Dieãn vaên Ñöùc Thaùnh Cha
daønh cho phaùi ñoaøn
cuûa Lieân ñoaøn Quoác teá caùc Ñaïi hoïc Coâng giaùo
Dieãn vaên Ñöùc Thaùnh Cha daønh cho phaùi ñoaøn cuûa Lieân ñoaøn Quoác teá caùc Ñaïi hoïc Coâng giaùo.
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP. chuyeån ngöõ tieáng Vieät
Vatican (WHÑ 20-01-2024) - Hoâm 19 thaùng 01 naêm 2024, taïi Dinh Toâng toaø Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ tieáp kieán khoaûng 150 ñaïi dieän cuûa Lieân ñoaøn Quoác teá caùc Ñaïi hoïc Coâng giaùo nhaân dòp kyû nieäm 100 thaønh laäp.
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ noäi dung baøi dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh Cha:
Dieãn vaên Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ
daønh cho phaùi ñoaøn cuûa Lieân ñoaøn Quoác teá caùc Ñaïi hoïc Coâng giaùo
Dinh Toâng toaø
Thöù Saùu, ngaøy 19 thaùng 01 naêm 2024
Nhöõng lôøi töï phaùt cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ:
Thöa Ñöùc Hoàng y, thöa quyù Giaùm muïc,
Anh chò em thaân meán!
Toâi döï tính ñoïc moät baøi dieãn vaên daøi nhöng toâi caûm thaáy hôi khoù thôû; nhö anh chò em coù theå thaáy, toâi vaãn chöa heát bò caûm laïnh! Ñoù laø lyù do taïi sao toâi xin trao baûn vaên ñeå anh chò em coù theå ñoïc rieâng. Toâi caûm ôn anh chò em vì cuoäc gaëp gôõ naøy, vaø vì nhöõng ñieàu toát ñeïp maø caùc tröôøng ñaïi hoïc Coâng giaùo cuûa chuùng ta ñaõ thöïc hieän qua vieäc: truyeàn ñaït kieán thöùc, Lôøi Chuùa vaø chuû nghóa nhaân vaên chaân chính. Ñöøng meät moûi tieán veà phía tröôùc, haõy kieân trì thöïc hieän söù maïng cao caû cuûa caùc tröôøng ñaïi hoïc Coâng giaùo. Khoâng phaûi vieäc tuyeân xöng Coâng giaùo mang laïi cho caùc ñaïi hoïc Coâng giaùo baûn saéc cuûa mình: ñoù laø moät khía caïnh, nhöng khoâng phaûi laø khía caïnh duy nhaát. Coù leõ chính chuû nghóa nhaân vaên ñích thöïc ñaõ giuùp ngöôøi ta nhaän ra raèng con ngöôøi coù nhöõng giaù trò vaø nhöõng giaù trò naøy caàn phaûi ñöôïc toân troïng. Coù leõ ñaây laø ñieàu tuyeät vôøi vaø cao caû nhaát veà caùc tröôøng ñaïi hoïc cuûa anh chò em. Caûm ôn anh chò em raát nhieàu.
Baøi dieãn vaên ñöôïc trao cho phaùi ñoaøn:
Toâi vui möøng ñöôïc tham gia leã kyû nieäm 100 naêm thaønh laäp Lieân ñoaøn Quoác teá caùc tröôøng Ñaïi hoïc Coâng giaùo (International Federation of Catholic Universities -IFCU). Moät traêm naêm tröôûng thaønh vaø phaùt trieån thaät laø moät lyù do chính ñaùng ñeå taï ôn! Toâi chaøo möøng vaø caûm ôn Ñöùc Hoàng y Joseù Tolentino de Mendonca vaø Giaùo sö Isabel Capeloa Gil, Chuû tòch Lieân ñoaøn.
Vaøo naêm 1924, Ñöùc Giaùo Hoaøng Pioâ XI ñaõ chuùc laønh cho hieäp hoäi ñaàu tieân quy tuï 18 tröôøng ñaïi hoïc Coâng giaùo. Moät Saéc leänh sau naøy cuûa Boä Chuûng vieän vaø Nghieân cöùu Ñaïi hoïc luùc baáy giôø noùi raèng hoï "cuøng tham gia vôùi yù ñònh raèng caùc Hieäu tröôûng... coù theå thöôøng xuyeân hôn, cuøng nhau giaûi quyeát caùc vaán ñeà... cuøng nhau phaùt huy vì muïc tieâu cao caû cuûa mình" (ngaøy 29.06.1948). Hai möôi laêm naêm sau, Ñaáng Ñaùng kính Pioâ XII ñaõ thaønh laäp Lieân ñoaøn caùc Ñaïi hoïc Coâng giaùo vaøo naêm 1949.
Toâi muoán nhaán maïnh 2 khía caïnh töø nguoàn goác lòch söû naøy cuûa Lieân ñoaøn. Tröôùc heát, khuyeán khích hôïp taùc thoâng qua "maïng löôùi keát noái". Hieän nay treân theá giôùi coù gaàn 2000 tröôøng ñaïi hoïc Coâng giaùo. Chuùng ta coù theå hình dung tieàm naêng phaùt trieån cuûa moät söï hôïp taùc ñöôïc caûi thieän vaø hieäu quaû hôn nöõa nhaèm cuûng coá heä thoáng ñaïi hoïc Coâng giaùo. Trong thôøi ñaïi phaân maûnh lôùn, chuùng ta phaûi daùm loäi ngöôïc doøng, toaøn caàu hoùa nieàm hy voïng, hieäp nhaát, vaø hoøa hôïp thay vì thôø ô, phaân cöïc, vaø xung ñoät. Khía caïnh thöù hai xuaát phaùt töø söï kieän Lieân ñoaøn - nhö Ñöùc Pioâ XII ñaõ vieát -, ñöôïc thaønh laäp "sau moät cuoäc chieán tranh khuûng khieáp", trôû thaønh moät phöông tieän goùp phaàn "vaøo vieäc hoøa giaûi vaø phaùt trieån hoøa bình vaø baùc aùi giöõa caùc daân toäc" (Toâng thö Catholicas Studiorum Universitates, ngaøy 27.07.1949). Thaät ñaùng tieác khi phaûi noùi raèng, chuùng ta kyû nieäm 100 naêm ngaøy naøy trong boái caûnh cuûa chieán tranh, cuoäc chieán tranh theá giôùi thöù ba dieãn ra töøng phaàn. Do ñoù, ñieàu thieát yeáu hôn laø caùc tröôøng ñaïi hoïc Coâng giaùo phaûi ñi ñaàu trong noã löïc xaây döïng neàn vaên hoùa hoøa bình, trong nhieàu chieàu kích, voán phaûi ñöôïc giaûi quyeát theo taàm nhìn lieân ngaønh.
Trong Hieán chöông Magna Carta cuûa caùc tröôøng ñaïi hoïc Coâng giaùo, Toâng hieán Ex Corde Ecclesiae, Thaùnh Gioan Phaoloâ II baét ñaàu baèng lôøi tuyeân boá ñaùng ngaïc nhieân raèng ñaïi hoïc Coâng giaùo ñöôïc sinh ra "töø traùi tim cuûa Giaùo hoäi" (Soá 1). Chuùng ta coù theå mong ñôïi ngaøi noùi raèng ñaïi hoïc Coâng giaùo xuaát phaùt töø lyù trí Kitoâ giaùo. Tuy nhieân, Ñöùc Thaùnh Cha laïi öu tieân cho traùi tim: ex corde ecclesiae. Thaät vaäy, tröôøng ñaïi hoïc Coâng giaùo, laø "moät trong nhöõng khí cuï toát nhaát maø Giaùo hoäi coáng hieán cho thôøi ñaïi chuùng ta" (sñd., 10), khoâng theå khoâng trôû thaønh bieåu hieän cuûa tình yeâu, voán gôïi höùng cho moïi hoaït ñoäng cuûa Giaùo hoäi, töùc laø tình yeâu cuûa Thieân Chuùa daønh cho con ngöôøi.
Thaät khoâng may, vaøo thôøi ñieåm maø ngay caû giaùo duïc cuõng ñang trôû thaønh moät "ngaønh kinh doanh", vaø caùc heä thoáng taøi chính lôùn voâ danh ñaàu tö vaøo caùc tröôøng hoïc vaø ñaïi hoïc gioáng nhö hoï ñaàu tö vaøo thò tröôøng chöùng khoaùn, thì caùc toå chöùc cuûa Giaùo hoäi phaûi chöùng toû raèng tröôøng Coâng giaùo coù baûn chaát khaùc vaø hoaït ñoäng theo moät loái tö duy khaùc. Moät döï aùn giaùo duïc khoâng chæ döïa treân nhöõng chöông trình hoaøn haûo, trang thieát bò hieäu quaû, hoaëc khaû naêng quaûn lyù kinh doanh toát. Tröôøng ñaïi hoïc phaûi ñöôïc sinh ñoäng bôûi moät nieàm say meâ lôùn hôn, nhö ñöôïc minh chöùng baèng vieäc cuøng nhau tìm kieám söï thaät, moät chaân trôøi yù nghóa roäng lôùn hôn, ñöôïc theå hieän trong moät coäng ñoàng tri thöùc, nôi coù theå caûm nhaän ñöôïc söï haøo phoùng cuûa tình yeâu.
Trieát gia Hannah Arendt, ngöôøi nghieân cöùu chuyeân saâu khaùi nieäm tình yeâu trong caùc taùc phaåm cuûa Thaùnh Augustinoâ, cho thaáy raèng vò thaày vó ñaïi naøy ñaõ dieãn taû tình yeâu baèng töø theøm aên (appetitus), ñöôïc hieåu laø khuynh höôùng, khao khaùt, phaán ñaáu. Do ñoù, lôøi khuyeân toâi muoán daønh cho anh chò em laø: Ñöøng ñaùnh maát söï theøm aên cuûa mình! Haõy duy trì söï maõnh lieät cuûa moái tình ñaàu! Ñöøng ñeå caùc tröôøng ñaïi hoïc Coâng giaùo thay theá öôùc muoán baèng chuû nghóa chöùc naêng hoaëc quan lieâu. Trao baèng caáp hoïc thuaät thoâi thì chöa ñuû maø coøn caàn phaûi ñaùnh thöùc vaø aáp uû khaùt voïng "trôû thaønh" nôi moãi ngöôøi. Chuaån bò cho sinh vieân nhöõng ngheà nghieäp mang tính caïnh tranh thoâi chöa ñuû maø coøn caàn phaûi giuùp hoï khaùm phaù nhöõng thieân höôùng hieäu quaû, khôi leân loái soáng chaân thöïc vaø tích hôïp söï ñoùng goùp cuûa moãi caù nhaân vaøo ñoäng löïc saùng taïo cuûa coäng ñoàng roäng lôùn hôn. Chaéc chaén, chuùng ta caàn suy tö veà trí tueä nhaân taïo, nhöng khoâng theå boû qua trí tueä taâm linh, bôûi vì neáu khoâng coù trí tueä taâm linh thì con ngöôøi vaãn laø ngöôøi xa laï vôùi chính mình. Tröôøng ñaïi hoïc laø moät nguoàn löïc raát heä troïng ñeå soáng "hoaø nhòp vôùi thôøi ñaïi", vaø chuyeån giao traùch nhieäm maø nhöõng ñoøi hoûi saâu xa hôn cuûa con ngöôøi cuõng nhö nhöõng öôùc mô vaø khaùt voïng ñaët ra cho ngöôøi treû.
ÔÛ ñaây toâi thích nhôù laïi moät caâu chuyeän nguï ngoân do nhaø vaên Franz Kafka, ngöôøi ñaõ cheát caùch ñaây 100 naêm, keå laïi. Nhaân vaät chính laø moät chuù chuoät nhoû sôï haõi tröôùc theá giôùi roäng lôùn vaø luoân tìm kieám söï baûo veä an toaøn giöõa hai böùc töôøng, moät beân phaûi vaø moät beân traùi. Tuy nhieân, ñeán moät luùc naøo ñoù, chuù chuoät nhaän thaáy raèng caùc böùc töôøng ñang baét ñaàu xích laïi gaàn nhau hôn vaø chuù coù nguy cô bò ñeø beïp. Vì vaäy, chuù chuoät baét ñaàu chaïy, nhöng roài, chuù thoaùng thaáy moät caùi baãy chuoät ñang ñôïi mình ôû trong goùc. Ñuùng luùc ñoù, chuù nghe thaáy gioïng con meøo noùi vôùi mình raèng: "Moïi söï baïn chæ coù theå laøm baây giôø laø ñoåi höôùng". Trong tuyeät voïng, chuù chuoät nghe theo lôøi khuyeân cuûa con meøo, vaø cuoái cuøng ñaõ bò con meøo nuoát chöûng.
Chuùng ta khoâng theå giao phoù vieäc quaûn lyù caùc tröôøng ñaïi hoïc cuûa mình cho noãi sôï haõi; Thaät khoâng may laø ñieàu naøy xaûy ra thöôøng xuyeân hôn chuùng ta nghó. Caùm doã neùp mình sau nhöõng böùc töôøng, trong moät bong boùng xaõ hoäi an toaøn, traùnh nhöõng ruûi ro hoaëc thaùch ñoá mang tính vaên hoùa, vaø quay löng laïi vôùi söï phöùc taïp cuûa thöïc teá coù veû nhö laø caùch theá an toaøn nhaát. Nhöng ñaây chæ laø aûo giaùc maø thoâi. Noãi sôï haõi gaëm nhaám taâm hoàn. Ñöøng bao giôø bao quanh tröôøng ñaïi hoïc baèng nhöõng böùc töôøng sôï haõi. Ñöøng ñeå tröôøng ñaïi hoïc Coâng giaùo giôùi haïn mình trong vieäc taùi taïo nhöõng böùc töôøng ñieån hình cuûa xaõ hoäi chuùng ta ñang soáng: nhöõng böùc töôøng cuûa söï baát bình ñaúng, maát nhaân tính, baát khoan dung, vaø thôø ô, hoaëc nhöõng moâ hình nhaèm cuûng coá chuû nghóa caù nhaân hôn laø ñaàu tö vaøo tình huynh ñeä.
Moät tröôøng ñaïi hoïc tìm kieám söï baûo veä sau nhöõng böùc töôøng sôï haõi coù theå ñaït ñöôïc söï uy tín, söï coâng nhaän vaø ñaùnh giaù cao, chieám nhöõng vò trí haøng ñaàu trong baûng xeáp haïng veà thaønh tích hoïc thuaät. Nhöng, nhö trieát gia Miguel de Unamuno ñaõ töøng noùi: "Kieán thöùc chæ vì kieán thöùc: ñoù laø voâ nhaân ñaïo". Chuùng ta phaûi luoân töï vaán: Muïc ñích cuûa vieäc hoïc taäp maø chuùng ta truyeàn ñaït laø gì? Tieàm naêng bieán ñoåi cuûa kieán thöùc chuùng ta taïo ra laø gì? Chuùng ta phuïc vuï ai vaø caùi gì? Söï trung laäp laø moät aûo voïng. Do ñoù, moät tröôøng ñaïi hoïc Coâng giaùo phaûi ñöa ra nhöõng löïa choïn, vaø nhöõng löïa choïn naøy phaûi phaûn aùnh Phuùc aâm. Ñaïi hoïc Coâng giaùo phaûi giöõ vöõng laäp tröôøng vaø theå hieän ñieàu ñoù qua haønh ñoäng cuûa mình moät caùch roõ raøng, "laøm baån tay mình" theo tinh thaàn Phuùc aâm trong vieäc bieán ñoåi theá giôùi vaø phuïc vuï con ngöôøi.
Tröôùc ñaïi hoäi ñaëc bieät naøy bao goàm caùc vò Chöôûng aán, Hieäu tröôûng vaø caùc cô quan quaûn lyù hoïc thuaät khaùc, toâi muoán baøy toû loøng bieát ôn vì nhöõng gì caùc tröôøng ñaïi hoïc Coâng giaùo ñaõ vaø ñang thöïc hieän. Quyù vò ñaõ ñaàu tö bieát bao cam keát, ñoåi môùi, trí tueä vaø söï quan taâm vaøo söù vuï 3 chieàu cuûa tröôøng ñaïi hoïc ñoù laø: giaûng daïy, nghieân cöùu vaø coáng hieán cho coäng ñoàng! Toâi thöïc söï bieát ôn quyù vò veà ñieàu naøy, nhöng toâi cuõng muoán nhôø söï giuùp ñôõ cuûa quyù vò. Toâi xin quyù vò giuùp Giaùo hoäi, trong thôøi ñieåm lòch söû naøy, soi saùng nhöõng khaùt voïng saâu xa nhaát cuûa con ngöôøi baèng vieäc ñöa ra caùi nhìn vaø söï hieåu bieát, cuõng nhö "nhöõng lyù do hy voïng" (x. 1 Pr 3, 15) phaùt sinh töø ñöùc tin, vaø do ñoù, giuùp Giaùo hoäi tieán haønh caùc cuoäc ñoái thoaïi moät caùch töï tin veà caùc vaán ñeà lôùn cuûa thôøi ñaïi. Xin giuùp chuùng toâi dieãn dòch veà phöông dieän vaên hoùa, baèng moät ngoân ngöõ côûi môû ñoái vôùi caùc theá heä môùi vaø thôøi ñaïi môùi, söï phong phuù cuûa truyeàn thoáng Kitoâ giaùo; ñeå xaùc ñònh nhöõng bieân giôùi môùi cuûa tö töôûng, khoa hoïc vaø coâng ngheä, ñoàng thôøi tieáp caän chuùng vôùi söï caân baèng vaø khoân ngoan. Xin giuùp chuùng toâi xaây döïng caùc lieân minh lieân theá heä vaø lieân vaên hoùa trong vieäc baûo veä vaø chaêm soùc ngoâi nhaø chung, trong taàm nhìn veà heä sinh thaùi toaøn dieän, nhôø ñoù, ñaùp laïi moät caùch hieäu quaû tieáng keâu cuûa traùi ñaát vaø lôøi naøi xin cuûa ngöôøi ngheøo.
Caùc baïn thaân meán, trong nhieàu nhaø nguyeän cuûa caùc tröôøng ñaïi hoïc cuûa caùc baïn coù töôïng Ñöùc Meï toøa Ñaáng Khoân Ngoan. Toâi môøi caùc baïn haõy chieâm ngaém Meï moät caùch trìu meán vaø chaêm chuù. Bí maät cuûa Ñöùc Meï Khoân Ngoan laø gì? Ñoù laø Meï mang ñeán cho chuùng ta Chuùa Gieâsu, Söï Khoân Ngoan cuûa Thieân Chuùa vaø laø Ñaáng ban cho chuùng ta nhöõng tieâu chuaån ñeå höôùng daãn vieäc theo ñuoåi kieán thöùc. Haõy nhìn vaøo traùi tim cuûa Ñöùc Maria, xin Meï ñoàng haønh vôùi caùc baïn, caùc coäng ñoàng hoïc thuaät, vaø caùc döï aùn töông lai cuûa caùc baïn. Toâi öu aùi ban pheùp laønh cho caùc baïn, vaø xin caùc baïn cuõng nhôù caàu nguyeän cho toâi.
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP
Doøng Ña Minh Thaùnh Taâm
Chuyeån ngöõ töø: vatican.va (19. 01. 2024)
(Nguoàn: Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam)