Khoâng coù ñöùc coâng baèng
thì cuõng chaúng coù hoøa bình
Tieáp kieán chung cuûa Ñöùc Thaùnh cha: Khoâng coù ñöùc coâng baèng thì cuõng chaúng coù hoøa bình.
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.
Vatican (RVA News 04-04-2024) - Saùng thöù Tö, ngaøy 03 thaùng Tö naêm 2024, ñaõ coù hôn 15,000 tín höõu ñeán tham döï buoåi tieáp kieán chung haèng tuaàn cuûa Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ.
Tröôùc 9 giôø, Ñöùc Thaùnh cha ñaõ tieán ra Quaûng tröôøng, ñi xe mui traàn qua caùc loái ñi ñeå chaøo thaêm moïi ngöôøi, tröôùc khi môû ñaàu buoåi tieáp kieán vôùi phaàn laéng nghe Lôøi Chuùa, qua moät ñoaïn trích töø saùch Chaâm Ngoân (21,3.7.21):
"Thöïc thi ñieàu coâng minh chính tröïc thì ñeïp loøng Chuùa hôn laø daâng hy leã. Baïo haønh cuûa keû aùc seõ cuoán phaêng keû aùc, vì chuùng khoâng chòu thöïc thi coâng baèng. Ngöôøi theo ñuoåi coâng chính vaø nhaân nghóa, seõ ñöôïc soáng laâu vaø vinh döï".
Trong baøi giaùo lyù tieáp ñoù, Ñöùc Thaùnh cha tieáp tuïc loaït baøi veà caùc neát xaáu vaø caùc nhaân ñöùc. Baøi thöù möôøi boán naøy coù töïa ñeà laø: Ñöùc coâng baèng.
Ñöùc Thaùnh cha noùi:
Anh chò em thaân meán, chaøo anh chò em!
Ñöùc coâng baèng laø gì?
Nhaân ñöùc thöù hai trong caùc nhaân ñöùc truï laø ñöùc coâng baèng. Ñoù laø moät nhaân ñöùc xaõ hoäi tuyeät haûo. Saùch Giaùo lyù cuûa Hoäi thaùnh Coâng giaùo ñònh nghóa nhaân ñöùc naøy: laø "moät nhaân ñöùc luaân lyù heä taïi yù chí lieân læ vaø kieân quyeát traû laïi cho Thieân Chuùa vaø tha nhaân ñieàu thuoäc veà hoï" (n.1807). Thoâng thöôøng, khi noùi ñeán ñöùc coâng baèng, ngöôøi ta cuõng tröng daãn khaåu hieäu: "unicuique suum", traû cho moãi ngöôøi ñieàu thuoäc veà hoï". Ñoù laø nhaân ñöùc thuoäc veà luaät, nhaém ñieàu haønh moät caùch coâng chính nhöõng töông quan giöõa con ngöôøi vôùi nhau.
Nhaân ñöùc naøy ñöôïc töôïng tröng baèng caùn caân, vì nhaém "quaân bình ñieåm soá giöõa con ngöôøi, nhaát laø khi nhöõng ñieåm aáy coù nguy cô bò boùp meùo vì söï maát quaân bình naøo ñoù. Muïc ñích cuûa nhaân ñöùc naøy laø trong xaõ hoäi, moãi ngöôøi ñöôïc ñoái xöû theo phaåm giaù cuûa hoï. Nhöng caùc baäc toân sö xöa kia ñaõ daïy raèng ñeå ñaït tôùi ñieàu ñoù, cuõng caàn nhöõng loái cö xöû ñaïo ñöùc khaùc, nhö loøng töø nhaân, toân troïng, bieát ôn, deã meán, löông thieän: ñoù laø nhöõng ñöùc tính goùp phaàn ñeå con ngöôøi coù theå soáng chung toát ñeïp vôùi nhau.
Taàm quan troïng cuûa ñöùc coâng baèng
Taát caû ñeàu hieåu raèng ñöùc coâng baèng laø ñieàu raát quan troïng ñoái vôùi söï soáng chung hoøa bình trong xaõ hoäi: moät theá giôùi khoâng coù luaät leä seõ laø moät theá giôùi khoâng theå soáng trong ñoù, noù gioáng nhö moät khu röøng hoang vu. Khoâng coù coâng baèng, thì cuõng chaúng coù hoøa bình. Thöïc vaäy, neáu coâng baèng khoâng ñöôïc toân troïng, thì ngöôøi ta chaáp nhaän söï ñoài baïi keû maïnh ñeø neùn keû yeáu.
Ñaëc tính cuûa coâng baèng
Nhöng coâng baèng laø moät nhaân ñöùc haønh ñoäng trong nhöõng vieäc lôùn cuõng nhö vieäc nhoû: noù khoâng chæ lieân heä tôùi caùc toøa aùn, nhöng caû luaân lyù ñaïo ñöùc noåi baät trong ñôøi soáng haèng ngaøy cuûa chuùng ta. Noù aán ñònh nhöõng töông quan chaân thaønh: thöïc hieän giôùi luaät Tin möøng, theo ñoù Kitoâ höõu phaûi laø ngöôøi: "coù thì noùi coù, khoâng thì noùi khoâng, phaàn theâm vaøo laø töø ma quyû" (Mt 5,37). Chaân lyù nöûa vôøi, nhöõng lôøi noùi laét leùo muoán löôøng gaït ngöôøi khaùc, chuùng khoâng phaûi laø nhöõng thaùi ñoä phuø hôïp vôùi coâng baèng. Ngöôøi coâng baèng thì ngay chính, ñôn giaûn vaø thaúng thaén, khoâng ñeo maët naï, trình dieän nhö thöïc chaát cuûa mình, luoân noùi thaät. Treân moâi mieäng, hoï coù lôøi "caùm ôn" vì yù thöùc raèng duø chuùng ta coù coá gaéng quaûng ñaïi ñeán ñaâu ñi nöõa, chuùng ta vaãn maéc nôï ñoái vôùi tha nhaân. Neáu chuùng ta yeâu thöông, ñoù cuõng vì chuùng ta ñöôïc yeâu meán tröôùc.
Nhöõng moâ taû veà coâng baèng
Trong truyeàn thoáng, ta coù theå tìm thaáy raát nhieàu moâ taû veà con ngöôøi coâng baèng. Chuùng ta haõy xem vaøi ví duï. Ngöôøi coâng baèng toân troïng luaät phaùp vaø tuaân giöõ noù, bieát raèng chuùng laø moät haøng raøo baûo veä nhöõng ngöôøi yeáu theá khoûi nhöõng ñeø neùn cuûa nhöõng keû cöôøng quyeàn. Ngöôøi coâng baèng khoâng chæ chuù yù ñeán thieän ích caù nhaân, nhöng cuõng muoán thieän ích cuûa toaøn theå xaõ hoäi. Vì vaäy, hoï khoâng chieàu theo caùm doã chæ nghó ñeán mình vaø chaêm soùc vieäc cuûa mình, duø chuùng hôïp phaùp ñeán ñaâu ñi nöõa, nhö theå ñoù laø ñieàu duy nhaát hieän höõu trong traàn theá. Ñöùc coâng baèng cho thaáy roõ - vaø ñaët trong taâm hoàn söï ñoøi hoûi - raèng khoâng theå coù moät thieän ích ñích thöïc cho toâi, neáu ñoù cuõng khoâng phaûi laø thieän ích cuûa taát caû moïi ngöôøi.
Loái cö xöû cuûa ngöôøi coâng baèng
Vì theá, ngöôøi coâng baèng caûnh giaùc veà thaùi ñoä cuûa mình, ñeå khoâng laøm haïi nhöõng ngöôøi khaùc: neáu sai loãi, thì xin loãi. Trong vaøi tröôøng hôïp, caàn phaûi hy sinh moät thieän ích baûn thaân ñeå ñaët noù cho coäng ñoaøn söû duïng. Hoï muoán moät xaõ hoäi coù traät töï, trong ñoù chính con ngöôøi taïo uy tín cho chöùc vuï chöù khoâng phaûi ngöôïc laïi. Hoï khoâng thích nhöõng tieán cöû vaø khoâng buoân baùn ñaëc aân, öa chuoäng traùch nhieäm, neâu göông soáng vaø thaêng tieán söï toân troïng luaät phaùp. Thöïc vaäy, söï toân troïng naøy chính laø con ñöôøng coâng chính, laø thuoác giaûi ñoäc naïn tham nhuõng: thaät laø quan troïng döôøng naøo vieäc giaùo duïc con ngöôøi, ñaëc bieät laø ngöôøi treû, veà neàn vaên hoùa toân troïng luaät phaùp! Ñoù laø con ñöôøng phoøng ngöøa thöù ung thö tham nhuõng vaø baøi tröø naïn toäi phaïm.
Theâm vaøo ñoù, ngöôøi coâng baèng traùnh nhöõng loái cö xöû ñoäc haïi, nhö vu khoáng, laøm chöùng gian, bieån laän, cho vay aên laõi "caét coå", traû laïi nhöõng gì mình ñaõ vay möôïn, nhìn nhaän löông boång ñuùng ñaén ñoái vôùi caùc coâng nhaân, traùnh ñöa ra nhöõng phaùn ñoaùn nheï daï veà ngöôøi khaùc, baûo veä tieáng taêm vaø thanh danh cuûa ngöôøi khaùc.
Khoâng coù ai trong chuùng ta khoâng bieát trong theá giôùi chuùng ta, nhöõng ngöôøi coâng baèng ñoâng ñaûo hoaëc hieám hoi nhö nhöõng vieân ngoïc quyù. Chaéc chaén hoï laø nhöõng ngöôøi thu huùt ôn thaùnh vaø phuùc laønh treân baûn thaân, treân theá giôùi trong ñoù hoï ñang soáng. Hoï khoâng phaûi laø nhöõng ngöôøi thua thieät so vôùi gian traù vaø xaûo quyeát, vì nhö Kinh thaùnh ñaõ daïy, "ai tìm kieám coâng baèng vaø yeâu thöông thì seõ tìm ñöôïc söï soáng vaø vinh döï" (Pr 21,21). Nhöõng ngöôøi coâng baèng khoâng phaûi laø nhöõng ngöôøi leân maët daïy ñôøi, nhö theå laø nhöõng ngöôøi kieåm duyeät, nhöng laø nhöõng ngöôøi ngay thaúng "khaùt khao söï coâng chính" (Mt 5,6), nhöõng ngöôøi mô öôùc, gìn giöõ trong taâm hoàn öôùc muoán tình huynh ñeä ñaïi ñoàng. Taát caû chuùng ta ñeàu raát caàn öôùc mô aáy, nhaát laø xaõ hoäi ngaøy nay".
Chaøo thaêm vaø keâu goïi
Sau baøi giaùo lyù treân ñaây laø phaàn toùm taét vaø chaøo thaêm baèng caùc thöù tieáng, keøm theo nhöõng lôøi nhaén nhuû cuûa Ñöùc Thaùnh cha.
Khi chaøo baèng tieáng Phaùp, Ñöùc Thaùnh cha ñaëc bieät nhaéc ñeán caùc giaùo xöù vaø caùc baïn treû ñeán töø nöôùc naøy vaø noùi raèng: "Trong tuaàn Phuïc sinh naøy, xin aùnh saùng cuûa Chuùa Phuïc sinh soi chieáu chuùng ta trong vieäc tìm kieám coâng baèng, ñeå xaây döïng moät theá giôùi huynh ñeä."
Baèng tieáng Anh, Ñöùc Thaùnh cha chaøo thaêm caùc tín höõu ñeán töø Thuïy Ñieån, Malta, Haøn Quoác, Canada vaø Myõ, ñoàng thôøi noùi raèng: "Trong nieàm vui cuûa Chuùa Kitoâ Phuïc sinh, toâi khaån caàu xuoáng treân anh chò em vaø gia ñình tình yeâu thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa laø Cha chuùng ta.
Khi chaøo thaêm caùc tín höõu Coâng giaùo Ba Lan, ngaøi noùi: "Chuùa nhaät kính Loøng Chuùa Thöông Xoùt saép tôùi (ngaøy 07 thaùng Tö) nhaéc nhôù chuùng ta söù ñieäp ñöôïc thaùnh Faustina Kowalska thoâng truyeàn. Chuùng ta ñöøng bao giôø nghi ngôø tình thöông cuûa Thieân Chuùa, nhöng haõy kieân trì vaø tin töôûng phoù thaùc cuoäc soáng chuùng ta vaø theá giôùi cho Chuùa, ñaëc bieät caàu xin Chuùa ban hoøa bình coâng chính cho nhöõng nöôùc ñang chòu ñau thöông vì chieán tranh. Toâi thaønh taâm chuùc laønh cho anh chò em.
Sau cuøng baèng tieáng YÙ, Ñöùc Thaùnh cha chaøo caùc treû em thuoäc Toång giaùo phaän Milano, baéc YÙ, ñeán Roma ñeå hoaøn taát haønh trình huaán giaùo qua söï tuyeân xöng ñöùc tin treân moä caùc thaùnh toâng ñoà. Ñöùc Thaùnh cha noùi: "Caùc con thaân meán, caùc con haõy bieát haêng say vaø quaûng ñaïi theo ñaëc ñieåm cuûa tuoåi treû, laøm chöùng veà söï trung thaønh vôùi Tin möøng".
Sau cuøng, Ñöùc Thaùnh cha nhaéc ñeán nhöõng ngöôøi treû, caùc beänh nhaân, ngöôøi cao tuoåi vaø caùc ñoâi taân hoân. Ngaøi caàu chuùc cho moãi ngöôøi ñoùn nhaän trong taâm hoàn nieàm vui vaø an ninh, nhöõng hoàng aân cuûa Chuùa Kitoâ Phuïc sinh.
Buoåi Tieáp kieán chung ñöôïc keát thuùc vôùi kinh Laïy Cha vaø pheùp laønh cuûa Ñöùc Thaùnh cha.