Hai neát xaáu: Ghen tuoâng vaø haùo danh
Tieáp kieán chung cuûa Ñöùc Thaùnh cha: Hai neát xaáu: Ghen tuoâng vaø haùo danh.
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.
Vatican (RVA News 29-02-2024) - Saùng thöù Tö, ngaøy 28 thaùng Hai naêm 2024, khoaûng hôn 6,000 tín höõu haønh höông ñeán tham döï buoåi Tieáp kieán chung cuûa Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ, vaøo luùc 9 giôø saùng, taïi Ñaïi thính ñöôøng Phaoloâ VI ôû noäi thaønh Vatican.
Hieän dieän treân buïc cao beân tay traùi Ñöùc Thaùnh cha, coù haøng chuïc giaùm muïc thuoäc mieàn Emilia Romagna, baéc YÙ, nhaân dòp caùc vò veà Roma haønh höông vaø thaêm Toøa Thaùnh, theo quy ñònh cuûa giaùo luaät. Ngoaøi ra, cuõng coù moät nhoùm tín höõu haønh höông ngöôøi Vieät Nam töø Giaùo phaän Phan Thieát.
Nhö thöôøng leä, môû ñaàu buoåi tieáp kieán laø phaàn coâng boá Lôøi Chuùa, vôùi moät ñoaïn thö thaùnh Phaoloâ göûi tín höõu Galaùt (5,24-26):
"Anh em, nhöõng ngöôøi thuoäc veà Chuùa Gieâsu Kitoâ thì ñoùng ñinh xaùc thòt mình vôùi nhöõng tình duïc vaø ñam meâ cuûa noù. Vì theá, neáu chuùng ta soáng theo Thaùnh Thaàn, chuùng ta cuõng böôùc ñi theo Thaùnh Thaàn. Chuùng ta ñöøng tìm kieám hö danh, khieâu khích laãn nhau, ghen töông vôùi nhau!"
Baøi giaùo lyù
Trong baøi giaùo lyù tieáp ñoù, Ñöùc Thaùnh cha tieáp tuïc loaït baøi veà caùc neát xaáu vaø caùc nhaân ñöùc. Baøi thöù chín naøy coù töïa ñeà laø: "Taät ghen tò vaø haùo danh".
Vì gioïng noùi cuûa Ñöùc Thaùnh cha coøn meät sau khi bò caûm nheï, neân Ñöùc oâng Filippo Ciampanelli, thuoäc phuû Quoác vuï khanh, ñaõ ñoïc thay ngaøi baøi giaùo lyù vaø caû caùc lôøi chaøo thaêm sau ñoù, ñoàng thôøi caùc ñoäc vieân khaùc ñoïc caùc phaàn toùm taét baøi giaùo lyù baèng taùm ngoân ngöõ khaùc nhau.
Anh chò em thaân meán, chaøo anh chò em!
Hoâm nay, chuùng ta xeùt ñeán hai moái toäi ñaàu, hai taät xaáu chuùng ta thaáy trong danh saùch daøi maø truyeàn thoáng tu ñöùc keå laïi cho chuùng ta, ñoù laø taät ghen töông vaø haùo danh.
Ghen töông
Chuùng ta baét ñaàu töø taät ghen töông. Neáu ñoïc Kinh thaùnh (Xc St 4), taät xaáu naøy xuaát hieän tröôùc chuùng ta nhö moät trong nhöõng taät xaáu coå xöa nhaát: söï ghen gheùt cuûa Cain ñoái vôùi Abel xaûy ra khi Cain nhaän thaáy raèng caùc hy leã cuûa em mình laøm ñeïp loøng Chuùa. Cain laø con caû cuûa Adong vaø Evaø, vaø ñaõ chieám phaàn lôùn gia taøi cuûa cha; vaäy maø chæ caàn Abel, ngöôøi em, thaønh coâng trong moät ñieàu nhoû, khieán Cain töùc giaän. Khuoân maët ngöôøi ghen töông luoân buoàn thaûm: caùi nhìn gaèm xuoáng, coù veû nhö haén muoán soi moùi maët ñaát, nhöng thöïc ra haén khoâng thaáy gì, vì taâm trí ñang bò bao truøm vôùi nhöõng tö töôûng gian aùc. Ghen töông, neáu khoâng ñöôïc kieåm soaùt, thì ñöa tôùi oaùn gheùt ngöôøi khaùc. Abel seõ bò anh Cain gieát cheát, vaø haén khoâng chòu ñöïng noåi haïnh phuùc cuûa ñöùa em.
Ghen töông laø moät söï aùc bò ñieàu tra khoâng nhöõng trong laõnh vöïc Kitoâ: noù thu huùt söï chuù yù cuûa caùc trieát gia vaø hieàn giaû thuoäc moïi vaên hoùa. Nôi caên coäi cuûa noù coù moät töông quan giöõa oaùn gheùt vaø yeâu thöông: ngöôøi ta muoán ñieàu aùc cho ngöôøi khaùc, nhöng laïi aâm thaàm mong muoán ñöôïc nhö ngöôøi mình gheùt. Ngöôøi khaùc aáy laø hieån hieän cuûa ñieàu maø chuùng ta muoán trôû thaønh vaø trong thöïc teá chuùng ta khoâng ñöôïc nhö vaäy. May maén cuûa ngöôøi khaùc döôøng nhö laø moät baát coâng ñoái vôùi chuùng ta: chuùng ta nghó, chaéc chaén laø mình ñaùng ñöôïc nhöõng thaønh coâng cuûa ngöôøi aáy hôn nhieàu hoaëc may maén cuûa hoï!
Caên coäi taät xaáu
Ñöùc Thaùnh cha giaûi thích raèng: "Nôi caên coäi cuûa taät xaáu naøy coù moät yù töôûng sai laàm veà Thieân Chuùa: Ta khoâng chaáp nhaän Chuùa coù nhöõng tính toaùn khaùc vôùi chuùng ta. Ví duï, trong duï ngoân cuûa Chuùa Gieâsu veà nhöõng ngöôøi thôï ñöôïc chuû thu duïng laøm vieäc trong vöôøn nho cuûa oâng vaøo nhöõng giôø khaùc nhau trong ngaøy, nhöõng ngöôøi baét ñaàu laøm vieäc töø ñaàu ngaøy nghó raèng mình coù quyeàn ñöôïc ñoàng löông nhieàu hôn nhöõng ngöôøi ñeán sau cuøng; nhöng oâng chuû laïi traû cho taát caû moïi ngöôøi cuøng moät löông nhö nhau, vaø noùi: Toâi khoâng ñöôïc laøm nhöõng ñieàu cuûa toâi nhö yù toâi sao? Hoaëc anh ghen töông vì toâi nhaân laønh sao?" (Mt 20,15). Chuùng ta muoán aùp ñaët cho Chuùa lyù leõ ích kyû cuûa chuùng ta. Traùi laïi, tieâu chuaån cuûa Chuùa laø tình thöông. Nhöõng cuûa caûi Chuùa ban cho chuùng ta ñöôïc laøm ñeå chia seû. Vì theá, thaùnh Phaoloâ khuyeân caùc Kitoâ höõu; 'Anh em haõy yeâu thöông nhau vôùi tình huynh ñeä, thi ñua trong vieäc quyù chuoäng nhau" (Rm 12,10). Ñoù laø thuoác chöõa ghen töông!
Haùo danh
Vaø baây giôø chuùng ta cöùu xeùt taät xaáu thöù hai: haùo danh. Noù ñi song ñoái vôùi quyõ ghen töông. Hai taät xaáu naøy laø ñaëc tính cuûa nhöõng ngöôøi ham muoán trôû thaønh trung taâm cuûa theá giôùi, töï do boùc loät moïi söï vaø moïi ngöôøi, ñoái töôïng ñöôïc moïi ngöôøi khen ngôïi vaø yeâu meán. Haùo danh laø moät söï töï ñaùnh giaù cao baûn thaân moät caùch thaùi quaù vaø voâ caên cöù. Ngöôøi ham hoá danh voïng coù caùi toâi coàng keành; khoâng bieát caûm thöông vaø khoâng nhaän thaáy coù nhöõng ngöôøi khaùc ngoaøi mình ra. Caùc töông quan cuûa ngöôøi aáy luoân nhaém lôïi duïng, coù tính chaát ñeø beïp ngöôøi khaùc. Con ngöôøi, nhöõng hoaït ñoäng vaø thaønh coâng cuûa hoï phaûi ñöôïc toû cho moïi ngöôøi thaáy: ñoù laø ngöôøi lieân lyû aên xin söï chuù yù. Vaø neáu ñoâi laàn nhöõng ñöùc tính cuûa hoï khoâng ñöôïc nhìn nhaän, thì hoï raát töùc giaän. Nhöõng ngöôøi khaùc laø baát coâng, khoâng hieåu, khoâng cuøng trình ñoä. Trong caùc taùc phaåm cuûa Evagrio Pontico, coù moâ taû moät chuyeän cay ñaéng, ñoù laø moät vaøi ñan só bò taät haùo danh. Xaûy ra laø, sau nhöõng thaønh coâng ñaàu tieân trong ñôøi soáng thieâng lieâng, hoï caûm thaáy nhö ngöôøi ñaõ thaønh ñaït, ñaéc ñaïo roài, vaø khi aáy hoï nhaøo vaøo traàn theá ñeå nhaän ñöôïc nhöõng lôøi ca tuïng. Nhöng hoï khoâng hieåu mình chæ môùi ôû ñaàu con ñöôøng thieâng lieâng, vaø caùm doã ñang rình raäp ñeå hoï sôùm sa ngaõ.
Chöõa trò
Ñeå chöõa taät haùo danh, caùc toân sö linh ñaïo ñeà nghò nhieàu phöông döôïc. Vì xeùt cho cuøng, taät ham muoán hö danh coù thuoác chöõa trò nôi chính noù: nhöõng lôøi chuùc tuïng maø ngöôøi haùo danh hy voïng gaët haùi ñöôïc trong traàn theá quay ngöôïc laïi ñeå choáng hoï. Bao nhieâu ngöôøi, thaát voïng vì hình aûnh giaû veà mình, ñeå roài rôi vaøo nhöõng toäi maø chaúng bao laâu hoï xaáu hoå vì chuùng!
Huaán duï ñeïp nhaát ñeå chieán thaéng taät haùo danh chuùng ta coù theå tìm thaáy nôi chöùng töø cuûa thaùnh Phaoloâ. Thaùnh Toâng ñoà luoân phaûi ñoái maët vôùi moät khuyeát ñieåm maø ngaøi khoâng bao giôø khaéc phuïc ñöôïc. Ba laàn thaùnh nhaân xin Chuùa giaûi thoaùt mình khoûi cöïc hình ñoù, nhöng sau cuøng Chuùa ñaõ traû lôøi: "Ôn Cha ñuû cho con; thöïc vaäy söùc maïnh ñöôïc bieåu loä hoaøn toaøn trong söï yeáu ñuoái". Töø ngaøy aáy, Phaoloâ ñöôïc giaûi thoaùt. Vaø keát luaän cuûa ngaøi cuõng phaûi trôû thaønh cuûa chuùng ta: "Toâi seõ haõnh dieän trong nhöõng yeáu ñuoái cuûa toâi, vì söùc maïnh cuûa Chuùa Kitoâ ôû trong toâi" (2 Cr 12,9).
Chaøo thaêm vaø keâu goïi
Sau baøi giaùo lyù treân ñaây, laø phaàn toùm taét vaø chaøo thaêm baèng caùc thöù tieáng keøm theo nhöõng lôøi nhaén nhuû cuûa Ñöùc Thaùnh cha.
Khi chaøo caùc phaùi ñoaøn baèng tieáng Phaùp, Ñöùc Thaùnh cha nhaén nhuû raèng: "Trong Muøa chay, chuùng ta haõy coá gaéng ñöøng ñaët mình ôû trung taâm, nhöng haõy tìm caùch "ñöùng sang beân caïnh" vaø ngöôøi choã cho nhöõng ngöôøi khaùc, thaêng tieán hoï vaø vui möøng vì nhöõng ñöùc tính vaø thaønh coâng cuûa hoï.
Baèng tieáng Ba Lan, ngaøi nhaén nhuû caùc tín höõu tieáp tuïc kieân nhaãn chieán ñaáu thieâng lieâng choáng laïi taát caû nhöõng gì laøm cho chuùng ta xa Chuùa vaø tha nhaân, trong ñôøi soáng gia ñình, trong coäng ñoaøn vaø nôi laøm vieäc cuõng nhö gaëp gôõ. Toâi phoù thaùc anh chò em cho söï chuyeån caàu cuûa Ñöùc Trinh Nöõ Maria, nöõ tyø khieâm haï cuûa Chuùa, ñoái vôùi Meï, quy luaät chính yeáu laø yeâu meán Chuùa".
Ñöùc Thaùnh cha ñích thaân chaøo baèng tieáng YÙ. Ngaøi ñaëc bieät nhaéc ñeán caùc tín höõu thaùp tuøng caùc giaùm muïc baûn quyeàn ôû caùc giaùo phaän mieàn Emilia Romagna vaø San Marino-Montefeltro veà Roma vieáng moä hai thaùnh Toâng ñoà Pheâroâ vaø Phaoloâ.
Sau cuøng, Ñöùc Thaùnh cha nhaéc ñeán caùc beänh nhaân, caùc ñoâi taân hoân vaø caùc baïn treû, caùc hoïc sinh tröôøng Falcone vaø Borsellino ôû Roma. Hai tröôøng naøy mang teân hai phaùp quan cuûa YÙ bò Mafia saùt haïi.
Ñöùc Thaùnh cha noùi theâm raèng "öôùc gì haønh trình Muøa chay laø cô hoäi ñeå trôû veà vôùi loøng mình vaø canh taân trong tinh thaàn. Chuùng ta ñöøng queân caùc daân toäc ñang chòu ñau khoå vì chieán tranh, nhö: Ucraina, Palestine, Israel vaø bao nhieâu nöôùc khaùc. Chuùng ta haõy caàu nguyeän cho caùc naïn nhaân nhöõng vuï taán coâng nôi thôø phöôïng ôû Burkina Faso cuõng nhö cho nhaân daân Haiti nôi maø caùc toäi aùc vaø nhöõng vuï baét coùc do caùc baêng ñaûng voõ trang vaãn tieáp dieãn."
Buoåi Tieáp kieán chung keát thuùc vôùi kinh Laïy Cha vaø pheùp laønh cuûa Ñöùc Thaùnh cha.