Dieãn vaên Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
daønh cho Hoäi nghò Thöôïng ñænh
veà khuûng hoaûng khí haäu
Dieãn vaên Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ daønh cho Hoäi nghò Thöôïng ñænh veà khuûng hoaûng khí haäu, naêm 2024.
Chuyeån ngöõ: Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP.
Vatican (WHÑ 17-05-2024) - Saùng thöù Naêm ngaøy 16 thaùng 05 naêm 2024, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ tieáp khoaûng 200 tham döï vieân Hoäi nghò Thöôïng ñænh veà khí haäu do Haøn Laâm Vieän Toøa Thaùnh veà Khoa hoïc (The Pontifical Academy of Sciences) vaø Haøn Laâm Vieän Toøa Thaùnh veà Khoa hoïc Xaõ hoäi toå chöùc taïi Vatican töø ngaøy 15 ñeán 17 thaùng 05 naêm 2024.
Hoäi nghò quy tuï caùc nhaø khoa hoïc, caùc nhaø laõnh ñaïo khu vöïc vaø chính quyeàn ñòa phöông ñang ñoái dieän vôùi taùc ñoäng cuûa bieán ñoåi khí haäu ñeán töø Chaâu Myõ, Chaâu AÙ vaø Chaâu Phi, cuõng nhö caùc nhaø nghieân cöùu töø caùc tröôøng ñaïi hoïc treân khaép theá giôùi ñeå thaûo luaän veà chuû ñeà: "Töø khuûng hoaûng khí haäu ñeán khaû naêng phuïc hoài khí haäu".
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ toaøn vaên baøi Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha:
Dieãn vaên Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
daønh cho tham döï vieân Hoäi nghò Thöôïng ñænh:
"Töø khuûng hoaûng khí haäu ñeán khaû naêng phuïc hoài khí haäu".
Hoäi tröôøng Clemente
Thöù Naêm, ngaøy 16 thaùng 05 naêm 2024
Thöa Ñöùc Hoàng y,
Thöa Ñöùc Giaùm muïc,
Thöa quyù vò,
Toâi haân hoan chaøo ñoùn quyù vò, thaønh vieân cuûa Haøn Laâm vieän Toøa Thaùnh veà Khoa hoïc vaø Haøn Laâm vieän Toøa Thaùnh veà Khoa hoïc Xaõ hoäi. Toâi xin chaøo vò Chuû tòch, cuøng quyù khaùch, quyù Thò tröôûng vaø Thoáng ñoác ñeán töø nhieàu nôi treân theá giôùi ñeå tham döï Hoäi nghò Thöôïng ñænh veà chuû ñeà: "Töø khuûng hoaûng khí haäu ñeán khaû naêng phuïc hoài khí haäu".
Döõ lieäu veà bieán ñoåi khí haäu ñang ngaøy caøng trôû neân toài teä hôn haøng naêm, vaø vì theá, vieäc haønh ñoäng ñeå baûo veä con ngöôøi vaø thieân nhieân laø ñieàu caáp thieát. Toâi khen ngôïi hai Haøn Laâm vieän ñaõ daãn ñaàu noã löïc naøy vaø ñöa ra moät taøi lieäu veà khaû naêng phuïc hoài mang tính toaøn caàu. Nhöõng nhoùm daân cö ngheøo hôn, voán laø nhöõng ngöôøi ít lieân quan ñeán vieäc taïo ra khí thaûi gaây oâ nhieãm, caàn nhaän ñöôïc söï hoã trôï vaø baûo veä nhieàu hôn. Hoï laø naïn nhaân.
"Söï huûy hoaïi moâi tröôøng laø moät söï xuùc phaïm ñeán Thieân Chuùa, moät toäi khoâng chæ mang tính caù nhaân maø coøn mang tính cô caáu, gaây aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán toaøn nhaân loaïi, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông nhaát, vaø coù nguy cô gaây ra xung ñoät giöõa caùc theá heä" (Dieãn vaên taïi COP28, Dubai, ngaøy 02.12.2023). Do ñoù, caâu hoûi laø: Chuùng ta ñang laøm vieäc vì moät neàn vaên hoùa söï soáng hay moät neàn vaên hoùa söï cheát? Quyù vò ñaõ traû lôøi raèng chuùng ta phaûi chuù yù ñeán tieáng keâu than cuûa traùi ñaát, phaûi laéng nghe lôøi van xin cuûa ngöôøi ngheøo, vaø löu taâm ñeán nhöõng khaùt voïng cuûa ngöôøi treû vaø öôùc mô cuûa treû em! Chuùng ta coù traùch nhieäm naëng neà trong vieäc ñaûm baûo raèng töông lai cuûa hoï khoâng bò töôùc ñoaït. Quyù vò ñaõ tuyeân boá quyeát taâm löïa choïn söï phaùt trieån con ngöôøi beàn vöõng. Toâi ñaùnh giaù raát cao quyeát ñònh naøy, bôûi vì bieán ñoåi khí haäu laø "moät vaán ñeà xaõ hoäi toaøn caàu vaø lieân quan maät thieát ñeán phaåm giaù söï soáng con ngöôøi" (Toâng huaán Laudate Deum, 3).
Hieän nay, chuùng ta ñang phaûi ñoái dieän vôùi nhöõng thaùch ñoá mang tính heä thoáng, tuy khaùc nhau nhöng coù moái lieân heä vôùi nhau: bieán ñoåi khí haäu, maát ña daïng sinh hoïc, suy thoaùi moâi tröôøng, baát bình ñaúng toaøn caàu, thieáu an ninh löông thöïc vaø caùc moái ñe doïa ñoái vôùi phaåm giaù cuûa nhöõng ngöôøi daân lieân quan. Tröø khi ñöôïc giaûi quyeát caùch taäp theå vaø khaån caáp, nhöõng vaán ñeà naøy seõ gaây ra nhöõng moái ñe doïa mang tính soáng coøn ñoái vôùi gia ñình nhaân loaïi, ñoái vôùi caùc sinh vaät khaùc, vaø ñoái vôùi taát caû caùc heä sinh thaùi. Tuy nhieân, coù moät ñieàu caàn phaûi noùi roõ. Chính ngöôøi ngheøo treân theá giôùi laø nhöõng ngöôøi phaûi gaùnh chòu nhieàu nhaát, maëc duø hoï goùp phaàn ít nhaát trong vieäc gaây ra vaán ñeà naøy. Caùc quoác gia giaøu coù hôn, khoaûng 1 tyû ngöôøi, taïo ra hôn moät nöûa löôïng chaát gaây oâ nhieãm giöõ nhieät. Ngöôïc laïi, 3 tyû ngöôøi ngheøo hôn taïo ra chöa tôùi 10% nhöng laïi phaûi gaùnh chòu 75% thieät haïi. 46 quoác gia keùm phaùt trieån hôn - chuû yeáu laø chaâu Phi - chæ chieám 1% löôïng khí thaûi CO2 toaøn caàu, trong khi caùc quoác gia G20 gaây ra 80% löôïng khí thaûi naøy.
Veà ñieåm naøy, nghieân cöùu cuûa quyù vò cho thaáy moät thöïc teá bi thaûm laø phuï nöõ vaø treû em phaûi chòu moät gaùnh naëng khoâng caân xöùng. Phuï nöõ thöôøng khoâng ñöôïc höôûng quyeàn tieáp caän caùc nguoàn löïc nhö nam giôùi; hôn nöõa, vieäc chaêm soùc nhaø cöûa vaø con caùi coù theå caûn trôû khaû naêng di taûn cuûa hoï trong tröôøng hôïp xaûy ra thaûm hoïa. Tuy nhieân, phuï nöõ khoâng chæ laø naïn nhaân cuûa bieán ñoåi khí haäu maø hoï coøn laø nhöõng taùc nhaân maïnh meõ ñoái vôùi khaû naêng phuïc hoài vaø thích öùng tröôùc bieán ñoåi khí haäu. Ñoái vôùi treû em, gaàn 1 tyû treû em soáng ôû caùc quoác gia coù nguy cô bò taøn phaù cöïc kyø cao do khí haäu. ÔÛ ñoä tuoåi phaùt trieån neân caùc em deã bò toån thöông hôn tröôùc nhöõng taùc ñoäng caû veà theå chaát laãn taâm lyù cuûa bieán ñoåi khí haäu.
Vieäc töø choái haønh ñoäng caáp baùch ñeå baûo veä nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông nhaát tröôùc bieán ñoåi khí haäu do con ngöôøi gaây ra laø moät thaát baïi naëng neà vaø laø söï vi phaïm nghieâm troïng nhaân quyeàn, nhö tuyeân boá môùi ñaây cuûa Toøa aùn Nhaân quyeàn Chaâu AÂu. Moät tieán trình coù traät töï bò caûn trôû bôûi vieäc tham lam theo ñuoåi lôïi ích ngaén haïn cuûa caùc ngaønh coâng nghieäp gaây oâ nhieãm, vaø söï lan truyeàn thoâng tin sai leäch, ñaõ taïo ra söï nhaàm laãn vaø caûn trôû nhöõng noã löïc taäp theå nhaèm ñaûo ngöôïc tieán trình.
Thöa quyù vò, con ñöôøng phía tröôùc raát khoù khaên vaø ñaày nguy hieåm. Döõ lieäu thu ñöôïc töø Hoäi nghò thöôïng ñænh naøy cho thaáy taùc ñoäng cuûa bieán ñoåi khí haäu bao truøm moïi khía caïnh ñôøi soáng, ñe doïa caùc heä thoáng nöôùc, khoâng khí, thöïc phaåm vaø naêng löôïng. Ñieàu ñaùng baùo ñoäng khoâng keùm laø nhöõng moái ñe doïa ñoái vôùi söùc khoûe vaø phuùc lôïi coäng ñoàng. Chuùng ta ñang chöùng kieán söï tan raõ cuûa caùc coäng ñoàng vaø söï buoäc phaûi di dôøi cuûa caùc gia ñình. OÂ nhieãm khoâng khí cöôùp ñi haøng trieäu sinh maïng moãi naêm. Hôn ba tyû röôõi ngöôøi soáng ôû nhöõng khu vöïc raát deã bò aûnh höôûng do söï taøn phaù cuûa bieán ñoåi khí haäu, daãn ñeán tình traïng di cö baét buoäc. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, chuùng ta ñaõ chöùng kieán bieát bao anh chò em ñaõ thieät maïng trong nhöõng cuoäc haønh trình tuyeät voïng, vaø nhöõng döï baùo veà töông lai thaät ñaùng lo ngaïi. Baûo veä phaåm giaù vaø quyeàn lôïi cuûa nhöõng ngöôøi di cö vì khí haäu ñoøi phaûi baûo veä tính thaùnh lieâng cuûa söï soáng moãi con ngöôøi, ñoàng thôøi ñoøi phaûi toân troïng meänh leänh cuûa Thieân Chuùa trong vieäc chaêm soùc vaø baûo veä ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta.
Tröôùc cuoäc khuûng hoaûng mang tính toaøn caàu naøy, toâi xin goùp theâm tieáng noùi cuûa mình vaøo lôøi keâu goïi chaân thaønh cuûa quyù vò.
Tröôùc heát, caàn aùp duïng moät caùch tieáp caän phoå quaùt vaø moät haønh ñoäng nhanh choùng, döùt khoaùt nhaèm mang laïi nhöõng thay ñoåi vaø quyeát ñònh chính trò. Thöù ñeán, caàn ñaûo ngöôïc ñöôøng cong noùng leân toaøn caàu baèng nhöõng noã löïc giaûm moät nöûa toác ñoä noùng leân trong khoaûng thôøi gian ngaén moät phaàn tö theá kyû. Ñoàng thôøi, caàn höôùng tôùi muïc tieâu khöû carbon toaøn caàu, cuõng nhö loaïi boû söï phuï thuoäc vaøo nhieân lieäu hoùa thaïch. Thöù ba, caàn loaïi boû löôïng lôùn carbon dioxide khoûi khí quyeån thoâng qua moät chöông trình quaûn lyù moâi tröôøng keùo daøi nhieàu theá heä. Ñaây laø moät coâng vieäc laâu daøi nhöng cuõng laø taàm nhìn xa maø taát caû chuùng ta phaûi cuøng nhau thöïc hieän. Trong noã löïc naøy, thieân nhieân laø ñoàng minh trung thaønh cuûa chuùng ta baèng vieäc mang ñeán cho chuùng ta khaû naêng söû duïng söùc maïnh taùi taïo cuûa chính noù.
Chuùng ta haõy baûo veä caùc nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân: löu vöïc Amazon vaø Congo, caùc vuøng ñaát than buøn vaø röøng ngaäp maën, ñaïi döông, raïn san hoâ, ñaát noâng nghieäp vaø choûm baêng vuøng cöïc, vì söï ñoùng goùp cuûa chuùng vaøo vieäc giaûm löôïng khí thaûi carbon toaøn caàu. Caùch tieáp caän toaøn dieän naøy coù theå choáng laïi bieán ñoåi khí haäu, ñoàng thôøi ñöông ñaàu vôùi cuoäc khuûng hoaûng keùp veà maát ña daïng sinh hoïc vaø baát bình ñaúng qua vieäc nuoâi döôõng caùc heä sinh thaùi duy trì söï soáng.
Cuoäc khuûng hoaûng khí haäu ñoøi hoûi söï hôïp taùc toång hôïp vaø ñoaøn keát toaøn caàu. Noã löïc naøy phaûi laø moät baûn giao höôûng, ñöôïc moïi ngöôøi cuøng nhau thöïc hieän moät caùch haøi hoøa. Nhôø vieäc giaûm khí thaûi, giaùo duïc loái soáng, taøi trôï saùng taïo vaø söû duïng caùc giaûi phaùp töï nhieân toång hôïp, chuùng ta seõ taêng cöôøng khaû naêng phuïc hoài, nhaát laø khaû naêng phuïc hoài tröôùc naïn haïn haùn.
Cuoái cuøng, caàn phaùt trieån moät cô caáu taøi chính môùi coù khaû naêng ñaùp öùng nhu caàu cuûa Nam baùn caàu vaø cuûa caùc quoác ñaûo bò aûnh höôûng nghieâm troïng bôûi thaûm hoïa khí haäu. Vieäc taùi cô caáu vaø giaûm nôï, cuøng vôùi vieäc xaây döïng moät Hieán chöông taøi chính toaøn caàu môùi vaøo naêm 2025, thöøa nhaän moät loaïi nôï sinh thaùi - chuùng ta phaûi laøm vieäc treân thuaät ngöõ naøy: nôï sinh thaùi - coù theå hoã trôï raát nhieàu trong vieäc giaûm thieåu bieán ñoåi khí haäu.
Caùc baïn thaân meán, toâi caûm ôn nhöõng noã löïc cuûa caùc baïn vaø khuyeán khích caùc baïn tieáp tuïc hôïp taùc trong tieán trình chuyeån ñoåi töø cuoäc khuûng hoaûng khí haäu hieän nay sang khaû naêng phuïc hoài khí haäu vôùi söï bình ñaúng vaø coâng baèng xaõ hoäi. Caàn phaûi haønh ñoäng vôùi söï khaån tröông -khaån tröông! - loøng traéc aån vaø quyeát taâm, bôûi vì caùi giaù phaûi traû khoâng theå cao hôn. Haõy tieán veà phía tröôùc vaø xin Thieân Chuùa chuùc laønh cho caùc baïn. Toâi chaéc chaén seõ caàu nguyeän cho caùc baïn vaø xin caùc baïn cuõng nhôù caàu nguyeän cho toâi. Caûm ôn!
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP
Doøng Ña Minh Thaùnh Taâm
Chuyeån ngöõ töø: vatican.va (16. 05. 2024)
(Nguoàn: Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam)