Baûn Chuù giaûi Gestis Verbisque
cuûa Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin
veà Tính Thaønh söï cuûa caùc Bí tích
Baûn Chuù giaûi Gestis Verbisque cuûa Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin veà Tính Thaønh söï cuûa caùc Bí tích.
Vuõ Vaên An
Vatican (VietCatholic News 07-02-2024) - Baûn Chuù giaûi Gestis Verbisque cuûa Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin veà Tính Thaønh söï cuûa caùc Bí tích:
Trình Baøy
Nhaân dòp Ñaïi hoäi toaøn theå cuûa Boä vaøo thaùng 1 naêm 2022, caùc Hoàng Y vaø Giaùm muïc Thaønh vieân ñaõ baøy toû moái quan ngaïi cuûa hoï veà vieäc ngaøy caøng coù nhieàu tình huoáng maø hoï buoäc phaûi xaùc ñònh tính voâ hieäu cuûa caùc Bí tích ñöôïc cöû haønh. Nhöõng thay ñoåi nghieâm troïng veà noäi dung hoaëc hình thöùc cuûa caùc Bí tích, khieán cho vieäc cöû haønh caùc Bí tích trôû neân voâ hieäu, sau ñoù ñaõ daãn ñeán nhu caàu truy tìm nhöõng ngöôøi coù lieân quan ñeå laëp laïi nghi thöùc Röûa toäi hoaëc Theâm söùc vaø moät soá löôïng ñaùng keå caùc tín höõu ñaõ baøy toû moät caùch ñuùng ñaén caùc baän taâm cuûa hoï. Chaúng haïn, thay vì söû duïng coâng thöùc ñöôïc thieát laäp cho Bí tích Röûa toäi, caùc coâng thöùc nhö sau ñaõ ñöôïc söû duïng: "Toâi röûa toäi cho baïn nhaân danh Ñaáng Taïo Hoùa..." vaø "Nhaân danh cha meï baïn... chuùng toâi röûa toäi cho baïn" ". Caùc linh muïc cuõng rôi vaøo hoaøn caûnh nghieâm troïng nhö vaäy. Caùc vò naøy, sau khi ñöôïc röûa toäi baèng nhöõng coâng thöùc thuoäc loaïi naøy, ñaõ ñau ñôùn khaùm phaù ra söï voâ hieäu cuûa vieäc truyeàn chöùc cho hoï vaø caùc bí tích ñöôïc cöû haønh cho ñeán thôøi ñieåm ñoù.
Trong khi trong caùc lónh vöïc khaùc cuûa hoaït ñoäng muïc vuï cuûa Giaùo hoäi coù nhieàu choã cho oùc saùng taïo, thì söï saùng taïo nhö vaäy trong boái caûnh cöû haønh caùc Bí tích khaù bieán thaønh moät "yù chí thao tuùng" vaø do ñoù khoâng theå ñöôïc vieän daãn.[1] Do ñoù, vieäc thay ñoåi hình thöùc cuûa Bí tích hoaëc noäi dung cuûa Bí tích luoân laø moät haønh vi baát hôïp phaùp nghieâm troïng vaø ñaùng phaûi chòu moät hình phaït maãu möïc, chính vì nhöõng cöû chæ voõ ñoaùn töông töï coù khaû naêng gaây ra thieät haïi nghieâm troïng cho daân Chuùa tín trung.
Trong baøi phaùt bieåu tröôùc Boä cuûa chuùng toâi, nhaân dòp Ñaïi hoäi toaøn theå gaàn ñaây, vaøo ngaøy 26 thaùng 1 naêm 2024, Ñöùc Thaùnh Cha nhaéc laïi raèng "qua caùc Bí tích, caùc tín höõu trôû neân coù khaû naêng noùi tieân tri vaø laøm chöùng. Vaø thôøi ñaïi chuùng ta ñaëc bieät caàn ñeán nhöõng vò tieân tri cuûa söï soáng môùi vaø nhöõng chöùng nhaân cuûa ñöùc aùi: do ñoù chuùng ta haõy yeâu meán vaø traân troïng veû ñeïp cuõng nhö quyeàn naêng cöùu ñoä cuûa caùc Bí tích!". Trong boái caûnh naøy, ngaøi cuõng chæ ra raèng "caùc thöøa taùc vieân caàn coù söï quan taâm ñaëc bieät trong vieäc ban phaùt chuùng vaø môû cho caùc tín höõu nhöõng kho taøng aân suûng maø chuùng truyeàn ñaït".[2]
Ñaây laø caùch, moät maët, Ñöùc Thaùnh Cha môøi goïi chuùng ta haønh ñoäng sao cho caùc tín höõu coù theå tieáp caän caùc Bí tích moät caùch hieäu quaû, maët khaùc, ngaøi nhaán maïnh lôøi keâu goïi "chaêm soùc ñaëc bieät" trong vieäc ban phaùt chuùng.
Do ñoù, caùc thöøa taùc vieân chuùng ta phaûi coù söùc maïnh ñeå vöôït qua caùm doã muoán caûm thaáy mình laø chuû nhaân cuûa Giaùo hoäi. Ngöôïc laïi, chuùng ta phaûi trôû neân saün saøng tieáp nhaän hoàng phuùc coù tröôùc chuùng ta: khoâng nhöõng hoàng phuùc söï soáng hay aân suûng, maø coøn caû kho taøng caùc Bí tích ñaõ ñöôïc Meï Giaùo hoäi giao phoù cho chuùng ta. Chuùng khoâng phaûi laø cuûa chuùng ta! Vaø, ngöôïc laïi, caùc tín höõu coù quyeàn laõnh nhaän chuùng theo söï saép xeáp cuûa Giaùo hoäi: baèng caùch naøy vieäc cöû haønh chuùng môùi phuø hôïp vôùi yù ñònh cuûa Chuùa Gieâsu vaø laøm cho bieán coá Phuïc Sinh trôû neân hieän haønh vaø höõu hieäu.
Vôùi söï toân troïng toân giaùo cuûa chuùng ta nhö caùc thöøa taùc vieân ñoái vôùi nhöõng gì Giaùo hoäi ñaõ thieát laäp lieân quan ñeán chaát theå vaø moâ thöùc cuûa moãi Bí tích, chuùng ta baøy toû tröôùc coäng ñoàng söï thaät naøy "Chæ moät mình Chuùa Kitoâ laø Ñaàu cuûa Giaùo hoäi, vaø do ñoù, laø vò chuû trì ñích thöïc cuûa vieäc cöû haønh".[ 3]
Do ñoù, Baûn Chuù giaûi maø chuùng toâi trình baøy ôû ñaây khoâng ñeà caäp ñeán moät vaán ñeà thuaàn tuùy mang tính kyõ thuaät hay thaäm chí laø "duy nghieâm ngaët". Baèng caùch coâng boá noù, Boä chuû yeáu coù yù ñònh phaùt bieåu moät caùch roõ raøng öu tieân haønh ñoäng cuûa Thieân Chuùa vaø baûo veä moät caùch khieâm nhöôøng söï hieäp nhaát cuûa Thaân Theå Chuùa Kitoâ voán laø Giaùo Hoäi trong nhöõng cöû chæ thaùnh thieâng nhaát cuûa noù.
Mong raèng Vaên kieän naøy, ñöôïc nhaát trí thoâng qua vaøo ngaøy 25 thaùng 1 naêm 2024 bôûi caùc Thaønh vieân cuûa Thaùnh Boä taäp hôïp trong Phieân hoïp Toaøn theå vaø sau ñoù bôûi chính Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, ñoåi môùi nôi taát caû caùc thöøa taùc vieân cuûa Giaùo hoäi nhaän thöùc ñaày ñuû veà nhöõng gì Chuùa Kitoâ ñaõ noùi vôùi chuùng ta: "Caùc con khoâng choïn Thaày nhöng Thaày ñaõ choïn caùc con" (Ga 15:16).
Víctor Manuel Card. Fernaùndez
Boä tröôûng
Daãn nhaäp
1. Baèng nhöõng söï kieän vaø lôøi noùi ñöôïc keát noái maät thieát vôùi nhau, Thieân Chuùa ñaõ maëc khaûi vaø thöïc hieän keá hoaïch cöùu roãi cuûa Ngöôøi cho moïi ngöôøi nam nöõ voán ñöôïc thieát ñònh hieäp thoâng vôùi Ngöôøi.[4] Moái quan heä cöùu ñoä naøy ñöôïc thöïc hieän moät caùch hieäu quaû trong haønh ñoäng phuïng vuï, trong ñoù vieäc loan baùo ôn cöùu ñoä, vang voïng trong Lôøi ñöôïc coâng boá, ñöôïc thöïc thi trong caùc cöû chæ bí tích. Thöïc vaäy, nhöõng ñieàu naøy laøm cho haønh ñoäng cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa hieän dieän trong lòch söû nhaân loaïi, maø ñænh cao laø Leã Phuïc Sinh cuûa Chuùa Kitoâ. Söùc maïnh cöùu chuoäc cuûa nhöõng cöû chæ ñoù mang laïi söï tieáp noái cho lòch söû cöùu ñoä maø Thieân Chuùa ñang theå hieän qua thôøi gian.
Do ñoù, ñöôïc Chuùa Kitoâ thieát laäp, caùc bí tích laø nhöõng haønh ñoäng ñöôïc chuùng thöïc hieän, baèng nhöõng daáu chæ khaû giaùc, kinh nghieäm soáng ñoäng veà maàu nhieäm cöùu ñoä, giuùp con ngöôøi coù theå tham gia vaøo ñôøi soáng thaàn linh. Chuùng laø nhöõng "kieät taùc cuûa Thieân Chuùa" trong Giao Öôùc Môùi vaø vónh cöûu, nhöõng söùc maïnh xuaát phaùt töø thaân theå Chuùa Kitoâ, nhöõng haønh ñoäng cuûa Thaùnh Thaàn hoaït ñoäng trong thaân theå Ngöôøi laø Giaùo Hoäi.[5]
Vì lyù do naøy, trong Phuïng vuï, Giaùo hoäi cöû haønh vôùi loøng yeâu meán vaø toân kính trung thaønh caùc bí tích maø chính Chuùa Kitoâ ñaõ uûy thaùc cho Giaùo Hoäi ñeå Giaùo Hoäi coù theå baûo veä chuùng nhö moät di saûn quyù giaù vaø laø nguoàn soáng vaø söù maïng cuûa Giaùo Hoäi.
2. Thaät khoâng may, caàn löu yù raèng vieäc cöû haønh phuïng vuï, ñaëc bieät laø caùc Bí tích, khoâng phaûi luùc naøo cuõng dieãn ra hoaøn toaøn trung thaønh vôùi caùc nghi thöùc do Giaùo hoäi quy ñònh. Boä naøy ñaõ nhieàu laàn can thieäp ñeå giaûi quyeát nhöõng nghi ngôø veà tính thaønh söï cuûa caùc Bí tích ñöôïc cöû haønh, trong Nghi thöùc Roâma, trong vieäc khoâng tuaân thuû caùc quy taéc phuïng vuï, ñoâi khi phaûi keát thuùc baèng moät phaûn öùng tieâu cöïc ñau ñôùn, löu yù raèng, trong nhöõng tröôøng hôïp ñoù, caùc tín höõu ñaõ bò cöôùp ñoaït nhöõng gì thuoäc veà hoï, "töùc laø maàu nhieäm vöôït qua ñöôïc cöû haønh theo theå thöùc nghi leã maø Giaùo hoäi ñaõ thieát laäp".[6] Xin ñôn cöû moät thí duï, chuùng ta coù theå nhaéc ñeán vieäc cöû haønh bí tích trong ñoù coâng thöùc bí tích ñaõ ñöôïc söûa ñoåi ôû moät trong nhöõng yeáu toá thieát yeáu cuûa noù, khieán bí tích trôû neân voâ hieäu vaø do ñoù laøm toån haïi ñeán haønh trình bí tích trong töông lai cuûa nhöõng tín höõu maø, vôùi söï baát tieän nghieâm troïng, ñaõ phaûi tieán haønh vieäc cöû haønh laïi khoâng nhöõng Bí tích Röûa toäi maø coøn caû caùc bí tích ñöôïc laõnh nhaän sau ñoù.[7]
3. Trong moät soá tröôøng hôïp, chuùng ta coù theå nhaän thaáy thieän chí cuûa moät soá thöøa taùc vieân, nhöõng ngöôøi voâ tình hoaëc bò thuùc ñaåy bôûi nhöõng ñoäng cô muïc vuï chaân thaønh, cöû haønh caùc Bí tích baèng caùch söûa ñoåi caùc coâng thöùc vaø nghi thöùc thieát yeáu do Giaùo hoäi thieát laäp, coù leõ ñeå laøm cho chuùng, theo yù kieán cuûa hoï, phuø hôïp vaø deã hieåu hôn. Tuy nhieân, "vieäc söû duïng ñoäng cô muïc vuï che ñaäy, thaäm chí moät caùch voâ thöùc, söï troâi daït chuû quan vaø moät yù chí thao tuùng".[8] Baèng caùch naøy, moät khoaûng caùch veà ñaøo taïo cuõng ñöôïc bieåu loä, ñaëc bieät laø lieân quan ñeán nhaän thöùc veà giaù trò cuûa haønh ñoäng töôïng tröng, moät ñaëc ñieåm thieát yeáu cuûa haønh vi phuïng vuï-bí tích.
4. Ñeå giuùp caùc giaùm muïc trong nhieäm vuï coå vuõ vaø giaùm saùt ñôøi soáng phuïng vuï cuûa caùc Giaùo hoäi ñòa phöông ñöôïc uûy thaùc cho caùc ngaøi, Boä Giaùo lyù Ñöùc tin coù yù ñöa ra trong Baûn Chuù giaûi naøy moät soá yeáu toá coù tính tín lyù lieân quan ñeán vieäc phaân ñònh tính thaønh söï cuûa vieäc cöû haønh caùc Bí tích, cuõng chuù yù ñeán moät soá heä luaän kyû luaät vaø muïc vuï.
5. Hôn nöõa, muïc ñích cuûa vaên kieän naøy aùp duïng cho toaøn theå Giaùo Hoäi Coâng Giaùo. Tuy nhieân, caùc laäp luaän thaàn hoïc truyeàn caûm höùng cho noù ñoâi khi söû duïng caùc phaïm truø ñaëc tröng cuûa truyeàn thoáng Latinh. Do ñoù, Thöôïng Hoäi ñoàng hoaëc hoäi ñoàng caùc Giaùo chuû cuûa moãi Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Ñoâng phöông ñöôïc giao phoù vieäc ñieàu chænh hôïp lyù caùc chæ daãn cuûa taøi lieäu naøy, baèng caùch söû duïng ngoân ngöõ thaàn hoïc cuûa rieâng hoï, neáu noù khaùc vôùi ngoân ngöõ ñöôïc söû duïng trong vaên baûn. Do ñoù, keát quaû phaûi ñöôïc ñeä trình tröôùc khi coâng boá ñeå ñöôïc Boä Giaùo lyù Ñöùc tin pheâ duyeät.
I. Giaùo hoäi töï tieáp nhaän vaø phaùt bieåu mình trong caùc Bí tích
6. Coâng ñoàng Vatican II ñeà caäp moät caùch loaïi suy khaùi nieäm Bí tích cho toaøn theå Giaùo hoäi. Ñaëc bieät, khi trong Hieán cheá veà Phuïng vuï Thaùnh noùi raèng "töø caïnh söôøn Chuùa Kitoâ ñang nguû treân thaäp giaù ñaõ xuaát hieän Bí tích tuyeät vôøi cuûa toaøn theå Giaùo hoäi",[9] noù ñöôïc lieân keát vôùi caùch ñoïc tieân tröng (typological), voán ñöôïc caùc Giaùo phuï yeâu quyù, veà moái töông quan giöõa Chuùa Kitoâ vaø Añam.[10] Vaên baûn coâng ñoàng gôïi nhôù caâu noùi noåi tieáng cuûa Thaùnh Augustinoâ,[11], ngaøi giaûi thích: "Añam nguû ñeå Eva ñöôïc hình thaønh; Chuùa Kitoâ cheát ñeå Giaùo Hoäi ñöôïc hình thaønh. Eva ñöôïc hình thaønh töø caïnh söôùn Añam ñang nguû; töø caïnh söôøn cuûa Chuùa Kitoâ, Ñaáng ñaõ cheát treân thaäp giaù, bò ñaâm bôûi ngoïn giaùo, caùc Bí tích maø vôùi chuùng Ngöôøi ñeán hình thaønh neân Giaùo hoäi"[12]
7. Hieán cheá Tín lyù veà Giaùo hoäi nhaéc laïi raèng Giaùo hoäi "ôû trong Chuùa Kitoâ nhö moät Bí tích, nghóa laø daáu chæ vaø khí cuï cuûa söï keát hôïp maät thieát vôùi Thieân Chuùa vaø cuûa söï hieäp nhaát toaøn theå nhaân loaïi".[13] Vaø ñieàu naøy theå hieän ñöôïc chuû yeáu thoâng qua caùc Bí tích, trong moãi Bí tích, theo caùch rieâng, baûn chaát bí tích cuûa Giaùo hoäi, Thaân theå Chuùa Kitoâ, ñaõ ñöôïc theå hieän. YÙ nghóa saâu xa cuûa Giaùo hoäi nhö moät bí tích cöùu ñoä phoå quaùt "cho thaáy nhieäm cuïc bí tích cuoái cuøng xaùc ñònh caùch thöùc trong ñoù Chuùa Kitoâ, Ñaáng Cöùu Ñoä duy nhaát, thoâng qua Chuùa Thaùnh Thaàn, vöôn tôùi hieän sinh cuûa chuùng ta trong nhöõng hoaøn caûnh cuï theå cuûa noù. Giaùo hoäi töï ñoùn nhaän vaø ñoàng thôøi phaùt bieåu mình trong baûy Bí tích, qua ñoù aân suûng cuûa Thieân Chuùa aûnh höôûng moät caùch cuï theå ñeán söï hieän höõu cuûa caùc tín höõu ñeå moïi söï soáng, ñöôïc Chuùa Kitoâ cöùu chuoäc, trôû thaønh vieäc thôø phöôïng ñeïp loøng Thieân Chuùa".[14]
8. Chính baèng caùch thieát laäp Giaùo hoäi nhö Thaân theå maàu nhieäm cuûa Ngöôøi, Chuùa Kitoâ laøm cho caùc tín höõu tham gia vaøo söï soáng cuûa chính Ngöôøi, keát hôïp hoï vôùi caùi cheát vaø söï phuïc sinh cuûa Ngöôøi moät caùch thöïc söï vaø bí aån qua caùc Bí tích.[15] Treân thöïc teá, söùc maïnh thaùnh hoùa cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn taùc ñoäng nôi caùc tín höõu qua caùc daáu chæ bí tích,[16] bieán hoï thaønh nhöõng vieân ñaù soáng ñoäng cuûa moät toøa nhaø thieâng lieâng, ñöôïc ñaët treân ñaù goùc laø Chuùa Kitoâ,[17] vaø bieán hoï thaønh moät daân tö teá, nhöõng ngöôøi tham gia vaøo chöùc tö teá duy nhaát cuûa Chuùa Kitoâ.[18]
9. Baûy cöû chæ quan troïng maø Coâng ñoàng Trent ñaõ long troïng tuyeân boá laø do Thieân Chuùa thieát laäp,[19] do ñoù taïo thaønh moät nôi ñaëc bieät ñeå gaëp gôõ Chuùa Kitoâ, Ñaáng ban aân suûng vaø laø Ñaáng, baèng nhöõng lôøi noùi vaø haønh vi nghi leã cuûa Giaùo hoäi, nuoâi döôõng vaø cuûng coá ñöùc tin.[20] Chính trong Bí tích Thaùnh Theå vaø trong taát caû caùc Bí tích khaùc maø "chuùng ta ñöôïc ñaûm baûo khaû theå gaëp gôõ Chuùa Gieâsu vaø ñöôïc quyeàn naêng Phuïc Sinh cuûa Ngöôøi chaïm tôùi".[21]
10. YÙ thöùc ñöôïc ñieàu naøy, Giaùo hoäi, ngay töø nguoàn goác, ñaõ ñaëc bieät quan taâm ñeán nhöõng nguoàn maïch töø ñoù huyeát maïch cho söï hieän höõu vaø chöùng taù cuûa noù: Lôøi Chuùa, ñöôïc Thaùnh Kinh vaø Truyeàn thoáng thaùnh, vaø caùc Bí tích chöùng thöïc, ñöôïc cöû haønh trong phuïng vuï, qua ñoù noù lieân tuïc ñöôïc ñem trôû laïi vôùi maàu nhieäm Phuïc Sinh cuûa Chuùa Kitoâ.[22]
Söï can thieäp cuûa Huaán quyeàn vaøo caùc vaán ñeà bí tích luoân ñöôïc thuùc ñaåy bôûi moái quan taâm caên baûn veà loøng trung thaønh vôùi maàu nhieäm ñöôïc cöû haønh. Thaät vaäy, Giaùo hoäi coù nhieäm vuï baûo ñaûm tính öu tieân cuûa haønh ñoäng Thieân Chuùa vaø baûo veä söï hieäp nhaát cuûa Thaân theå Chuùa Kitoâ trong nhöõng haønh ñoäng khoâng coù gì saùnh baèng vì chuùng laø thaùnh thieâng "tuyeät vôøi" vôùi moät tính höõu hieäu ñöôïc baûo ñaûm bôûi haønh ñoäng cuûa linh muïc Chuùa Kitoâ.[23]
II. Giaùo hoäi canh giöõ vaø ñöôïc canh giöõ bôûi caùc Bí tích
11. Giaùo hoäi laø "thöøa taùc vieân" cuûa caùc Bí tích, khoâng phaûi laø chuû nhaân cuûa noù.[24] Baèng caùch cöû haønh chuùng, chính Giaùo Hoaøng nhaän ñöôïc aân suûng, canh giöõ chuùng vaø ñeán löôït mình ñöôïc chuùng canh giöõ. Quyeàn naêng maø Giaùo Hoäi coù theå thöïc thi lieân quan ñeán caùc Bí tích cuõng töông töï nhö nhöõng gì Giaùo Hoäi coù ñoái vôùi Kinh Thaùnh. Trong Kinh thaùnh, Giaùo hoäi nhaän ra Lôøi Thieân Chuùa, ñöôïc vieát ra döôùi söï linh höùng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, thieát laäp quy ñieån cho caùc saùch thaùnh. Tuy nhieân, ñoàng thôøi, Giaùo Hoäi tuaân phuïc Lôøi naøy, laø Lôøi maø "Giaùo Hoäi soát saéng laéng nghe, canh giöõ vaø giaûi thích moät caùch trung thaønh".[25] Töông töï nhö vaäy, Giaùo hoäi, ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn trôï giuùp, nhaän ra caùc daáu chæ thaùnh thieâng qua ñoù Chuùa Kitoâ ban aân suûng phaùt xuaát töø Leã Phuïc sinh, xaùc ñònh soá löôïng cuûa chuùng vaø aán ñònh nhöõng yeáu toá thieát yeáu cho moãi daáu chæ ñoù.
Khi laøm nhö theá, Giaùo hoäi yù thöùc raèng vieäc ban phaùt aân suûng cuûa Thieân Chuùa khoâng coù nghóa laø chieám ñoaït noù, nhöng trôû thaønh moät coâng cuï cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trong vieäc truyeàn ñaït hoàng aân Chuùa Kitoâ Vöôït Qua. Ñaëc bieät, Giaùo Hoäi bieát raèng quyeàn naêng cuûa mình ñoái vôùi caùc Bí tích döøng laïi tröôùc baûn chaát cuûa chuùng.[26] Cuõng nhö khi rao giaûng, Giaùo hoäi phaûi luoân trung thaønh loan baùo Tin Möøng veà Chuùa Kitoâ töû naïn vaø phuïc sinh, thì trong caùc cöû chæ bí tích, Giaùo hoäi cuõng phaûi canh giöõ nhöõng cöû chæ cöùu ñoä maø Chuùa Gieâsu ñaõ uûy thaùc cho Giaùo hoäi.
12. Cuõng ñuùng laø Giaùo hoäi khoâng phaûi luùc naøo cuõng aán ñònh caùc cöû chæ vaø lôøi noùi maø ñònh cheá thaàn linh naøy voán bao goàm. Duø sao, ñoái vôùi taát caû caùc Bí tích, coù nhöõng yeáu toá neàn taûng maø Huaán quyeàn cuûa Giaùo hoäi, nhôø laéng nghe caûm thöùc ñöùc tin cuûa daân Chuùa vaø trong cuoäc ñoái thoaïi vôùi thaàn hoïc, ñaõ goïi laø chaát theå vaø moâ thöùc, theâm vaøo ñoù laø yù ñònh cuûa thöøa taùc vieân.
13. Chaát theå cuûa Bí tích heä ôû haønh ñoäng nhaân baûn qua ñoù Chuùa Kitoâ haønh ñoäng. Trong ñoù ñoâi khi coù yeáu toá vaät chaát (nöôùc, baùnh, röôïu, daàu), ñoâi khi laø moät cöû chæ ñaëc bieät huøng hoàn (laøm daáu thaùnh giaù, ñaët tay, dìm mình, truyeàn nöôùc, öng thuaän, xöùc daàu). Tính theå xaùc naøy döôøng nhö khoâng theå thieáu ñöôïc vì noù baét nguoàn Bí tích khoâng nhöõng trong lòch söû con ngöôøi, maø coøn, moät caùch cô baûn hôn, trong traät töï bieåu töôïng cuûa Saùng theá vaø daãn noù trôû laïi vôùi maàu nhieäm Nhaäp theå cuûa Ngoâi Lôøi vaø Ôn Cöùu chuoäc do Ngöôøi thöïc hieän.[27]
14. Moâ thöùc cuûa Bí tích laø lôøi noùi, mang laïi yù nghóa sieâu vieät cho chaát theå, hieån dung yù nghóa thoâng thöôøng cuûa yeáu toá vaät chaát vaø yù nghóa thuaàn tuùy nhaân baûn cuûa haønh ñoäng ñöôïc thöïc hieän. Lôøi noùi naøy luoân ñöôïc gôïi höùng ôû nhieàu möùc ñoä khaùc nhau töø Kinh thaùnh,[28] coù nguoàn goác töø Truyeàn thoáng soáng ñoäng cuûa Giaùo hoäi vaø ñaõ ñöôïc Huaán quyeàn cuûa Giaùo hoäi xaùc ñònh moät caùch coù thaåm quyeàn thoâng qua vieäc phaân ñònh caån thaän.[29]
15. Chaát theå vaø moâ thöùc, do baét nguoàn töø Kinh thaùnh vaø Truyeàn thoáng, neân khoâng bao giôø phuï thuoäc vaø khoâng theå phuï thuoäc vaøo yù chí cuûa moät caù nhaân hay moät coäng ñoàng naøo. Thöïc theá, ñoái vôùi caùc Bí tích, nhieäm vuï cuûa Giaùo hoäi khoâng phaûi laø xaùc ñònh chuùng tuøy yù hay tuøy yù moät ai ñoù, maø laø baûo veä baûn chaát cuûa caùc Bí tích (save illorum substantia)",[30] ñeå aán ñònh chuùng moät caùch coù thaåm quyeàn, trong söï ngoan ngoaõn ñoái vôùi haønh ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn.
Ñoái vôùi moät soá Bí tích, chaát theå vaø moâ thöùc döôøng nhö ñöôïc xaùc ñònh moät caùch caên baûn ngay töø ñaàu, do ñoù neàn taûng cuûa chuùng laø töø Chuùa Kitoâ caùch tröïc tieáp; ñoái vôùi nhöõng bí tích khaùc, vieäc xaùc ñònh caùc yeáu toá thieát yeáu chæ trôû neân roõ raøng hôn qua quaù trình lòch söû phöùc taïp, ñoâi khi khoâng phaûi laø khoâng coù söï tieán hoùa ñaùng keå.
16. Veà phöông dieän naøy, khoâng theå boû qua ñieàu naøy: khi can thieäp vaøo vieäc xaùc ñònh caùc yeáu toá caáu thaønh Bí tích, Giaùo hoäi luoân haønh ñoäng baét nguoàn töø Truyeàn thoáng, ñeå phaùt bieåu toát hôn aân suûng ñöôïc Bí tích thoâng ban.
Chính trong boái caûnh naøy maø cuoäc caûi caùch phuïng vuï caùc bí tích, dieãn ra theo caùc nguyeân taéc cuûa Coâng ñoàng Vatican II, keâu goïi vieäc söûa ñoåi caùc nghi thöùc ñeå chuùng dieãn ñaït roõ raøng hôn nhöõng thöïc taïi thaùnh thieän maø chuùng bieåu thò vaø saûn sinh ra.[31] baèng huaán quyeàn cuûa mình veà caùc vaán ñeà bí tích, Giaùo hoäi thöïc thi quyeàn naêng cuûa mình theo Truyeàn thoáng soáng ñoäng "voán xuaát phaùt töø caùc Toâng ñoà vaø tieán trieån trong Giaùo hoäi vôùi söï trôï giuùp cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn".[32]
Do ñoù, nhaän ra, döôùi taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, ñaëc tính bí tích cuûa moät soá nghi leã, Giaùo hoäi coi chuùng töông öùng vôùi yù ñònh cuûa Chuùa Gieâsu laø laøm cho bieán coá Phuïc Sinh trôû neân hieän haønh vaø coù tính tham gia ñöôïc.[33]
17. Duø sao, ñoái vôùi moïi Bí tích, vieäc toân troïng chaát theå vaø moâ thöùc luoân luoân ñöôïc ñoøi hoûi ñeå vieäc cöû haønh ñöôïc thaønh söï, vôùi yù thöùc raèng caùc söûa ñoåi tuøy tieän ñoái vôùi bí tích naøy vaø/hoaëc bí tích kia - maø tính nghieâm troïng vaø söùc maïnh voâ hieäu hoùa cuûa chuùng ñoâi khi phaûi ñöôïc xaùc minh - gaây nguy hieåm cho vieäc ban aân suûng bí tích moät caùch höõu hieäu, gaây thieät haïi roõ raøng cho caùc tín höõu.[34] Caû chaát theå laãn moâ thöùc, ñöôïc toùm taét trong Boä Giaùo luaät,[35] ñeàu ñöôïc thieát ñònh trong caùc saùch phuïng vuï do thaåm quyeàn coù naêng quyeàn ban haønh, do ñoù phaûi ñöôïc trung thaønh tuaân giöõ, khoâng ñöôïc "theâm, bôùt hay thay ñoåi baát cöù ñieàu gì".[36]
18. YÙ ñònh cuûa thöøa taùc vieân cöû haønh Bí tích ñöôïc lieân keát vôùi chaát theå vaø moâ thöùc. Roõ raøng laø ôû ñaây chuû ñeà veà yù ñònh phaûi ñöôïc phaân bieät roõ raøng vôùi chuû ñeà ñöùc tin baûn thaân vaø ñieàu kieän luaân lyù cuûa thöøa taùc vieân, nhöõng ñieàu khoâng aûnh höôûng ñeán giaù trò thaønh söï cuûa aân suûng.[37] Thaät vaäy, hoï phaûi coù "yù ñònh ít nhaát laøm ñieàu ñöôïc Giaùo hoäi laøm",[38] bieán haønh ñoäng bí tích thaønh moät haønh vi nhaân baûn thöïc söï, thoaùt khoûi baát cöù chuû nghóa töï ñoäng naøo, vaø laø moät haønh vi hoaøn toaøn mang tính giaùo hoäi, thoaùt khoûi söï tuøy yù cuûa moät caù nhaân. Hôn nöõa, vì nhöõng gì Giaùo hoäi laøm khoâng gì khaùc hôn laø nhöõng gì Chuùa Kitoâ ñaõ thieát laäp, [39], yù ñònh, cuøng vôùi chaát theå vaø moâ thöùc, cuõng goùp phaàn laøm cho haønh ñoäng bí tích trôû thaønh vieäc môû roäng coâng cuoäc cöùu ñoä cuûa Chuùa.
Chaát theå, moâ thöùc vaø yù ñònh lieân keát vôùi nhau moät caùch noäi taïi: chuùng tích nhaäp vaøo haønh ñoäng bí tích theo caùch yù ñònh trôû thaønh nguyeân lyù hôïp nhaát chaát theå vaø moâ thöùc, bieán chuùng thaønh moät daáu chæ thaùnh thieâng qua ñoù aân suûng ñöôïc ban phaùt ex opere operato (khi haønh ñoäng ñöôïc thöïc hieän).[40]
19. Khoâng gioáng nhö chaát theå vaø moâ thöùc voán töôïng tröng cho yeáu toá khaû giaùc vaø khaùch quan cuûa Bí tích, yù höôùng cuûa thöøa taùc vieân - cuøng vôùi yù ñònh cuûa ngöôøi laõnh nhaän - töôïng tröng cho yeáu toá noäi taïi vaø chuû quan cuûa Bí tích. Tuy nhieân, veà baûn chaát, noù coù xu höôùng bieåu loä ra beân ngoaøi qua vieäc tuaân theo nghi thöùc do Giaùo hoäi thieát laäp, ñeán noãi vieäc söûa ñoåi nghieâm troïng caùc yeáu toá thieát yeáu cuõng gaây ra söï nghi ngôø veà yù ñònh thöïc söï cuûa thöøa taùc vieân, laøm voâ hieäu tính thaønh söï cuûa Bí tích ñöôïc cöû haønh.[41] Thöïc vaäy, theo nguyeân taéc, yù ñònh thöïc hieän nhöõng gì Giaùo hoäi laøm töï phaùt bieåu qua vieäc söû duïng chaát theå vaø moâ thöùc maø Giaùo hoäi ñaõ thieát laäp.[42]
20. Chaát theå, moâ thöùc vaø yù ñònh luoân luoân ñöôïc loàng vaøo boái caûnh cuûa vieäc cöû haønh phuïng vuï, khoâng phaûi laø moät trang trí caùc Bí tích theo nghi leã, thaäm chí cuõng khoâng phaûi laø moät daãn nhaäp mang tính giaùo huaán veà thöïc taïi ñang dieãn ra, nhöng xeùt veà toång theå laø söï kieän trong ñoù cuoäc gaëp gôõ baûn thaân vaø coäng ñoàng giöõa Thieân Chuùa vaø chuùng ta, trong Chuùa Kitoâ vaø trong Chuùa Thaùnh Thaàn, moät cuoäc gaëp gôõ trong ñoù, qua söï trung gian cuûa caùc daáu hieäu khaû giaùc, "vinh quang hoaøn haûo ñöôïc daønh cho Thieân Chuùa vaø con ngöôøi ñöôïc thaùnh hoùa"[43]
Do ñoù, moái quan taâm caàn thieát ñoái vôùi caùc yeáu toá thieát yeáu cuûa Bí tích, maø tính thaønh söï cuûa chuùng phuï thuoäc vaøo, phaûi phuø hôïp vôùi söï quan taâm vaø toân troïng cuûa toaøn boä buoåi cöû haønh, trong ñoù yù nghóa vaø hieäu quaû cuûa caùc Bí tích ñöôïc laøm cho khaû nieäm hoaøn toaøn baèng nhieàu cöû chæ vaø lôøi noùi khaùc nhau, do ñoù khuyeán khích söï tham gia tích cöïc cuûa caùc tín höõu.[44]
21. Chính phuïng vuï giuùp söï ña daïng ñoù baûo veä Giaùo hoäi khoûi "söï ñoäc daïng cöùng ngaéc".[45] Vì lyù do naøy, Coâng ñoàng Vatican II ñaõ thieát ñònh raèng, "khoâng phöông haïi ñeán tính thoáng nhaát thöïc chaát cuûa nghi thöùc Roâma, ngay trong vieäc duyeät laïi caùc saùch phuïng vuï, caàn phaûi daønh choã cho tính ña daïng hôïp phaùp vaø nhöõng thích öùng hôïp phaùp ñoái vôùi caùc nhoùm saéc toäc, khu vöïc, daân toäc khaùc nhau", ñaëc bieät trong caùc xöù truyeàn giaùo".[46]
Nhôø ñoù, cuoäc caûi caùch phuïng vuï maø Coâng ñoàng Vatican II mong muoán khoâng nhöõng cho pheùp caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc ñöa ra nhöõng ñieàu chænh toång quaùt cho aán baûn maãu (editio typica) baèng tieáng Latinh, maø coøn döï öùng khaû theå ñeå thöøa taùc vieân cöû haønh coù theå thöïc hieän caùc thích öùng ñaëc thuø, vôùi muïc ñích duy nhaát nhaèm ñaùp öùng caùc nhu caàu muïc vuï vaø thieâng lieâng cuûa tín höõu.
22. Tuy nhieân, ñeå söï ña daïng ñoù "khoâng laøm toån haïi ñeán söï hieäp nhaát maø traùi laïi phuïc vuï söï hieäp nhaát",[47] ñieàu vaãn roõ raøng laø, ngoaøi nhöõng tröôøng hôïp ñöôïc neâu roõ trong caùc saùch phuïng vuï, "vieäc qui ñònh Phuïng vuï thaùnh duy nhaát thuoäc naêng quyeàn cuûa Giaùo hoäi",[48] voán, tuøy theo hoaøn caûnh, naèm nôi Giaùm muïc, nôi hoäi ñoàng giaùm muïc toøng thoå, nôi Toøa Thaùnh.
Thöïc theá, ñieàu roõ raøng laø "vieäc töï yù söûa ñoåi moâ thöùc cöû haønh Bí tích khoâng caáu thaønh moät söï laïm duïng phuïng vuï ñôn thuaàn, nhö moät söï vi phaïm moät quy taéc thöïc ñònh, nhöng laø moät söï vi phaïm ñoàng thôøi ñoái vôùi söï hieäp thoâng trong Giaùo Hoäi vaø ñoái vôùi khaû naêng nhaän bieát haønh ñoäng cuûa Chuùa Kitoâ, moät ñieàu, trong nhöõng tröôøng hôïp nghieâm troïng nhaát, laøm cho chính Bí tích trôû neân voâ hieäu, bôûi vì baûn chaát cuûa hoaït ñoäng thöøa taùc ñoøi hoûi phaûi trung thaønh truyeàn ñaït nhöõng gì ñaõ nhaän laõnh (xem 1 Cr 15:3)".[49]
III. Vieäc chuû trì phuïng vuï vaø ngheä thuaät cöû haønh
23. Coâng ñoàng Vatican II vaø Huaán quyeàn haäu coâng ñoàng cho pheùp chuùng ta ñònh hình thöøa taùc vuï chuû trì phuïng vuï theo ñuùng yù nghóa thaàn hoïc cuûa noù. Giaùm muïc vaø caùc linh muïc coäng taùc cuûa ngaøi chuû trì caùc buoåi cöû haønh phuïng vuï, ñænh cao laø Bí tích Thaùnh Theå, "nguoàn maïch vaø choùp ñænh cuûa moïi ñôøi soáng Kitoâ höõu",[50] trong ngoâi vò Chuùa Kitoâ (Ñaàu) vaø nhaân danh Giaùo Hoäi [in persona Christi (Capitis) e nomine Ecclesiae]. Trong caû hai tröôøng hôïp, coù yù noùi ñeán caùc coâng thöùc - baát keå moät soá bieán theå - ñaõ ñöôïc Truyeàn thoáng chöùng thöïc roõ raøng.[51]
24. Coâng thöùc "trong ngoâi vò Chuùa Kitoâ" [in Persona Christi] [52] coù nghóa laø linh muïc ñaïi dieän chính Chuùa Kitoâ trong cöû haønh. Ñieàu naøy leân ñeán tuyeät ñænh khi, trong vieäc truyeàn pheùp Thaùnh Theå, ngaøi ñoïc nhöõng lôøi cuûa Chuùa vôùi cuøng moät hieäu quaû, nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn, ñoàng hoùa baûn ngaõ cuûa ngaøi vôùi baûn ngaõ cuûa Chuùa Kitoâ. Khi Coâng ñoàng quy ñònh raèng caùc linh muïc chuû trì Bí tích Thaùnh Theå trong ngoâi vò Chuùa Kitoâ laø Ñaàu,[53] thì Coâng ñoàng khoâng coù yù caûnh caùo quan nieäm theo ñoù thöøa taùc vieân, trong tö caùch "ngöôøi ñöùng ñaàu", coù quyeàn thöïc thi moät caùch tuøy tieän. Ñaàu cuûa Giaùo hoäi, vaø do ñoù, vò chuû trì thöïc söï cuûa buoåi cöû haønh, chæ laø Chuùa Kitoâ. Ngöôøi laø "Ñaàu cuûa Thaân Theå, töùc laø cuûa Giaùo Hoäi" (Cl 1:18), khi Ngöôøi laøm cho noù lôùn leân töø caïnh söôøn Ngöôøi, nuoâi döôõng vaø chaêm soùc noù, yeâu thöông noù ñeán ñoä hieán thaân vì noù (xem Eph 5: 25,29; Ga 10:11). Quyeàn naêng cuûa thöøa taùc vieân laø moät diakonia [phuïc vuï], nhö chính Chuùa Kitoâ daïy caùc moân ñeä trong boái caûnh Böõa Tieäc Ly (x. Lc 22:25-27; Ga 13:1-20). Do ñoù, nhöõng ai, nhôø aân suûng bí tích, ñöôïc ñoàng hình ñoàng daïng vôùi Ngöôøi, tham gia vaøo thaåm quyeàn maø vôùi noù, Ngöôøi höôùng daãn vaø thaùnh hoùa daân Ngöôøi, ñöôïc keâu goïi, trong Phuïng vuï vaø trong toaøn boä thöøa taùc muïc vuï, tuaân theo cuøng moät luaän lyù, sau khi ñöôïc thieát laäp laøm muïc töû khoâng phaûi ñeå laøm chuû ñaøn chieân nhöng ñeå phuïc vuï ñaøn chieân theo maãu möïc cuûa Chuùa Kitoâ, Muïc Töû Nhaân Laønh cuûa ñaøn chieân (xem 1Pr 5:3; Ga 10:11.14).[54]
25. Ñoàng thôøi, thöøa taùc vieân chuû trì vieäc cöû haønh haønh ñoäng nhaân danh Giaùo Hoäi [in nomine Ecclesiae],[55] moät coâng thöùc laøm saùng toû ñieàu naøy: trong khi ngaøi trình dieän Chuùa Kitoâ laø Ñaàu tröôùc Thaân Theå Ngöôøi laø Giaùo Hoäi, thì ngaøi cuõng laøm cho Thaân Theå naøy hieän dieän tröôùc Ñaàu cuûa chính noù, thöïc ra laø Quaân Phu, nhö chuû theå khoâng theå thieáu cuûa buoåi cöû haønh, moät Daân hoaøn toaøn mang tính tö teá, maø nhaân danh Ngöôøi, thöøa taùc vieân noùi vaø haønh ñoäng.[56] Hôn nöõa, neáu ñuùng laø "khi ai ñoù röûa toäi thì chính Chuùa Kitoâ röûa toäi",[57] thì cuõng ñuùng laø "Giaùo hoäi, khi cöû haønh moät Bí tích, haønh ñoäng nhö moät Thaân theå hoaït ñoäng khoâng theå taùch rôøi khoûi Ñaàu cuûa noù, vì Ngöôøi laø Chuùa Kitoâ - Ñaàu, Ñaáng haønh ñoäng trong Thaân Theå Giaùo Hoäi ñöôïc Ngöôøi sinh ra trong maàu nhieäm Vöôït qua".[58] Ñieàu naøy laøm noåi baät vieäc truyeàn chöùc hoã töông giöõa chöùc linh muïc pheùp röûa vaø chöùc linh muïc thöøa taùc,[59] cho pheùp chuùng ta hieåu raèng chöùc linh muïc thöøa taùc hieän höõu ñeå phuïc vuï chöùc linh muïc pheùp röûa, vaø chính vì lyù do naøy - nhö chuùng ta ñaõ thaáy - thöøa taùc vieân cöû haønh caùc Bí tích khoâng bao giôø coù theå thieáu yù ñònh laøm nhöõng gì Giaùo hoäi laøm.
26. Chöùc naêng keùp vaø keát hôïp ñöôïc phaùt bieåu baèng caùc coâng thöùc "in Persona Christi" [trong ngoâi vò Chuùa Kitoâ] - "nomine Ecclesiae" [nhaân danh Giaùo Hoäi], vaø moái quan heä phong phuù hoã töông giöõa chöùc linh muïc pheùp röûa vaø chöùc linh muïc thöøa taùc, keát hôïp vôùi yù thöùc raèng caùc yeáu toá thieát yeáu cho tính thaønh hieäu cuûa caùc Bí tích phaûi ñöôïc xem xeùt trong Boái caûnh thích hôïp cuûa chuùng, töùc laø haønh ñoäng phuïng vuï, seõ laøm cho thöøa taùc vieân ngaøy caøng yù thöùc raèng "caùc hoaït ñoäng phuïng vuï khoâng phaûi laø haønh ñoäng rieâng tö maø laø vieäc cöû haønh cuûa Giaùo hoäi", nhöõng haønh ñoäng, maëc duø "coù söï ña daïng veà tình traïng, chöùc vuï vaø söï tham gia tích cöïc, vaãn thuoäc veà Thaân Theå laø toaøn boä Giaùo hoäi, ñöôïc chuùng bieåu loä vaø haøm nguï".[60] Chính vì lyù do naøy, thöøa taùc vieân phaûi hieåu raèng "ngheä thuaät cöû haønh" (ars celebrandi) ñích thöïc laø bieát toân troïng vaø ñeà cao tính öu vieät cuûa Chuùa Kitoâ vaø söï tham gia tích cöïc cuûa toaøn theå coäng ñoaøn phuïng vuï, cuõng nhö qua vieäc khieâm nhöôøng vaâng phuïc caùc quy taéc phuïng vuï.[61]
27. Xem ra vieäc ngaøy caøng caáp baùch phaûi khai trieån moät ngheä thuaät cöû haønh, moät ngheä thuaät cuøng moät luùc traùnh xa nhöõng qui luaät cöùng ngaéc cuõng nhö trí töôûng töôïng ngang ngöôïc, daãn ñeán moät kyû luaät phaûi ñöôïc toân troïng, chính laø ñeå trôû thaønh nhöõng moân ñeä ñích thöïc: "Khoâng phaûi vaán ñeà phaûi tuaân theo moät nghi thöùc phuïng vuï: ñuùng hôn phaûi laø moät "kyû luaät" - theo nghóa ñöôïc Guardini söû duïng - moät kyû luaät, neáu ñöôïc tuaân giöõ moät caùch chaân chính, seõ uoán naén chuùng ta: chuùng laø nhöõng cöû chæ vaø lôøi noùi mang laïi traät töï cho theá giôùi noäi taâm trong ta baèng caùch laøm cho chuùng ta caûm nghieäm ñöôïc caùc caûm xuùc, caùc thaùi ñoä, caùc taùc phong. Chuùng khoâng phaûi laø vieäc noùi leân moät lyù töôûng maø chuùng ta coá gaéng truyeàn caûm höùng cho baûn thaân, nhöng chuùng laø moät haønh ñoäng nguï haøm cô theå trong tính toång theå cuûa noù, nghóa laø trong höõu theå cuûa noù, coù söï hôïp nhaát giöõa linh hoàn vaø thaân xaùc".[62]
Keát luaän
28. "Nhöng kho taøng aáy, chuùng toâi laïi chöùa ñöïng trong nhöõng bình saønh, ñeå chöùng toû quyeàn naêng phi thöôøng phaùt xuaát töø Thieân Chuùa, chöù khoâng phaûi töø chuùng toâi" (2Cr 4:`7). Phaûn ñeà ñöôïc Thaùnh Toâng ñoà söû duïng ñeå nhaán maïnh söï cao caû cuûa quyeàn naêng Thieân Chuùa ñöôïc boäc loä nhö theá naøo qua söï yeáu keùm trong thöøa taùc vuï cuûa ngaøi nhö ngöôøi phaùt ngoân cuõng moâ taû roõ raøng nhöõng gì dieãn ra trong caùc Bí tích. Toaøn theå Giaùo hoäi ñöôïc môøi goïi baûo veä söï phong phuù chöùa ñöïng trong ñoù, ñeå tính öu vieät cuûa haønh ñoäng cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa trong lòch söû khoâng bao giôø bò lu môø, ngay caû trong söï trung gian mong manh cuûa caùc daáu hieäu vaø cöû chæ ñieån hình cuûa baûn chaát con ngöôøi.
29. Söùc maïnh (virtus) hoaït ñoäng trong caùc Bí tích ñònh hình khuoân maët cuûa Giaùo hoäi, giuùp Giaùo hoäi truyeàn ñaït hoàng aân cöùu ñoä maø Chuùa Kitoâ ñaõ cheát vaø phuïc sinh, trong Thaùnh Thaàn cuûa Ngöôøi, muoán chia seû vôùi moïi ngöôøi. Trong Giaùo hoäi, kho taøng vó ñaïi naøy ñöôïc giao phoù ñaëc bieät cho caùc thöøa taùc vieân cuûa Giaùo Hoäi, ñeå vôùi tö caùch "nhöõng toâi tôù chaêm chuù" cuûa daân Chuùa, hoï nuoâi döôõng daân Chuùa baèng söï phong phuù cuûa Lôøi Chuùa vaø thaùnh hoùa noù baèng aân suûng cuûa caùc Bí tích. Nhieäm vuï ñaàu tieân cuûa hoï laø baûo ñaûm raèng "veû ñeïp cuûa vieäc cöû haønh Kitoâ giaùo" ñöôïc duy trì vaø khoâng bò "laøm bieán daïng bôûi söï hieåu bieát hôøi hôït vaø giaûn löôïc veà giaù trò cuûa noù, hoaëc thaäm chí teä hôn, bôûi vieäc khai thaùc noù ñeå phuïc vuï moät taàm nhìn yù thöùc heä naøo ñoù, baát keå laø ñieàu gì" coù theå laø nhö vaäy".[63]
Chæ baèng caùch naøy, Giaùo hoäi môùi coù theå, töøng ngaøy, "taêng tröôûng trong söï hieåu bieát veà maàu nhieäm Chuùa Kitoâ, ñaém chìm [#] cuoäc soáng cuûa mình vaøo maàu nhieäm Phuïc sinh cuûa Ngöôøi, chôø ñôïi söï trôû laïi cuûa Ngöôøi".[64]
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, trong buoåi tieáp kieán daønh cho Boä tröôûng Boä Giaùo lyù Ñöùc tin kyù teân döôùi ñaây vaøo ngaøy 31 thaùng 1 naêm 2024, ñaõ pheâ chuaån Baûn Chuù giaûi naøy, ñaõ ñöôïc bieåu quyeát trong Phieân hoïp toaøn theå cuûa Boä naøy, vaø ra leänh coâng boá noù.
Ban haønh taïi Roâma, taïi truï sôû cuûa Boä Giaùo lyù Ñöùc tin, vaøo ngaøy 2 thaùng 2 naêm 2024, nhaân leã Daâng Chuùa vaøo Ñeàn Thôø.
Víctor Manuel Card. Fernaùndez
Boä tröôûng
Ñöùc oâng Armando Matteo
Thö kyù Phaân boä Giaùo Lyù
Trong buoåi yeát kieán ngaøy 31-1-2024
Franciscus
- - - - - - - - - - - -
Ghi Chuù
[1] Boä Giaùo lyù Ñöùc tin, Ghi chuù giaùo lyù veà vieäc söûa ñoåi coâng thöùc bí tích Röûa toäi (24 thaùng 6 naêm 2020), ghi chuù 2: L'Osservatore Romano, 7 thaùng 8 naêm 2020, 8.
[2] Ñöùc Phanxicoâ, Baøi phaùt bieåu vôùi nhöõng ngöôøi tham gia Phieân hoïp toaøn theå cuûa Boä Giaùo lyù Ñöùc tin, Sala Clementina (26 thaùng 1 naêm 2024): L'Osservatore Romano, 26 thaùng 1 naêm 2024, 7.
[3] Boä Giaùo lyù Ñöùc tin, Baûn chuù giaûi Gestis verbisque veà tính thaønh söï cuûa caùc Bí tích (2 thaùng 2 naêm 2024), n. 24.
[4] Xem Coâng ñoàng Vatican II, Hieán cheá Tín lyù Dei Verbum (18 thaùng 11 naêm 1965), n. 2: AAS 58 (1966) 818.
[5] Xem Saùch Giaùo lyù cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, n. 1116.
[6] Ñöùc Phanxicoâ, Toâng Thö Desiderio desideravi (29 thaùng 6 naêm 2022), n. 23: L'Osservatore Romano, ngaøy 30 thaùng 6 naêm 2022, 9.
[7] Moät soá linh muïc ñaõ phaûi ghi nhaän tính voâ hieäu cuûa vieäc truyeàn chöùc cho hoï vaø caùc haønh vi bí tích maø hoï cöû haønh chính do thieáu Bí tích Röûa toäi thaønh söï (xem ñieàu 842), do söï sô suaát cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ ban Bí tích cho hoï moät caùch tuøy tieän.
[8] Boä Giaùo lyù Ñöùc tin, Ghi chuù giaùo lyù veà vieäc söûa ñoåi coâng thöùc bí tích Röûa toäi (24 thaùng 6 naêm 2020), ghi chuù 2: L'Osservatore Romano, 7 thaùng 8 naêm 2020, 8.
[9] Coâng ñoàng Vatican II, Hieán cheá phuïng vuï Sacrosanctum Concilium (4/12/1963), nn. 5, 26: AAS 56 (1964) 99, 107.
[10] Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ bình luaän: "Söï song haønh giöõa Añam ñaàu tieân vaø Añam môùi thaät ñaùng kinh ngaïc: cuõng nhö vieäc töø caïnh söôøn Añam ñaàu tieân, sau khi laøm cho oâng hoân meâ, Thieân Chuùa ñaõ keùo Evaø ra, thì cuõng theá töø caïnh söôøn cuûa Añam môùi, ñang nguû trong giaác nguû cuûa caùi cheát, Evaø môùi, Giaùo hoäi, ñaõ ñöôïc sinh ra. Ngaïc nhieân laø vì nhöõng lôøi maø chuùng ta coù theå nghó ñeán cuûa Añam môùi khi nhìn vaøo Giaùo hoäi: "Ñaây laø xöông cuûa xöông toâi, thòt cuûa thòt toâi" (St 2:23). Nhôø tin vaøo Lôøi vaø ñaõ böôùc vaøo nöôùc Röûa toäi, chuùng ta ñaõ trôû neân xöông töø xöông Ngöôøi, thòt töø thòt Ngöôøi": Francis, Toâng thö Desiderio desideravi (29 thaùng 6 naêm 2022), n. 14: L'Osservatore Romano, ngaøy 30 thaùng 6 naêm 2022, 9.
[11] X. Thaùnh Augustinoâ, Enarrationes in Psalmos 138, 2: CCL 40, 1991: "Evaø ñöôïc sinh ra töø caïnh söôøn [Añam] ñang nguû, Giaùo hoäi töø caïnh söôøn [cuûa Chuùa Kitoâ] ñau khoå".
[12] Ñaõ daãn, Trong Johannis Evangelium tractatus 9, 10: PL 35, 1463.
[13] Coâng Ñoàng Vatican II, Hieán Cheá Tín Lyù Lumen gentium (21 thaùng 11 naêm 1964), n. 1: AAS 57 (1965) 5. Xem cuøng nguoàn, nn. 9, 48: AAS 57 (1965) 12-14, 53-54; Id., Hieán cheá Muïc vuï Gaudium et spes (7 thaùng 12 naêm 1965), nos. 5, 26: AAS 58 (1966) 1028-1029, 1046-1047.
[14] Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI, Toâng huaán haäu thöôïng hoäi ñoàng Sacramentum caritatis (22 thaùng 2 naêm 2007), n. 16: AAS 99 (2007) 118.
[15] Xem Coâng ñoàng Vatican II, Hieán cheá Tín lyù Lumen gentium (21 thaùng 11 naêm 1964), n. 7: AAS 57 (1965) 9-11.
[16] Xem nhö treân. N. 50: AAS 57 (1965) 55-57.
[17] X. 1Pr 2: 5; Eph 2:20; Coâng Ñoàng Vatican II, Hieán Cheá Tín Lyù Lumen gentium (21 thaùng 11 1964), n. 6: AAS 57 (1965) 8-9.
[18] X. 1Pr 2: 9; Kh 1:6; 5:10; Coâng Ñoàng Vatican II, Hieán Cheá Tín Lyù Lumen gentium (21-11-1964), nn. 7-11: AAS 57 (1965) 9-16.
[19] Xem Coâng ñoàng Trent, Decretum de Sacramentis, can. 1: ÑH 1601.
[20] Xem Coâng ñoàng Vatican II, Hieán cheá phuïng vuï Sacrosanctum Concilium (4 thaùng 12 naêm 1963), n. 59: AAS 56 (1964) 116.
[21] Thaùnh Phanxicoâ, Toâng thö Desiderio desideravi (29 thaùng 6 naêm 2022), n. 11: L'Osservatore Romano, ngaøy 30 thaùng 6 naêm 2022, 8.
[22] Xem Coâng Ñoàng Vatican II, Hieán cheá tín lyù Dei Verbum (18 thaùng 11 naêm 1965), n. 9: AAS 58 (1966) 821.
[23] Xem Coâng ñoàng Vatican II, Hieán cheá phuïng vuï Sacrosanctum Concilium (4 thaùng 12 naêm 1963), n. 5, 7: AAS 56 (1964) 99, 100-101.
[24] Xem 1Cr 4:1.
[25] Coâng Ñoàng Vatican II, Hieán Cheá Tín Lyù Dei Verbum (18 thaùng 11 naêm 1965), n. 10: AAS 58 (1966) 822.
[26] Xem Coâng ñoàng Trent, Khoùa XXI, chöông. 2: DH 1728: "Coâng ñoàng cuõng tuyeân boá raèng Giaùo hoäi luoân coù quyeàn thieát laäp vaø söûa ñoåi trong vieäc ban phaùt caùc Bí tích, maø khoâng aûnh höôûng ñeán baûn chaát cuûa chuùng, nhöõng yeáu toá maø Giaùo hoäi cho laø höõu ích nhaát cho nhöõng ngöôøi laõnh nhaän chuùng hoaëc cho vieäc toân kính cuûa cuøng moät Bí tích, tuøy theo söï ña daïng cuûa hoaøn caûnh, thôøi gian vaø ñòa ñieåm"; Coâng ñoàng Vatican II, Hieán cheá phuïng vuï Sacrosanctum Concilium (4 thaùng 12 naêm 1963), n. 21: AAS 56 (1964) 105-106.
[27] X. Ñöùc Phanxicoâ, Thoâng ñieäp Laudato si' (24 thaùng 5 naêm 2015), nn. 235-236: AAS 107 (2015) 939-940; Id., Desiderio desideravi, n. 46: L'Osservatore Romano, ngaøy 30 thaùng 6 naêm 2022, 10; Saùch Giaùo lyù cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, n. 1152.
[28] Chính trong caùc Bí tích vaø treân heát laø trong Bí tích Thaùnh Theå maø Lôøi Chuùa ñaït ñöôïc hieäu quaû toái ña.
[29] X. Ga 14:26; 16:13.
[30] Coâng ñoàng Trent, Khoùa XXI, chöông. 2: DH 1728. Xem Coâng ñoàng Vatican II, Hieán cheá phuïng vuï Sacrosanctum Concilium (4 thaùng 12 naêm 1963), n. 38: AAS 56 (1964) 110.
[31] Xem Coâng ñoàng Vatican II, Hieán cheá phuïng vuï Sacrosanctum Concilium (4 thaùng 12 naêm 1963), n. 21: AAS 56 (1964) 105-106. Giaùo hoäi luoân quan taâm ñeán vieäc baûo toàn truyeàn thoáng laønh maïnh, môû ñöôøng cho söï tieán boä chính ñaùng. Vì lyù do naøy, trong vieäc caûi caùch caùc nghi thöùc, Giaùo Hoäi ñaõ tuaân theo quy taéc naøy "caùc hình thöùc môùi, moät caùch naøo ñoù, phaùt sinh moät caùch höõu cô töø nhöõng hình thöùc ñaõ toàn taïi": Ibid., n. 23: AAS 56 (1964) 106. Ñeå chöùng minh ñieàu naøy, xem: Phaoloâ VI, Toâng hieán Pontificalis Romani (18 thaùng 6 naêm 1968): AAS 60 (1968) 369-373; Id., toâng hieán Missale Romanum (3 thaùng 4 naêm 1969): AAS 61 (1969) 217-222; Id., Toâng hieán Divinae consortium naturae (15 thaùng 8 naêm 1971): AAS 63 (1971) 657-664; Id., Toâng hieán Sacram unctionem infirmorum (30 thaùng 11 naêm 1972): AAS 65 (1973) 5-9.
[32] Coâng Ñoàng Vatican II, Hieán Cheá Tín Lyù Dei Verbum (18 thaùng 11 naêm 1965), n. 8: AAS 58 (1966) 821.
[33] Xem Ñöùc Beâneâñictoâ XVI, Toâng huaán haäu thöôïng hoäi ñoàng Sacramentum caritatis (22 thaùng 2 naêm 2007), n. 12: AAS 99 (2007) 113; Boä Giaùo luaät, coù theå soá 841.
[34] Söï khaùc bieät giöõa tính hôïp thöùc [liceity) vaø tính thaønh söï phaûi ñöôïc nhaéc laïi, cuõng nhö phaûi nhôù raèng baát cöù söï söûa ñoåi naøo ñoái vôùi coâng thöùc cuûa Bí tích luoân laø moät haønh vi baát hôïp thöùc nghieâm troïng.
Ngay caû khi chuùng ta cho raèng moät söûa ñoåi nhoû khoâng laøm thay ñoåi yù nghóa ban ñaàu cuûa Bí tích vaø do ñoù khoâng laøm cho noù thaønh voâ hieäu, thì noù vaãn laø baát hôïp thöùc.
Trong nhöõng tröôøng hôïp nghi ngôø, khi coù söï thay ñoåi veà hình thöùc hoaëc noäi dung cuûa moät Bí tích, vieäc phaân ñònh tính thaønh söï cuûa noù thuoäc thaåm quyeàn cuûa Boä Giaùo lyù Ñöùc tin naøy.
[35] Xin ñôn cöû moät thí duï, xem: Boä Giaùo luaät, ñieàu 849 cho Bí tích Röûa toäi; ñieàu 880~1-2 cho BT Theâm söùc; caùc ñieàu 900~1, 924 vaø 928 cho Bí tích Thaùnh Theå; caùc ñieàu 960, 962~1, 965 vaø 987 cho BT Saùm hoái; ñieàu 998 cho BTxöùc daàu beänh nhaân; Caùc ñieàu 1009~2, 1012 vaø 1024 cho BT Truyeàn chöùc thaùnh; caùc ñieàu 1055 vaø 1057 cho BT hoân nhaân; ñieàu 847~1 veà vieäc söû duïng caùc daàu thaùnh.
[36] Coâng ñoàng Vatican II, Hieán cheá phuïng vuï Sacrosanctum Concilium (4 thaùng 12 naêm 1963), n. 22: AAS 56 (1964) 106. Xem CIC, can. 846~1.
[37] Xem Coâng ñoàng Trent, Decretum de Sacramentis, can. 12: ÑH 1612; Canones de Sacramento Baptisti, can. 4: DH 1617. Vieát cho hoaøng ñeá vaøo naêm 496, Ñöùc Giaùo Hoaøng Anastasioâ II noùi: "Neáu nhöõng tia saùng cuûa maët trôøi höõu hình naøy, duø chuùng ñi qua nhöõng nôi raát hoâi haùm, khoâng heà bò oâ nhieãm bôûi baát cöù oâ nhieãm naøo do tieáp xuùc, huoáng chi quyeàn naêng cuûa [maët trôøi] naøy coù theå laøm cho ñieàu naøy hieån hieän, khoâng heà bò haïn cheá bôûi baát cöù söï baát xöùng naøo cuûa thöøa taùc vieân": DH 356.
[38] Coâng ñoàng Trent, Decretum de Sacramentis, can. 11: DH 1611. Xem coâng ñoàng Constance, Saéc chæ Inter cunctas, 22: DH 1262; Coâng ñoàng Florence, Saéc chæ Exsultate Deo: DH 1312; Boä Giaùo Luaät, caùc ñieàu 861~2; 869~2; Saùch Giaùo lyù cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, n. 1256.
[39] Xem Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa Theologiae, III, q. 64, A. soá 8; Beâneâñíctoâ XIV, De Synodo dioecesana, lib. VII, chöông. 6, soá 9, 204.
[40] Coâng ñoàng Trent, Decretum de Sacramentis, can. 8: DH 1608.
[41] X. Leo XIII, Toâng thö Apostolicae curae: DH 3318.
[42] Tuy nhieân, coù theå laø ngay caû khi nghi thöùc quy ñònh ñöôïc tuaân giöõ beân ngoaøi, yù ñònh cuûa thöøa taùc vieân khaùc vôùi Giaùo Hoäi. Ñaây laø nhöõng gì xaûy ra trong caùc Coäng ñoàng Giaùo hoäi, sau khi ñaõ thay ñoåi ñöùc tin cuûa Giaùo hoäi trong moät soá yeáu toá thieát yeáu, do ñoù laøm hoûng yù ñònh cuûa caùc thöøa taùc vieân cuûa chuùng, ngaên caûn hoï coù yù ñònh laøm nhöõng gì Giaùo hoäi laøm - chöù khoâng phaûi Coäng ñoàng cuûa hoï - khi cöû haønh caùc Bí tích. Chaúng haïn, ñaây laø lyù do cho söï voâ hieäu cuûa Bí tích Röûa toäi do ngöôøi Maëc Moân (Giaùo Hoäi Chuùa Gieâsu Kitoâ cuûa caùc Thaùnh Ngaøy sau heát): vì ñoái vôùi hoï Chuùa Cha, Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn khaùc bieät veà trong yeáu tính vôùi nhöõng gì ñöôïc Giaùo hoäi tuyeân xöng, Bí tích Röûa toäi do hoï thöïc hieän, maëc duø ñöôïc ban cho vôùi cuøng moät coâng thöùc Ba Ngoâi, ñaõ bò voâ hieäu hoùa do moät sai laàm veà ñöùc tin lan sang yù ñònh cuûa thöøa taùc vieân. Xem Boä Giaùo lyù Ñöùc tin, Resp. ad propositum dubium de validate Baptistatis [phuùc ñaùp thaéc maéc veà tin1h thaønh söï cuûa Pheùp Röûa] (5 thaùng 6 naêm 2001): AAS 93 (2001) 476.
[43]Coâng Ñoàng Vatican II, Hieán cheá phuïng vuï Sacrosanctum Concilium (4 thaùng 12 naêm 1963), n. 7: AAS 56 (1964) 101.
[44] Veà phöông dieän naøy, Coâng ñoàng Vatican II khuyeán khích caùc muïc töû lo sao "cho trong haønh ñoäng phuïng vuï khoâng nhöõng tuaân thuû caùc luaät leä veà vieäc cöû haønh thaønh söï vaø hôïp thöùc, maø caùc tín höõu coøn tham gia vaøo ñoù moät caùch coù yù thöùc, tích cöïc vaø hieäu quaû": Coâng ñoàng Vatican II, Hieán phung vuï Sacrosanctum Concilium (4 thaùng 12 naêm 1963), n. 11: AAS 56 (1964) 103.
[45] Nhö treân, n. 37: AAS 56 (1964) 110.
[46] Nhö treân, n. 38: AAS 56 (1964) 110.
[47] Coâng Ñoàng Vatican II, Hieán Cheá Tín Lyù Lumen gentium (21 thaùng 11 naêm 1964), n. 13: AAS 57 (1965) 18.
[48] Coâng ñoàng Vatican II, Hieán cheá phuïng vuï Sacrosanctum Concilium (4 thaùng 12 naêm 1963), n. 22~1: AAS 56 (1964) 106.
[49] Boä Giaùo lyù Ñöùc tin, Ghi chuù giaùo lyù veà vieäc söûa ñoåi coâng thöùc bí tích Röûa toäi (6 thaùng 8 naêm 2020): L'Osservatore Romano, 7 thaùng 8 naêm 2020, 8.
[50] Coâng Ñoàng Vatican II, Hieán Cheá Tín Lyù Lumen gentium (21 thaùng 11 naêm 1964), n. 11: AAS 57 (1965) 15.
[51] Ñaëc bieät, haõy xem coâng thöùc "in Persona Christi" (hoaëc "ex Persona Christi"), Thaùnh Toâma Aquinoâ, Summa Theologiae, III, q. 22c; q. 78, a. 1c; a. 4c; q. 82, a. 1c; ñoái vôùi coâng thöùc "in Persona Ecclesiae" (sau naøy coù xu höôùng ñöôïc thay theá baèng coâng thöùc "[in] nomine Ecclesiae)", Id., Summa Theologiae, III, q. 64, a. 8; ad. 2; a. 9, a. 1; q. 82, a. 6 c. Trong Summa Theologiae, III, q. 82, a. 7, ad. 3, Thaùnh Toâma caån thaän keát noái hai caùch dieãn ñaït: "...sacerdos in missa in orationibus quidem loquitur in Persona Ecclesiae in cuius unitate consistit. Sed in consecratione Sacramenti loquitur in Persona Christi cuius vicem in hoc gerit per ordinis potestatem ".
[52] Xem Coâng ñoàng Vatican II, Hieán cheá phuïng vuï Sacrosanctum Concilium (4 thaùng 12 naêm 1963), n. 33: AAS 56 (1964) 108-109; Id., Hieán cheá tín lyù Lumen gentium (21-11-1964), nn. 10, 21, 28: AAS 57 (1965) 14-15, 24-25, 33-36; Phaoloâ VI, Thoâng ñieäp Sacerdotalis caelibatus (24 thaùng 6 naêm 1967), n. 29: AAS 59 (1967) 668-669; Id., Toâng huaán Evangelii Nuntiandi (8 thaùng 12 naêm 1965), n. 68: AAS 68 (1976) 57-58; Thaùnh Gioan Phaoloâ II, Toâng thö Dominicae Cenae (24 thaùng 2 naêm 1980), n. 8: AAS 72 (1980) 127-130; Id., Toâng huaán haäu thöôïng hoäi ñoàng Reconciliatio et paenitentia (2/12/1984), nn. 8, 29: AAS 77 (1985) 200-202, 252-256; Id., Thoâng ñieäp Ecclesia de Eucharistia (17 thaùng 4 naêm 2003), n. 29: AAS 95 (2003) 452-453; Id., Toâng huaán haäu thöôïng hoäi ñoàng Pastores Gregis (16 thaùng 10 naêm 2003), nos. 7, 10, 16: AAS 96 (2004) 832-833, 837-839, 848; Boä Giaùo luaät caùc ñieàu 899~2; 900~1.
[53] Xem Coâng ñoàng Vatican II, Saéc leänh Presbyterorum Ordinis (7 thaùng 12 naêm 1965), n. 2: AAS 58 (1966) 991-993. Xem theâm Thaùnh Gioan Phaoloâ II, Toâng Huaán haäu thöôïng hoäi ñoàng Christifideles laici (30 thaùng 12 naêm 1988), n. 22: AAS 81 (1989) 428-429; Id., Toâng huaán haäu thöôïng hoäi ñoàng Pastores dabo vobis (25 thaùng 3 naêm 1992), nn. 3, 12, 15-18, 21-27, 29-31, 35, 61, 70, 72: AAS 84 (1992) 660-662, 675-677, 679-686, 688-701, 703-709, 714 -715, 765-766, 778-782, 783-787; Boä Giaùo luaät, coù theå ñieàu 1009~3; Saùch Giaùo Lyù cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, nn. 875; 1548-1550; 1581; 1591.
[54] Ñaây cuõng laø ñieàu maø Quy cheá Toång quaùt Saùch Leã Roâma, n. Soá 93 noùi: "Do ñoù, khi cöû haønh Bí tích Thaùnh Theå, [linh muïc] phaûi phuïc vuï Thieân Chuùa vaø Daân moät caùch xöùng ñaùng vaø khieâm nhöôøng, ñoàng thôøi laøm cho caùc tín höõu nhaän thöùc ñöôïc söï hieän dieän soáng ñoäng cuûa Chuùa Kitoâ'.
[55] Xem Coâng ñoàng Vatican II, Hieán cheá phuïng vuï Sacrosanctum Concilium (4 thaùng 12 naêm 1963), n. 33: AAS 56 (1964) 108-109; Id., Hieán cheá tín lyù Lumen gentium (21 thaùng 11 naêm 1964), n. 10: AAS 57 (1965) 14-15; Id., Saéc leänh Presbyterorum Ordinis (7 thaùng 12 naêm 1965), n. 2: AAS 58 (1966) 991-993.
[56] Xem Coâng ñoàng Vatican II, Hieán cheá Tín lyù Lumen gentium (21 thaùng 11 naêm 1964), n. 10: AAS 57 (1965) 14-15.
[57] Coâng ñoàng Vatican II, Hieán cheá phuïng vuï Sacrosanctum Concilium (4 thaùng 12 naêm 1963), n. 7: AAS 56 (1964) 101.
[58] Boä Giaùo lyù Ñöùc tin, Ghi chuù giaùo lyù veà vieäc söûa ñoåi coâng thöùc bí tích Röûa toäi (6 thaùng 8 naêm 2000): L'Osservatore Romano, 7 thaùng 8 naêm 2000, 8.
[59] Xem Coâng ñoàng Vatican II, Hieán cheá Tín lyù Lumen gentium (21 thaùng 11 naêm 1964), n. 10: AAS 57 (1965) 14-15.
[60] Coâng ñoàng Vatican II, Hieán cheá phuïng vuï Sacrosanctum Concilium (4 thaùng 12 naêm 1963), n. 26: AAS 56 (1964) 107. Xem theâm ibid., n. 7: AAS 56 (1964) 100-101; Saùch Giaùo Lyù cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, nn. 1140-1141.
[61] Xem Quy taéc Toång quaùt Saùch Leã Roâma, n. 24.
[62] Ñöùc Phanxicoâ, Toâng thö Desiderio desideravi (29 thaùng 6 naêm 2022), n. 51: L'Osservatore Romano, ngaøy 30 thaùng 6 naêm 2022, 11.
[63] Nhö treân, n. 16: L'Osservatore Romano, ngaøy 30 thaùng 6 naêm 2022, 9.
[64] Ñaõ daãn., n. 64: L'Osservatore Romano, ngaøy 30 thaùng 6 naêm 2022, 12.