Suy nieäm tónh taâm Giaùo trieàu Roma Muøa Chay 2024:
Baøi 1 - Ta laø baùnh tröôøng sinh
Suy nieäm tónh taâm Giaùo trieàu Roma Muøa Chay 2024: Baøi 1 - Ta laø baùnh tröôøng sinh.
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP. chuyeån ngöõ tieáng Vieät
Vatican (WHÑ 01-03-2024) - Hoâm thöù Saùu ngaøy 23 thaùng 02 naêm 2024, Ñöùc Hoàng y Raniero Cantalamessa OFM Cap, giaûng thuyeát vieân phuû Giaùo Hoaøng, baét ñaàu loaït baøi giaûng Muøa Chay naêm 2024. Baøi ñaàu tieân vôùi chuû ñeà: "Ta laø baùnh tröôøng sinh".
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ toaøn vaên baøi giaûng cuûa Ñöùc Hoàng y:
Ñöùc Hoàng y Raniero Cantalamessa OFM Cap
Baøi giaûng tónh taâm Muøa Chay cho Giaùo trieàu Roâma naêm 2024
Baøi 1: "Ta laø baùnh tröôøng sinh"
Baét ñaàu caùc baøi giaûng Muøa Chay naêm nay, chuùng ta laïi khôûi ñaàu vôùi cuoäc ñoái thoaïi noåi tieáng giöõa Chuùa Gieâsu vaø caùc toâng ñoà ôû Xeâdareâ Philíppheâ:
"Khi Ñöùc Gieâsu ñeán vuøng keá caän thaønh Xeâdareâ Philíppheâ, Ngöôøi hoûi caùc moân ñeä raèng: "Ngöôøi ta noùi Con Ngöôøi laø ai?" Caùc oâng thöa: "Keû thì noùi laø oâng Gioan Taåy Giaû, keû thì baûo laø oâng EÂlia, coù ngöôøi laïi cho laø oâng Gieâreâmia hay moät trong caùc vò ngoân söù". Ñöùc Gieâsu laïi hoûi: "Coøn anh em, anh em baûo Thaày laø ai?" OÂng Simon Pheâroâ thöa: "Thaày laø Ñaáng Kitoâ, Con Thieân Chuùa haèng soáng" (Mt 16,13-16).
Trong toaøn boä cuoäc ñoái thoaïi, vaøo luùc naøy, chuùng ta chæ taäp trung quan taâm ñeán caâu hoûi thöù hai cuûa Chuùa Gieâsu: "Coøn anh em, anh em baûo Thaày laø ai?" Tuy nhieân, chuùng ta khoâng hieåu caâu hoûi naøy theo nghóa maø noù thöôøng ñöôïc hieåu; nghóa laø, nhö theå Chuùa Gieâsu quan taâm ñeán vieäc muoán bieát Giaùo hoäi nghó gì veà Ngöôøi, hoaëc nhöõng nghieân cöùu thaàn hoïc cuûa chuùng ta ñaõ daïy chuùng ta ñieàu gì veà Ngöôøi. Khoâng Phaûi Vaäy! Chuùng ta haõy coi caâu hoûi ñoù nhö moïi lôøi phaùt ra töø mieäng Chuùa Gieâsu, nghóa laø, ñöôïc ngoû vôùi nhöõng ngöôøi nghe noù, vôùi tö caùch caù nhaân vaø rieâng tö.
Ñeå thöïc hieän baøi kieåm tra naøy, chuùng ta seõ nhôø thaùnh söû Gioan giuùp ñôõ. Trong Phuùc aâm cuûa ngaøi, chuùng ta tìm thaáy moät loaït lôøi tuyeân boá cuûa Chuùa Gieâsu, "Ta laø", noåi tieáng, trong ñoù Chuùa Gieâsu maïc khaûi nhöõng gì Ngöôøi nghó veà chính mình, Ngöôøi noùi mình laø ai: "Ta laø baùnh tröôøng sinh", "Ta laø aùnh saùng theá gian", v.v. Chuùng ta seõ nhìn laïi 5 trong soá nhöõng maïc khaûi naøy vaø moãi laàn chuùng ta seõ töï vaán lieäu Chuùa Gieâsu coù thöïc söï daønh cho chuùng ta ñieàu Ngöôøi noùi "Ta laø" hay khoâng vaø laøm sao ñeå laøm cho Ngöôøi ngaøy caøng trôû neân nhö vaäy.
Ñoù seõ laø khoaûnh khaéc ñeå traûi nghieäm theo moät caùch ñaëc bieät. Nghóa laø khoâng höôùng maét ra ngoaøi ñeå nhìn vaøo nhöõng vaán ñeà cuûa theá giôùi vaø cuûa chính Giaùo hoäi, nhö ngöôøi ta buoäc phaûi laøm trong nhöõng boái caûnh khaùc, nhöng laø vôùi caùi nhìn noäi taâm. Vaäy thì, moät khoaûnh khaéc thaân maät vaø taùch bieät, vaø do ñoù, xeùt treân moïi khía caïnh, laø ích kyû chaêng? Khoâng phaûi vaäy! Ñoù laø Phuùc aâm hoaù chính mình ñeå Phuùc aâm hoaù , ñong ñaày Chuùa Gieâsu nôi mình ñeå roài noùi veà Tin Möøng "vì tình yeâu ñaày traøn", nhö Hieán phaùp nguyeân thuûy cuûa Doøng Phanxicoâ ñaõ khuyeán khích caùc nhaø giaûng thuyeát, nghóa laø, vì moät xaùc tín saâu xa, chöù khoâng chæ ñeå thi haønh moät nhieäm vuï.
* * *
Chuùng ta haõy baét ñaàu vôùi caâu tuyeân boá "Ta Laø" ñaàu tieân cuûa Chuùa Gieâsu maø chuùng ta gaëp trong Phuùc AÂm thöù tö ôû chöông 6: "Ta laø baùnh tröôøng sinh". Tröôùc heát, chuùng ta haõy nghe phaàn maø chuùng ta quan taâm nhaát:
Hoï laïi hoûi: "Vaäy chính oâng, oâng laøm ñöôïc daáu laï naøo cho chuùng toâi thaáy ñeå tin oâng? OÂng seõ laøm gì ñaây? Toå tieân chuùng toâi ñaõ aên manna trong sa maïc, nhö coù lôøi cheùp: Ngöôøi ñaõ cho hoï aên baùnh töø trôøi". Ñöùc Gieâsu ñaùp: "Thaät, toâi baûo thaät caùc oâng, khoâng phaûi oâng Moâseâ ñaõ cho caùc oâng aên baùnh bôûi trôøi ñaâu, maø chính laø Cha toâi cho caùc oâng aên baùnh bôûi trôøi, baùnh ñích thöïc, vì baùnh Thieân Chuùa ban laø baùnh töø trôøi xuoáng, baùnh ñem laïi söï soáng cho theá gian". Hoï lieàn noùi: "Thöa Ngaøi, xin cho chuùng toâi ñöôïc aên maõi thöù baùnh aáy". Ñöùc Gieâsu baûo hoï: "Chính toâi laø baùnh tröôøng sinh. Ai ñeán vôùi toâi, khoâng heà phaûi ñoùi; ai tin vaøo toâi, chaúng khaùt bao giôø! (Ga 6, 30-35).
Ñaët lôøi naøy trong ngöõ caûnh. Tröôùc ñoù, Chuùa Gieâsu ñaõ hoùa 5 chieác baùnh vaø 2 con caù ra nhieàu ñeå nuoâi 5,000 ngöôøi. Sau ñoù, Ngöôøi ruùt lui ñeå thoaùt khoûi söï nhieät tình cuûa nhöõng ngöôøi muoán phong Ngöôøi leân laøm vua. Ñaùm ñoâng ñoå xoâ ñi kieám vaø tìm thaáy Ngöôøi ôû beân kia Bieån hoà.
Taïi ñieåm naøy, baét ñaàu baøi dieãn töø daøi maø Chuùa Gieâsu coá gaéng giaûi thích "daáu chæ baùnh". Ngöôøi muoán noùi roõ raèng coù moät loaïi baùnh khaùc caàn phaûi tìm kieám, maø nguyeân lieäu thöïc söï laø moät "daáu chæ". Ñaây laø caùch theá töông töï ñöôïc aùp duïng vôùi ngöôøi phuï nöõ Samari trong chöông 4 cuûa Phuùc aâm Gioan. ÔÛ ñoù, Chuùa Gieâsu muoán daãn ngöôøi phuï nöõ khaùm phaù ra moät loaïi nöôùc khaùc, vöôït leân treân thöù nöôùc theå lyù voán chæ laøm dòu côn khaùt trong choác laùt. Coøn ôû ñaây, Chuùa Gieâsu muoán daãn ñaùm ñoâng ñi tìm moät loaïi baùnh khaùc, khaùc vôùi thöù baùnh vaät chaát chæ ñuû no trong moät ngaøy. Ñoái vôùi ngöôøi phuï nöõ Samari, ngöôøi xin thöù nöôùc huyeàn nhieäm ñoù vaø chôø ñôïi Ñaáng Messia ñeán ñeå ñaït ñöôïc ñieàu ñoù, Chuùa Gieâsu traû lôøi: "Ñaáng aáy chính laø toâi, ngöôøi ñang noùi vôùi chò ñaây" (Ga 4, 26). Coøn ñoái vôùi ñaùm ñoâng ñang ñaët caâu hoûi töông töï veà baùnh, Ngöôøi traû lôøi: "Chính ta laø baùnh tröôøng sinh!"
Chuùng ta töï hoûi: Chuùng ta aên baùnh tröôøng sinh naøy nhö theá naøo vaø ôû ñaâu? Caâu traû lôøi cuûa caùc Giaùo phuï laø: ôû hai "nôi" hoaëc hai caùch: trong bí tích vaø trong Lôøi, nghóa laø trong Bí tích Thaùnh Theå vaø trong Kinh thaùnh. Ñuùng laø ñaõ coù nhöõng ñieåm nhaán khaùc nhau. Moät soá vò, nhö Origen vaø trong soá nhöõng vò nhoùm Latinh laø thaùnh Ambrosioâ, nhaán maïnh nhieàu hôn ñeán Lôøi Chuùa. Khi chuù giaûi veà vieäc hoùa baùnh ra nhieàu, thaùnh Ambrosioâ vieát: "Chieác baùnh maø Chuùa Gieâsu beû ra aùm chæ moät caùch maàu nhieäm Lôøi Chuùa, laø lôøi seõ gia taêng khi ñöôïc phaân phaùt. Ngöôøi ñaõ ban cho chuùng ta lôøi cuûa Ngöôøi nhö nhöõng chieác baùnh ñöôïc hoaù ra nhieàu trong mieäng khi chuùng ta neám thöû" Nhöõng vò khaùc, chaúng haïn nhö thaùnh Cyril thaønh Alexandria thì laïi nhaán maïnh ñeán vieäc giaûi thích Thaùnh Theå. Tuy nhieân, khoâng ai trong soá caùc ngaøi coù yù ñònh noùi veà caùch naøy ñeå loaïi tröø caùch kia. Chuùng ta noùi veà Lôøi Chuùa vaø Bí tích Thaùnh Theå, nhö "hai chieác baøn" ñöôïc Ñöùc Kitoâ doïn ra. Trong cuoán Göông Chuùa Gieâsu, chuùng ta ñoïc thaáy:
Con caûm thaáy trong cuoäc ñôøi naøy coù hai thöù ñaëc bieät caàn thieát ñoái vôùi con maø neáu khoâng coù thì nhöõng ñau khoå seõ khoâng theå chòu noåi. Bò giam caàm ôû ñaây trong nhaø tuø theå xaùc naøy, con thuù nhaän raèng con caàn hai thöù naøy, ñoù laø löông thöïc vaø aùnh saùng. Vì theá, Chuùa ñaõ ban cho con trong söï yeáu ñuoái cuûa con Thaùnh Theå Chuùa ñeå boài döôõng taâm hoàn vaø theå xaùc con, vaø Chuùa ñaõ ñaët Lôøi Chuùa laøm aùnh saùng daãn ñöôøng cho ñoâi chaân con. Khoâng coù Thaùnh Theå vaø Lôøi Chuùa, con khoâng theå soáng thaùnh thieän, vì Lôøi Chuùa laø aùnh saùng taâm hoàn vaø Thaùnh Theå laø Baùnh tröôøng sinh. Ñaây cuõng coù theå ñöôïc goïi laø hai chieác baøn, moät chieác ñöôïc ñaët beân naøy vaø moät chieác ñöôïc ñaët beân kia, trong ngoâi ñeàn quyù giaù cuûa Giaùo hoäi thaùnh thieän.[1]
Vieäc ñôn phöông khaúng ñònh moät trong hai caùch aên baùnh tröôøng sinh naøy ñeå loaïi tröø caùch kia laø keát quaû cuûa söï chia reõ tai haïi ñaõ xaûy ra trong Kitoâ giaùo phöông Taây. Veà phía Coâng giaùo, vieäc giaûi thích Thaùnh Theå cuoái cuøng ñaõ trôû neân öu vieät ñeán möùc khieán chöông 6 cuûa Phuùc aâm Gioan gaàn nhö töông ñöông vôùi caâu chuyeän veà vieäc thieát laäp Bí tích Thaùnh Theå. Ñeå phaûn öùng laïi, Luther ñaõ tuyeân boá ngöôïc laïi, nghóa laø baùnh tröôøng sinh laø Lôøi Chuùa vaø baùnh naøy ñöôïc phaân phaùt qua vieäc rao giaûng vaø ñöôïc aên nhôø ñöùc tin.
Baàu khí ñaïi keát voán ñaõ ñöôïc thieát laäp giöõa caùc tín höõu tin vaøo Ñöùc Kitoâ cho pheùp chuùng ta taùi laäp söï toång hôïp truyeàn thoáng hieän dieän nôi caùc Giaùo Phuï. Khoâng coøn nghi ngôø gì nöõa, baùnh tröôøng sinh ñeán vôùi chuùng ta qua Lôøi Thieân Chuùa vaø ñaëc bieät laø lôøi Chuùa Gieâsu trong Phuùc aâm. Caâu traû lôøi cuûa Ngöôøi ñoái vôùi teân caùm doã cuõng nhaéc nhôû chuùng ta veà ñieàu naøy: "Ngöôøi ta soáng khoâng chæ nhôø côm baùnh, nhöng coøn nhôø moïi lôøi mieäng Thieân Chuùa phaùn ra" (Mt 4, 4). Nhöng laøm sao chuùng ta laïi khoâng thaáy trong baøi dieãn töø cuûa Chuùa Gieâsu taïi hoäi ñöôøng Capernaum cuõng aùm chæ ñeán Thaùnh Theå? Toaøn boä boái caûnh gôïi leân moät böõa tieäc: chuùng ta noùi veà thöùc aên vaø thöùc uoáng, vieäc aên vaø uoáng, thaân xaùc vaø maùu. Caâu noùi: "Ai khoâng aên thòt toâi vaø uoáng maùu toâi..." gôïi nhôù quaù roõ raøng nhöõng lôøi cuûa coâng thöùc ("Haõy caàm laáy maø aên, ñaây laø mình Ta" vaø "Haõy caàm laáy maø uoáng: ñaây laø maùu Ta") ñeán möùc baát kyø moái quan heä naøo giöõa chuùng cuõng khoâng theå phuû nhaän.
Neáu trong khoa chuù giaûi vaø thaàn hoïc, chuùng ta chöùng kieán moät söï phaân cöïc vaø ñoâi khi - toâi ñang noùi - moät söï töông phaûn giöõa baùnh Lôøi Chuùa vaø baùnh Thaùnh Theå, thì trong Phuïng vuï, söï toång hôïp cuûa Lôøi Chuùa vaø Thaùnh Theå luoân ñöôïc traûi nghieäm moät caùch haøi hoøa. Töø thôøi xa xöa nhaát, chaúng haïn nhö Thaùnh Justin Töû ñaïo, Thaùnh leã bao goàm 2 thôøi ñieåm: Phuïng vuï Lôøi Chuùa, vôùi caùc baøi ñoïc laáy töø Cöïu Öôùc vaø "hoài kyù cuûa caùc toâng ñoà", vaø Phuïng vuï Thaùnh Theå vôùi vieäc truyeàn pheùp vaø röôùc leã.
Ngaøy nay, nhö toâi ñaõ noùi, chuùng ta coù theå quay trôû laïi vôùi söï toång hôïp nguyeân thuûy giöõa Lôøi Chuùa vaø Bí tích. Thaät vaäy, chuùng ta phaûi tieán theâm moät böôùc theo höôùng naøy. Noù khoâng chæ heä taïi vieäc aên thòt vaø uoáng maùu Ñöùc Kitoâ trong Lôøi Chuùa vaø trong bí tích Thaùnh Theå, maø coøn ôû vieäc thaáy vieäc aên thòt vaø uoáng maùu Ñöùc Kitoâ ñöôïc thöïc hieän trong moïi khoaûnh khaéc vaø moïi khía caïnh cuûa ñôøi soáng aân suûng cuûa chuùng ta. Khi vieát: "Ñoái vôùi toâi, soáng laø Ñöùc Kitoâ" (Pl 1,21), Thaùnh Phaoloâ khoâng nghó ñeán moät thôøi ñieåm cuï theå naøo caû, maø ñoái vôùi ngaøi, Ñöùc Kitoâ thöïc söï laø baùnh tröôøng sinh, trong moïi caùch hieän dieän cuûa Ngöôøi; chuùng ta "aên" Ngöôøi baèng ñöùc tin, ñöùc caäy, vaø ñöùc aùi, trong lôøi caàu nguyeän vaø trong moïi söï. Con ngöôøi ñöôïc taïo döïng ñeå coù ñöôïc nieàm vui vaø con ngöôøi khoâng theå soáng maø khoâng coù nieàm vui hoaëc khoâng coù hy voïng veà nieàm vui. Nieàm vui laø baùnh cuûa taâm hoàn. Vaø Thaùnh Toâng ñoà cuõng tìm kieám nieàm vui ñích thöïc - vaø khuyeán khích nhöõng ngöôøi theo ngaøi tìm kieám nieàm vui naøy - nôi Ñöùc Kitoâ: "Anh em haõy vui luoân trong nieàm vui cuûa Chuùa. Toâi nhaéc laïi: vui leân anh em!" (Pl 4, 4).
Chuùa Gieâsu laø baùnh tröôøng sinh khoâng chæ vì nhöõng gì Ngaøi trao ban maø coøn - vaø tröôùc heát - vì chính con ngöôøi Ngaøi. Lôøi Chuùa vaø Bí tích laø phöông tieän; vieäc soáng trong Ngaøi vaø nhôø Ngaøi laø muïc ñích: "Nhö Chuùa Cha laø Ñaáng haèng soáng ñaõ sai toâi, vaø toâi soáng nhôø Chuùa Cha theá naøo, thì keû aên toâi, cuõng seõ nhôø toâi maø ñöôïc soáng nhö vaäy" (Ga 6, 57). Trong baøi thaùnh ca Adoro te devote, voán khôi daäy loøng ñaïo ñöùc vaø toân thôø Thaùnh Theå cuûa tín höõu Coâng giaùo trong nhieàu theá kyû, coù moät caâu dieãn giaûi nhöõng lôøi naøy cuûa Chuùa Gieâsu. Baøi thaùnh ca aáy nhö theá naøy:
OÂi töôûng nieäm caùi cheát cuûa Ñaáng Cöùu Ñoä,
Baùnh tröôøng sinh, ban söï soáng cho nhaân loaïi;
Haõy ñeå con soáng nhôø Ngöôøi,
vaø neám thöû vò ngoït ngaøo cuûa Ngöôøi.
Do ñoù, toaøn boä lôøi noùi cuûa Chuùa Gieâsu coù xu höôùng laøm saùng toû söï soáng maø Ngöôøi ban taëng: khoâng phaûi söï soáng xaùc theå, maø laø söï soáng Thaàn Linh, söï soáng ñôøi ñôøi. Tuy nhieân, khoâng phaûi theo chieàu höôùng naøy maø toâi muoán tieáp tuïc suy tö trong vaøi phuùt coøn laïi. Ñoái vôùi Phuùc aâm, luoân coù 2 thao taùc phaûi ñöôïc thöïc hieän, toân troïng nghieâm ngaët thöù töï cuûa chuùng: tröôùc heát laø chieám höõu, sau ñoù laø baét chöôùc. Cho ñeán nay, chuùng ta ñaõ chieám höõu ñöôïc baùnh tröôøng sinh nhôø ñöùc tin vaø chuùng ta laøm ñieàu ñoù moãi khi röôùc leã. Baây giôø vaán ñeà laø laøm theá naøo ñeå mang baùnh tröôøng sinh vaøo trong cuoäc soáng thöïc teá cuûa chuùng ta.
Ñeå laøm ñieàu naøy, chuùng ta haõy töï vaán moät caâu hoûi ñôn giaûn: Chuùa Gieâsu ñaõ trôû thaønh baùnh söï soáng cho chuùng ta nhö theá naøo? Chính Ngöôøi ñaõ cho chuùng ta caâu traû lôøi chính xaùc trong Phuùc aâm Gioan: "Thaät, Thaày baûo thaät anh em, neáu haït luùa gieo vaøo loøng ñaát khoâng cheát ñi, thì noù vaãn trô troïi moät mình; coøn neáu cheát ñi, noù môùi sinh ñöôïc nhieàu haït khaùc" (Ga 12, 24). Chuùng ta bieát roõ hình aûnh rôi xuoáng ñaát vaø muïc naùt aùm chæ ñieàu gì. Toaøn boä lòch söû cuûa Cuoäc Khoå Naïn ñöôïc chöùa ñöïng trong ñoù. Chuùng ta phaûi thöû xem nhöõng hình aûnh ñoù coù yù nghóa gì vôùi chuùng ta. Thaät vaäy, vôùi hình aûnh veà haït luùa mì, Chuùa Gieâsu khoâng chæ noùi leân soá phaän caù nhaân cuûa Ngöôøi maø coøn laø soá phaän cuûa moãi moät moân ñeä ñích thöïc cuûa Ngöôøi.
Ngöôøi ta khoâng theå nghe nhöõng lôøi cuûa Giaùm muïc Ignatius thaønh Antioch ngoû vôùi Giaùo hoäi Roâma maø khoâng xuùc ñoäng vaø khoâng ngaïc nhieân khi thaáy aân suûng cuûa Ñöùc Kitoâ coù theå thöïc hieän cho loaøi ngöôøi:
Toâi ñang trao ñoåi thö töø vôùi taát caû caùc giaùo hoäi vaø môøi hoï nhaän ra raèng toâi ñang töï nguyeän cheát vì Thieân Chuùa - neáu ñuùng nhö vaäy, xin anh em ñöøng ngaên caûn toâi. Toâi naøi xin anh em, ñöøng daønh cho toâi moät söï töû teá khoâng ñuùng luùc. Haõy ñeå toâi trôû thaønh thöùc aên cho daõ thuù - ñoù laø caùch toâi coù theå ñeán gaàn vôùi Thieân Chuùa. Toâi laø luùa mì cuûa Thieân Chuùa vaø phaûi bò raêng thuù röøng nghieàn naùt ñeå trôû thaønh chieác baùnh tinh tuyeàn cho Ñöùc Kitoâ.[2]
Tröôùc raêng cuûa thuù döõ, Giaùm muïc Ignatius ñaõ traûi nghieäm nhöõng chieác raêng khaùc khieán ngaøi bò nghieàn naùt, ñoù khoâng phaûi raêng cuûa thuù röøng maø laø cuûa con ngöôøi: Thaùnh nhaân vieát, "Töø Syria ñeán Roma, toâi chieán ñaáu vôùi thuù döõ, treân ñaát lieàn vaø treân bieån, ngaøy ñeâm bò troùi vaøo 10 con baùo, soá ít binh lính ñöôïc höôûng lôïi töø toâi trôû neân toài teä hôn". Ñieàu naøy cuõng coù ñieàu gì ñoù ñeå noùi vôùi chuùng ta. Trong moâi tröôøng soáng cuûa mình, moãi chuùng ta ñeàu coù nhöõng haøm raêng cuûa thuù döõ nghieàn naùt chuùng ta. Thaùnh Augustinoâ noùi raèng con ngöôøi chuùng ta laø "nhöõng chieác bình ñaát laøm toån thöông nhau". Chuùng ta phaûi hoïc caùch ñeå bieán tình traïng naøy thaønh moät phöông tieän thaùnh hoùa chöù khoâng phaûi ñeå mình trôû neân cöùng loøng, haän thuø vaø phaøn naøn!
Moät caâu chaâm ngoân thöôøng ñöôïc laëp ñi laëp laïi trong caùc coäng ñoaøn tu trì cuûa chuùng ta laø "Soáng trong coäng ñoaøn laø hình thöùc khoå cheá lôùn nhaát". Khoâng nhöõng vó ñaïi nhaát maø coøn höõu ích nhaát, vaø coù coâng hôn nhieàu vieäc hy sinh haõm mình töï choïn khaùc. Caâu chaâm ngoân naøy khoâng chæ aùp duïng cho nhöõng ngöôøi soáng trong caùc coäng ñoaøn tu trì maø coøn cho moïi cuoäc soáng chung cuûa con ngöôøi. Theo toâi, nôi ñaït tôùi söï ñoøi hoûi khaét khe nhaát cuûa caâu chaâm ngoân naøy ñoù laø hoân nhaân, vaø chuùng ta phaûi heát söùc ngöôõng moä khi ñoái dieän vôùi moät cuoäc hoân nhaân chung thuyû töø ñaàu cho ñeán cheát. Daønh caû cuoäc ñôøi, ngaøy cuõng nhö ñeâm, ñeå ñoái phoù vôùi yù chí, tính caùch, söï nhaïy caûm vaø khí chaát cuûa ngöôøi khaùc, nhaát laø trong moät xaõ hoäi nhö xaõ hoäi cuûa chuùng ta, laø moät ñieàu gì ñoù tuyeät vôøi vaø neáu ñöôïc thöïc hieän vôùi tinh thaàn ñöùc tin thì ñaõ ñöôïc coi laø "nhaân ñöùc anh huøng".
Tuy nhieân, chuùng ta thaáy mình ôû ñaây trong boái caûnh Giaùo trieàu khoâng phaûi laø moät coäng ñoaøn tu trì hay hoân nhaân, maø laø moät coäng ñoaøn phuïc vuï vaø laøm vieäc mang tính giaùo hoäi. Coù raát nhieàu cô hoäi khoâng theå laõng phí neáu chuùng ta cuõng muoán ñöôïc nghieàn naùt ñeå trôû thaønh boät cuûa Thieân Chuùa, vaø moïi ngöôøi phaûi nhaän ra vaø thaùnh hoùa nhöõng gì mang laïi cho mình taïi nôi phuïc vuï cuûa mình. Toâi seõ chæ keå teân 1 hoaëc 2 ñieàu maø toâi nghó laø coù giaù trò ñoái vôùi taát caû moïi ngöôøi.
Moät cô hoäi laø chaáp nhaän bò maâu thuaãn, töø boû vieäc bieän minh cho baûn thaân, vaø luoân muoán mình ñuùng, khi ñieàu naøy khoâng ñoøi hoûi bôûi taàm quan troïng cuûa vaán ñeà. Moät caùch khaùc nöõa, ñoù laø chòu ñöïng moät ngöôøi coù tính caùch, caùch noùi naêng hoaëc haønh ñoäng khieán chuùng ta lo laéng, vaø khi chòu ñöïng nhö vaäy chuùng ta khoâng khieán mình khoù chòu trong noäi taâm, maø traùi laïi, nghó raèng coù leõ chuùng ta cuõng laø moät ngöôøi nhö vaäy ñoái vôùi ai ñoù. Thaùnh Toâng Ñoà ñaõ khuyeân nhuû caùc tín höõu Coâloâseâ baèng nhöõng lôøi naøy:
Anh em laø nhöõng ngöôøi ñöôïc Thieân Chuùa tuyeån löïa, hieán thaùnh vaø yeâu thöông. Vì theá, anh em haõy coù loøng thöông caûm, nhaân haäu, khieâm nhu, hieàn hoøa vaø nhaãn naïi. Haõy chòu ñöïng vaø tha thöù cho nhau, neáu trong anh em ngöôøi naøy coù ñieàu gì phaûi traùch moùc ngöôøi kia. Chuùa ñaõ tha thöù cho anh em, thì anh em cuõng vaäy, anh em phaûi tha thöù cho nhau (Cl 3,12-13).
Ñieàu khoù "nghieàn naùt" nhaát trong chuùng ta khoâng phaûi laø thaân xaùc maø laø tinh thaàn, töùc laø loøng töï aùi vaø kieâu ngaïo, vaø nhöõng baøi taäp nhoû naøy phuïc vuï muïc ñích ñoù moät caùch tuyeät vôøi.
Thaät khoâng may, ngaøy nay trong xaõ hoäi toàn taïi moät loaïi raêng caén xeù khoâng thöông tieác, coøn taøn nhaãn hôn caû raêng sö töû maø Thaùnh Ignatius töû ñaïo ñaõ noùi ñeán. Chuùng laø nhöõng chieác raêng cuûa phöông tieän truyeàn thoâng vaø caùi goïi laø maïng xaõ hoäi. Khoâng phaûi khi chuùng chæ ra nhöõng bieán daïng cuûa xaõ hoäi hay cuûa Giaùo hoäi (veà ñieàu naøy chuùng xöùng ñaùng nhaän ñöôïc toaøn boä söï toân troïng vaø quyù meán!), maø laø khi chuùng taán coâng ai ñoù vì thaønh kieán, ñôn giaûn chæ vì ngöôøi aáy khoâng thuoäc veà phe chuùng. Vôùi aùc taâm vaø yù ñònh phaù hoaïi, thay vì mang tính xaây döïng. Thaät toäi nghieäp cho ai, duø laø giaùo daân hay giaùo só, hieän phaûi rôi vaøo caùi maùy xay thòt naøy!
Trong tröôøng hôïp naøy, vieäc khaúng ñònh lyù do cuûa mình treân caùc dieãn ñaøn thích hôïp laø hôïp phaùp vaø caàn thieát, vaø neáu ñieàu naøy khoâng theå thöïc hieän ñöôïc hoaëc thaáy raèng ñieàu ñoù khoâng coù ích gì, thì taát caû nhöõng gì coøn laïi ñoái vôùi ngöôøi tín höõu laø hieäp nhaát vôùi Ñöùc Kitoâ, Ñaáng bò ñaùnh ñoøn, bò ñoäi maõo gai, vaø bò khaïc nhoå vaøo maët. Trong Thö göûi tín höõu Do Thaùi, chuùng ta ñoïc thaáy lôøi khuyeân naøy göûi ñeán caùc Kitoâ höõu tieân khôûi, voán coù theå giuùp ích trong nhöõng tröôøng hôïp töông töï: "Anh em haõy töôûng nhôù Ñaáng ñaõ cam chòu ñeå cho nhöõng ngöôøi toäi loãi choáng ñoái mình nhö theá, ñeå anh em khoûi sôøn loøng naûn chí" (Dt 12,3).
Ít nhaát thì ñoù laø moät ñieàu khoù khaên vaø ñau ñôùn ñeå noùi ra, nhaát laø neáu coù lieân quan ñeán gia ñình ruoät thòt hoaëc tu trì cuûa moät ngöôøi, nhöng aân suûng cuûa Thieân Chuùa coù theå bieán - vaø thöôøng ñaõ bieán - taát caû nhöõng ñieàu naøy thaønh cô hoäi ñeå thanh taåy vaø thaùnh hoùa. Ñoù laø vieäc coù nieàm tin raèng, cuoái cuøng, nhö ñaõ xaûy ra vôùi Chuùa Gieâsu, söï thaät seõ chieán thaéng söï doái traù. Vaø coù leõ chieán thaéng seõ ñöôïc thöïc hieän toát hôn baèng söï im laëng hôn laø baèng söï töï veä caùch hung haõn nhaát.
* * *
Tuy nhieân, muïc ñích cuoái cuøng cuûa vieäc cho pheùp baûn thaân bò nghieàn naùt khoâng mang tính khoå cheá maø laø thaàn bí; noù khoâng nhaèm muïc ñích hy sinh haõm mình nhieàu cho baèng ñeå taïo söï hieäp thoâng. Ñaây laø moät chaân lyù ñaõ ñi keøm vôùi vieäc daïy giaùo lyù veà Thaùnh Theå ngay töø nhöõng ngaøy ñaàu cuûa Giaùo Hoäi. Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc ñeà caäp ñeán trong Didache (IX,4), moät baûn vaên töø thôøi caùc toâng ñoà. Thaùnh Augustinoâ khai trieån chuû ñeà naøy moät caùch tuyeät vôøi trong moät baøi giaûng cuûa ngaøi cho daân chuùng. Thaùnh nhaân so saùnh tieán trình daãn ñeán vieäc hình thaønh baùnh laø Mình Thaùnh Chuùa Kitoâ, vôùi tieán trình daãn ñeán vieäc hình thaønh nhieäm theå cuûa Ngöôøi laø Giaùo hoäi. Thaùnh nhaân noùi raèng:
"Haõy nhôù laïi moät chuùt veà luùa mì töøng laø gì khi noù coøn ôû ngoaøi ñoàng: ñaát laøm cho noù naûy maàm, möa nuoâi döôõng noù; sau ñoù laø coâng vieäc cuûa ngöôøi mang noù ñeán saân ñaäp luùa, ñaäp noù, saøng loïc noù vaø cho noù vaøo kho; töø ñaây ngöôøi aáy ñem noù ñi xay vaø naáu vaø cuoái cuøng, noù trôû thaønh baùnh mì.
Baây giôø haõy nghó veà chính mình: anh chò em laø hö khoâng vaø ñaõ ñöôïc taïo döïng, anh chò em ñöôïc ñöa ñeán saân ñaäp luùa cuûa Chuùa, anh chò em bò ñaäp# Khi xöôùng danh ñeå laõnh Pheùp Röûa, anh chò em baét ñaàu bò nghieàn naùt bôûi vieäc aên chay vaø tröø taø; roài cuoái cuøng anh chò em ñeán vôùi nöôùc, anh chò em ñöôïc nhaøo naën vaø trôû neân moät; khi ngoïn löûa cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ñeán, anh chò em ñöôïc naáu chín vaø trôû thaønh baùnh cuûa Chuùa. Ñaây laø nhöõng gì anh chò em nhaän ñöôïc. Vì theá, nhö anh chò em thaáy baùnh ñöôïc chuaån bò laø moät, thì chôù gì anh chò em cuõng laø moät, yeâu thöông nhau, cuøng moät ñöùc tin, cuøng moät ñöùc caäy, vaø cuøng moät ñöùc aùi troïn veïn."[3]
* * *
Toâi keát thuùc baèng moät tình tieát ñaõ thöïc söï xaûy ra, ñöôïc thuaät laïi trong cuoán saùch vaãn coøn treân thò tröôøng coù töïa ñeà "The Price to Pay" (Caùi giaù phaûi traû) vaø toâi tin raèng taùc giaû cuûa cuoán saùch vaãn coøn soáng. Noù giuùp ích, toát hôn nhöõng baøi dieãn vaên daøi doøng, ñeå nhaän ra söùc maïnh chöùa ñöïng trong caâu "Ta laø" trang troïng cuûa Chuùa Gieâsu trong Tin Möøng vaø ñaëc bieät laø nhöõng gì toâi ñaõ chuù giaûi trong baøi suy nieäm ñaàu tieân naøy.
Caùch ñaây vaøi thaäp nieân, taïi moät quoác gia Trung Ñoâng, coù hai ngöôøi lính - moät ngöôøi laø tín höõu Kitoâ vaø ngöôøi kia thì khoâng - cuøng nhau laøm nhieäm vuï canh gaùc taïi moät kho vuõ khí. Ngöôøi tín höõu Kitoâ thöôøng laáy ra, thaäm chí vaøo ban ñeâm, moät cuoán saùch nhoû vaø ñoïc, ñieàu naøy gaây toø moø vaø caû söï mæa mai cuûa ngöôøi ñoàng ñoäi cuûa mình. Moät ñeâm noï, ngöôøi lính khoâng theo ñaïo naèm mô. Anh thaáy mình ñang ñöùng tröôùc moät con suoái maø anh khoâng theå vöôït qua. Anh nhìn thaáy moät nhaân vaät ñöôïc bao phuû trong aùnh saùng vaø ngöôøi naøy noùi vôùi anh: "Ñeå vöôït qua noù, baïn caàn coù baùnh tröôøng sinh". Quaù aán töôïng vôùi giaác mô, vaøo saùng hoâm sau, khoâng hieåu taïi sao, anh laïi yeâu caàu, hay noùi ñuùng hôn laø eùp ngöôøi baïn ñoàng ñoäi ñöa cho mình cuoán saùch bí aån ñoù. (Taát nhieân ñoù laø cuoán Phuùc AÂm). Anh môû noù ra vaø truùng vaøo Phuùc aâm Gioan. Ngöôøi baïn theo ñaïo Kitoâ cuûa anh khuyeân anh neân baét ñaàu vôùi Phuùc aâm Mattheâu ñeå deã hieåu hôn. Nhöng khoâng hieåu taïi sao, anh vaãn khaêng khaêng vôùi Phuùc aâm Gioan. Anh ñoïc moät maïch cho tôùi chöông 6. Nhöng taïi ñieåm naøy, seõ raát tuyeät vôøi neáu nghe tröïc tieáp caâu chuyeän cuûa anh:
Ñoïc tôùi chöông thöù saùu, toâi döøng laïi, bò aán töôïng bôûi söùc maïnh cuûa moät caâu trong ñoù. Trong giaây laùt, toâi nghó mình laø naïn nhaân cuûa aûo giaùc, vaø toâi laïi nhìn vaøo cuoán saùch, ñeán luùc toâi döøng laïi... Toâi vöøa ñoïc ñöôïc doøng chöõ naøy: "...baùnh tröôøng sinh". Nhöõng lôøi töông töï toâi ñaõ nghe caùch ñaây vaøi giôø trong giaác mô. Toâi chaäm raõi ñoïc laïi ñoaïn Chuùa Gieâsu noùi vôùi caùc moân ñeä: "Chính Ta laø baùnh tröôøng sinh, ai ñeán vôùi Ta, khoâng heà phaûi ñoùi". Vaøo chính khoaûnh khaéc aáy, moät ñieàu gì ñoù phi thöôøng ñöôïc giaûi phoùng trong toâi, gioáng nhö moät söï buøng noå cuûa hôi aám vaø haïnh phuùc... Toâi coù caûm töôûng nhö bò cuoán ñi, ñöôïc naâng leân bôûi söùc maïnh cuûa moät caûm giaùc maø toâi chöa bao giôø traûi qua, moät nieàm say meâ maõnh lieät, moät tình yeâu voâ bôø daønh cho ngöôøi ñöôïc goïi laø Gieâsu naøy.[4]
Nhöõng gì sau naøy anh phaûi chòu ñöïng vì ñöùc tin cuûa mình ñaõ xaùc nhaän tính xaùc thöïc cuûa traûi nghieäm cuûa anh. Lôøi Chuùa khoâng phaûi luùc naøo cuõng haønh ñoäng theo caùch buøng noå nhö vaäy, nhöng toâi xin nhaéc laïi, laø ví duï cho chuùng ta thaáy söùc maïnh thaàn linh aån chöùa trong caâu "Ta laø" trang troïng cuûa Ñöùc Kitoâ maø vôùi aân suûng cuûa Thieân Chuùa, chuùng ta höùa seõ suy tö trong Muøa Chay naøy.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - -
[1] Göông Chuùa Gieâsu, IV, 11.
[2] Thö göûi giaùo ñoaøn Roâma, IV,1.
[3] Augustine, Sermo 229 (Denis 6 (PL 38, 1103)
[4] Joseph Fadelle, Le prix aø payer. Les Editions de l'Oeuvre, Paris 2010. Engl. trans. The Price to Pay, Ignatius Press, 2012.
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP
Doøng Ña Minh Thaùnh Taâm
Chuyeån ngöõ töø: cantalamessa.org (23. 02. 2024)
(Nguoàn: Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam)