Dieãn vaên Ñöùc Thaùnh Cha
daønh cho caùc Thaåm phaùn
cuûa Toøa Thöôïng Thaåm Rota ôû Roma, naêm 2024
Dieãn vaên Ñöùc Thaùnh Cha daønh cho caùc Thaåm phaùn cuûa Toøa Thöôïng Thaåm Rota ôû Roma, naêm 2024.
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP. chuyeån ngöõ tieáng Vieät
Vatican (WHÑ 26-01-2024) - Saùng ngaøy 25 thaùng 01 naêm 2024, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ coù buoåi gaëp gôõ ñoaøn thaåm phaùn cuøng vôùi caùc luaät sö vaø vieân chöùc cuûa Toøa Thöôïng thaåm nhaân dòp khai maïc Naêm Tö phaùp laàn thöù 95 cuûa Toøa Rota ôû Roâma.
Laø nôi cöùu xeùt caùc ñôn xin tuyeân boá hoân nhaân voâ hieäu, töø caáp hai trôû leân, hieän nay Toaø Rota goàm 22 thaåm phaùn ñeán töø nhieàu quoác gia khaùc nhau, vôùi vò Nieân tröôûng laø Ñöùc Toång Giaùm muïc Alejandro Arellano Cedillo.
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ noäi dung baøi Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha:
Dieãn vaên Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
daønh cho caùc Thaåm phaùn cuûa Toøa Thöôïng Thaåm Rota ôû Roma
Hoäi tröôøng Clementine
Thöù naêm, ngaøy 25 thaùng 01 naêm 2024
Kính thöa quyù chöùc cuûa Toøa Thöôïng thaåm,
Nhö moïi naêm, hoâm nay toâi vui möøng ñöôïc ñoùn tieáp quyù vò, cuøng quyù anh chò em laøm vieäc taïi Toøa Thöôïng thaåm Toâng toøa naøy. Toâi xin caûm ôn vò Nieân tröôûng vaø taát caû quyù vò vì söï phuïc vuï quyù baùu maø quyù vò ñaõ coáng hieán cho thöøa taùc vuï Pheâroâ trong vieäc thi haønh coâng lyù cuûa Giaùo hoäi.
Hoâm nay, toâi muoán cuøng vôùi quyù vò suy tö veà khía caïnh quan troïng cuûa vieäc phuïc vuï naøy, moät khía caïnh maø toâi thöôøng nhaéc laïi, ngay caû vôùi moät loaït baøi giaùo lyù, töùc laø chuû ñeà veà phaân ñònh. Toâi coù yù taäp trung vaøo söï phaân ñònh cuï theå maø quyù vò caàn thöïc hieän trong lónh vöïc thuû tuïc huûy hoân, lieân quan ñeán söï toàn taïi hay noùi caùch khaùc laø caùc lyù do ñeå tuyeân boá hoân nhaân voâ hieäu. Toâi nghó ñeán phaùn quyeát mang tính hieäp ñoaøn cuûa quyù vò ôû Rota, phaùn quyeát ñöôïc caùc toøa aùn hieäp ñoaøn ñòa phöông thöïc hieän, hoaëc, khi ñieàu naøy khoâng theå thöïc hieän ñöôïc, bôûi moät thaåm phaùn duy nhaát coù leõ ñöôïc hoã trôï cuûa 2 thaåm ñònh vieân, cuõng nhö phaùn quyeát do chính Giaùm muïc giaùo phaän ban haønh, ñaëc bieät laø trong caùc thuû tuïc ngaén goïn hôn, coù söï tham khaûo yù kieán cuûa thaåm tra vieân vaø thaåm ñònh vieân.
Ñaây laø moät chuû ñeà luoân coù tính thôøi söï, voán aûnh höôûng ñeán phaïm vi caûi caùch ñöôïc thöïc hieän trong caùc tieán trình huyû hoân cuõng nhö vieäc chaêm soùc muïc vuï gia ñình, ñöôïc gôïi höùng bôûi loøng thöông xoùt ñoái vôùi caùc tín höõu ñang gaëp phaûi nhöõng tình huoáng khoù khaên. Ñaøng khaùc, vieäc baõi boû yeâu caàu ñöa ra phaùn quyeát tuaân thuû keùp trong caùc tröôøng hôïp huyû hoân, ñöa ra phieân toøa ngaén hôn tröôùc Giaùm muïc giaùo phaän, cuõng nhö noã löïc saép xeáp hôïp lyù vaø laøm cho coâng vieäc cuûa toøa aùn trôû neân deã tieáp caän hôn, khoâng ñöôïc hieåu laàm, cuõng nhö khoâng ñöôïc lô laø nhu caàu phuïc vuï caùc tín höõu vôùi söï chaêm soùc muïc vuï nhaèm giuùp hoï naém baét ñöôïc söï thaät veà hoân nhaân cuûa mình. Ñoù laø moät söï phuïc vuï, moät söï phuïc vuï maø chuùng ta cung caáp. Nhö toâi ñaõ ñeà caäp trong lôøi töïa cuûa Töï saéc Mitis Iudex Dominus Iesus, muïc ñích nhaèm khuyeán khích "khoâng phaûi söï voâ hieäu cuûa hoân nhaân, maø laø söï nhanh choùng cuûa thuû tuïc, cuõng khoâng keùm phaàn ñôn giaûn thích ñaùng, ngoõ haàu taâm hoàn caùc tín höõu ñang chôø ñôïi ñöôïc bieát roõ tình traïng cuûa mình khoâng bò ñeø neùn laâu daøi trong boùng toái ngôø vöïc do phaùn quyeát toøa aùn bò chaäm treã". Vì vaäy, theo chaân caùc vò Tieàn nhieäm cuûa mình, toâi muoán "caùc vuï aùn voâ hieäu cuûa hoân nhaân phaûi ñöôïc giaûi quyeát baèng con ñöôøng tö phaùp, chöù khoâng phaûi con ñöôøng haønh chaùnh. Ñieàu naøy khoâng vì do baûn chaát cuûa söï vieäc ñaët ra cho baèng laø do nhu caàu phaûi baûo veä toái ña söï thaät cuûa daây hoân phoái thaùnh thieâng: vaø ñieàu naøy nhaát thieát phaûi ñöôïc baûo ñaûm nhôø traät töï phaùp lyù".
Ñoàng thôøi, vieäc nhaán maïnh taàm quan troïng cuûa loøng thöông xoùt trong vieäc chaêm soùc muïc vuï gia ñình, nhö toâi ñaõ laøm moät caùch ñaëc bieät vôùi Toâng huaán Amoris Laetitia[1], khoâng laøm giaûm bôùt cam keát cuûa chuùng ta trong vieäc tìm kieám coâng lyù lieân quan ñeán caùc nguyeân nhaân huûy hoân. Traùi laïi, chính trong aùnh saùng cuûa loøng thöông xoùt ñoái vôùi con ngöôøi vaø löông taâm cuûa hoï, vieäc phaân ñònh tö phaùp veà vaán ñeà voâ hieäu laø raát quan troïng. Noù coù moät giaù trò mang tính muïc vuï khoâng theå thay theá vaø phuø hôïp moät caùch haøi hoøa vôùi vieäc chaêm soùc muïc vuï toång theå daønh cho caùc gia ñình. Nhö vaäy, ñieàu Thaùnh Thomas Aquinas tuyeân boá cuûa ñaõ ñöôïc hieän thöïc hoùa: "Loøng thöông xoùt khoâng laøm suy yeáu coâng lyù, nhöng laø söï vieân maõn cuûa coâng lyù"[2].
Nhö quyù vò bieát roõ qua kinh nghieäm cuûa mình, vieäc phaùn quyeát thöôøng khoâng heà deã daøng. Ñaït ñöôïc söï chaéc chaén veà maët luaân lyù veà tính voâ hieäu, vöôït qua giaû ñònh veà tính thaønh söï trong tröôøng hôïp cuï theå, bao haøm vieäc hoaøn thaønh moät söï phaân ñònh maø toaøn boä tieán trình, nhaát laø vieäc ñieàu tra sô boä, phaûi tuaân theo. Söï phaân ñònh naøy laø moät traùch nhieäm lôùn lao maø Giaùo hoäi giao phoù cho quyù vò, vì noù aûnh höôûng maïnh meõ ñeán ñôøi soáng cuûa caùc caù nhaân vaø gia ñình. Caàn phaûi ñoái dieän vôùi nhieäm vuï naøy vôùi loøng can ñaûm vaø saùng suoát, nhöng tröôùc heát, ñieàu coát yeáu laø phaûi troâng caäy vaøo aùnh saùng vaø söùc maïnh cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Quyù thaåm phaùn thaân meán, neáu khoâng caàu nguyeän thì chaúng theå thöïc thi coâng lyù. Neáu coù ai ñoù trong quyù vò khoâng caàu nguyeän thì toát nhaát ngöôøi aáy neân töø chöùc. Trong Adsumus, lôøi caàu xin tuyeät vôøi daâng leân Ñaáng An uûi ñöôïc ñoïc trong caùc cuoäc hoïp cuûa Toøa aùn cuûa quyù vò, coù ñoaïn: "Laïy Chuùa Thaùnh Thaàn, naøy chuùng con ñang hieän dieän tröôùc toân nhan Chuùa, khi cuøng nhau tuï hoïp nhaân danh Chuùa. Chæ coù Chuùa laø Ñaáng höôùng daãn chuùng con, xin haõy ngöï trò trong taâm hoàn chuùng con; xin daïy chuùng con loái ñöôøng phaûi ñi vaø caùch böôùc ñi treân loái ñöôøng ñoù. Chuùng con yeáu ñuoái vaø toäi loãi, xin ñöøng ñeå chuùng con u meâ sa vaøo neûo ñöôøng laàm cuõng ñöøng ñeå söï caûm thoâng cuûa con ngöôøi khieán chuùng con laøm theo thieân kieán, vì chuùng con laø moät trong Chuùa vaø khoâng coù gì laøm chuùng con laïc xa khoûi chaân lyù". Chuùng ta haõy luoân nhôù ñieàu naøy: vieäc phaân ñònh ñöôïc thöïc hieän "baèng vieäc quyø goái" - vaø neáu moät thaåm phaùn khoâng bieát quyø goái caàu nguyeän, thì toát nhaát hoï neân töø chöùc - caàu xin ôn Chuùa Thaùnh Thaàn: chæ baèng caùch naøy chuùng ta môùi coù theå ñi ñeán nhöõng quyeát ñònh höôùng tôùi lôïi ích cuûa caùc caù nhaân vaø cuûa toaøn theå coäng ñoaøn Giaùo hoäi.
Do ñoù, tính khaùch quan cuûa vieäc phaân ñònh tö phaùp ñoøi phaûi thoaùt khoûi moïi thaønh kieán, duø laø uûng hoä hoaëc choáng laïi vieäc tuyeân boá voâ hieäu. Ñieàu naøy bao haøm vieäc giaûi thoaùt baûn thaân khoûi söï khaét khe cuûa nhöõng ngöôøi luoân ñoøi hoûi söï chaéc chaén tuyeät ñoái laãn thaùi ñoä laáy caûm höùng töø nieàm xaùc tín sai laàm raèng caâu traû lôøi toát nhaát luoân laø voâ hieäu, ñieàu maø Thaùnh Gioan Phaoloâ II goïi laø "nguy cô cuûa loøng thöông xoùt giaû taïo maø... chæ laø muïc vuï beân ngoaøi maø thoâi". Ngaøi noùi tieáp, thöïc ra, "nhöõng con ñöôøng ñi cheäch khoûi coâng lyù vaø söï thaät roát cuoäc laïi khieán con ngöôøi xa caùch Thieân Chuùa, do ñoù mang laïi keát quaû ngöôïc laïi vôùi nhöõng gì ñöôïc tìm kieám trong thieän chí"[3].
Söï phaân ñònh cuûa thaåm phaùn ñoøi hoûi hai nhaân ñöùc cao caû: khoân ngoan vaø coâng baèng, vaø hai nhaân ñöùc naøy phaûi ñöôïc ñöùc aùi höôùng daãn. Coù moät moái lieân heä maät thieát giöõa ñöùc khoân ngoan vaø coâng baèng, vì vieäc thöïc thi luaät phaùp caùch khoân ngoan nhaèm muïc ñích nhaän bieát ñieàu gì laø coâng baèng trong töøng tröôøng hôïp cuï theå. Do ñoù, söï khoân ngoan khoâng haøm yù moät quyeát ñònh tuøy yù, nhöng laø moät haønh vi tuyeân boá veà söï toàn taïi hoaëc maët khaùc cuûa thieän ích hoân nhaân; vì theá, moät söï khoân ngoan veà maët phaùp lyù, ñeå thöïc söï coù tính muïc vuï, phaûi coâng baèng. Söï phaân ñònh coâng baèng bao haøm haønh vi baùc aùi muïc vuï, ngay caû khi phaùn quyeát laø phuû ñònh. Vaø cuõng laø moät ruûi ro.
Vieäc phaân ñònh tính thaønh söï cuûa moái raøng buoäc laø moät coâng vieäc phöùc taïp, trong ñoù chuùng ta khoâng ñöôïc queân raèng vieäc giaûi thích luaät giaùo hoäi phaûi ñöôïc thöïc hieän döôùi aùnh saùng söï thaät veà hoân nhaân baát khaû phaân ly, voán laø söï thaät maø Giaùo hoäi baûo veä vaø truyeàn baù trong vieäc rao giaûng vaø söù maïng cuûa mình. Nhö Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI ñaõ daïy: "Vieäc giaûi thích giaùo luaät phaûi ñöôïc thöïc hieän trong Giaùo hoäi. Ñaây khoâng phaûi laø moät hoaøn caûnh thuaàn tuyù beân ngoaøi, tuøy thuoäc vaøo moâi tröôøng xung quanh nhöng noù laø lôøi môøi goïi ñeán cuøng moät maûnh ñaát cuûa Giaùo luaät vaø thöïc teá ñöôïc noù quy ñònh. Caûm thöùc vôùi Giaùo hoäi (Sentire cum Ecclesia) cuõng coù yù nghóa trong khuoân khoå kyû luaät, vì nhöõng neàn taûng giaùo lyù luoân hieän dieän vaø hoaït ñoäng trong caùc quy taéc phaùp lyù cuûa Giaùo hoäi"[4].
Thöa quyù thaåm phaùn, toâi xin quyù vò ñieàu naøy: haõy caûm thöùc vôùi Giaùo hoäi. Vaø toâi xin hoûi töøng ngöôøi trong quyù vò: quyù vò coù caàu nguyeän, coù caûm thaáy laø mình ñang ôû vôùi Giaùo hoäi khoâng? Quyù vò coù khieâm toán caàu nguyeän, caàu xin Chuùa soi saùng ñeå caûm thöùc vôùi Giaùo hoäi khoâng? Toâi quay laïi vaán ñeà naøy: lôøi caàu nguyeän cuûa vò thaåm phaùn laø caàn thieát ñoái vôùi nhieäm vuï cuûa oâng aáy. Neáu moät thaåm phaùn khoâng caàu nguyeän hoaëc khoâng theå caàu nguyeän thì toát nhaát oâng aáy neân ñi laøm coâng vieäc khaùc.
Cuoái cuøng, toâi muoán nhaéc laïi raèng vieäc phaân ñònh veà tính voâ hieäu ñöôïc hoã trôï vaø baûo ñaûm bôûi tính chaát hieäp haønh cuûa noù[5]. Khi toøa aùn mang tính hieäp ñoaøn, nhö thöôøng leä, hoaëc khi chæ coù moät thaåm phaùn nhöng oâng tham khaûo yù kieán cuûa nhöõng ngöôøi coù thaåm quyeàn, vieäc phaân ñònh dieãn ra trong baàu khí ñoái thoaïi hoaëc thaûo luaän, trong ñoù söï thaúng thaén vaø laéng nghe nhau laø neàn taûng, vì muïc ñích chung laø ñi tìm söï thaät. Ñaây cuõng laø moät nghieân cöùu quan troïng vaø nghieâm tuùc. Nhö toâi ñaõ noùi, trong vieäc phuïc vuï naøy, ñieàu caàn thieát laø phaûi caàu khaån Chuùa Thaùnh Thaàn, khi chuùng ta coá gaéng trieån khai moïi phöông tieän cuûa con ngöôøi ñeå xaùc ñònh söï thaät. Ñoù laø lyù do taïi sao ñieàu quan troïng laø cuoäc ñieàu tra sô boä phaûi ñöôïc tieán haønh caån thaän, ñeå khoâng ñöa ra phaùn quyeát voäi vaøng vaø tieân nghieäm, cuõng nhö ñieàu caàn thieát laø, ñeå chu toaøn nhieäm vuï, thaåm phaùn phaûi trau doài tieán trình thöôøng huaán cuûa mình qua vieäc nghieân cöùu phaùp luaät vaø hoïc thuyeát phaùp lyù. Thöa quyù chöùc cuûa Toøa Thöôïng thaåm thaân meán, quyù vò coù traùch nhieäm ñaëc bieät trong vieäc phaùn quyeát: do ñoù, toâi khuyeân quyù vò haõy ngoan nguyø tröôùc Chuùa Thaùnh Thaàn.
Toâi phoù thaùc coâng vieäc cuûa quyù vò cho Ñöùc Maria Raát Thaùnh, Ñaáng cöïc khoân cöïc ngoan vaø Ñaáng chæ baûo ñaøng laønh. Toâi öu aùi ban pheùp laønh cho quyù vò. Xin quyù vò cuõng nhôù caàu nguyeän cho toâi, vì coâng vieäc cuûa toâi khoâng heà deã daøng! Ñoâi khi coâng vieäc naøy thaät thuù vò nhöng khoâng heà deã daøng. Xin caûm ôn.
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP
Doøng Ña Minh Thaùnh Taâm
Chuyeån ngöõ töø: vatican.va (25. 01. 2024)
- - - - - - - - - - -
[1] X. Toâng huaán Amoris Laetitia, Chöông VIII, taïi https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/tong-huan-amoris-laetitia-niem-vui-cua-tinh-yeu-41885#_Toc134738771
[2] Toång luaän Thaàn hoïc, I, q. 21, A. 3, 2. X. Toâng huaán Amoris laetitia, 311.
[3] Dieãn vaên daønh cho Toøa Thöôïng Thaåm Rota ôû Roma, ngaøy 18.01.1990, soá 5.
[4] Dieãn vaên daønh cho Toøa Thöôïng Thaåm Rota ôû Roma, ngaøy 21.01.2012.
[5] X. Dieãn vaên daønh cho Toøa Thöôïng Thaåm Rota ôû Roma, ngaøy 27.01.2022
(Nguoàn: Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam)