Tónh taâm Muøa Chay 2024
cuøng Giaùo trieàu Roâma.
Baøi thöù Ba: Ta laø muïc töû nhaân laønh
Tónh taâm Muøa Chay 2024 cuøng Giaùo trieàu Roâma. Baøi thöù Ba: Ta laø muïc töû nhaân laønh.
Baûn dòch Vieät Ngöõ cuûa J.B. Ñaëng Minh An
Vatican (VietCatholic News 11-03-2024) - Haøng naêm, vaøo Muøa Voïng vaø Muøa Chay, Ñöùc Hoàng Y Raniero Cantalamessa, giaûng thuyeát vieân Phuû Giaùo Hoaøng coù baøi giaûng tónh taâm tröôùc Giaùo trieàu Roâma.
Baøi giaûng thöù Ba cuûa Ñöùc Hoàng Y coù töïa ñeà: Ta laø muïc töû nhaân laønh
Döôùi ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ toaøn vaên Baøi giaûng tónh taâm:
Chuùng ta tieáp tuïc suy tö veà nhöõng caâu noùi "Ta Laø" tuyeät vôøi cuûa Chuùa Kitoâ trong Tin Möøng Gioan. Laàn naøy Chuùa Gieâsu khoâng trình baøy Ngöôøi vôùi chuùng ta baèng nhöõng bieåu töôïng cuûa nhöõng thöïc taïi vaät lyù voâ tri voâ giaùc - baùnh, aùnh saùng -, nhöng vôùi tính caùch con ngöôøi, cuï theå laø ngöôøi muïc töû: Ngöôøi noùi, "Ta laø muïc töû nhaân laønh!" Chuùng ta haõy laéng nghe lôøi coâng boá cuûa Chuùa Kitoâ:
Toâi chính laø Muïc Töû nhaân laønh. Muïc Töû nhaân laønh hy sinh maïng soáng mình cho ñoaøn chieân. Ngöôøi laøm thueâ, vì khoâng phaûi laø muïc töû, vaø vì chieân khoâng thuoäc veà anh, neân khi thaáy soùi ñeán, anh boû chieân maø chaïy. Soùi voà laáy chieân vaø laøm cho chieân taùn loaïn, vì anh ta laø keû laøm thueâ, vaø khoâng thieát gì ñeán chieân. Toâi chính laø Muïc Töû nhaân laønh. Toâi bieát chieân cuûa toâi, vaø chieân cuûa toâi bieát toâi, nhö Chuùa Cha bieát toâi, vaø toâi bieát Chuùa Cha, vaø toâi hy sinh maïng soáng mình cho ñoaøn chieân. (Ga 10:11-15).
Hình aûnh Chuùa Kitoâ "Muïc töû nhaân laønh" coù moät vò trí ñaëc bieät trong ngheä thuaät vaø chöõ khaéc cuûa Kitoâ giaùo thôøi tieân khôûi. Môû ñaàu, Ngöôøi Muïc Töû Nhaân Laønh ñöôïc trình baøy, theo hình thöùc coå ñieån, trong veû huy hoaøng cuûa tuoåi treû. Anh ta vaùc treân vai moät con chieân maø anh ta giöõ chaët chaân cuûa noù. Hình aûnh ngöôøi muïc töû nhaân laønh cuûa Thaùnh Söû Gioan ñöôïc keát hôïp vôùi hình aûnh nhaát laõm veà ngöôøi muïc töû ñi tìm con chieân laïc (Lc 15:4-7).
Boái caûnh cuûa ñoaïn vaên veà ngöôøi muïc töû nhaân laønh cuõng gioáng nhö hai chöông tröôùc, ñoù laø cuoäc thaûo luaän vôùi "ngöôøi Do Thaùi" dieãn ra taïi Gieârusalem nhaân dòp Leã Leàu. Nhöng chuùng ta bieát raèng, ôû Gioan, boái caûnh ít quan troïng hôn, bôûi vì, khoâng gioáng nhö caùc Phuùc AÂm Nhaát Laõm, Thaùnh Gioan khoâng quan taâm ñeán vieäc cung caáp cho chuùng ta moät trình thuaät lòch söû vaø maïch laïc veà cuoäc ñôøi cuûa Chuùa Gieâsu (laø ñieàu maø ngaøi döôøng nhö coi laø ñöông nhieân), maø laø moät taäp hôïp caùc caâu chuyeän veà "daáu chæ" vaø lôøi daïy cuûa Thaày. Tuy nhieân, nhöõng ñieàu naøy khoâng bao giôø xuaát hieän beân ngoaøi thôøi gian vaø khoâng gian, nhö xaûy ra trong caùc saùch thaàn hoïc, nhöng chuùng cuõng ñöôïc ñaët ôû nhöõng ñòa ñieåm vaø thôøi gian chính xaùc (ñoâi khi chính xaùc hôn caû caùc Phuùc AÂm Nhaát Laõm), mang laïi cho chuùng giaù trò "lòch söû" theo nghóa saâu saéc nhaát cuûa thuaät ngöõ ñoù.
* * *
Chuùng ta haõy ñoái maët vôùi söï thaät raèng, hình aûnh ngöôøi muïc töû nhaân laønh vaø nhöõng hình aûnh lieân quan ñeán ñaøn cöøu vaø ñaøn chieân ngaøy nay khoâng thöïc söï laø moâ thöùc thònh haønh. Chuùa Gieâsu khoâng sôï laøm toån thöông söï nhaïy caûm cuûa chuùng ta vaø xuùc phaïm phaåm giaù con ngöôøi töï do cuûa chuùng ta khi goïi chuùng ta laø chieân cuûa Ngaøi sao? Con ngöôøi ngaøy nay khinh thöôøng vai troø cuûa ñaøn chieân vaø yù nieäm veà baày ñaøn. Tuy nhieân, hoï khoâng nhaän ra mình ñaõ traûi qua bao nhieâu thöïc teá trong tình huoáng maø hoï leân aùn veà maët lyù thuyeát. Moät trong nhöõng hieän töôïng roõ raøng nhaát cuûa xaõ hoäi chuùng ta laø söï ñaïi chuùng hoùa. Baùo chí, truyeàn hình, internet ñöôïc goïi laø "caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng" khoâng chæ vì chuùng cung caáp thoâng tin cho ñaïi chuùng maø coøn vì chuùng hình thaønh neân hoï.
Chuùng ta ñeå mình bò höôùng daãn moät caùch ueå oaûi bôûi ñuû loaïi thao tuùng vaø thuyeát phuïc huyeàn bí. Nhöõng ngöôøi khaùc taïo ra caùc moâ hình veà haïnh phuùc vaø haønh vi, lyù töôûng vaø muïc tieâu tieán boä vaø moïi ngöôøi aùp duïng chuùng; chuùng ta ñi theo, sôï bò laïc nhòp, bò quy ñònh vaø raäp khuoân bôûi quaûng caùo. Chuùng ta aên nhöõng gì hoï baûo, aên maëc theo yeâu caàu cuûa thôøi trang vaø noùi nhöõng gì chuùng ta nghe ñöôïc. Chuùng ta baät cöôøi khi xem moät boä phim chaïy vôùi toác ñoä nhanh, vôùi nhöõng ngöôøi di chuyeån töøng côn vaø baét ñaàu, gioáng nhö nhöõng con roái; nhöng ñoù chính xaùc laø hình aûnh maø chuùng ta seõ coù veà baûn thaân neáu chuùng ta nhìn baûn thaân baèng con maét pheâ phaùn hôn.
Ñeå hieåu Chuùa Gieâsu töï xöng mình laø muïc töû nhaân laønh vaø goïi chuùng ta laø chieân cuûa Ngaøi theo nghóa naøo, chuùng ta phaûi quay laïi lòch söû Kinh Thaùnh. Ban ñaàu, Israel laø moät daân toäc chaên chieân du muïc. Ngöôøi Bedouin treân sa maïc ngaøy nay cho chuùng ta yù töôûng veà cuoäc soáng tröôùc ñaây cuûa caùc boä laïc Israel. Trong xaõ hoäi naøy, moái quan heä giöõa ngöôøi chaên cöøu vaø ñaøn chieân khoâng chæ mang tính kinh teá, töùc laø döïa treân lôïi ích. Moät moái quan heä gaàn nhö caù nhaân phaùt trieån giöõa ngöôøi muïc töû vaø ñaøn chieân. Ngaøy qua ngaøy ôû cuøng nhau ôû nhöõng nôi vaéng veû, khoâng coù ngöôøi soáng xung quanh, cuoái cuøng ngöôøi chaên chieân bieát moïi ñieàu veà töøng con chieân. Ñaøn chieân nhaän ra tieáng cuûa ngöôøi chaên cöøu, ngöôøi thöôøng noùi to vôùi ñaøn cöøu nhö theå chuùng laø ngöôøi. Ñieàu naøy giaûi thích taïi sao, ñeå dieãn taû moái quan heä cuûa mình vôùi nhaân loaïi, Thieân Chuùa ñaõ söû duïng hình aûnh naøy, hình aûnh maø ngaøy nay ñaõ trôû neân mô hoà. Taùc giaû Thaùnh Vònh caàu nguyeän: "Laïy Muïc Töû nhaø Israel, Ngaøi laø Ñaáng chaên giöõ nhaø Giuse nhö chaên giöõ chieân cöøu" (Tv 80:2).
Vôùi söï thay ñoåi töø moät boä laïc du muïc thaønh moät daân ñònh cö, danh hieäu muïc töû ñöôïc môû roäng theâm cho nhöõng ngöôøi ñoùng vai troø ñaïi dieän cho Thieân Chuùa treân traùi ñaát: caùc vò vua, caùc linh muïc, caùc nhaø laõnh ñaïo noùi chung. Nhöng trong tröôøng hôïp naøy, yù nghóa bieán ñoåi; noù khoâng coøn gôïi leân nhöõng hình aûnh che chôû vaø an ninh maø coøn gôïi leân caû söï boùc loät vaø aùp böùc. Beân caïnh hình aûnh ngöôøi muïc töû toát laønh, hình aûnh muïc töû xaáu cuõng xuaát hieän. Nôi tieân tri EÂdekien, chuùng ta tìm thaáy moät baûn caùo traïng khuûng khieáp choáng laïi nhöõng muïc töû xaáu xa chæ nuoâi soáng mình. Hoï aên söõa vaø maëc quaàn aùo len, nhöng hoï khoâng quan taâm chuùt naøo ñeán nhöõng con chieân maø hoï thöïc söï ñoái xöû "moät caùch taøn nhaãn vaø baïo löïc" (Ez 34:1ff). Baûn caùo traïng choáng laïi nhöõng muïc töû xaáu naøy ñöôïc theo sau bôûi moät lôøi höùa: Moät ngaøy naøo ñoù, chính Thieân Chuùa seõ chaêm soùc ñaøn chieân cuûa mình moät caùch yeâu thöông:
Con naøo bò maát, Ta seõ ñi tìm; con naøo ñi laïc, Ta seõ ñöa veà; con naøo bò thöông, Ta seõ baêng boù; con naøo beänh taät (Ed 34:16).
Trong Tin Möøng, Chuùa Gieâsu cuõng ñeà caäp ñeán chuû ñeà veà ngöôøi muïc töû toát laønh vaø muïc töû xaáu, nhöng vôùi moät ñieàu gì ñoù môùi meû: "Ta laø muïc töû toát laønh!" Ngaøi noùi. Lôøi höùa cuûa Chuùa ñaõ trôû thaønh hieän thöïc, vöôït quaù moïi söï mong ñôïi.
* * *
ÔÛ ñieåm naøy, chuùng ta phaûi nhôù laïi muïc ñích ban ñaàu cuûa chuùng ta ñaèng sau nhöõng suy nieäm naøy: moät muïc ñích caù nhaân hôn laø "muïc vuï", laø laøm cho Tin Möøng thaám nhaäp vaøo ñôøi soáng chuùng ta, ñeå coù theå loan baùo Tin Möøng cho theá giôùi moät caùch ñaùng tin caäy hôn.
Baøi dieãn vaên cuûa Chuùa Gieâsu coù hai nhaân toá: ngöôøi muïc töû vaø ñaøn chieân, nghóa laø töøng con chieân (ôû soá ít). Chuùng ta seõ xaùc ñònh vôùi nhaân toá naøo trong hai nhaân toá aáy? Nhaân kyû nieäm ngaøy thuï phong giaùm muïc, Thaùnh Augustinoâ ñaõ noùi vôùi moïi ngöôøi: "Ñoái vôùi anh chò em, toâi laø giaùm muïc, vôùi anh chò em, toâi laø moät Kitoâ höõu!" "Vobis sum episcopus, vobiscum sum christianus." Vaø vaøo moät dòp khaùc: "Ñoái vôùi anh chò em, chuùng toâi gioáng nhö nhöõng ngöôøi chaên chieân, nhöng ñoái vôùi Ñaáng Chaên Chieân, chuùng toâi laø chieân nhö anh chò em". Do ñoù, chuùng ta haõy gaùc laïi vai troø cuûa mình - moät soá trong caùc baïn laø nhöõng muïc töû vaø toâi laø moät nhaø thuyeát giaùo, vaø chuùng ta haõy caûm nhaän moät laàn vaø laø nhöõng con chieân duy nhaát trong ñaøn. Chuùng ta haõy nhôù caâu hoûi quan troïng hôn ñoái vôùi Chuùa Gieâsu taïi Caesarea: "Ñoái vôùi anh em, Thaày laø ai?" nhö theå Ngöôøi ñaõ noùi: "Haõy queân ñi Ta laø ai theo yù kieán cuûa moïi ngöôøi, vaø taäp trung vaøo chính con".
Nhaø taâm lyù hoïc vó ñaïi Carl Gustav Jung ñaõ ñònh nghóa baùc só taâm thaàn laø "Ngöôøi chöõa laønh veát thöông". YÙ nghóa lyù thuyeát cuûa oâng laø baïn caàn bieát veát thöông taâm lyù cuûa chính mình ñeå chöõa laønh veát thöông cuûa ngöôøi khaùc vaø vieäc bieát veát thöông cuûa ngöôøi khaùc seõ giuùp chöõa laønh veát thöông cuûa chính baïn. Tröïc giaùc cuûa nhaø phaân taâm hoïc cuõng aùp duïng ñöôïc cho nhöõng veát thöông tinh thaàn. Muïc töû cuûa Giaùo hoäi cuõng laø moät "ngöôøi chöõa laønh veát thöông", moät ngöôøi beänh phaûi giuùp ñôõ ngöôøi khaùc ñöôïc chöõa laønh.
Chuùng ta haõy coá gaéng hieåu caên beänh chính maø chuùng ta caàn phaûi ñieàu trò ñeå chöõa khoûi beänh cho ngöôøi khaùc laø gì. Moät ñieàu maø töø ñaàu naøy ñeán ñaàu kia cuûa Kinh thaùnh ñöôïc daïy cho chieân veà Thieân Chuùa Muïc Töû laø gì? Noù khoâng phaûi laø sôï haõi! Vaøo thôøi ñieåm naøy, nhöõng lôøi naøy chen chuùc trong kyù öùc, baét ñaàu töø nhöõng lôøi cuûa Chuùa Gieâsu: "Hôõi ñoaøn chieân nhoû beù, ñöøng sôï" (Lc 12:32); "Sao nhaùt theá, hôõi nhöõng ngöôøi keùm loøng tin? " Ngöôøi noùi vôùi caùc toâng ñoà sau khi ñaõ laøm dòu côn baõo (Mt 8:26). Chuùng ta cuõng haõy nhôù laïi moät soá lôøi quen thuoäc trong caùc thaùnh vònh, khoâng phaûi chæ laø nhöõng caâu trích daãn trong Kinh thaùnh, maø baèng caùch bieán chuùng thaønh cuûa rieâng chuùng ta khi chuùng ta nghe chuùng:
Chuùa laø muïc töû chaên daét toâi, toâi chaúng thieáu thoán gì.
Trong ñoàng coû xanh töôi, Ngöôøi cho toâi naèm nghæ.
Ngöôøi ñöa toâi tôùi doøng nöôùc trong laønh vaø boå söùc cho toâi.
Ngöôøi daãn toâi treân ñöôøng ngay neûo chính vì danh döï cuûa Ngöôøi.
Laïy Chuùa, daàu qua luõng aâm u con sôï gì nguy khoán, vì coù Chuùa ôû cuøng.
Coân tröôïng Ngaøi baûo veä, con vöõng daï an taâm (Tv 23:1.4).
Chuùa laø nguoàn aùnh saùng vaø ôn cöùu ñoä cuûa toâi, toâi coøn sôï ngöôøi naøo?
Chuùa laø thaønh luyõ baûo veä ñôøi toâi, toâi khieáp gì ai nöõa? (Tv 27:1).
Vì vaäy, chuùng ta haõy noùi veà "caùi aùc ñen toái" cuûa noãi sôï haõi, noù coù söùc maïnh raát lôùn ñeå cöôùp ñi nieàm vui soáng cuûa con ngöôøi. Sôï haõi laø ñieàu kieän toàn taïi cuûa chuùng ta; noù ñi cuøng chuùng ta töø thuôû thô aáu cho ñeán khi cheát. Ñöùa treû sôï nhieàu thöù; chuùng ta goïi nhöõng noãi sôï aáy laø noãi kinh hoaøng treû thô. Thanh thieáu nieân ñoâi khi sôï haõi ngöôøi khaùc giôùi vaø rôi vaøo maëc caûm nhuùt nhaùt, töï ti. Chuùa Gieâsu ñaõ neâu ñích danh noãi sôï haõi chính cuûa chuùng ta khi tröôûng thaønh: ñoù laø noãi sôï ngaøy mai - "chuùng ta seõ aên gì?" (Mt 6:31); sôï haõi theá gian vaø nhöõng keû quyeàn theá - "nhöõng keû chæ gieát thaân xaùc chuùng ta" (Mt 10:28). Vôùi moãi noãi sôï haõi naøy, Ngöôøi ñeàu tuyeân boá: Nolite timere! "Ñöøng sôï!" Ñaây khoâng phaûi laø moät lôøi noùi troáng roãng vaø baát löïc, nhöng laø moät lôøi hieäu nghieäm vaø gaàn nhö coù tính bí tích. Gioáng nhö taát caû nhöõng lôøi cuûa Chuùa Gieâsu, noù thöïc hieän nhöõng gì noù noùi; noù khoâng gioáng nhö caâu noùi ñôn giaûn "Haõy can ñaûm leân!" maø con ngöôøi chuùng ta coù theå noùi vôùi nhau.
* * *
Nhöng sôï haõi laø gì? Chuùng ta haõy gaùc laïi noãi thoáng khoå hieän sinh maø caùc trieát gia ñaõ thaûo luaän suoát moät theá kyû röôõi nay. Haõy noùi veà nhöõng noãi sôï haõi phoå bieán vaø quen thuoäc. Chuùng ta coù theå noùi raèng sôï haõi laø phaûn öùng tröôùc moät moái ñe doïa ñoái vôùi con ngöôøi chuùng ta, phaûn öùng tröôùc moät moái nguy hieåm thöïc söï hoaëc moät moái nguy hieåm maø chuùng ta caûm nhaän, töø moái nguy hieåm lôùn nhaát laø caùi cheát, ñeán nhöõng moái nguy hieåm cuï theå ñe doïa söï yeân bình, an toaøn theå chaát hoaëc söï an toaøn trong theá giôùi caûm xuùc cuûa chuùng ta. Sôï haõi laø bieåu hieän cuûa baûn naêng töï baûo veä cô baûn cuûa chuùng ta. Tuøy thuoäc vaøo vieäc chuùng ta ñang ñoái maët vôùi nhöõng moái nguy hieåm khaùch quan vaø thöïc teá hay nhöõng moái nguy hieåm töôûng töôïng, chuùng ta noùi veà nhöõng noãi sôï haõi chính ñaùng vaø khoâng chính ñaùng, hoaëc thaäm chí laø chöùng loaïn thaàn kinh: chöùng sôï bò vaây kín, chöùng sôï khoaûng troáng, nhöõng caên beänh töôûng töôïng, v.v.
Taâm lyù hoïc vaø phaân taâm hoïc coá gaéng chöõa laønh noãi sôï haõi vaø roái loaïn thaàn kinh cuûa con ngöôøi baèng caùch phaân tích chuùng vaø ñöa chuùng töø voâ thöùc ñeán yù thöùc. Tin Möøng khoâng laøm xao laõng nhöõng phöông tieän naøy cuûa con ngöôøi, thöïc ra Tin Möøng khuyeán khích chuùng, nhöng boå sung theâm moät ñieàu maø khoa hoïc khoâng theå cung caáp ñöôïc. Thaùnh Phaoloâ vieát:
"Ai coù theå taùch chuùng ta ra khoûi tình yeâu cuûa Ñöùc Kitoâ? Phaûi chaêng laø gian truaân, khoán khoå, ñoùi raùch, hieåm nguy, baét bôù, göôm giaùo?... Nhöng trong moïi thöû thaùch aáy, chuùng ta toaøn thaéng nhôø Ñaáng ñaõ yeâu meán chuùng ta" (Rm 8:35-37).
ÔÛ ñaây, söï giaûi thoaùt khoâng naèm ôû yù töôûng hay kyõ thuaät maø ôû moät con ngöôøi! "Lôøi giaûi ñaùp" cho moïi noãi sôï haõi laø Chuùa Kitoâ, Ñaáng ñaõ noùi vôùi caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi: "Ñöøng sôï, Thaày ñaõ thaéng theá gian" (Ga 16:33). Khi ñoù, töø phaïm vi caù nhaân, Thaùnh Toâng Ñoà môû roäng caùi nhìn cuûa mình ñeán vieãn caûnh vó ñaïi veà khoâng gian vaø thôøi gian, töø nhöõng noãi sôï haõi nhoû beù cuûa caù nhaân ñeán nhöõng noãi sôï haõi lôùn lao vaø phoå quaùt. Ngaøi vieát:
"Toâi tin chaéc raèng: cho daàu laø söï cheát hay söï soáng, thieân thaàn hay ma vöông quyû löïc, hieän taïi hay töông lai, hoaëc baát cöù söùc maïnh naøo, trôøi cao hay vöïc thaúm hay baát cöù moät loaøi thoï taïo naøo khaùc, khoâng coù gì taùch ñöôïc chuùng ta ra khoûi tình yeâu cuûa Thieân Chuùa theå hieän nôi Ñöùc Kitoâ Gieâsu, Chuùa chuùng ta."(Rm 8,38-39).
"Daàu laø söï cheát hay söï soáng!" Chuùa Kitoâ ñaõ chieán thaéng ñieàu khieán chuùng ta sôï haõi nhaát treân theá giôùi, ñoù laø caùi cheát. Thö göûi tín höõu Do Thaùi noùi veà Ngaøi raèng Chuùa Gieâsu ñaõ cheát ñeå "nhôø caùi cheát cuûa Ngöôøi, Ngöôøi ñaõ tieâu dieät teân laõnh chuùa gaây ra söï cheát, töùc laø ma quyû, vaø ñaõ giaûi thoaùt nhöõng ai vì sôï cheát maø suoát ñôøi soáng trong tình traïng noâ leä"(Dt 2:14-15).
"Daàu laø trôøi cao hay vöïc thaúm!", nghóa laø: khoâng phaûi caùi lôùn voâ cuøng laø vuõ truï vôùi tyû leä ngaøy caøng môû roäng cuûa noù, cuõng khoâng phaûi caùi nhoû voâ cuøng - nguyeân töû - maø chuùng ta ñaõ töï mình khaùm phaù ra söùc maïnh khuûng khieáp cuûa noù. Ngaøy nay chuùng ta tieáp xuùc nhieàu hôn bao giôø heát vôùi loaïi noãi sôï haõi vuõ truï naøy. Con ngöôøi hieän ñaïi caûm nhaän saâu saéc söï toån thöông cuûa mình trong moät theá giôùi baïo löïc vaø ñieân loaïn. Töông lai cuûa haønh tinh chuùng ta seõ ra sao neáu, baát chaáp nhöõng lôøi caûnh baùo töø Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø nhöõng ngöôøi coù traùch nhieäm nhaát trong xaõ hoäi, chuùng ta vaãn tieáp tuïc tieâu thuï vaø gaây oâ nhieãm moät caùch trieät ñeå?
Khi keát thuùc nhöõng suy tö trieát hoïc cuûa mình veà moái nguy hieåm cuûa coâng ngheä ñoái vôùi con ngöôøi hieän ñaïi, Martin Heidegger, gaàn nhö boû cuoäc, ñaõ thoát leân: "Chæ coù moät vò thaàn môùi coù theå cöùu chuùng ta!" "Moät vò thaàn" (chöõ thöôøng!) laø caùch thaàn thoaïi thoâng thöôøng ñeå noùi veà ñieàu gì ñoù ôû treân chuùng ta. Chuùng ta xoùa maïo töø khoâng xaùc ñònh vaø noùi "Chæ coù Chuùa (vaø chuùng toâi bieát laø Chuùa naøo!) môùi coù theå cöùu chuùng ta!"
Ñoù khoâng phaûi laø chuyeån traùch nhieäm cuûa chuùng ta leân Thieân Chuùa, nhöng tin raèng, cuoái cuøng, "moïi söï ñeàu sinh ích cho nhöõng ai yeâu meán Thieân Chuùa" [vaø nhöõng ngöôøi ñöôïc Thieân Chuùa yeâu thöông!] (Rm 8:28). Khi ñeà caäp ñeán Thieân Chuùa, thöôùc ño laø söï vónh cöûu. Baïn coù theå thaát voïng veà thôøi gian, nhöng khoâng phaûi laø vónh vieãn. Chuùng ta, nhöõng Kitoâ Höõu, coù lyù do maïnh meõ hôn nhieàu so vôùi taùc giaû Thaùnh Vònh ñeå laëp laïi, tröôùc nhöõng bieán ñoäng veà theå chaát vaø ñaïo ñöùc cuûa theá giôùi:
Thieân Chuùa laø nôi ta aån naùu, laø söùc maïnh cuûa ta.
Ngöôøi luoân luoân saün saøng giuùp ñôõ khi ta phaûi ngaët ngheøo.
Neân daàu cho ñòa caàu chuyeån ñoäng,
nuùi ñoài coù saäp xuoáng bieån saâu
(Tv 46:2-3).
* * *
Nhöng chuùng ta vaãn chöa tính ñeán ñieàu an uûi nhaát maø Tin Möøng noùi vôùi chuùng ta veà noãi sôï haõi vaø lo laéng cuûa chuùng ta! Sau khi khuyeân nhuû caùc moân ñeä baèng caû ngaøn caùch ñöøng sôï haõi, Ngaøi laïi laøm moät vieäc khaùc. Kinh Thaùnh chöa bao giôø noùi raèng muïc töû nhaân laønh hy sinh maïng soáng vì ñaøn chieân cuûa mình. Raèng Ngöôøi bieát chuùng, höôùng daãn chuùng, chaêm soùc chuùng, baûo veä chuùng: ñieàu naøy laø coù; nhöng khoâng phaûi laø anh ta hy sinh maïng soáng cuûa mình cho chuùng. Chuùa Gieâsu ñaõ höùa laøm ñieàu ñoù vaø Ngaøi ñaõ laøm!
Anh ta ñaõ gaùnh chòu noãi sôï haõi cuûa chuùng toâi. Taùc giaû Thö göûi tín höõu Do Thaùi noùi: "Khi coøn soáng kieáp phaøm nhaân, Ñöùc Gieâsu ñaõ lôùn tieáng keâu van khoùc loùc maø daâng lôøi khaån nguyeän naøi xin leân Ñaáng coù quyeàn naêng cöùu Ngöôøi khoûi cheát." (Dt 5:7). Taùc giaû aùm chæ nhöõng gì ñaõ xaûy ra vôùi Chuùa Gieâsu trong ñeâm ôû Vöôøn Gieätsimani. Thaùnh söû Maùccoâ keå raèng taïi Vöôøn Caây Daàu, Chuùa Gieâsu "baét ñaàu boái roái vaø ñau khoå. Roài Ngöôøi noùi vôùi caùc oâng: "Taâm hoàn Thaày buoàn ñeán cheát ñöôïc. Haõy ôû laïi ñaây maø canh thöùc" (Mc 14:33-34). Chuùa Gieâsu caûm thaáy coâ ñôn, bò caét ñöùt khoûi xaõ hoäi loaøi ngöôøi; Ngaøi yeâu caàu caùc toâng ñoà haõy ôû gaàn Ngaøi, ôû laïi vôùi Ngaøi.
Thö göûi tín höõu Do Thaùi cuõng neâu baät söù ñieäp an uûi chöùa ñöïng cho chuùng ta trong trang Tin Möøng huyeàn nhieäm naøy:
"Vò Thöôïng Teá cuûa chuùng ta khoâng phaûi laø Ñaáng khoâng bieát caûm thöông nhöõng noãi yeáu heøn cuûa ta, vì Ngöôøi ñaõ chòu thöû thaùch veà moïi phöông dieän cuõng nhö ta, nhöng khoâng phaïm toäi. Bôûi theá, ta haõy maïnh daïn tieán laïi gaàn ngai Thieân Chuùa laø nguoàn aân suûng, ñeå ñöôïc xoùt thöông vaø laõnh ôn trôï giuùp moãi khi caàn."(Dt 4:15-16).
Baèng caùch töï mình gaùnh laáy chuùng, Chuùa Gieâsu cuõng ñaõ cöùu chuoäc nhöõng noãi sôï haõi vaø lo laéng cuûa chuùng ta. Kinh thaùnh noùi veà ngaøi: "Nhôø veát thöông cuûa Ngöôøi, chuùng ta ñöôïc chöõa laønh" (Is 53:5-6; 1 Pr 2:24). Chuùa Gieâsu thöïc söï laø "ngöôøi chöõa laønh veát thöông" maø nhaø taâm lyù hoïc ñaõ noùi ñeán, ngöôøi bò thöông chöõa laønh veát thöông cuûa nhieàu ngöôøi. Ngaøi ñaõ bieán noãi sôï haõi vaø ñau khoå thaønh cô hoäi ñeå phaùt trieån nhaân baûn vaø loøng töø bi.
Nhöng ngay caû ñieàu naøy cuõng khoâng laøm caïn kieät nhöõng gì Tin Möøng noùi vôùi chuùng ta veà noãi sôï haõi cuûa chuùng ta. Neáu moïi chuyeän keát thuùc ôû ñaây thì nieàm an uûi cuûa chuùng ta vaãn chöa troïn veïn. Chuùng ta seõ coù tröôùc maét moät taám göông anh huøng vaø caûm ñoäng ñeå noi theo, nhöng khoâng coù moät baøn tay naøo naâng ñôõ chuùng ta. Nhöng ñaây laø tin vui troïng ñaïi thöù hai cuûa Tin Möøng: ngöôøi chöõa laønh veát thöông ñaõ soáng laïi töø coõi cheát vaø noùi: "Thaày ôû cuøng caùc con moïi ngaøy cho ñeán taän theá" (Mt 28:20). Ngaøi khoâng chæ cho chuùng ta ví duï veà caùch vöôït qua noãi thoáng khoå; Ngöôøi ñaõ cho chuùng ta phöông tieän ñeå vöôït qua noù: ñoù laø söï hieän dieän vaø aân suûng cuûa Ngöôøi. Ñoái vôùi Thaùnh Phaoloâ, ngöôøi ñang phaøn naøn veà "caùi daèm ñaâm vaøo xaùc thòt" cuûa mình, Ñaáng Phuïc Sinh traû lôøi: "AÂn suûng cuûa Ta ñaõ ñuû cho con roài!" (2 Coârinhtoâ 12:9).
Caùc vò töû ñaïo ñaõ bieán noù - vaø vaãn coøn bieán noù thaønh moät traûi nghieäm höõu hình. Trong Coâng vuï caùc vò töû ñaïo ôû Carthage, bò gieát döôùi thôøi Hoaøng ñeá Septimius Severus vaøo nhöõng naêm ñaàu cuûa theá kyû thöù 3 (moät trong nhöõng Coâng vuï ñaùng tin caäy nhaát veà maët lòch söû trong soá taát caû caùc Coâng vuï veà caùc vò töû ñaïo!), chuùng ta ñoïc ñöôïc raèng moät trong soá hoï, teân laø Felicitas, ñang mang thai vaøo thaùng thöù taùm khi coâ bò baét. Trong tuø, coâ reân ræ vì ñau ñôùn khi sinh con. Moät trong nhöõng cai nguïc noùi vôùi coâ: "Neáu baây giôø coâ phaøn naøn, coâ seõ laøm gì khi bò neùm cho thuù döõ trong ñaáu tröôøng?" Vaø coâ aáy traû lôøi: "Baây giôø, toâi laø ngöôøi ñau khoå; luùc ñoù seõ coù ngöôøi khaùc chòu khoå thay toâi!"
Chuùng toâi coù moät ví duï gaàn guõi hôn vôùi chuùng ta. Trong tuø vaø tröôùc ngaøy bò treo coå, sau cuoäc ñaûo chính thaát baïi choáng laïi Hitler, Muïc sö Dietrich Bonhoeffer ñaõ vieát nhöõng caâu thô naøy thöôøng ñöôïc duøng laøm thaùnh ca phuïng vuï:
Bôûi söùc maïnh töû teá ñöôïc baûo veä moät caùch tuyeät vôøi
chuùng toâi chôø ñôïi vôùi söï töï tin, nhöõng gì coù theå xaûy ra.
Chuùng ta ôû vôùi Chuùa vaøo ban ñeâm vaø buoåi saùng
vaø chaéc chaén laø vaøo moãi ngaøy môùi.
* * *
Trong nhöõng baøi suy nieäm naøy, chuùng ta buoäc mình khoâng noùi veà nhöõng gì chuùng ta phaûi laøm cho ngöôøi khaùc, maø chæ noùi veà nhöõng gì Chuùa Gieâsu laø vaø laøm cho chuùng ta: ñoàng caûm vôùi ñaøn chieân, khoâng phaûi vôùi muïc töû. Nhöng chuùng ta phaûi taïo ra moät ngoaïi leä nhoû trong dòp naøy. Baát chaáp moïi lôøi khuyeán khích cuûa Tin Möøng, chuùng ta khoâng phaûi luùc naøo cuõng coù khaû naêng giaûi thoaùt mình khoûi sôï haõi vaø thoáng khoå; nhöng chuùng ta coù theå coù khaû naêng giaûi phoùng ngöôøi khaùc hoaëc giuùp hoï giaûi phoùng chính hoï.
Pascal vieát trong cuoán Hoài ÖÙc: "Chuùa Gieâsu chòu thoáng khoå cho ñeán taän theá; chuùng ta khoâng ñöôïc nguû trong suoát thôøi gian naøy. Ngöôøi tieáp tuïc ñau ñôùn vì trong chieàu höôùng vónh cöûu maø Ngöôøi ñaõ böôùc vaøo, khoâng coøn quaù khöù nöõa, nhöng moïi thöù ñeàu hieän dieän moät caùch bí aån, ngay caû ñeâm cuûa Ngaøi ôû Vöôøn Gieätsimani. Nhöng Ngöôøi cuõng ñang ñau ñôùn theo moät caùch khaùc, ít bí aån hôn. Ngöôøi cuõng ñau ñôùn trong thaân xaùc huyeàn nhieäm cuûa mình: nôi nhöõng ngöôøi bò aùp böùc bôûi ñau khoå vaø sôï haõi vì coâ ñôn, beänh taät, baùch haïi, löu ñaøy vaø chieán tranh. Baây giôø chuùng ta laø maét, mieäng vaø tay cuûa Chuùa Kitoâ. Chuùng ta haõy coá gaéng mang laïi söï an uûi cho moät soá ngöôøi trong soá hoï vaø chuùng ta seõ nghe Chuùa Gieâsu phuïc sinh noùi trong loøng mình: "Caùc con ñaõ laøm ñieàu ñoù cho Ta!" (Mt 25:40). Caû chuùng ta nöõa, duø laø muïc töû hay tín höõu ñôn sô, cuõng phaûi laø nhöõng ngöôøi chöõa laønh veát thöông, nhöõng ngöôøi beänh taät ñaùng thöông, tuy nhieân, coù theå chöõa laønh cho ngöôøi khaùc.
Toâi keát thuùc baèng moät giai thoaïi maø toâi nghó laø nhieàu ngöôøi bieát, nhöng noù giuùp chuùng ta in saâu vaøo taâm trí chuùng ta hình aûnh Chuùa Gieâsu, Ñaáng vaùc chuùng ta treân vai trong nhöõng giaây phuùt khoù khaên cuûa cuoäc ñôøi. Noù keå veà moät ngöôøi ñaøn oâng nhìn thaáy caû cuoäc ñôøi mình trong moät giaác mô. Döôùi ñaây laø moät baûn toùm taét ngaén goïn cuûa caâu chuyeän:
Toâi böôùc ñi treân baõi caùt ven bieån, ñeå laïi phía sau khoâng phaûi laø moät ñoâi daáu chaân maø laø hai ñoâi. Toâi hieåu raèng ñoâi thöù hai laø böôùc chaân cuûa Chuùa Gieâsu ñang ñi beân caïnh toâi vaø toâi raát vui. Nhöng roài ñeán moät thôøi ñieåm naøo ñoù, ñoâi thöù hai ñoù bieán maát vaø chæ coøn thaáy daáu chaân cuûa hai baøn chaân treân caùt. Toâi hieåu ñieàu naøy xaûy ra chính xaùc trong nhöõng thôøi ñieåm ñen toái vaø khoù khaên nhaát trong cuoäc ñôøi toâi. Toâi than thôû vaø noùi: "Laïy Chuùa, Chuùa ñaõ boû con moät mình ngay luùc con caàn Chuùa nhaát!" Chuùa Gieâsu traû lôøi: "Con ôi, nhöõng daáu chaân con nhìn thaáy laø cuûa chính Ta. Con ñaõ ôû treân vai Ta!
- - - - - - - - - - - - - - - -
1. Augustine, Sermo340, 1 (PL 38,1483).
2. Augustine, Expos. in Psalmos, 126, 3.
3. Martin Heidegger, Antwort. Martin Heidegger im Gespr#ch, Gesamtausgabe, vol. 16,Frankfurt 1975.
4. PassioSanctarumPerpetuae et Felicitatis, XV (Ed. C.J. von Beek, Bonn 1938).
5. Trans. John Brownjohn.
6. B. Pascal, Penseùes, 553, ed. Br.
(Source: Cantalamessa"IO SONO IL BUON PASTORE" -Terza Predica Quaresima 2024)