Tónh taâm Muøa Chay 2024
cuøng Giaùo trieàu Roâma.
Baøi thöù Nhaát: Ta laø baùnh haèng soáng
Tónh taâm Muøa Chay 2024 cuøng Giaùo trieàu Roâma. Baøi thöù Nhaát: Ta laø baùnh haèng soáng.
Baûn dòch Vieät Ngöõ cuûa J.B. Ñaëng Minh An
Vatican (VietCatholic News 23-02-2024) - Haøng naêm, vaøo Muøa Voïng vaø Muøa Chay, Ñöùc Hoàng Y Raniero Cantalamessa, giaûng thuyeát vieân Phuû Giaùo Hoaøng coù baøi giaûng tónh taâm tröôùc Giaùo trieàu Roâma.
Luùc 9h saùng Thöù Saùu, 23 Thaùng Hai naêm 2024, ngaøi ñaõ coù baøi giaûng Muøa Chay ñaàu tieân cho Giaùo trieàu Roâma.
Döôùi ñaây laø baûn dòch toaøn vaên sang Vieät Ngöõ:
Môû ñaàu caùc baøi giaûng Muøa Chay naøy, chuùng ta laïi baét ñaàu vôùi cuoäc ñoái thoaïi noåi tieáng giöõa Chuùa Gieâsu vaø caùc toâng ñoà ôû Xeâdareâ Philíppheâ.
Khi Ñöùc Gieâsu ñeán vuøng keá caän thaønh Xeâdareâ Philíppheâ, Ngöôøi hoûi caùc moân ñeä raèng: "Ngöôøi ta noùi Con Ngöôøi laø ai?" Caùc oâng thöa: "Keû thì noùi laø oâng Gioan Taåy Giaû, keû thì baûo laø oâng EÂlia, coù ngöôøi laïi cho laø oâng Gieâreâmia hay moät trong caùc vò ngoân söù." Ñöùc Gieâsu laïi hoûi: "Coøn anh em, anh em baûo Thaày laø ai? "OÂng Simoân Pheâroâ thöa: "Thaày laø Ñaáng Kitoâ, Con Thieân Chuùa haèng soáng." (Mt 16:13-16).
Trong taát caû nhöõng lôøi ñoái thoaïi, vaøo luùc naøy, chuùng ta chæ quan taâm duy nhaát ñeán caâu hoûi thöù hai cuûa Chuùa Gieâsu: "Caùc con noùi Thaày laø ai?" Tuy nhieân, chuùng ta seõ khoâng hieåu caâu hoûi ñoù theo nghóa maø noù thöôøng ñöôïc hieåu; nghóa laø, nhö theå Chuùa Gieâsu quan taâm ñeán vieäc bieát Giaùo hoäi nghó gì veà Ngöôøi, hoaëc nhöõng nghieân cöùu thaàn hoïc cuûa chuùng ta ñaõ daïy chuùng ta ñieàu gì veà Ngöôøi. Khoâng! Chuùng ta coi caâu hoûi ñoù nhö moïi lôøi phaùt ra töø mieäng Chuùa Gieâsu, nghóa laø, nhö moät lôøi ñöôïc ngoû vôùi nhöõng ngöôøi nghe noù, vôùi tö caùch moät caù nhaân, caù vò.
Ñeå thöïc hieän baøi kieåm tra naøy, chuùng ta seõ nhôø Thaùnh Gioan Thaùnh Söû giuùp ñôõ. Trong Tin Möøng cuûa ngaøi, chuùng ta tìm thaáy moät loaït nhöõng lôøi tuyeân boá noåi tieáng cuûa Chuùa Gieâsu, "Ego eimi" hay "Ta laø", trong ñoù Chuùa Gieâsu maïc khaûi nhöõng gì Ngaøi nghó veà chính mình, Ngaøi noùi Ngaøi laø ai: "Ta laø baùnh cuûa söï soáng," "Ta laø aùnh saùng cuûa theá gian," v.v. Chuùng ta seõ xem xeùt naêm trong soá nhöõng söï boäc loä baûn thaân naøy vaø moãi laàn chuùng ta seõ töï hoûi lieäu Ngaøi coù thöïc söï daønh cho chuùng ta nhöõng gì Ngaøi noùi hay khoâng vaø laøm theá naøo ñeå khieán Ngaøi ngaøy caøng trôû neân nhö vaäy.
Ñoù laø khoaûnh khaéc ñöôïc soáng vôùi moät khuynh höôùng ñaëc bieät. Khoâng phaûi vôùi ñoâi maét höôùng ngoaïi veà nhöõng vaán ñeà cuûa theá giôùi vaø cuûa chính Giaùo hoäi, nhö ngöôøi ta buoäc phaûi laøm trong nhöõng boái caûnh khaùc, nhöng vôùi caùi nhìn noäi taâm. Moät khoaûnh khaéc thaân maät vaø taùch bieät, vaø do ñoù, phaûi chaêng moïi thöù ñeàu ñöôïc coi laø ích kyû? Khoâng, traùi laïi laø ñaøng khaùc! Ñoù laø rao giaûng Tin Möøng cho chính chuùng ta ñeå roài chuùng ta coù theå rao giaûng Tin Möøng, ñoå ñaày Chuùa Gieâsu trong chuùng ta ñeå roài chuùng ta coù theå noùi veà Tin Möøng "vì tình yeâu traøn ñaày", nhö Hieán phaùp nguyeân thuûy cuûa Doøng tu cuûa toâi ñaõ khuyeán caùo caùc nhaø giaûng thuyeát, vì moät xaùc tín saâu xa, chöù khoâng chæ laø côù ñeå ruùt lui khoûi moät söù vuï.
* * *
Chuùng ta haõy baét ñaàu vôùi caâu ñaàu tieân trong soá nhöõng caâu noùi "Ta Laø" cuûa Chuùa Gieâsu maø chuùng ta gaëp trong chöông saùu cuûa Phuùc AÂm thöù tö: "Ta laø baùnh haèng soáng". Tröôùc tieân chuùng ta haõy nghe phaàn baøi haùt maø chuùng ta quan taâm tröïc tieáp nhaát:
Hoï laïi hoûi: "Vaäy chính oâng, oâng laøm ñöôïc daáu laï naøo cho chuùng toâi thaáy ñeå tin oâng? OÂng seõ laøm gì ñaây? Toå tieân chuùng toâi ñaõ aên man-na trong sa maïc, nhö coù lôøi cheùp: Ngöôøi ñaõ cho hoï aên baùnh bôûi trôøi."
Ñöùc Gieâsu ñaùp: "Thaät, toâi baûo thaät caùc oâng, khoâng phaûi oâng Moâseâ ñaõ cho caùc oâng aên baùnh bôûi trôøi ñaâu, maø chính laø Cha toâi cho caùc oâng aên baùnh bôûi trôøi, baùnh ñích thöïc, vì baùnh Thieân Chuùa ban laø baùnh töø trôøi xuoáng, baùnh ñem laïi söï soáng cho theá gian." Hoï lieàn noùi: "Thöa Ngaøi, xin cho chuùng toâi ñöôïc aên maõi thöù baùnh aáy." Ñöùc Gieâsu baûo hoï: "Chính toâi laø baùnh tröôøng sinh. Ai ñeán vôùi toâi, khoâng heà phaûi ñoùi; ai tin vaøo toâi, chaúng khaùt bao giôø! (Ga 6:30-35).
Moät chuùt vaén taét veà ngöõ caûnh. Tröôùc ñaây Chuùa Gieâsu ñaõ laøm pheùp laï hoùa naêm chieác baùnh luùa maïch vaø hai con caù ñeå nuoâi naêm ngaøn ngöôøi. Sau ñoù, Ngaøi bieán maát ñeå thoaùt khoûi söï nhieät tình cuûa nhöõng ngöôøi muoán phong Ngaøi laøm vua. Ñaùm ñoâng tìm kieám vaø tìm thaáy Ngaøi ôû beân kia hoà.
Ñeán ñaây baét ñaàu baøi dieãn vaên daøi maø Chuùa Gieâsu coá gaéng giaûi thích "daáu chæ baùnh". Ngaøi muoán noùi roõ raèng coù moät loaïi baùnh khaùc caàn ñöôïc tìm kieám, maø nguyeân lieäu thöïc söï laø moät "daáu chæ". Ñoù laø thuû tuïc töông töï ñöôïc aùp duïng vôùi ngöôøi phuï nöõ Samaritanoâ trong Chöông IV Phuùc AÂm. ÔÛ ñoù, Chuùa Gieâsu muoán daãn ngöôøi phuï nöõ khaùm phaù ra moät loaïi nöôùc khaùc, ngoaøi thöù nöôùc theå lyù maø chæ laøm côn khaùt trong moät thôøi gian ngaén; ôû ñaây Ngaøi muoán daãn daét ñaùm ñoâng ñi tìm moät chieác baùnh khaùc, khaùc vôùi chieác baùnh vaät chaát chæ ñuû no trong moät ngaøy. Vôùi ngöôøi phuï nöõ Samari ñang xin thöù nöôùc huyeàn nhieäm ñoù vaø chôø ñôïi Ñaáng Messia ñeán ñeå laáy noù, Chuùa Gieâsu traû lôøi: "Chính Thaày ñang noùi vôùi chò ñaây" (Ga 4:26). Ñoái vôùi ñaùm ñoâng ñang ñaët caâu hoûi töông töï veà baùnh, Ngöôøi traû lôøi: "Ta laø baùnh söï soáng!"
Chuùng ta töï hoûi: chuùng ta aên baùnh söï soáng naøy nhö theá naøo vaø ôû ñaâu? Caâu traû lôøi cuûa caùc Giaùo phuï laø: ôû hai "nôi" hoaëc hai caùch: ñoù laø trong bí tích vaø trong Lôøi Chuùa, nghóa laø trong Bí tích Thaùnh Theå vaø Kinh thaùnh. Ñuùng laø coù nhöõng ñieåm nhaán khaùc nhau. Moät soá ngöôøi, nhö Origen vaø Ambrose ngöôøi Latinh, nhaán maïnh nhieàu hôn ñeán Lôøi Chuùa. Thaùnh Ambrose vieát: "Chieác baùnh maø Chuùa Gieâsu beû ra" khi bình luaän veà vieäc hoùa baùnh ra nhieàu, "coù yù nghóa huyeàn nhieäm laø lôøi Chuùa seõ gia taêng khi ñöôïc phaân phaùt. Ngaøi ñaõ ban cho chuùng ta lôøi Ngaøi nhö nhöõng oå baùnh nhaân leân trong mieäng khi chuùng ta neám thöû." Nhöõng ngöôøi khaùc, chaúng haïn nhö thaùnh Cyriloâ thaønh Alexandria, nhaán maïnh ñeán vieäc giaûi thích Thaùnh Theå. Tuy nhieân, khoâng ai trong soá hoï coù yù ñònh noùi veà moät caùch ñeå loaïi tröø caùch kia. Chuùng ta noùi veà Lôøi Chuùa vaø Bí tích Thaùnh Theå nhö "hai chieác baøn" ñöôïc Chuùa Kitoâ doïn ra. Trong cuoán Noi Göông Chuùa Kitoâ, chuùng ta ñoïc thaáy:
Toâi caûm thaáy trong cuoäc soáng naøy coù hai thöù ñaëc bieät caàn thieát cho toâi maø khoâng coù noù söï khoán khoå seõ khoâng theå chòu noåi. Bò giam caàm ôû ñaây trong nhaø tuø theå xaùc naøy, toâi thuù nhaän raèng toâi caàn hai thöù ñoù, thöùc aên vaø aùnh saùng. Vì theá, Chuùa ñaõ ban cho con trong söï yeáu ñuoái cuûa con Thaùnh Theå Chuùa ñeå boài döôõng taâm hoàn vaø theå xaùc con, vaø Chuùa ñaõ ñaët lôøi Chuùa laøm aùnh saùng daãn ñöôøng cho ñoâi chaân con. Khoâng coù hai ñieàu ñoù, con khoâng theå soáng oån thoûa, vì lôøi Chuùa laø aùnh saùng taâm hoàn con vaø Bí tích cuûa Chuùa laø Baùnh Söï Soáng. Ñaây cuõng coù theå ñöôïc goïi laø hai caùi baøn, moät caùi ôû ñaây, moät caùi ôû kia, trong kho baùu cuûa Giaùo hoäi thaùnh thieän.
Vieäc ñôn phöông khaúng ñònh moät trong hai caùch aên baùnh söï soáng naøy ñeå loaïi tröø caùch kia laø keát quaû cuûa söï chia reõ tai haïi xaûy ra trong Kitoâ giaùo phöông Taây. Veà phía Coâng Giaùo, vieäc giaûi thích Thaùnh Theå cuoái cuøng ñaõ trôû neân vöôït troäi ñeán möùc khieán chöông thöù saùu cuûa Thaùnh Gioan gaàn nhö töông ñöông vôùi caâu chuyeän veà vieäc thieát laäp Bí tích Thaùnh Theå. Phaûn öùng laïi, Luther ñaõ tuyeân boá ngöôïc laïi, cho raèng baùnh söï soáng laø lôøi Chuùa; noù ñöôïc phaân phaùt qua vieäc rao giaûng vaø ñöôïc aên nhôø ñöùc tin.
Baàu khí ñaïi keát ñaõ ñöôïc thieát laäp giöõa caùc tín höõu tin vaøo Chuùa Kitoâ cho pheùp chuùng ta saép xeáp laïi söï toång hôïp truyeàn thoáng hieän dieän nôi caùc Giaùo Phuï. Khoâng coøn nghi ngôø gì nöõa, baùnh söï soáng ñeán vôùi chuùng ta qua Lôøi Chuùa vaø ñaëc bieät laø lôøi Chuùa Gieâsu trong Tin Möøng. Caâu traû lôøi cuûa Ngöôøi ñoái vôùi ma quyû caùm doã cuõng nhaéc nhôû chuùng ta veà ñieàu naøy: "Ngöôøi ta soáng khoâng chæ nhôø côm baùnh, nhöng coøn nhôø moïi lôøi mieäng Thieân Chuùa phaùn ra" (Mt 4:4). Nhöng laøm sao chuùng ta laïi khoâng thaáy trong baøi dieãn vaên cuûa Chuùa Gieâsu taïi hoäi ñöôøng Capernaum cuõng aùm chæ ñeán Bí tích Thaùnh Theå? Toaøn boä boái caûnh gôïi leân moät böõa tieäc: chuùng ta noùi veà ñoà aên vaø ñoà uoáng, vieäc aên vaø uoáng, thaân xaùc vaø maùu Ngöôøi. Caâu noùi: "Ai khoâng aên thòt vaø uoáng maùu Ta..." gôïi nhôù quaù roõ nhöõng lôøi thieát laäp bí tích Thaùnh Theå ("Haõy caàm laáy maø aên, ñaây laø mình Ta" vaø "Haõy caàm laáy maø uoáng: ñaây laø maùu Ta") ñeán möùc khoâng coøn coù theå phuû nhaän moïi moái quan heä giöõa chuùng.
Neáu trong khoa chuù giaûi Kinh Thaùnh vaø thaàn hoïc, chuùng ta chöùng kieán moät söï phaân cöïc vaø ñoâi khi laø moät söï töông phaûn giöõa baùnh Lôøi Chuùa vaø baùnh Thaùnh Theå, thì trong phuïng vuï, söï toång hôïp cuûa chuùng luoân ñöôïc traûi nghieäm moät caùch hoøa bình. Keå töø thôøi xa xöa nhaát, chaúng haïn nhö Thaùnh Justinoâ Töû ñaïo, Thaùnh leã bao goàm hai thôøi ñieåm: phuïng vuï Lôøi Chuùa, vôùi caùc baøi ñoïc laáy töø Cöïu Öôùc vaø "hoài kyù cuûa caùc toâng ñoà", vaø phuïng vuï Thaùnh Theå vôùi thaùnh hieán vaø röôùc leã.
Hoâm nay, nhö toâi ñaõ noùi, chuùng ta coù theå quay trôû laïi vôùi söï toång hôïp nguyeân thuûy giöõa Lôøi Chuùa vaø Bí tích. Quaû thöïc, chuùng ta phaûi tieán moät böôùc theo höôùng naøy. Noù khoâng chæ bao goàm vieäc aên thòt vaø uoáng maùu Chuùa Kitoâ trong Lôøi Chuùa vaø bí tích Thaùnh Theå, maø coøn ôû vieäc thaáy noù ñöôïc thöïc hieän trong moïi khoaûnh khaéc vaø moïi khía caïnh cuûa ñôøi soáng aân suûng cuûa chuùng ta. Khi Thaùnh Phaoloâ vieát: "Ñoái vôùi toâi, soáng laø Chuùa Kitoâ" (Pl 1:21), ngaøi khoâng nghó ñeán moät thôøi ñieåm nhaát ñònh naøo caû. Ñoái vôùi ngaøi, Chuùa Kitoâ thöïc söï, trong moïi caùch hieän dieän cuûa Ngöôøi, laø baùnh söï soáng; chuùng ta "aên" Ngöôøi baèng ñöùc tin, ñöùc caäy vaø ñöùc aùi, trong lôøi caàu nguyeän vaø trong moïi söï. Con ngöôøi ñöôïc taïo döïng ñeå coù ñöôïc nieàm vui vaø khoâng theå soáng maø khoâng coù nieàm vui hoaëc khoâng coù nieàm hy voïng veà noù. Nieàm vui laø baùnh cuûa traùi tim. Vaø Thaùnh Toâng Ñoà tìm kieám nieàm vui ñích thöïc - vaø khuyeán khích nhöõng ngöôøi theo ngaøi tìm kieám noù - trong Chuùa Kitoâ: "Gaudete in Domino semper, iterum dico, gaudete": "Haõy vui möøng luoân trong Chuùa. Toâi noùi laïi laàn nöõa: haõy vui möøng!" (Philíp 4:4).
Chuùa Gieâsu laø baùnh söï soáng ñôøi ñôøi khoâng chæ vì nhöõng gì Ngaøi ban maø coøn - vaø tröôùc heát - vì con ngöôøi cuûa Ngaøi. Lôøi Chuùa vaø Bí tích laø phöông tieän; soáng nôi Ngöôøi vaø trong Ngöôøi laø muïc ñích: "Nhö Chuùa Cha laø Ñaáng coù söï soáng ñaõ sai Thaày vaø Thaày soáng nhôø Chuùa Cha theá naøo, thì ai aên Thaày cuõng seõ soáng nhôø Thaày nhö vaäy" (Ga 6:57). Trong baøi thaùnh ca Adoro te devote ñaõ khôi daäy loøng ñaïo ñöùc vaø toân thôø Thaùnh Theå cuûa ngöôøi Coâng Giaùo trong nhieàu theá kyû, coù moät caâu dieãn giaûi nhöõng lôøi naøy cuûa Chuùa Gieâsu. Trong baûn goác maø nhieàu ngöôøi trong chuùng ta chaéc chaén coøn nhôù, noù nghe nhö theá naøy:
O memoriaùle mortis Doùmini,
Panis vivus vitam praestans hoùmini,
praesta meae menti de te vívere,
et te illi semper dulce saùpere.
Nghóa laø,
OÂi hoài öùc Ñaáng Cöùu Theá cuûa toâi haáp hoái,
Baùnh Haèng Soáng, ban söï soáng cho con ngöôøi;
taïo neân linh hoàn toâi, söï soáng nhôø Ngaøi cung caáp,
neám vò ngoït ngaøo cuûa Ngaøi, treân traùi ñaát nhö coù theå.
* * *
Do ñoù, toaøn boä lôøi noùi cuûa Chuùa Gieâsu coù xu höôùng laøm saùng toû söï soáng maø Ngaøi ban: khoâng phaûi söï soáng xaùc thòt, maø laø söï soáng trong Thaùnh Thaàn, söï soáng vónh cöûu. Tuy nhieân, khoâng phaûi theo höôùng naøy maø toâi muoán tieáp tuïc suy tö trong vaøi phuùt coøn laïi. Ñoái vôùi Tin Möøng, luoân coù hai hoaït ñoäng phaûi ñöôïc thöïc hieän, toân troïng nghieâm ngaët thöù töï cuûa chuùng: tröôùc tieân laø chieám höõu, sau ñoù laø baét chöôùc. Cho ñeán nay, chuùng ta ñaõ chieám höõu ñöôïc baùnh söï soáng nhôø ñöùc tin vaø chuùng ta laøm nhö vaäy moãi khi röôùc leã. Baây giôø vaán ñeà laø xem laøm theá naøo ñeå aùp duïng chuùng vaøo thöïc tieãn trong cuoäc soáng cuûa chuùng ta.
Ñeå laøm ñieàu naøy, chuùng ta töï hoûi mình moät caâu hoûi ñôn giaûn: Chuùa Gieâsu ñaõ trôû thaønh baùnh söï soáng cho chuùng ta nhö theá naøo? Chính Ngöôøi ñaõ cho chuùng ta caâu traû lôøi chính xaùc trong Tin Möøng Thaùnh Gioan: "Thaät, Thaày baûo thaät anh em, neáu haït luùa gieo vaøo loøng ñaát maø khoâng cheát ñi, thì noù vaãn trô troïi moät mình; coøn neáu cheát ñi, noù môùi sinh ñöôïc nhieàu haït khaùc." (Ga 12:24). Chuùng ta bieát roõ hình aûnh rôi xuoáng ñaát vaø muïc naùt aùm chæ ñieàu gì. Toaøn boä lòch söû cuûa Cuoäc Khoå Naïn ñöôïc chöùa ñöïng trong ñoù. Chuùng ta phaûi coá gaéng xem nhöõng hình aûnh ñoù coù yù nghóa gì vôùi chuùng ta. Thaät vaäy, vôùi hình aûnh treân haït luùa mì, Chuùa Gieâsu khoâng chæ noùi leân soá phaän caù nhaân cuûa Ngöôøi maø coøn laø soá phaän cuûa moãi ngöôøi moân ñeä ñích thöïc cuûa Ngöôøi.
Ngöôøi ta khoâng theå nghe nhöõng lôøi cuûa Ñöùc Giaùm Muïc Ignaxioâ thaønh Antioâkia ngoû vôùi Giaùo hoäi Roâma maø khoâng xuùc ñoäng vaø khoâng ngaïc nhieân khi thaáy nhöõng gì aân suûng cuûa Chuùa Kitoâ coù theå laøm ñöôïc cho loaøi ngöôøi:
Toâi ñang lieân laïc vôùi taát caû caùc nhaø thôø vaø yeâu caàu hoï nhaän ra raèng toâi ñang töï nguyeän cheát vì Chuùa - neáu ñuùng nhö vaäy, anh chò em ñöøng can thieäp. Toâi caàu xin anh chò em, ñöøng laøm cho toâi moät loøng toát traùi muøa. Haõy ñeå toâi laøm thöùc aên cho daõ thuù - ñoù laø caùch toâi coù theå ñeán ñöôïc vôùi Chuùa. Toâi laø luùa mì cuûa Thieân Chuùa vaø toâi ñang bò thuù röøng nghieàn naùt ñeå laøm baùnh tinh khieát cho Chuùa Kitoâ.
Tröôùc raêng cuûa thuù döõ, Ñöùc Giaùm Muïc Ignaxioâ ñaõ traûi nghieäm nhöõng chieác raêng khaùc khieán ngaøi phaûi chòu ñöïng, khoâng phaûi raêng cuûa thuù röøng maø laø cuûa con ngöôøi: "Töø Syria ñeán Roâma," ngaøi vieát, "Toâi chieán ñaáu vôùi thuù döõ, treân ñaát lieàn vaø treân bieån, ngaøy ñeâm bò troùi vaøo möôøi con baùo, soá ít binh lính ñöôïc lôïi töø toâi trôû neân toài teä hôn." Ñieàu naøy cuõng coù ñieàu muoán noùi vôùi chuùng ta. Moãi ngöôøi chuùng ta, trong moâi tröôøng cuûa mình, ñeàu coù nhöõng chieác raêng cuûa thuù döõ ñang nghieàn naùt chuùng ta. Thaùnh Augustinoâ noùi raèng con ngöôøi chuùng ta laø "nhöõng chieác bình baèng ñaát laøm toån thöông nhau": lutea vasa quae faciunt invicem angustias. Chuùng ta phaûi hoïc caùch bieán tình huoáng naøy thaønh moät phöông tieän thaùnh hoùa chöù khoâng phaûi laøm loøng chai daï ñaù vôùi nhöõng haän thuø vaø phaøn naøn!
Moät caâu chaâm ngoân thöôøng ñöôïc laëp ñi laëp laïi trong caùc coäng ñoàng toân giaùo cuûa chuùng ta laø vita communis mortificatio maxima: "Soáng trong coäng ñoaøn laø hình thöùc khoå cheá lôùn nhaát". Khoâng nhöõng vó ñaïi nhaát maø coøn höõu ích nhaát, coù coâng hôn nhieàu vieäc haønh xaùc töï choïn khaùc. Caâu chaâm ngoân naøy khoâng chæ aùp duïng cho nhöõng ngöôøi soáng trong caùc coäng ñoàng toân giaùo maø coøn cho moïi cuoäc soáng chung cuûa con ngöôøi. Theo toâi, nôi maø noù ñaït ñöôïc moät caùch ñoøi hoûi khaét khe nhaát laø hoân nhaân, vaø chuùng ta phaûi traøn ñaày ngöôõng moä khi ñoái maët vôùi moät cuoäc hoân nhaân ñöôïc trung thaønh tieán haønh cho ñeán cheát. Daønh caû cuoäc ñôøi, ngaøy ñeâm ñeå ñoái phoù vôùi yù chí, phong caùch, söï nhaïy caûm vaø tính caùch cuûa ngöôøi khaùc, ñaëc bieät laø trong moät xaõ hoäi nhö chuùng ta, laø moät ñieàu gì ñoù tuyeät vôøi vaø neáu ñöôïc thöïc hieän vôùi tinh thaàn ñöùc tin thì noù ñaõ ñöôïc coi laø "Ñöùc anh huøng".
Tuy nhieân, chuùng ta thaáy mình ôû ñaây trong boái caûnh Giaùo trieàu khoâng phaûi laø moät coäng ñoàng toân giaùo hay hoân nhaân, maø laø moät coäng ñoàng phuïc vuï vaø laøm vieäc trong Giaùo hoäi. Coù raát nhieàu cô hoäi khoâng theå laõng phí neáu chuùng ta cuõng muoán ñöôïc nghieàn naùt ñeå trôû thaønh boät cuûa Chuùa, vaø moïi ngöôøi phaûi nhaän ra vaø thaùnh hoùa nhöõng gì ñöôïc daâng cho mình taïi nôi phuïc vuï mình. Toâi seõ chæ keå teân moät hoaëc hai ñieàu maø toâi nghó laø coù giaù trò ñoái vôùi taát caû moïi ngöôøi.
Moät cô hoäi laø chaáp nhaän bò maâu thuaãn, töø boû vieäc bieän minh cho baûn thaân vaø luoân muoán mình ñuùng khi ñieàu naøy khoâng ñöôïc taàm quan troïng cuûa vaán ñeà yeâu caàu. Ñoù laø moät caùch khaùc ñeå chòu ñöïng moät ngöôøi coù phong caùch, caùch thöùc noùi naêng hoaëc haønh ñoäng khieán chuùng ta lo laéng vaø laøm nhö vaäy maø baûn thaân khoâng trôû neân caùu kænh trong noäi taâm, ñuùng hôn laø nghó raèng coù leõ chuùng ta cuõng laø moät ngöôøi nhö vaäy ñoái vôùi ai ñoù. Thaùnh Toâng Ñoà ñaõ khuyeân nhuû caùc tín höõu ôû Coâloâseâ baèng nhöõng lôøi naøy:
Anh em laø nhöõng ngöôøi ñöôïc Thieân Chuùa tuyeån löïa, hieán thaùnh vaø yeâu thöông. Vì theá, anh em haõy coù loøng thöông caûm, nhaân haäu, khieâm nhu, hieàn hoaø vaø nhaãn naïi. Haõy chòu ñöïng vaø tha thöù cho nhau, neáu trong anh em ngöôøi naøy coù ñieàu gì phaûi traùch moùc ngöôøi kia. Chuùa ñaõ tha thöù cho anh em, thì anh em cuõng vaäy, anh em phaûi tha thöù cho nhau. (Cl 3:12-13).
Ñieàu khoù "xeù naùt" nhaát trong chuùng ta khoâng phaûi laø xaùc thòt maø laø tinh thaàn, töùc laø loøng töï aùi vaø loøng kieâu haõnh, vaø nhöõng baøi taäp nhoû naøy phuïc vuï muïc ñích ñoù moät caùch tuyeät vôøi.
Thaät khoâng may, ngaøy nay trong xaõ hoäi toàn taïi nhöõng chieác raêng nghieán chaët khoâng thöông tieác, coøn taøn nhaãn hôn caû raêng cuûa con baùo maø Thaùnh Ignaxioâ töû ñaïo ñaõ noùi ñeán. Chuùng laø raêng cuûa caùc phöông tieän truyeàn thoâng vaø caùi goïi laø maïng xaõ hoäi. Khoâng phaûi khi hoï chæ ra nhöõng bieán daïng cuûa xaõ hoäi hay cuûa Giaùo hoäi (veà ñieàu naøy hoï xöùng ñaùng nhaän ñöôïc taát caû söï toân troïng vaø quyù troïng!), maø laø khi hoï taán coâng ai ñoù vì thaønh kieán, ñôn giaûn vì ngöôøi ñoù khoâng thuoäc veà phía hoï. Vôùi aùc yù vaø vôùi muïc ñích phaù hoaïi, thay vì mang tính xaây döïng. Thaät ñaùng tieác cho ai hoâm nay laïi phaûi vaøo caùi maùy xay thòt naøy, duø laø giaùo daân hay giaùo só!
Trong tröôøng hôïp naøy, vieäc khaúng ñònh lyù do cuûa mình treân caùc dieãn ñaøn thích hôïp laø hôïp phaùp vaø caàn thieát, vaø neáu ñieàu naøy khoâng theå thöïc hieän ñöôïc hoaëc thaáy raèng noù voâ ích, thì taát caû nhöõng gì coøn laïi ñoái vôùi moät tín höõu laø tham gia cuøng Chuùa Kitoâ bò ñaùnh ñoøn, ñoäi maõo trieàu thieân gai, vaø bò khaïc nhoå. Trong Thö göûi tín höõu Do Thaùi, chuùng ta ñoïc lôøi khuyeân naøy göûi ñeán caùc Kitoâ höõu tieân khôûi, lôøi khuyeân naøy coù theå giuùp ích trong nhöõng tröôøng hôïp töông töï: "Anh em haõy töôûng nhôù Ñaáng ñaõ cam chòu ñeå cho nhöõng ngöôøi toäi loãi choáng ñoái mình nhö theá, ñeå anh em khoûi sôøn loøng naûn chí." (Dt 12:3).
Ít nhaát thì ñoù laø moät ñieàu khoù khaên vaø ñau ñôùn, ñaëc bieät neáu coù lieân quan ñeán gia ñình ruoät thòt hoaëc toân giaùo cuûa moät ngöôøi, nhöng aân suûng cuûa Thieân Chuùa coù theå bieán - vaø thöôøng ñaõ bieán - taát caû nhöõng ñieàu naøy thaønh cô hoäi ñeå thanh taåy vaø thaùnh hoùa. Ñoù laø vieäc coù nieàm tin raèng, cuoái cuøng, nhö ñaõ xaûy ra vôùi Chuùa Gieâsu, söï thaät seõ chieán thaéng söï doái traù. Vaø chieán thaéng coù leõ seõ ñöôïc thöïc hieän toát hôn baèng söï im laëng hôn laø baèng caùch töï veä hung haõn nhaát.
* * *
Tuy nhieân, muïc ñích cuoái cuøng cuûa vieäc cho pheùp baûn thaân trôû neân bình tónh khoâng phaûi laø muïc ñích khoå haïnh maø laø muïc ñích thaàn bí; noù khoâng phuïc vuï nhieàu cho vieäc haønh xaùc baûn thaân cho baèng nhaèm taïo ra söï hieäp thoâng. Ñaây laø moät chaân lyù ñaõ ñoàng haønh vôùi vieäc daïy giaùo lyù Thaùnh Theå ngay töø nhöõng ngaøy ñaàu cuûa Giaùo Hoäi. Noù ñaõ coù maët trong Didache (IX,4), moät vaên baûn coù töø thôøi caùc toâng ñoà. Thaùnh Augustinoâ khai trieån chuû ñeà naøy moät caùch tuyeät vôøi trong moät baøi giaûng cuûa ngaøi cho daân chuùng. Ngaøi so saùnh tieán trình daãn ñeán vieäc hình thaønh baùnh laø Mình Thaùnh Chuùa Kitoâ, vaø tieán trình daãn ñeán vieäc hình thaønh thaân theå maàu nhieäm cuûa Ngöôøi laø Giaùo hoäi. Ngaøi noùi:
Haõy nhôù laïi moät chuùt luùa mì ngaøy xöa laø gì, khi noù coøn ôû ngoaøi ñoàng: ñaát laøm cho noù naûy maàm, möa nuoâi döôõng noù; sau ñoù laø coâng vieäc cuûa con ngöôøi mang noù ñeán saân ñaäp luùa, ñaäp noù, saøng loïc noù vaø ñaët noù vaøo kho thoùc; töø ñaây ngöôøi aáy ñem noù ñi xay vaø naáu vaø cuoái cuøng noù trôû thaønh baùnh mì.
Baây giôø haõy nghó veà chính mình: anh em ñaõ khoâng hieän höõu vaø ñaõ ñöôïc taïo döïng, anh em ñaõ ñöôïc ñöa ñeán saân ñaäp luùa cuûa Chuùa, anh em ñaõ bò ñaùnh ñaäp# Khi anh em chòu pheùp röûa, anh em baét ñaàu bò nghieàn naùt bôûi vieäc aên chay vaø tröø quyû; roài cuoái cuøng anh em ñeán vôùi nöôùc, anh em ñöôïc nhaøo naën vaø trôû thaønh moät; khi ngoïn löûa cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn ñeán, anh em ñaõ ñöôïc naáu chín vaø trôû thaønh baùnh cuûa Chuùa. Ñaây laø nhöõng gì anh em nhaän ñöôïc. Vì vaäy, nhö anh em thaáy baùnh ñöôïc chuaån bò laø moät, thì nguyeän cho anh em cuõng neân moät, yeâu thöông nhau, cuøng moät ñöùc tin, cuøng moät nieàm hy voïng, vaø moät loøng baùc aùi troïn veïn."
* * *
Toâi keát thuùc baèng moät tình tieát ñaõ thöïc söï xaûy ra, ñöôïc thuaät laïi trong moät cuoán saùch vaãn coøn treân thò tröôøng coù töïa ñeà "Caùi giaù phaûi traû" vaø toâi tin raèng taùc giaû cuûa noù vaãn coøn soáng. Noù giuùp ích, toát hôn nhöõng baøi dieãn vaên daøi doøng, ñeå nhaän ra söùc maïnh chöùa ñöïng trong caâu "Ta Laø" trang troïng cuûa Chuùa Gieâsu trong Tin Möøng vaø ñaëc bieät laø nhöõng gì toâi ñaõ bình luaän trong baøi suy nieäm ñaàu tieân naøy.
Caùch ñaây vaøi thaäp kyû, taïi moät quoác gia Trung Ñoâng, coù hai ngöôøi lính - moät ngöôøi theo Kitoâ giaùo vaø ngöôøi kia khoâng theo ñaïo - cuøng nhau laøm nhieäm vuï canh gaùc taïi moät kho vuõ khí. Ngöôøi Kitoâ Höõu thöôøng laáy ra, thaäm chí vaøo ban ñeâm, moät cuoán saùch nhoû vaø ñoïc, thu huùt söï toø moø vaø mæa mai cuûa ngöôøi baïn ñoàng haønh cuûa mình. Moät ñeâm noï, ngöôøi sau coù moät giaác mô. Anh ta thaáy mình ñang ñöùng tröôùc moät con suoái maø anh ta khoâng theå vöôït qua. Anh nhìn thaáy moät nhaân vaät ñöôïc bao boïc trong aùnh saùng vaø noùi vôùi anh: "Ñeå vöôït qua noù, baïn caàn coù baùnh söï soáng". Coù aán töôïng maïnh vôùi giaác mô, vaøo buoåi saùng, khoâng hieåu taïi sao, anh laïi yeâu caàu, hay noùi ñuùng hôn laø eùp ngöôøi baïn ñoàng haønh ñöa cho mình cuoán saùch bí aån. (Taát nhieân ñoù laø saùch Phuùc AÂm). Anh ta môû noù ra vaø rôi vaøo Phuùc AÂm cuûa Thaùnh Gioan. Ngöôøi baïn theo Kitoâ giaùo cuûa anh khuyeân anh neân baét ñaàu vôùi Phuùc AÂm cuûa Thaùnh Mattheâu ñeå deã hieåu hôn. Nhöng anh ta, khoâng bieát taïi sao, vaãn khaêng khaêng. Anh ta ñoïc moïi thöù moät maïch cho ñeán khi ñoïc ñeán chöông saùu. Nhöng taïi thôøi ñieåm naøy, seõ raát toát neáu nghe tröïc tieáp caâu chuyeän cuûa anh ta:
Ñoïc tôùi chöông thöù saùu, toâi döøng laïi, coù aán töôïng bôûi söùc maïnh cuûa moät caâu noùi. Trong moät khoaûnh khaéc, toâi nghó mình laø naïn nhaân cuûa moät aûo giaùc, vaø toâi laïi nhìn vaøo cuoán saùch, ñeán luùc toâi döøng laïi... Toâi vöøa ñoïc ñöôïc nhöõng doøng naøy: "#baùnh söï soáng." Nhöõng lôøi töông töï toâi ñaõ nghe caùch ñaây vaøi giôø trong giaác mô. Toâi chaäm raõi ñoïc laïi ñoaïn Chuùa Gieâsu noùi vôùi caùc moân ñeä: "Ta laø baùnh haèng soáng, ai ñeán vôùi Ta seõ khoâng bao giôø ñoùi nöõa". Ngay luùc ñoù, moät ñieàu gì ñoù phi thöôøng ñöôïc giaûi phoùng trong toâi, gioáng nhö moät söï buøng noå cuûa hôi aám vaø haïnh phuùc... Toâi coù caûm giaùc nhö bò cuoán theo, ñöôïc naâng leân bôûi söùc maïnh cuûa moät caûm giaùc maø toâi chöa töøng traûi qua, moät nieàm ñam meâ maõnh lieät, moät tình yeâu. khoâng theå ño löôøng ñöôïc ñoái vôùi ngöôøi ñaøn oâng ñöôïc goïi laø Gieâsu naøy".
Nhöõng gì ngöôøi naøy sau naøy phaûi chòu ñöïng vì ñöùc tin cuûa mình ñaõ xaùc nhaän tính xaùc thöïc cuûa traûi nghieäm cuûa anh ta. Lôøi Chuùa khoâng phaûi luùc naøo cuõng haønh ñoäng moät caùch buøng noå nhö vaäy, nhöng toâi xin nhaéc laïi, ví duï naøy cho chuùng ta thaáy söùc maïnh thaàn linh aån chöùa trong caâu "Ta laø" trang troïng cuûa Chuùa Kitoâ maø vôùi aân suûng cuûa Thieân Chuùa, chuùng ta höùa seõ bình luaän trong Muøa Chay naøy.
- - - - - - - - - - -
1. Noi Göông Chuùa Kitoâ, IV, 11.
2. Thö göûi giaùo ñoaøn Roâma, IV,1.
3.Augustinoâ, Sermo 229 (Denis 6 (PL 38, 1103)
4. Joseph Fadelle, Le prix aø payer. Les Editions de l'Oeuvre, Paris 2010. Tieáng Vieät. Caùi giaù phaûi traû, Ignaxioâ Press, 2012.
(Source: CantalamessaIo Sono Il Pane Della Vita - Prima Predica Quaresima 2024)