi. Theo moät caùch ñaëc bieät, caùc tröôøng ñaïi hoïc Coâng Giaùo nhö tröôøng cuûa quyù vò ñöôïc keâu goïi "cung caáp söï ñoùng goùp quyeát ñònh cuûa men, muoái vaø aùnh saùng cuûa Tin Möøng Chuùa Gieâsu Kitoâ vaø Truyeàn thoáng soáng ñoäng cuûa Giaùo hoäi, luoân côûi môû vôùi nhöõng tình huoáng vaø yù töôûng môùi" (Toâng hieán Veritatis Gaudium, 3).
Baây giôø toâi muoán göûi lôøi môøi ñôn giaûn ñeán töøng ngöôøi trong soá quyù vò: haõy môû roäng ranh giôùi cuûa kieán thöùc! Thay vì nhaân leân caùc khaùi nieäm vaø lyù thuyeát, haõy bieán vieäc ñaøo taïo hoïc thuaät vaø vaên hoùa thaønh moät khoâng gian quan troïng vöøa hieåu vöøa noùi veà söï soáng.
Coù moät caâu chuyeän ngaén trong Kinh thaùnh trong Saùch Söû Bieân maø toâi muoán chia seû vôùi quyù vò. Nhaân vaät chính, Jabez, ñaõ caàu xin Chuùa: "OÂi, öôùc gì Chuùa ban phöôùc cho toâi vaø môû roäng bôø coõi cuûa toâi" (1 Söû bieân 4:10). Teân Jabez coù nghóa laø "ñau ñôùn", moät caùi teân ñöôïc ñaët cho oâng vì meï oâng ñaõ phaûi chòu ñöïng raát nhieàu trong khi sinh nôû. Tuy nhieân, Jabez khoâng muoán kheùp mình trong noãi ñau cuûa rieâng mình, leâ böôùc trong than thôû. Thay vaøo ñoù, oâng caàu xin Chuùa "môû roäng ranh giôùi" cuoäc ñôøi mình ñeå oâng coù theå böôùc vaøo moät nôi roäng lôùn hôn, chaøo ñoùn hôn vaø ñöôïc ban phöôùc hôn. Ngöôïc laïi, ñoù laø söï kheùp laïi.
Môû roäng ranh giôùi vaø trôû thaønh moät khoâng gian môû cho nhaân loaïi vaø xaõ hoäi laø söù meänh lôùn lao cuûa moät tröôøng ñaïi hoïc.
Trong thôøi ñaïi cuûa chuùng ta, chuùng ta thaáy mình ñang phaûi ñoái dieän vôùi moät tình huoáng mô hoà vôùi nhöõng ranh giôùi haïn heïp. Moät maët, chuùng ta ñaém chìm trong moät neàn vaên hoùa ñöôïc ñaùnh daáu baèng söï töø choái tìm kieám söï thaät. Chuùng ta ñaõ maát ñi nieàm ñam meâ maõnh lieät trong vieäc tìm kieám. Chuùng ta thaø tìm söï thoaûi maùi vaø nôi aån naùu trong suy nghó mong manh - bi kòch cuûa suy nghó mong manh! - aån naùu trong söï thaät raèng moïi thöù ñeàu bình ñaúng, moïi thöù ñeàu gioáng nhau, moïi thöù ñeàu töông ñoái. Maët khaùc, khi caâu hoûi veà söï thaät naûy sinh trong boái caûnh tröôøng ñaïi hoïc vaø nhöõng nôi khaùc, chuùng ta thöôøng coù theå rôi vaøo caùch tieáp caän duy lyù, coi laø "ñuùng" chæ nhöõng thöù coù theå ño löôøng, kieåm tra baèng thöïc nghieäm vaø chaïm vaøo, nhö theå söï soáng chæ giôùi haïn ôû nhöõng gì vaät chaát vaø höõu hình. Trong caû hai tröôøng hôïp naøy, ranh giôùi ñeàu bò giôùi haïn.
Ñoái vôùi loaïi giôùi haïn ñaàu tieân, chuùng ta thaáy moät loaïi "meät moûi veà maët trí tueä", khieán chuùng ta rôi vaøo traïng thaùi baát ñònh lieân tuïc, thieáu moïi ñam meâ, nhö theå vieäc tìm kieám yù nghóa laø voâ ích vaø thöïc teá laø khoâng theå hieåu ñöôïc. Theá giôùi quan naøy ñöôïc theå hieän qua moät soá nhaân vaät trong caùc taùc phaåm cuûa Franz Kafka, moâ taû tình traïng bi thaûm vaø ñau khoå cuûa con ngöôøi vaøo theá kyû XIX. Trong moät cuoäc ñoái thoaïi giöõa hai nhaân vaät trong moät trong nhöõng caâu chuyeän cuûa oâng, chuùng ta thaáy lôøi khaúng ñònh naøy: "Toâi nghó coâ aáy khoâng lo laéng veà söï thaät vì noù quaù gaây meät moûi" (Racconti, Milano 1990, 38). Vieäc tìm kieám söï thaät thöïc söï meät moûi vì noù buoäc chuùng ta phaûi thoaùt khoûi chính mình, chaáp nhaän ruûi ro, töï ñaët caâu hoûi cho baûn thaân. Tuy nhieân, do meät moûi veà maët trí tueä, moät cuoäc soáng hôøi hôït haáp daãn chuùng ta hôn, moät cuoäc soáng khoâng phaûi ñoái dieän vôùi nhöõng thaùch thöùc môùi. Töông töï nhö vaäy, cuõng coù nguy cô bò thu huùt bôûi moät "ñöùc tin" deã daøng, khoâng caàn noã löïc vaø thoaûi maùi, khoâng ñaët ra baát cöù caâu hoûi naøo.
Quay sang loaïi ranh giôùi haïn cheá thöù hai, ngaøy nay chuùng ta coù nguy cô moät laàn nöõa rôi vaøo "chuû nghóa duy lyù voâ hoàn"; bò chi phoái bôûi moät neàn vaên hoùa kyõ trò daãn chuùng ta ñeán vôùi noù. Khi con ngöôøi bò coi laø vaät chaát ñôn thuaàn, khi thöïc teá bò haïn cheá trong giôùi haïn cuûa nhöõng gì höõu hình, khi lyù trí bò thu heïp laïi thaønh luaän lyù toaùn hoïc, khi lyù trí chæ ñeán töø "phoøng thí nghieäm", thì söï ngaïc nhieân seõ maát ñi, vaø khi thieáu noù, ngöôøi ta khoâng theå suy nghó; söï ngaïc nhieân laø khôûi ñaàu cuûa trieát hoïc, laø khôûi ñaàu cuûa tö duy. Theo caùch naøy, chuùng ta maát ñi khaû naêng ngaïc nhieân, ñieàu thuùc ñaåy chuùng ta nhìn xa hôn, höôùng maét leân trôøi, ñaøo saâu vaøo söï thaät aån giaáu giaûi quyeát nhöõng caâu hoûi cô baûn: Taïi sao toâi soáng? YÙ nghóa cuoäc soáng cuûa toâi laø gì? Muïc ñích vaø muïc ñích cuoái cuøng cuûa cuoäc haønh trình naøy laø gì? Romano Guardini töï hoûi: "Taïi sao con ngöôøi, maëc duø ñaõ tieán boä raát nhieàu, vaãn khoâng bieát chính mình vaø ngaøy caøng trôû neân khoâng bieát chính mình? Ñoù laø vì con ngöôøi ñaõ ñaùnh maát chìa khoùa ñeå hieåu baûn chaát cuûa chính mình. Luaät chaân lyù cuûa chuùng ta neâu roõ raèng con ngöôøi chæ hieåu chính mình neáu hoï baét ñaàu töø treân cao, töø beân ngoaøi chính mình, töø Thieân Chuùa, vì chính söï hieän höõu cuûa con ngöôøi ñeán töø Ngöôøi" (Preghiera e veritaø, Brescia 1973, 56).
Thöa caùc Giaùo sö, thay vì rôi vaøo tình traïng meät moûi veà maët trí tueä hoaëc chuû nghóa duy lyù voâ hoàn, chuùng ta cuõng haõy hoïc caùch caàu nguyeän nhö Jabez: "Laïy Chuùa, xin môû roäng bieân giôùi cuûa chuùng con!" Chuùng ta haõy caàu xin Chuùa ban phöôùc cho coâng vieäc cuûa chuùng ta, phuïc vuï cho moät neàn vaên hoùa coù khaû naêng ñoái dieän vôùi nhöõng thaùch thöùc cuûa ngaøy nay. Chuùa Thaùnh Thaàn maø chuùng ta ñaõ nhaän ñöôïc nhö moät hoàng aân thuùc giuïc chuùng ta tìm kieám, môû ra nhöõng khoâng gian cho suy nghó vaø haønh ñoäng cuûa mình, cho ñeán khi Ngöôøi daãn chuùng ta ñeán vôùi söï troïn veïn cuûa chaân lyù (x. Ga 16:13). Chuùng ta nhaän thöùc ñöôïc, nhö Vieän Tröôûng ñaõ noùi tröôùc ñoù, raèng "chuùng ta vaãn chöa bieát moïi thöù". Ñoàng thôøi, chính söï haïn cheá naøy thuùc ñaåy chuùng ta tieán veà phía tröôùc, giuùp chuùng ta duy trì ngoïn löûa nghieân cöùu vaø luoân laø caùnh cöûa soå môû ra theá giôùi ngaøy nay.
Veà phöông dieän naøy, toâi muoán baøy toû lôøi caûm ôn chaân thaønh: Caûm ôn! Caûm ôn, vì thoâng qua vieäc môû roäng ranh giôùi, quyù vò ñaõ trôû thaønh moâi tröôøng chaøo ñoùn nhöõng ngöôøi tò naïn buoäc phaûi chaïy troán khoûi vuøng ñaát cuûa hoï, giöõa tình traïng baát oån lôùn, khoù khaên to lôùn vaø thöôøng laø ñau khoå toät cuøng. Caûm ôn quyù vò moät laàn nöõa. Chuùng ta vöøa xem moät lôøi chöùng thöïc baèng video caûm ñoäng. Trong khi moät soá ngöôøi keâu goïi cuûng coá bieân giôùi vaät lyù, quyù vò ñaõ môû roäng bieân giôùi nhö moät coäng ñoàng ñaïi hoïc. Caûm ôn Quyù vò. Quyù vò ñaõ dang roäng voøng tay chaøo ñoùn nhöõng ngöôøi chòu nhieàu ñau khoå, ñeå giuùp hoï hoïc taäp vaø phaùt trieån. Caûm ôn Quyù vò.
Thaät vaäy, ñieàu chuùng ta caàn laø moät neàn vaên hoùa môû roäng ranh giôùi vaø traùnh "chuû nghóa beø phaùi" - vaø caûm ôn Quyù vò vì ñaõ khoâng beø phaùi - hoaëc töï ñeà cao mình hôn ngöôøi khaùc. Moät neàn vaên hoùa hoøa nhaäp nhö "men" toát trong theá giôùi cuûa chuùng ta, ñoùng goùp vaøo lôïi ích chung cuûa nhaân loaïi. Traùch nhieäm naøy, "nieàm hy voïng lôùn lao" naøy ñöôïc giao phoù cho Quyù vò!
Moät nhaø thaàn hoïc töø ñaát nöôùc cuûa Quyù vò, moät sinh vieân vaø giaùo sö cuûa tröôøng Ñaïi hoïc naøy ñaõ tuyeân boá raèng, "Chuùng ta laø buïi caây chaùy cho pheùp Thieân Chuùa bieåu loä chính Ngöôøi" (A. GESCHEÙ, Dio per pensare. Il Cristo, Cinisello Balsamo 2003, 276). Haõy giöõ ngoïn löûa naøy chaùy saùng; haõy môû roäng ranh giôùi! Xin haõy lo laéng vôùi söï baát oån cuûa cuoäc soáng, vaø haõy laø nhöõng ngöôøi tìm kieám chaân lyù khoâng ngöøng nghæ, vaø ñöøng ñeå söï nhieät tình cuûa Quyù vò suy yeáu keûo Quyù vò ñaàu haøng tröôùc söï trì treä veà maët trí tueä, ñoù laø moät caên beänh raát toài teä. Haõy laø nhöõng ngöôøi chuû ñoäng trong vieäc taïo ra moät neàn vaên hoùa hoøa nhaäp, loøng caûm thöông vaø söï quan taâm ñeán nhöõng ngöôøi yeáu ñuoái nhaát khi Quyù vò tìm caùch vöôït qua nhöõng thaùch thöùc lôùn trong theá giôùi cuûa chuùng ta ngaøy nay.
Vaø xin ñöøng queân caàu nguyeän cho toâi. Caûm ôn quyù vò!