Söù ñieäp Ñöùc Thaùnh Cha
cho Ngaøy Theá giôùi OÂng baø
vaø Ngöôøi cao tuoåi laàn thöù IV naêm 2024
Söù ñieäp Ñöùc Thaùnh Cha cho Ngaøy Theá giôùi OÂng baø vaø Ngöôøi cao tuoåi laàn thöù IV naêm 2024.
Chuyeån ngöõ: Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP
Vatican (WHÑ 15-05-2024) - Saùng ngaøy 14 thaùng 05 naêm 2024, Phoøng baùo chí Toaø Thaùnh ñaõ coâng boá söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ daønh cho Ngaøy Theá giôùi OÂng baø vaø Ngöôøi cao tuoåi laàn thöù IV, seõ ñöôïc cöû haønh vaøo ngaøy 28 thaùng 07 naêm 2024.
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ toaøn vaên Söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha:
Söù ñieäp Ñöùc Thaùnh Cha
cho Ngaøy Theá giôùi OÂng baø vaø Ngöôøi cao tuoåi
laàn thöù IV
Ngaøy 28 thaùng 07 naêm 2024
"Xin ñöøng sa thaûi con luùc tuoåi ñaø xeá boùng" (x. Tv 71,9)
Anh chò em thaân meán,
Thieân Chuùa khoâng bao giôø boû rôi con caùi cuûa mình, khoâng bao giôø. Ngay caû khi tuoåi taùc cuûa chuùng ta ngaøy caøng cao vaø söùc löïc suy taøn, khi toùc baïc xuaát hieän vaø ñòa vò xaõ hoäi suy giaûm, khi cuoäc soáng trôû neân keùm hieäu quaû vaø coù nguy cô trôû neân voâ duïng. Thieân Chuùa khoâng nhìn vaøo veû beà ngoaøi (x. 1Sm 16,7); Ngaøi khoâng ngaàn ngaïi choïn nhöõng ngöôøi maø trong maét nhieàu ngöôøi coù veû taàm thöôøng. Thieân Chuùa khoâng loaïi boû baát kyø hoøn ñaù naøo; traùi laïi, nhöõng taûng ñaù "giaø nhaát" laø neàn taûng vöõng chaéc ñeå nhöõng vieân ñaù "non treû" coù theå töïa vaøo, haàu cuøng nhau xaây neân ngoâi Ñeàn Thôø thieâng lieâng (x. 1Pr 2,5).
Toaøn boä Kinh Thaùnh laø moät caâu chuyeän veà tình yeâu thaønh tín cuûa Chuùa, töø ñoù mang laïi cho chuùng ta ñieàu chaéc chaén ñaày an uûi raèng: Thieân Chuùa luoân luoân toû cho chuùng ta thaáy loøng thöông xoùt cuûa Ngaøi trong moïi giai ñoaïn cuoäc ñôøi, trong baát cöù hoaøn caûnh naøo chuùng ta gaëp phaûi, ngay caû trong söï phaûn boäi cuûa chuùng ta. Saùch Thaùnh Vònh chöùa ñaày söï ngaïc nhieân cuûa taâm hoàn con ngöôøi tröôùc Thieân Chuùa, Ñaáng luoân quan taâm ñeán chuùng ta, duø chuùng ta nhoû beù vaø chaúng laø gì caû (x. Tv 144, 3-4); Caùc Thaùnh Vònh baûo ñaûm vôùi chuùng ta raèng Thieân Chuùa ñaõ deät neân moãi chuùng ta töø trong loøng meï (x. Tv 139,13) vaø Ngaøi cuõng chaúng ñaønh boû maëc chuùng ta trong coõi aâm ty (x. Tv 16,10). Vì vaäy, chuùng ta coù theå chaéc chaén raèng, Thieân Chuùa cuõng seõ ôû beân chuùng ta ngay caû khi veà giaø, thaäm chí coøn gaàn hôn, vì trong Kinh thaùnh, tuoåi giaø laø daáu chæ cuûa phuùc laønh.
Ñoàng thôøi, trong saùch Thaùnh Vònh, chuùng ta cuõng tìm thaáy lôøi caàu xin khaån thieát naøy vôùi Chuùa: "Xin ñöøng sa thaûi con luùc tuoåi ñaø xeá boùng" (x. Tv 71,9). Thaät laø nhöõng lôøi maïnh meõ, thaäm chí laø thoâ. Nhöõng lôøi naøy khieán chuùng ta nghó ñeán noãi ñau khoå toät cuøng cuûa Chuùa Gieâsu, Ñaáng ñaõ keâu leân treân thaäp giaù: "Laïy Thieân Chuùa, laïy Thieân Chuùa cuûa con, sao Ngaøi boû rôi con?" (Mt 27,46).
Do ñoù, chuùng ta tìm thaáy trong Kinh Thaùnh caû söï chaéc chaén veà söï gaàn guõi cuûa Thieân Chuùa trong moïi giai ñoaïn cuûa cuoäc ñôøi, laãn trong noãi sôï bò boû rôi, nhaát laø khi veà giaø vaø nhöõng luùc ñau khoå. Ñieàu naøy khoâng heà maâu thuaãn. Nhìn xung quanh, chuùng ta khoâng khoù ñeå thaáy nhöõng caùch dieãn ñaït naøy phaûn aùnh moät thöïc teá hieån nhieân ra sao. Söï coâ ñôn thöôøng laø ngöôøi baïn ñoàng haønh cay ñaéng trong cuoäc soáng cuûa oâng baø vaø nhöõng ngöôøi cao tuoåi nhö chuùng ta. Khi coøn laø Giaùm muïc cuûa Buenos Aires, toâi thöôøng ñeán thaêm caùc vieän döôõng laõo vaø toâi nhaän ra raèng nhöõng ngöôøi ôû ñaây hieám khi coù khaùch ñeán thaêm. Moät soá ñaõ khoâng gaëp ngöôøi thaân cuûa mình trong nhieàu thaùng.
Coù nhieàu nguyeân nhaân daãn ñeán söï coâ ñôn naøy: taïi nhieàu nôi, nhaát laø ôû nhöõng quoác gia ngheøo, ngöôøi giaø caûm thaáy coâ ñôn vì con caùi hoï buoäc phaûi di cö. Toâi cuõng nghó ñeán voâ soá tình huoáng xung ñoät. Bieát bao ngöôøi giaø bò boû laïi moät mình vì ñaøn oâng - thanh nieân vaø ngöôøi lôùn - ñaõ bò keâu goïi ra chieán tröôøng, vaø phuï nöõ, ñaëc bieät laø nhöõng baø meï coù con nhoû, phaûi rôøi boû queâ höông ñeå ñaûm baûo söï an toaøn cho con caùi hoï. Taïi caùc thò traán vaø laøng maïc bò chieán tranh taøn phaù, nhieàu ngöôøi giaø bò boû laïi moät mình; hoï laø daáu hieäu duy nhaát cuûa söï soáng ôû nhöõng khu vöïc maø tình traïng bò boû rôi vaø caùi cheát döôøng nhö thoáng trò. Ngoaøi ra, ôû nhöõng nôi khaùc treân theá giôùi, coù moät nieàm tin sai laàm - baét nguoàn saâu xa töø moät soá neàn vaên hoùa ñòa phöông - gaây ra thaùi ñoä thuø ñòch ñoái vôùi ngöôøi giaø, caùo buoäc ngöôøi giaø laø nhöõng ngöôøi duøng ñeán taø thuaät ñeå laáy ñi sinh löïc cuûa ngöôøi treû; neân trong tröôøng hôïp cheát yeåu, beänh taät, hoaëc vaän ruûi xaûy ñeán vôùi ngöôøi treû, thì loãi seõ thuoäc veà ngöôøi lôùn tuoåi naøo ñoù. Taâm lyù naøy caàn phaûi bò choáng laïi vaø loaïi boû. Ñoù laø moät trong nhöõng thaønh kieán ##voâ caên cöù maø ñöùc tin Kitoâ giaùo ñaõ giaûi thoaùt chuùng ta, tuy vaäy, thaønh kieán naøy vaãn coøn ñang tieáp tuïc chaâm ngoøi cho nhöõng xung ñoät theá heä giöõa ngöôøi treû vaø ngöôøi giaø.
Neáu chuùng ta nghó veà ñieàu ñoù, thì lôøi caùo buoäc cho raèng ngöôøi giaø "ñaùnh caép töông lai cuûa ngöôøi treû" ngaøy nay hieän dieän ôû khaép moïi nôi. Ñieàu naøy cuõng xuaát hieän döôùi nhöõng hình thöùc khaùc, ngay caû trong caùc xaõ hoäi tieân tieán vaø hieän ñaïi nhaát. Ví duï, nieàm tin hieän nay ñaõ trôû neân phoå bieán ñoù laø ngöôøi giaø taïo gaùnh naëng cho ngöôøi treû vôùi chi phí cao cho caùc dòch vuï xaõ hoäi maø hoï caàn, do ñoù, laøm giaûm nguoàn löïc cho söï phaùt trieån cuûa coäng ñoàng vaø vì theá, cho söï phaùt trieån cuûa ngöôøi treû. Ñaây laø moät nhaän thöùc sai leäch veà thöïc teá. Nhö theå söï soáng coøn cuûa ngöôøi giaø gaây nguy hieåm cho söï soáng coøn cuûa ngöôøi treû, nhö theå ñeå öu aùi ngöôøi treû thì caàn phaûi boû maëc hoaëc thaäm chí loaïi boû ngöôøi giaø. Xung ñoät giöõa caùc theá heä laø moät söï löøa doái vaø laø thaønh quaû ñoäc haïi cuûa neàn vaên hoùa ñoái ñaàu. Ñaët ngöôøi treû choáng laïi ngöôøi giaø laø moät hình thöùc thao tuùng khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc: "Ñieàu quan troïng laø söï thoáng nhaát giöõa caùc löùa tuoåi cuûa cuoäc soáng, voán laø ñieåm tham chieáu ñích thöïc ñeå hieåu vaø ñaùnh giaù söï soáng cuûa con ngöôøi moät caùch toaøn dieän" (Baøi Giaùo lyù, ngaøy 23.02.2022).
Thaùnh Vònh ñöôïc trích daãn treân ñaây - vôùi lôøi caàu khaån ñöøng bò boû rôi khi veà giaø - noùi veà moät aâm möu vaây quanh cuoäc soáng cuûa ngöôøi giaø. Nhöõng lôøi naøy coù veû cöôøng ñieäu, nhöng coù theå hieåu ñöôïc neáu chuùng ta coi raèng söï coâ ñôn vaø bò ruoàng boû cuûa ngöôøi giaø khoâng phaûi laø ñieàu ngaãu nhieân hay khoâng theå traùnh khoûi, maø laø keát quaû cuûa nhöõng löïa choïn - mang tính chính trò, kinh teá, xaõ hoäi vaø caù nhaân - khoâng nhìn nhaän phaåm giaù voâ haïn cuûa moãi ngöôøi, "vöôït leân treân moïi hoaøn caûnh, vaø moïi traïng thaùi hoaëc tình huoáng maø con ngöôøi coù theå gaëp phaûi" (Tuyeân ngoân Dignitas Infinita, 1). Ñieàu naøy xaûy ra khi chuùng ta maát ñi yù thöùc veà giaù trò cuûa moãi ngöôøi vaø con ngöôøi bò ñaùnh giaù döïa treân phí toån cuûa hoï, trong moät soá tröôøng hôïp bò coi laø quaù cao ñeán möùc khoâng theå traû ñöôïc. Teä hôn nöõa, chính ngöôøi cao tuoåi cuoái cuøng cuõng trôû thaønh naïn nhaân cuûa naõo traïng naøy; khi hoï töï coi mình laø gaùnh naëng vaø caûm thaáy raèng hoï caàn phaûi laø ngöôøi tröôùc heát ruùt lui.
Maët khaùc, ngaøy nay cuõng coù nhieàu ngöôøi nam, nöõ tìm kieám söï thoûa maõn caù nhaân trong moät cuoäc soáng ñoäc laäp vaø taùch bieät vôùi ngöôøi khaùc nhaát coù theå. Caùc thaønh vieân trong nhoùm gaëp khuûng hoaûng vaø chuû nghóa caù nhaân ñöôïc toân vinh: vieäc chuyeån töø "chuùng ta" sang "toâi" laø moät trong nhöõng daáu chæ roõ raøng nhaát cuûa thôøi ñaïi chuùng ta. Gia ñình, thaùch thöùc ñaàu tieân vaø trieät ñeå nhaát choáng laïi quan ñieåm cho raèng chuùng ta coù theå töï cöùu mình, ñaõ trôû thaønh moät trong nhöõng naïn nhaân cuûa neàn vaên hoùa caù nhaân chuû nghóa naøy. Tuy nhieân, khi chuùng ta giaø ñi vaø söùc löïc cuûa chuùng ta suy taøn, thì aûo töôûng veà chuû nghóa caù nhaân raèng chuùng ta khoâng caàn ai vaø chuùng ta coù theå soáng maø khoâng caàn raøng buoäc xaõ hoäi, seõ loä roõ baûn chaát cuûa noù. Thaät ra, chuùng ta thaáy mình caàn moïi thöù, nhöng ñeán moät luùc naøo ñoù trong cuoäc ñôøi, chuùng ta laïi coâ ñôn, khoâng coù söï giuùp ñôõ naøo, khoâng coù ai ñeå caäy döïa. Ñaây laø moät khaùm phaù nghieät ngaõ maø nhieàu ngöôøi maéc phaûi khi ñaõ quaù treã.
Söï coâ ñôn vaø bò boû rôi ñaõ trôû thaønh nhöõng yeáu toá thöôøng xuyeân xaûy ra trong boái caûnh xaõ hoäi ngaøy nay. Chuùng coù nhieàu nguyeân nhaân. Trong moät soá tröôøng hôïp, chuùng laø keát quaû cuûa moät söï loaïi tröø coù tính toaùn, moät loaïi "aâm möu xaõ hoäi" toài teä; ôû nhöõng tröôøng hôïp khaùc, bi thaûm thay, chuùng laø keát quaû cuûa moät quyeát ñònh mang tính caù nhaân. Trong nhöõng tröôøng hôïp khaùc nöõa, ngöôøi giaø phaûi chaáp nhaän thöïc teá naøy, giaû vôø raèng ñoù laø löïa choïn töï do cuûa hoï. Chuùng ta ngaøy caøng maát ñi "höông vò cuûa tình huynh ñeä" (Thoâng ñieäp Fratelli Tutti, 33); vaø thaäm chí chuùng ta khoù coù theå hình dung ra moät ñieàu gì ñoù khaùc.
Chuùng ta coù theå quan saùt thaáy ôû nhieàu ngöôøi lôùn tuoåi caûm giaùc cam chòu maø saùch Ruth ñeà caäp ñeán khi keå veà caâu chuyeän cuûa baø Naomi, sau khi choàng vaø caùc con baø qua ñôøi, ñaõ khuyeân hai coâ con daâu laø Orpah vaø Ruth, trôû veà queâ höông vaø veà nhaø meï cuûa hoï (x. R 1,8). Naomi - gioáng nhö nhieàu ngöôøi cao tuoåi ngaøy nay - sôï bò boû laïi moät mình, nhöng baø khoâng hình dung ñöôïc ñieàu gì khaùc. Laø moät goùa phuï, baø nhaän thöùc ñöôïc raèng mình chaúng coù giaù trò gì trong maét xaõ hoäi vaø tin raèng mình seõ trôû thaønh gaùnh naëng cho hai ngöôøi phuï nöõ treû coøn caû cuoäc ñôøi phía tröôùc, voán khoâng gioáng nhö baø. Ñaây laø lyù do taïi sao Naomi nghó raèng toát nhaát neân ruùt lui, neân chính baø khuyeân hai coâ con daâu treû haõy rôøi boû baø ñeå xaây döïng töông lai cuûa hoï ôû nhöõng nôi khaùc (x. R 1,11-13). Lôøi cuûa baø Naomi phaûn aùnh nhöõng quy öôùc xaõ hoäi vaø toân giaùo cöùng nhaéc vaøo thôøi ñoù, voán laø nhöõng quy öôùc döôøng nhö ñaõ ñònh ñoaït soá phaän cuûa chính baø.
ÔÛ ñieåm naøy, trình thuaät Kinh thaùnh trình baøy cho chuùng ta hai löïa choïn khaùc nhau khi ñoái dieän vôùi lôøi khuyeân cuûa baø Naomi, vaø do ñoù, khi phaûi ñoái dieän vôùi tuoåi giaø. Moät trong hai coâ con daâu, Orpah, cuõng yeâu meán Naomi, ñaõ hoân baø caùch trìu meán, vaø chaáp nhaän ñieàu maø ñoái vôùi coâ, döôøng nhö laø giaûi phaùp khaû thi duy nhaát, ñoù laø ñi theo con ñöôøng rieâng cuûa mình. Trong khi ñoù, Ruth khoâng rôøi xa Naomi nhöng tröôùc söï ngaïc nhieân cuûa meï, ñaõ noùi raèng: "Xin meï ñöøng eùp con boû meï" (R 1,16). Ruth khoâng ngaïi thaùch thöùc nhöõng phong tuïc taäp quaùn vaø loái suy nghó coá höõu. Coâ caûm thöùc ñöôïc raèng ngöôøi phuï nöõ lôùn tuoåi naøy caàn mình, vaø vôùi loøng can ñaûm, coâ choïn ôû laïi beân caïnh Naomi, vaø baét ñaàu cuoäc haønh trình môùi cho caû hai. Ñoái vôùi taát caû chuùng ta, voán ñaõ quen vôùi yù töôûng raèng söï coâ ñôn laø moät ñònh meänh khoâng theå traùnh khoûi, Ruth daïy chuùng ta raèng ñeå ñaùp laïi lôøi caàu xin "Ñöøng boû rôi toâi", ngöôøi ta coù theå noùi: "Toâi seõ khoâng boû rôi baïn". Ruth khoâng ngaàn ngaïi phaù vôõ ñieàu töôûng chöøng nhö laø moät thöïc teá baát bieán: soáng ñôn ñoäc khoâng phaûi laø giaûi phaùp thay theá duy nhaát! Khoâng phaûi ngaãu nhieân maø Ruth - ngöôøi vaãn ôû beân caïnh baø laõo Naomi - laø toå tieân cuûa Ñaáng Meâsia (x. Mt 1,5), cuûa Chuùa Gieâsu, Ñaáng Emmanuel - "Thieân Chuùa ôû cuøng chuùng ta"-, Ñaáng mang ñeán söï gaàn guõi cuûa chính Thieân Chuùa vaø tieáp caän moïi ngöôøi, thuoäc moïi löùa tuoåi vaø moïi hoaøn caûnh soáng.
Söï töï do vaø loøng can ñaûm cuûa Ruth môøi goïi chuùng ta böôùc ñi treân moät loä trình môùi. Chuùng ta haõy theo böôùc chaân cuûa Ruth. Chuùng ta haõy leân ñöôøng cuøng vôùi ngöôøi phuï nöõ treû ngoaïi bang naøy vaø vôùi baø cuï Naomi, chuùng ta ñöøng ngaïi thay ñoåi nhöõng thoùi quen vaø haõy töôûng töôïng veà moät töông lai khaùc cho tuoåi giaø cuûa chuùng ta. Mong sao chuùng ta bieát ôn taát caû nhöõng ngöôøi, duø phaûi hy sinh raát nhieàu, ñaõ noi göông Ruth trong vieäc chaêm soùc moät ngöôøi giaø hoaëc chæ ñôn giaûn laø theå hieän söï gaàn guõi haøng ngaøy cuûa hoï vôùi ngöôøi thaân hoaëc ngöôøi quen khoâng coøn ai khaùc. Ruth ñaõ choïn ôû laïi beân Naomi, vaø sau ñoù ñaõ ñöôïc chuùc phuùc vôùi moät cuoäc hoân nhaân haïnh phuùc, vôùi con chaùu, nhaø cöûa. Ñieàu naøy luoân luoân xaûy ra: khi gaàn guõi vôùi ngöôøi cao tuoåi vaø nhìn nhaän vai troø khoâng theå thay theá cuûa hoï trong gia ñình, trong xaõ hoäi, vaø trong Giaùo hoäi, chuùng ta cuõng seõ nhaän ñöôïc nhieàu quaø taëng, nhieàu aân suûng, vaø nhieàu phuùc laønh!
Trong Ngaøy Theá giôùi OÂng baø vaø Ngöôøi cao tuoåi laàn thöù IV naøy, chuùng ta haõy theå hieän tình yeâu dòu daøng cuûa chuùng ta ñoái vôùi oâng baø vaø nhöõng ngöôøi lôùn tuoåi trong gia ñình chuùng ta. Chuùng ta cuõng haõy daønh thôøi gian vôùi nhöõng ngöôøi ñang ngaõ loøng vaø khoâng coøn hy voïng raèng moät töông lai khaùc seõ coù theå xaûy ra. Thay vì thaùi ñoä coi mình laø trung taâm daãn ñeán söï coâ ñôn vaø bò boû rôi, chuùng ta haõy theå hieän traùi tim roäng môû vaø neùt maët vui töôi cuûa nhöõng ngöôøi coù can ñaûm ñeå noùi "Toâi seõ khoâng boû rôi baïn", vaø baét ñaàu moät loä trình khaùc.
Caùc oâng baø vaø nhöõng ngöôøi cao tuoåi thaân meán, toâi göûi pheùp laønh keøm theo lôøi caàu nguyeän cuûa toâi tôùi taát caû anh chò em, vaø tôùi nhöõng ngöôøi thaân thieát vôùi anh chò em. Xin anh chò em cuõng ñöøng queân caàu nguyeän cho toâi.
Roâma, Ñeàn thôø Gioan Lateranoâ, ngaøy 25 thaùng 04 naêm 2024
Phanxicoâ
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP
Doøng Ña Minh Thaùnh Taâm
Chuyeån ngöõ töø: vatican.va (14. 05. 2024)
(Nguoàn: Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam)