Ngöôøi Azerbaijan tieáp tuïc baùch haïi
ngöôøi Armeni ôû Nagorno
Ngöôøi Azerbaijan tieáp tuïc baùch haïi ngöôøi Armeni ôû Nagorno.
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.
Nagorno Karabakh (RVA News 03-05-2024) - Toå chöùc baùc aùi L'Oeuvre d'Orient, chuyeân trôï giuùp Kitoâ höõu Ñoâng phöông toá giaùc raèng Azerbaijan tieáp tuïc caàm tuø caùc laõnh tuï ngöôøi Armeni taïi mieàn Nagorno Karabakh vaø phaù huûy gia saûn Kitoâ cuûa ngöôøi Armeni taïi mieàn naøy.
Nagorno Karabakh roäng 4,400 caây soá vuoâng, naèm goïn trong laõnh thoå Azerbaijan, nhöng trong soá 140,000 daân cö taïi ñaây, ñaïi ña soá laø ngöôøi Armeni theo Giaùo hoäi Armeni toâng truyeàn, coù töø hôn 1,700 naêm nay, trong khi daân Azerbaijan haàu heát theo Hoài giaùo. Tranh chaáp veà vuøng naøy ñaõ coù töø laâu. Trong traän chieán hoài naêm 2020, phaàn lôùn laõnh thoå Nagorno taùi thuoäc veà Azerbaijan, vaø ngaøy 19 thaùng Chín naêm 2023, Azerbaijan taán coâng ñaïi qui moâ vaø ñaõ chieán thaéng, giaûi giaùp caùc löïc löôïng khaùng chieán ngöôøi Armeni, vaø chuïc ngaøn ngöôøi Armeni ñaõ phaûi chaïy veà nöôùc naøy.
Trong thoâng caùo, coâng boá hoâm muøng 01 thaùng Naêm naêm 2024, Ñöùc oâng Pascal Gollnick noùi raèng: "Thaät laø ñieàu khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc vì 100 naêm sau cuoäc dieät chuûng, nay moät soá ngöôøi Armeni laïi bò caàm tuø chæ vì hoï laø ngöôøi Armeni. Thuû töôùng cuûa daân Armeni ôû Nagorno Karabakh ñang bò ngöôøi Azerbaijan caàm tuø cuøng vôùi nhieàu nhaân vaät khaùc, khoaûng 20 ngöôøi. Hoï bò giam trong nhöõng ñieàu kieän hoaøn toaøn traùi ngöôïc vôùi coâng phaùp quoác teá. Ngöôøi Armeni ñaõ chòu ñau khoå quaù nhieàu. Trong theá kyû XIX, 200,000 ngöôøi Armeni ñaõ bò saùt haïi. Tieáp ñeán laø cuoäc dieät chuûng Armeni do Ñeá quoác Ottoman Thoå Nhó Kyø hoài naêm 1915. Nay chuùng ta phaûi noùi raèng: ñuû roài! Ngöôøi Armeni coù quyeàn soáng treân laõnh thoå cuûa hoï. Söï kieän hoï vaãn coøn bò baùch haïi, thaät laø ñieàu khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc!"
Ñöùc oâng Gollnick nhaéc laïi raèng caùc laõnh tuï ngöôøi Armeni ôû Nagorno Karabakh ñang bò giam caàm taïi Baku, thuû ñoâ cuûa Azerbaijan, töø thaùng Chín naêm ngoaùi. Theo hieäp öôùc Geneøve, hoï phaûi ñöôïc traû töï do ngay sau khi chaám döùt chieán tranh. Vì theá, Toå chöùc Oeuvre d'Orient keâu goïi traû töï do ngay töùc khaéc cho hoï, hoaëc ít nhaát ñeå cho caùc ñaïi dieän cuûa Hoäi Chöõ Thaäp Ñoû ñoùn nhaän hoï.
Ngoaøi ra, coøn coù vaán ñeà khaùc laø caùc gia saûn Kitoâ cuûa ngöôøi Armeni taïi Nagorno Karabakh bò ngöôøi Azerbaijan taøn phaù. Ví duï, nhaø thôø taïi Kanatch Jam bò san bình ñòa.
Ñöùc oâng Gollnick noùi raèng: "Chuùng toâi khoâng coù aûnh veä tinh cho thaáy roõ thaùnh ñöôøng hoài theá kyû XIX naøy ñaõ bò hoaøn toaøn phaù huûy. Neáu Azerbaijan ñaõ haønh ñoäng vì ngay tình, thì hoï ñaõ ñeå cho nhaân vieân toå chöùc UNESCO cuûa Lieân Hieäp Quoác ñeán ñieàu tra. Trong khi ñoù Azerbaijan haønh ñoäng nöôùc ñoâi: moät ñaøng, hoï tuyeân boá saün saøng baûo toàn gia saûn vaên hoùa vaø toân giaùo taïi mieàn Nagorno nhöng ñaøng khaùc, hoï khoâng cho pheùp caùc quan saùt vieân quoác teá ñeán vieáng thaêm. Tuy nhieân, caùc aûnh chuïp töø veä tinh cho thaáy caùc ñeàn ñaøi vaø dinh thöï cuûa Armeni bò phaù huûy. Caàn nhaéc laïi raèng laõnh thoå naøy laø cuûa ngöôøi Armeni trong 2,500 naêm lòch söû".
(Ekai.pl 2-5-2024)