Söù ñieäp cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng
cho Ngaøy Truyeàn thoâng 2024:
"Trí khoân nhaân taïo vaø traùi tim"
Söù ñieäp cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng cho Ngaøy Truyeàn thoâng 2024: "Trí khoân nhaân taïo vaø traùi tim".
Vuõ Vaên An chuyeån dòch Vieät ngöõ
Vatican (VietCatholic News 12-05-2024) - Theo Aleteia, nhaân Ngaøy Truyeàn thoâng Theá giôùi, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ coâng boá moät thoâng ñieäp. Naêm 2024, ngaøi taäp trung suy tö veà trí khoân nhaân taïo.
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ toaøn vaên thoâng ñieäp cuûa Vatican:
Trí khoân nhaân taïo vaø söï khoân ngoan cuûa traùi tim: Höôùng tôùi moät truyeàn thoâng hoaøn toaøn mang tính con ngöôøi
Anh chò em thaân meán!
Söï phaùt trieån cuûa caùc heä thoáng trí khoân nhaân taïo, maø toâi ñaõ coáng hieán Thoâng ñieäp nhaân Ngaøy Hoøa bình Theá giôùi gaàn ñaây, ñang aûnh höôûng moät caùch trieät ñeå ñeán theá giôùi thoâng tin vaø truyeàn thoâng, vaø qua ñoù, moät soá neàn taûng nhaát ñònh cuûa cuoäc soáng trong xaõ hoäi. Nhöõng thay ñoåi naøy aûnh höôûng ñeán taát caû moïi ngöôøi chöù khoâng chæ rieâng nhöõng chuyeân gia trong lónh vöïc ñoù. Söï lan roäng nhanh choùng cuûa nhöõng ñoåi môùi ñaùng kinh ngaïc, maø khaû naêng hoaït ñoäng vaø tieàm naêng cuûa chuùng vöôït quaù khaû naêng hieåu vaø ñaùnh giaù cuûa haàu heát chuùng ta, ñaõ toû ra vöøa gaây phaán khôûi vöøa khieán chuùng ta maát phöông höôùng. Ñieàu naøy chaéc chaén daãn ñeán nhöõng caâu hoûi saâu saéc hôn veà baûn chaát cuûa con ngöôøi, söï khaùc bieät cuûa chuùng ta vaø töông lai cuûa chuûng loaïi homo sapiens [con ngöôøi hieåu bieát] trong thôøi ñaïi trí khoân nhaân taïo. Laøm theá naøo chuùng ta coù theå vaãn laø con ngöôøi troïn veïn vaø höôùng daãn söï bieán ñoåi vaên hoùa naøy ñeå phuïc vuï moät muïc ñích toát ñeïp?
Baét ñaàu töø traùi tim
Tröôùc heát, chuùng ta caàn gaït boû nhöõng döï ñoaùn thaûm khoác vaø nhöõng aûnh höôûng teâ lieät cuûa chuùng. Moät theá kyû tröôùc, Romano Guardini ñaõ suy gaãm veà kyõ thuaät vaø nhaân tính. Guardini keâu goïi chuùng ta ñöøng töø choái "caùi môùi" trong noã löïc "baûo toàn moät theá giôùi töôi ñeïp bò keát aùn seõ bieán maát". Ñoàng thôøi, ngaøi caûnh caùo moät caùch tieân tri raèng "chuùng ta khoâng ngöøng trong quaù trình trôû thaønh. Chuùng ta phaûi tham gia vaøo quaù trình naøy, moãi ngöôøi theo caùch rieâng cuûa mình, vôùi söï côûi môû nhöng cuõng nhaïy caûm vôùi moïi ñieàu mang tính huûy dieät vaø voâ nhaân ñaïo trong ñoù". Vaø ngaøi keát luaän: "Ñaây laø nhöõng vaán ñeà kyõ thuaät, khoa hoïc vaø chính trò, nhöng chuùng khoâng theå giaûi quyeát ñöôïc neáu khoâng baét ñaàu töø nhaân tính cuûa chuùng ta. Moät loaïi con ngöôøi môùi phaûi ñöôïc hình thaønh, ñöôïc phuù cho moät neàn linh ñaïo saâu saéc hôn, söï töï do vaø noäi taâm tính môùi". [1]
Vaøo thôøi ñieåm lòch söû naøy, coù nguy cô trôû neân giaøu coù veà kyõ thuaät vaø ngheøo naøn veà nhaân tính, nhöõng suy tö cuûa chuùng ta phaûi baét ñaàu töø traùi tim con ngöôøi. [2] Chæ baèng caùch aùp duïng moät caùch nhìn thieâng lieâng veà thöïc taïi, chæ baèng caùch khoâi phuïc laïi söï khoân ngoan cuûa traùi tim, chuùng ta môùi coù theå ñöông ñaàu vaø giaûi thích ñöôïc söï môùi meû cuûa thôøi ñaïi chuùng ta vaø khaùm phaù laïi con ñöôøng daãn ñeán moät truyeàn thoâng nhaân baûn troïn veïn. Trong Kinh thaùnh, traùi tim ñöôïc coi laø nôi töï do vaø ñöa ra quyeát ñònh. Noù töôïng tröng cho söï toaøn veï vaø thoáng nhaát, nhöng noù cuõng gaén keát nhöõng caûm xuùc, mong muoán, öôùc mô cuûa chuùng ta; treân heát noù laø nôi noäi taâm ñeå chuùng ta gaëp gôõ Thieân Chuùa. Vì vaäy, söï khoân ngoan cuûa traùi tim laø nhaân ñöùc giuùp chuùng ta hoøa nhaäp toång theå vaø caùc boä phaän cuûa noù, caùc quyeát ñònh vaø haäu quaû cuûa chuùng, söï cao quyù vaø söï deã bò toån thöông cuûa chuùng ta, quaù khöù vaø töông lai, caù tính vaø tö caùch thaønh vieân cuûa chuùng ta trong moät coäng ñoàng lôùn hôn.
Söï khoân ngoan cuûa traùi tim naøy töï ñeå noù ñöôïc nhöõng ngöôøi tìm kieám noù tìm thaáy vaø ñöôïc nhöõng ai yeâu meán noù nhìn thaáy; noù döï öùng nhöõng ai mong muoán noù vaø noù ñi tìm nhöõng ngöôøi xöùng ñaùng vôùi noù (x. Kn 6:12-16). Noù ñoàng haønh vôùi nhöõng ngöôøi saün saøng nghe theo lôøi khuyeân (x. Cn 13:10), nhöõng ngöôøi coù traùi tim ngoan ngoaõn vaø bieát laéng nghe (x. 1V 3:9). Laø moät moùn quaø cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, noù cho pheùp chuùng ta nhìn moïi söï baèng ñoâi maét cuûa Thieân Chuùa, nhìn thaáy nhöõng moái lieân heä, tình huoáng, söï kieän vaø khaùm phaù yù nghóa thöïc söï cuûa chuùng. Khoâng coù loaïi khoân ngoan naøy, cuoäc soáng seõ trôû neân nhaït nheõo, vì chính söï khoân ngoan - coù goác Latinh laø sapere lieân quan ñeán danh töø sapor - ñieàu mang laïi "höông vò" cho cuoäc soáng.
Cô hoäi vaø nguy hieåm
Söï khoân ngoan nhö vaäy khoâng theå ñöôïc tìm thaáy töø maùy moùc. Maëc duø thuaät ngöõ "trí khoân nhaân taïo" hieän ñaõ thay theá thuaät ngöõ chính xaùc hôn laø "hoïc ôû maùy" [machine learning] ñöôïc söû duïng trong taøi lieäu khoa hoïc, nhöng vieäc söû duïng thuaät ngöõ "trí thoâng minh" coù theå gaây hieåu laàm. Khoâng coøn nghi ngôø gì nöõa, maùy moùc coù khaû naêng löu tröõ vaø lieân keát caùc döõ kieän lôùn hôn raát nhieàu so vôùi con ngöôøi, nhöng chæ coù con ngöôøi môùi coù khaû naêng hieåu ñöôïc döõ kieän ñoù. Ñaây khoâng chæ ñôn giaûn laø vaán ñeà laøm cho maùy moùc trôû neân gioáng con ngöôøi hôn maø coøn laø vieäc ñaùnh thöùc nhaân loaïi khoûi giaác nguû do aûo töôûng veà söï toaøn naêng gaây ra, döïa treân nieàm tin raèng chuùng ta laø nhöõng chuû theå hoaøn toaøn töï chuû vaø töï quy chieáu, taùch rôøi khoûi moïi raøng buoäc xaõ hoäi vaø queân ñi ñòa vò cuûa chuùng ta nhö nhöõng taïo vaät.
Con ngöôøi luoân nhaän ra raèng hoï khoâng theå töï cung töï caáp vaø ñaõ tìm caùch khaéc phuïc tính deã bò toån thöông cuûa mình baèng caùch söû duïng moïi phöông tieän coù theå. Töø nhöõng ñoà taïo taùc thôøi tieàn söû sôùm nhaát, ñöôïc söû duïng nhö phaàn môû roäng cuûa caùnh tay, vaø sau ñoù laø phöông tieän truyeàn thoâng, ñöôïc söû duïng nhö phaàn môû roäng cuûa lôøi noùi, giôø ñaây chuùng ta ñaõ coù khaû naêng taïo ra nhöõng coã maùy cöïc kyø tinh vi hoaït ñoäng nhö moät coâng cuï hoã trôï cho tö duy. Tuy nhieân, moãi coâng cuï naøy coù theå bò laïm duïng bôûi côn caùm doã nguyeân thuûy muoán trôû neân gioáng nhö Thieân Chuùa maø khoâng coù Thieân Chuùa (x. St 3), nghóa laø muoán baèng noã löïc rieâng cuûa mình naém baét ñöôïc nhöõng gì ñaùng leõ phaûi ñöôïc ñoùn nhaän moät caùch ñaëc bieät nhö moät moùn quaø töø Thieân Chuùa, ñeå ñöôïc vui höôûng cuøng vôùi nhöõng ngöôøi khaùc.
Tuøy thuoäc vaøo khuynh höôùng cuûa traùi tim, moïi ñieàu trong taàm tay cuûa chuùng ta ñeàu trôû thaønh cô hoäi hoaëc moái ñe doïa. Chính thaân xaùc cuûa chuùng ta, ñöôïc taïo döïng ñeå truyeàn thoâng vaø hieäp thoâng, coù theå trôû thaønh moät phöông tieän gaây haán. Töông töï nhö vaäy, moïi söï môû roäng kyõ thuaät cuûa nhaân loaïi chuùng ta ñeàu coù theå laø moät phöông tieän phuïc vuï yeâu thöông hoaëc thoáng trò thuø ñòch. Heä thoáng trí khoân nhaân taïo coù theå giuùp khaéc phuïc söï thieáu hieåu bieát vaø taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc trao ñoåi thoâng tin giöõa caùc daân toäc vaø caùc theá heä khaùc nhau. Ví duï, chuùng coù theå laøm cho moät kho taøng kieán thöùc thaønh vaên khoång loà töø xa xöa trôû neân deã tieáp caän vaø deã hieåu hoaëc cho pheùp truyeàn thoâng giöõa nhöõng caù nhaân khoâng coù chung ngoân ngöõ. Tuy nhieân, ñoàng thôøi, chuùng coù theå laø nguoàn gaây "oâ nhieãm nhaän thöùc", boùp meùo thöïc taïi bôûi nhöõng caâu chuyeän sai söï thaät moät phaàn hoaëc hoaøn toaøn, ñöôïc tin töôûng vaø phaùt soùng nhö theå chuùng laø söï thaät. Chuùng ta chæ caàn nghó ñeán vaán ñeà toàn taïi töø laâu veà thoâng tin sai leäch döôùi daïng tin giaû, [3] maø ngaøy nay coù theå söû duïng "deepfakes" [giaû taïo saâu thaúm], cuï theå laø vieäc taïo ra vaø phoå bieán nhöõng hình aûnh coù veû hoaøn toaøn hôïp lyù nhöng sai söï thaät (toâi cuõng töøng laø moät ñoái töôïng veà ñieàu naøy), hoaëc tin nhaén coù aâm thanh söû duïng gioïng noùi cuûa moät ngöôøi ñeå noùi nhöõng ñieàu maø ngöôøi ñoù chöa bao giôø noùi. Kyõ thuaät moâ phoûng ñaèng sau caùc chöông trình naøy coù theå höõu ích trong moät soá lónh vöïc chuyeân bieät, nhöng noù trôû neân sai traùi khi laøm bieán daïng moái quan heä cuûa chuùng ta vôùi ngöôøi khaùc vaø vôùi thöïc taïi.
Baét ñaàu vôùi laøn soùng trí khoân nhaân taïo ñaàu tieân, laøn soùng truyeàn thoâng xaõ hoäi, chuùng ta ñaõ traûi qua söï maâu thuaãn cuûa noù: nhöõng khaû theå nhöng cuõng coù nhöõng ruûi ro vaø caùc beänh lyù lieân quan. Bình dieän thöù hai cuûa trí khoân nhaân taïo saùng taïo chaéc chaén theå hieän moät böôùc nhaûy voït veà phaåm chaát. Do ñoù, ñieàu quan troïng laø phaûi hieåu, ñaùnh giaù vaø ñieàu chænh caùc coâng cuï neáu rôi vaøo tay keû xaáu coù theå daãn ñeán nhöõng tình huoáng ñaùng lo ngaïi. Gioáng nhö moïi saûn phaåm khaùc cuûa trí khoân vaø kyõ naêng cuûa con ngöôøi, caùc thuaät toaùn khoâng heà trung tính. Vì lyù do naøy, caàn phaûi haønh ñoäng phoøng ngöøa, baèng caùch ñeà xuaát caùc moâ hình quy ñònh ñaïo ñöùc, ñeå ngaên chaën nhöõng taùc ñoäng coù haïi, phaân bieät ñoái xöû vaø baát coâng veà maët xaõ hoäi cuûa vieäc söû duïng caùc heä thoáng trí khoân nhaân taïo vaø choáng laïi vieäc laïm duïng chuùng nhaèm muïc ñích giaûm ña nguyeân, phaân cöïc quan ñieåm coâng chuùng hoaëc taïo ra caùc hình thöùc suy nghó nhoùm. Moät laàn nöõa toâi keâu goïi coäng ñoàng quoác teá "cuøng hôïp taùc ñeå thoâng qua moät hieäp öôùc quoác teá mang tính raøng buoäc nhaèm quaûn lyù vieäc phaùt trieån vaø söû duïng trí khoân nhaân taïo döôùi nhieàu hình thöùc". [4] Ñoàng thôøi, gioáng nhö trong moïi boái caûnh cuûa con ngöôøi, töï noù, quy ñònh laø chöa ñuû.
Lôùn leân trong nhaân tính
Taát caû chuùng ta ñöôïc môøi goïi cuøng nhau phaùt trieån, trong nhaân tính vaø trong tö caùch nhaân tính. Chuùng ta ñöôïc thaùch thöùc thöïc hieän böôùc nhaûy voït veà phaåm tính ñeå trôû thaønh moät xaõ hoäi phöùc taïp, ña saéc toäc, ña nguyeân, ña toân giaùo vaø ña vaên hoùa. Chuùng ta ñöôïc môøi goïi suy gaãm kyõ löôõng veà söï phaùt trieån lyù thuyeát vaø vieäc söû duïng thöïc teá caùc coâng cuï truyeàn thoâng vaø kieán thöùc môùi naøy. Nhöõng khaû naêng toát ñeïp to lôùn cuûa chuùng ñi keøm vôùi nguy cô bieán moïi thöù thaønh nhöõng pheùp tính tröøu töôïng thu goïn caùc caù nhaân thaønh döõ kieän, suy nghó theo moät quy trình maùy moùc, kinh nghieäm thaønh nhöõng tröôøng hôïp caù bieät, loøng toát ñeå thu lôïi nhuaän vaø treân heát laø phuû nhaän tính ñoäc ñaùo cuûa moãi caù nhaân, vaø caâu chuyeän cuûa anh aáy hoaëc coâ aáy. Tính cuï theå cuûa thöïc taïi tan bieán trong moät loaït döõ kieän thoáng keâ.
Cuoäc caùch maïng kyõ thuaät soá coù theå mang laïi cho chuùng ta nhieàu töï do hôn, nhöng khoâng, neáu noù giam caàm chuùng ta trong nhöõng moâ hình maø ngaøy nay ñöôïc goïi laø "phoøng caùch aâm". Trong nhöõng tröôøng hôïp nhö vaäy, thay vì taêng cöôøng tính ña nguyeân cuûa thoâng tin, chuùng ta coù nguy cô thaáy mình troâi daït trong vuõng laày hoãn loaïn, laøm moài cho lôïi ích cuûa thò tröôøng hoaëc cuûa caùc cöôøng quoác. Khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc raèng vieäc söû duïng trí khoân nhaân taïo seõ daãn ñeán tö duy taäp theå, thu thaäp döõ kieän chöa ñöôïc xaùc minh, daãn ñeán vieäc lô laø nhieäm vuï theo loái chuû bieân taäp theå. Vieäc trình baày thöïc taïi trong "nhöõg döõ kieän lôùn", duø höõu ích cho hoaït ñoäng cuûa maùy moùc, nhöng cuoái cuøng seõ daãn ñeán söï maát maùt ñaùng keå veà söï thaät cuûa söï vaät, caûn trôû vieäc truyeàn thoâng lieân baûn vò vaø ñe doïa ñeán chính nhaân tính cuûa chuùng ta. Thoâng tin khoâng theå taùch rôøi khoûi caùc moái quan heä soáng ñoäng. Nhöõng ñieàu naøy lieân quan ñeán cô theå vaø söï hoøa nhaäp vaøo theá giôùi thöïc; chuùng lieân quan ñeán moái töông quan khoâng chæ giöõa döõ kieän maø coøn caû traûi nghieäm cuûa con ngöôøi; chuùng ñoøi hoûi söï nhaïy caûm vôùi khuoân maët vaø neùt maët, loøng caûm thöông vaø söï chia seû.
ÔÛ ñaây toâi nghó ñeán vieäc ñöa tin veà caùc cuoäc chieán tranh vaø "cuoäc chieán tranh song song" ñang ñöôïc tieán haønh thoâng qua caùc chieán dòch ñöa tin sai leäch. Toâi cuõng nghó ñeán taát caû nhöõng phoùng vieân ñaõ bò thöông hoaëc thieät maïng khi laøm nhieäm vuï ñeå giuùp chuùng ta thaáy ñöôïc nhöõng gì chính hoï ñaõ chöùng kieán. Bôûi vì chæ baèng caùch tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi noãi ñau khoå cuûa treû em, phuï nöõ vaø nam giôùi, chuùng ta môùi coù theå ñaùnh giaù söï voâ lyù cuûa chieán tranh.
Vieäc söû duïng trí khoân nhaân taïo coù theå ñoùng goùp tích cöïc cho lónh vöïc truyeàn thoâng, mieãn laø noù khoâng loaïi boû vai troø cuûa baùo chí treân thöïc ñòa maø coøn coá gaéng hoã trôï noù. Vôùi ñieàu kieän laø noù ñaùnh giaù tính chuyeân nghieäp cuûa truyeàn thoâng, laøm cho moïi ngöôøi truyeàn thoâng yù thöùc hôn veà traùch nhieäm cuûa mình vaø giuùp moïi ngöôøi trôû thaønh nhöõng ngöôøi tham gia saùng suoát vaøo coâng vieäc truyeàn thoâng nhö hoï neân laøm.
Caùc caâu hoûi cho hoâm nay vaø töông lai
Veà vaán ñeà naøy, moät soá caâu hoûi ñöôïc ñaët ra moät caùch töï nhieân. Laøm theá naøo ñeå chuùng ta baûo veä tính chuyeân nghieäp vaø phaåm giaù cuûa ngöôøi lao ñoäng trong lónh vöïc thoâng tin vaø truyeàn thoâng, cuøng vôùi phaåm giaù cuûa ngöôøi duøng treân toaøn theá giôùi? Laøm theá naøo ñeå chuùng ta ñaûm baûo khaû theå töông taùc cuûa caùc heä ñieàu haønh (platforms)? Laøm caùch naøo ñeå chuùng ta cho pheùp caùc doanh nghieäp phaùt trieån heä ñieàu haønh kyõ thuaät soá chaáp nhaän traùch nhieäm cuûa hoï ñoái vôùi noäi dung vaø quaûng caùo gioáng nhö caùch caùc bieân taäp vieân cuûa phöông tieän truyeàn thoâng truyeàn thoáng? Laøm caùch naøo ñeå chuùng ta laøm minh baïch hôn caùc tieâu chuaån höôùng daãn hoaït ñoäng cuûa caùc thuaät toaùn ñeå ñaùnh chæ soá [indexing] vaø huûy ñaùnh chæ soá cuõng nhö cho caùc coâng cuï tìm kieám coù khaû naêng toân vinh hoaëc huûy boû caùc caù nhaân vaø yù kieán, lòch söû vaø vaên hoùa? Laøm theá naøo ñeå chuùng ta ñaûm baûo tính minh baïch cuûa vieäc xöû lyù thoâng tin? Laøm theá naøo ñeå chuùng ta xaùc ñònh ñöôïc nguoàn taùc giaû [paternity] cuûa caùc baøi vieát vaø khaû naêng truy tìm nguoàn goác cuûa caùc nguoàn ñöôïc che giaáu ñaèng sau laù chaén voâ danh? Laøm caùch naøo ñeå chuùng ta laøm roõ lieäu moät hình aûnh hoaëc video ñang moâ taû hay moâ phoûng moät söï kieän? Laøm caùch naøo ñeå ngaên chaën vieäc giaûm bôùt caùc nguoàn thaønh moät nguoàn duy nhaát, töø ñoù thuùc ñaåy moät caùch tieáp caän duy nhaát, ñöôïc phaùt trieån treân cô sôû moät thuaät toaùn? Thay vaøo ñoù, chuùng ta thuùc ñaåy moät moâi tröôøng phuø hôïp ñeå baûo toàn chuû nghóa ña nguyeân vaø laøm theá naøo phaùc hoïa tính phöùc taïp cuûa thöïc taïi? Laøm theá naøo chuùng ta coù theå taïo ra moät kyõ thuaät beàn vöõng maïnh meõ, toán keùm vaø tieâu toán naêng löôïng nhö vaäy? Vaø laøm theá naøo chuùng ta coù theå laøm cho caùc nöôùc ñang phaùt trieån coù theå tieáp caän ñöôïc vôùi noù?
Caâu traû lôøi maø chuùng ta ñöa ra cho nhöõng caâu hoûi naøy vaø nhöõng caâu hoûi khaùc seõ quyeát ñònh lieäu trí khoân nhaân taïo coù taïo ra caùc ñaúng caáp môùi döïa treân khaû naêng tieáp caän thoâng tin vaø do ñoù laøm phaùt sinh caùc hình thöùc boùc loät vaø baát bình ñaúng môùi hay khoâng. Hoaëc, lieäu noù coù daãn ñeán söï bình ñaúng hôn baèng caùch thuùc ñaåy thoâng tin chính xaùc vaø nhaän thöùc roõ hôn veà söï thay ñoåi mang tính thôøi ñaïi maø chuùng ta ñang traûi qua baèng caùch giuùp chuùng ta coù theå thöøa nhaän nhieàu nhu caàu cuûa caùc caù nhaân vaø caùc daân toäc trong moät maïng löôùi thoâng tin ña nguyeân vaø coù caáu truùc toát hay khoâng. Lieäu, moät maët, chuùng ta coù theå thoaùng thaáy boùng ma cuûa moät hình thöùc noâ leä môùi, maët khaùc, chuùng ta cuõng coù theå hình dung ra moät phöông tieän mang laïi töï do lôùn hôn; lieäu khaû theå moät soá ít ngöôøi ñöôïc choïn coù theå ñieàu khieån suy nghó cuûa ngöôøi khaùc hoaëc taát caû moïi ngöôøi coù theå tham gia vaøo vieäc phaùt trieån tö duy hay khoâng.
Caâu traû lôøi maø chuùng ta ñöa ra cho nhöõng caâu hoûi naøy khoâng ñöôïc xaùc ñònh tröôùc; noù phuï thuoäc vaøo chuùng ta. Chuùng ta coù quyeàn quyeát ñònh lieäu chuùng ta seõ trôû thaønh thöùc aên cho caùc thuaät toaùn hay seõ nuoâi döôõng traùi tim cuûa chuùng ta baèng söï töï do maø neáu khoâng coù noù thì chuùng ta khoâng theå lôùn leân trong söï khoân ngoan. Söï khoân ngoan nhö vaäy tröôûng thaønh baèng caùch söû duïng thôøi gian moät caùch khoân ngoan vaø chaáp nhaän nhöõng ñieåm yeáu cuûa chuùng ta. Noù phaùt trieån trong giao öôùc giöõa caùc theá heä, giöõa nhöõng ngöôøi nhôù veà quaù khöù vaø nhöõng ngöôøi nhìn veà töông lai. Chæ cuøng nhau, chuùng ta môùi coù theå naâng cao khaû naêng phaân ñònh, caûnh giaùc vaø khaû naêng nhìn moïi thöù döôùi aùnh saùng cuûa söï thaønh töïu cuûa chuùng. Keûo nhaân tính cuûa chuùng ta maát phöông höôùng, chuùng ta haõy tìm kieám söï khoân ngoan voán coù tröôùc moïi söï (x. Hc 1:4): noù cuõng seõ giuùp chuùng ta ñöa caùc heä thoáng trí khoân nhaân taïo vaøo phuïc vuï vieäc truyeàn thoâng troïn veïn cuûa con ngöôøi.
Roâma, taïi Nhaø thôø Thaùnh Gioan Lateâranoâ, ngaøy 24 thaùng 1 naêm 2024
Phanxicoâ
- - - - - - - - - - - -
[1] Nhöõng laù thö töø hoà Como.
[2] Thoâng ñieäp Ngaøy Theá giôùi Truyeàn thoâng Xaõ hoäi naêm 2024 tieáp noái caùc Thoâng ñieäp tröôùc ñoù daønh cho vieäc gaëp gôõ nhöõng ngöôøi hoï ôû ñaâu vaø hieän höõu nhö theá naøo (2021), vaø nghe baèng ñoâi tai cuûa traùi tim (2022) vaø noùi vôùi traùi tim (2023).
[3] Xem. "Söï Thaät Seõ Giaûi Thoaùt Caùc Con" (Ga 8:32). Tin giaû vaø Baùo chí vì Hoøa bình, Thoâng ñieäp Ngaøy Truyeàn thoâng Xaõ hoäi Theá giôùi 2018.
[4] Söù ñieäp Ngaøy Hoøa bình Theá giôùi laàn thöù 57, 1 thaùng 1 naêm 2024, 8.