Ñöùc can ñaûm khieán ta chieán thaéng sôï haõi,
ñöông ñaàu vôùi thöû thaùch vaø baùch haïi
Tieáp kieán chung cuûa Ñöùc Thaùnh cha: Ñöùc can ñaûm khieán ta chieán thaéng sôï haõi, ñöông ñaàu vôùi thöû thaùch vaø baùch haïi.
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.
Vatican (RVA News 10-04-2024) - Saùng thöù Tö, ngaøy 10 thaùng Tö naêm 2024, ñaõ coù hôn 10,000 tín höõu ñeán tham döï buoåi Tieáp kieán chung cuûa Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ, taïi Quaûng tröôøng thaùnh Pheâroâ.
Sau khi duøng xe mui traàn tieán qua caùc loái ñi ñeå chaøo thaêm caùc tín höõu, Ñöùc Thaùnh cha khai maïc buoåi tieáp kieán vôùi phaàn toân vinh Lôøi Chuùa, qua moät ñoaïn ngaén trích töø thaùnh vònh thöù 31 (2.4.25):
"Laïy Chuùa, con nöông naùu beân Ngaøi, con seõ khoâng bao giôø thaát voïng [..]. Vì Ngaøi laø nuùi ñaù vaø thaønh luõy baûo veä con, vì danh döï Ngaøi, xin daãn ñöôøng chæ loái cho con... Hôõi moïi ngöôøi, haõy caäy troâng vaøo Chuùa, maïnh baïo leân, can ñaûm leân naøo!"
Trong baøi giaùo lyù tieáp ñoù, Ñöùc Thaùnh cha tieáp tuïc loaït baøi veà caùc neát xaáu vaø caùc nhaân ñöùc. Baøi thöù möôøi boán naøy coù töïa ñeà laø: Ñöùc can ñaûm.
Ñöùc Thaùnh cha noùi:
Anh chò em thaân meán, chaøo anh chò em!
Ñöùc can ñaûm laø gì?
Baøi giaùo lyù hoâm nay noùi veà nhaân ñöùc truï thöù ba, laø ñöùc can ñaûm. Chuùng ta ñi töø söï moâ taû trong Saùch Giaùo lyù cuûa Hoäi thaùnh Coâng giaùo: "Can ñaûm laø moät nhaân ñöùc luaân lyù, giöõa nhöõng khoù khaên, ñaûm baûo söï cöông quyeát vaø kieân trì trong vieäc tìm söï thieän". Noù cuûng coá quyeát ñònh choáng laïi nhöõng caùm doã vaø vöôït thaéng nhöõng chöôùng ngaïi trong ñôøi soáng luaân lyù. Ñöùc can ñaûm khieán ta coù khaû naêng chieán thaéng sôï haõi, caû caùi cheát nöõa, vaø ñöông ñaàu vôùi thöû thaùch vaø baùch haïi" (n.1808).
Ñaëc tính
Vì theá, ñoù laø nhaân ñöùc "chieán ñaáu" nhaát trong caùc nhaân ñöùc. Nhaân ñöùc ñaàu tieân trong caùc nhaân ñöùc truï laø ñöùc khoân ngoan, nhaát laø noù lieân keát vôùi lyù trí con ngöôøi; vaø trong khi ñöùc coâng bình tìm ñöôïc nôi ôû trong yù chí thì nhaân ñöùc thöù ba naøy thöôøng ñöôïc caùc taùc giaû kinh vieän gaén lieàn vôùi ñieàu maø nhöõng ngöôøi xöa goïi laø "appetito irascibile", ñam meâ thuùc ñaåy. Tö töôûng xöa kia khoâng töôûng töôïng ra moät ngöôøi khoâng coù nhöõng ñam meâ, chaúng vaäy hoï seõ laø moät cuïc ñaù. Vaø ngöôøi ta cuõng khoâng noùi raèng nhöõng ñam meâ nhaát thieát laø taøn tích cuûa moät toäi loãi; nhöng chuùng caàn ñöôïc giaùo duïc, chænh ñoán, thanh taåy baèng nöôùc cuûa bí tích Röûa toäi, hoaëc ñuùng hôn laø baèng löûa cuûa Chuùa Thaùnh Linh. Moät Kitoâ höõu khoâng coù can ñaûm, khoâng uoán naén söùc maïnh cuûa mình veà söï thieän, khoâng laøm phieàn toaùi moät ai, thì ñoù laø moät tín höõu Kitoâ voâ ích. Chuùa Gieâsu khoâng phaûi laø moät Thieân Chuùa tinh roøng vaø laïnh luøng, khoâng bieát nhöõng caûm xuùc cuûa con ngöôøi. Traùi laïi laø ñaøng khaùc. Ñöùng tröôùc caùi cheát cuûa anh Lazzaro, baïn Ngaøi, Ngaøi ñaõ baät khoùc; vaø trong moät soá loái dieãn taû cuûa Ngaøi, coù bieåu loä moät taâm hoàn say meâ, nhö khi Ngaøi noùi: Thaày ñeán ñeå neùm löûa vaøo traàn theá vaø Thaày muoán noù ñöôïc chaùy leân döôøng naøo!" (Lc 12.49); vaø ñöùng tröôùc naïn buoân baùn trong ñeàn thôø, Chuùa ñaõ maïnh meõ phaûn öùng (Xc Mt 21.12-13).
Hai chuyeån ñoäng cuûa ñöùc can ñaûm
Nhöng baây giôø chuùng ta haõy tìm moät ñònh nghóa thieát yeáu veà nhaân ñöùc raát quan troïng naøy. Noù giuùp chuùng ta mang laïi thaønh quaû trong cuoäc soáng. Nhöõng ngöôøi xöa, caùc hieàn trieát Hy Laïp cuõng nhö caùc nhaø thaàn hoïc Kitoâ giaùo - nhìn nhaän trong ñöùc can ñaûm hai chuyeån ñoäng, moät laø thuï ñoäng, hai laø tích cöïc.
Ñoái noäi
Chuyeån ñoäng thöù nhaát höôùng veà noäi taâm chuùng ta. Coù nhöõng keû thuø noäi taâm maø chuùng ta phaûi ñaùnh baïi. Noù naáp döôùi teân lo laéng, aâu lo, sôï haõi, maëc caûm toäi loãi: taát caû nhöõng söùc maïnh giao ñoäng trong noäi taâm chuùng ta vaø trong vaøi hoaøn caûnh, laøm cho chuùng ta teâ lieät. Bao nhieâu ngöôøi chieán ñaáu ñaõ guïc ngaõ tröôùc khi baét ñaàu chieán ñaáu! Ñöùc can ñaûm laø moät chieán thaéng tröôùc tieân choáng laïi chính mình. Phaàn lôùn sôï haõi naûy sinh trong chuùng ta laø nhöõng ñieàu sieâu thöïc, vaø khoâng heà xaûy ra trong thöïc teá. Khi aáy, ñieàu toát nhaát laø caàu xin Chuùa Thaùnh Linh vaø ñöông ñaàu vôùi taát caû trong can ñaûm kieân nhaãn: töøng vaán ñeà moät, theo khaû naêng cuûa chuùng ta, nhöng khoâng phaûi moät mình! Chuùa ôû vôùi chuùng ta, neáu chuùng ta tín thaùc nôi Chuùa vaø chaân thaønh tìm kieám söï thieän. Vaäy, trong moãi tình traïng chuùng ta, coù theå troâng caäy vaøo söï quan phoøng cuûa Thieân Chuùa. Ngöôøi laø khieân thuaãn vaø giaùp maõ cuûa chuùng ta.
Ñoái ngoaïi
Sang ñeán chuyeån ñoäng thöù hai cuûa ñöùc can ñaûm, laàn naøy noù tích cöïc hôn. Ngoaøi thöû thaùch noäi taâm, coù nhöõng keû thuø beân ngoaøi, ñoù laø nhöõng thöû thaùch cuûa cuoäc soáng, nhöõng baùch haïi, khoù khaên maø chuùng ta khoâng ngôø vaø chuùng chôït ñeán vôùi chuùng ta. Thöïc vaäy, chuùng ta coù theå tìm caùch döï phoøng ñieàu seõ xaûy ra cho chuùng ta. Nhöng phaàn lôùn thöïc taïi goàm nhöõng bieán coá khoâng löôøng tröôùc ñöôïc, vaø trong bieån meânh moâng aáy nhieàu laàn thuyeàn cuûa chuùng ta bò soùng gioù vuøi daäp. Khi aáy, ñöùc can ñaûm laøm cho chuùng ta trôû thaønh nhöõng thuûy thuû khaùng cöï, khoâng kinh haõi vaø khoâng naûn loøng.
Taùc ñoäng cuûa ñöùc can ñaûm
Ñöùc can ñaûm laø moät nhaân ñöùc cô baûn vì noù coi troïng thaùch ñoá cuûa söï aùc treân theá giôùi. Coù ngöôøi laøm nhö theå noù khoâng hieän höõu. Taát caû moïi söï tieán haønh toát, vaø cho raèng yù chí con ngöôøi nhieàu khi khoâng muø quaùng, vaø trong lòch söû, khoâng coù nhöõng theá löïc ñen toái mang laïi cheát choùc. Nhöng chæ caàn laät saùch söû, hoaëc raát tieác laø caû caùc baùo chí, ñeå khaùm phaù nhöõng ñen toái ñau thöông maø chuùng ta phaàn naøo laø naïn nhaân, vaø cuõng coù khi laïi giöõ vai chính: chieán tranh, baïo löïc, noâ leä, ñaøn aùp ngöôøi ngheøo, nhöõng veát thöông khoâng bao giôø laønh vaø coøn röôùm maùu. Ñöùc can ñaûm laøm cho chuùng ta phaûn öùng vaø keâu to khoâng chaáp nhaän nhö vaäy. Taïi Taây phöông thoaûi maùi cuûa chuùng ta, voán laøm cho moïi söï phaàn naøo ñöôïc nôùi loûng, ñaõ bieán con ñöôøng troïn laønh thaønh moät thöù phaùt trieån höõu cô ñôn giaûn, khoâng caàn nhöõng cuoäc chieán ñaáu, vì taát caû döôøng nhö gioáng nhau ñoái vôùi hoï. Ñoâi khi chuùng ta caûm thaáy moät söï nhôù nhung laønh maïnh ñoái vôùi caùc ngoân söù. Khoâng phaûi laø ñieàu raát hieám hoi nhöõng ngöôøi gaây phieàn toaùi vaø coù nhöõng vieãn kieán. Caàn coù ngöôøi naøo ñoù thuùc ñaåy chuùng ta töø choã eâm aám chuùng ta ñang an höôûng vaø laøm cho chuùng ta laäp laïi moät caùch quyeát lieät choáng laïi söï aùc vaø taát caû nhöõng gì daãn ñeán söï döûng döng.
Vaäy, chuùng ta haõy taùi khaùm phaù trong Tin möøng ñöùc can ñaûm cuûa Chuùa Gieâsu vaø hoïc töø nôi chöùng taù cuûa caùc vò thaùnh nam nöõ.
Chaøo thaêm vaø keâu goïi
Sau baøi giaùo lyù treân ñaây laø phaàn toùm taét vaø chaøo thaêm baèng caùc thöù tieáng, keøm theo nhöõng lôøi nhaén nhuû cuûa Ñöùc Thaùnh cha.
Vôùi caùc tín höõu noùi tieáng Phaùp, Ñöùc Thaùnh cha nhaéc ñeán caùc tín höõu ñeán töø caùc giaùo xöù ôû Bæ, Tieåu vöông quoác Monaco vaø Phaùp. Ngaøi môøi goïi hoï haõy taäp luyeän trong nhaân ñöùc can ñaûm vaø tìm ñöôïc can ñaûm haêng sau bieåu loä ñöùc tin.
Baèng tieáng Anh, Ñöùc Thaùnh cha chaøo caùc nhoùm ñeán töø Anh quoác, Ñan Maïch, Hoøa Lan vaø Myõ, ñoàng thôøi noùi theâm raèng: "Trong nieàm vui cuûa Chuùa Kitoâ Phuïc sinh, toâi khaån caàu treân anh chò em vaø thaân quyeán tình yeâu thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa laø Cha chuùng ta".
Ñöùc Thaùnh cha cuõng nhaéc ñeán naïn luït traàm troïng ôû Coäng hoøa Kazakhstan vaø lieân ñôùi tinh thaàn vôùi daân chuùng taïi nöôùc naøy.
Vôùi caùc tín höõu Ba Lan, Ñöùc Thaùnh cha nhaéc ñeán caùc tín höõu thuoäc giaùo xöù Bydgoszcz, ñeán Roma haønh höông nhaân dòp kyû nieäm 20 naêm thaønh laäp giaùo phaän. Ngaøi noùi theâm raèng trong vieäc taäp luyeän haèng ngaøy nhaân ñöùc can ñaûm, coù maãu göông cuûa vò boån maïng giaùo phaän anh chò em, laø chaân phöôùc Giaùm muïc Michal Kozak, töû ñaïo taïi traïi taäp trung Dachau [beân Ñöùc]. Ngöôøi ñaõ noùi raèng: "Söï thaát baïi veà tinh thaàn cuûa con ngöôøi laø ñieàu ñaùng kinh tôûm hôn moät söï thaát traän vaø ngöôøi nghi ngôø voâ tình trôû thaønh ñoàng minh cuûa keû thuø". Toâi thaønh taâm chuùc laønh cho anh chò em vaø phoù thaùc anh chò em cho söï phuø hoä cuûa Ñöùc Trinh Nöõ Maria.
Sau cuøng, baèng tieáng YÙ, Ñöùc Thaùnh cha chaøo thaêm ñaëc bieät caùc linh muïc, chuûng sinh vaø caùc tín höõu ôû ñaûo Sardegna beân YÙ, veà Roma nhaân cuoäc vieáng thaêm cuûa caùc giaùm muïc cuûa mình nôi moä caùc thaùnh toâng ñoà vaø gaëp gôõ Toøa Thaùnh. Ngaøi cuõng nhaéc ñeán nhieàu nhoùm vaø hoäi ñoaøn khaùc, trong ñoù coù caû moät nhoùm binh só nhaûy duø thuoäc Löõ ñoaøn "Folgore", Saám Chôùp, ôû thaønh Livorno, Baéc YÙ.
Ñöùc Thaùnh cha cuõng nhaéc ñeán nhöõng ngöôøi treû, caùc beänh nhaân, ngöôøi cao tuoåi vaø caùc ñoâi taân hoân, ñoàng thôøi caàu chuùc cho moãi ngöôøi laøm cho aùnh saùng an uûi cuûa söù ñieäp Phuïc sinh taêng tröôûng trong taâm hoàn. Söù ñieäp naøy môøi goïi cuûng coá nieàm tin vaø hy voïng nôi Chuùa Gieâsu chòu ñoùng ñinh vaø soáng laïi.
Ñöùc Thaùnh cha khoâng queân taùi keâu goïi lieân ñôùi vaø caàu nguyeän vôùi caùc naïn nhaân chieán tranh, ñaëc bieät taïi Ucraina, Thaùnh ñòa vaø Myanmar. Taïi Ucraina, caùc cuoäc taán coâng khoâng ngöøng vôùi caùc maùy bay khoâng ngöôøi laùi, laøm gia taêng soá ngöôøi cheát, thöôøng daân cuõng nhö caùc binh só.
Coøn taïi Gaza, gaàn ñaây nhaát laø vuï khoâng quaân Israel taán coâng, toái ngaøy 09 thaùng Tö naêm 2024 taïi thaønh phoá Zawada, laøm cho 11 ngöôøi cheát, trong ñoù 7 phuï nöõ vaø 4 treû em.
Sau cuøng, Ñöùc Thaùnh cha noùi: "Chuùng ta ñöøng queân Myanmar, xin Chuùa ban hoøa bình cho daân nöôùc naøy!"