Ñöùc Thaùnh cha
tieáp Ngoaïi giao ñoaøn caïnh Toøa Thaùnh
Ñöùc Thaùnh cha tieáp Ngoaïi giao ñoaøn caïnh Toøa Thaùnh.
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.
Vatican (RVA News 09-01-2024) - Saùng thöù Hai, ngaøy 08 thaùng Gieâng naêm 2024, Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ ñaõ tieáp kieán Ngoaïi giao ñoaøn caïnh Toøa Thaùnh. Trong dòp naøy, Ñöùc Thaùnh cha trình baøy moái quan taâm vaø laäp tröôøng cuûa Toøa Thaùnh tröôùc nhöõng ñieåm noùng treân theá giôùi, ñoàng thôøi ñeà nghò nhöõng höôùng ñi ñeå xaây döïng hoøa bình vaø xaõ hoäi.
Buoåi tieáp kieán dieãn ra taïi Hoäi tröôøng Pheùp laønh, ôû laàu treân, phía cuoái Ñeàn thôø thaùnh Pheâroâ, gioáng nhö naêm tröôùc ñaây.
Hieän dieän trong buoåi tieáp kieán, luùc 10 giôø, coù ñaïi dieän cuûa 184 quoác gia vaø moät soá toå chöùc quoác teá coù quan heä vôùi Toøa Thaùnh treân caáp ñaïi söù, cuøng vôùi ñaïi dieän cuûa chính quyeàn Palestine. Ngoaøi ra cuõng coù ñaïi dieän cuûa Lieân Hieäp AÂu chaâu vaø Hoäi Hieäp só Malta. Trong soá caùc vò hieän dieän, coù 92 vò ñaïi söù thöôøng truù. Ngoaøi ra, 92 vò ñaïi söù khaùc töø caùc nhieäm sôû ôû AÂu chaâu cuõng ñeán Vatican trong dòp naøy.
Veà phía Toøa Thaùnh, coù Ñöùc Hoàng y Parolin, Quoác vuï khanh Toøa Thaùnh, cuøng vôùi ba vò Toång giaùm muïc tröôûng ba phaân boä: Toång vuï, Ngoaïi giao vaø caùc nhaân vieân ngoaïi giao, cuøng vôùi caùc vò phoù toång thö kyù cuûa moãi phaân boä.
Môû ñaàu cuoäc gaëp gôõ, Ñaïi söù Coäng hoøa Cipro caïnh Toøa Thaùnh, oâng George Poulides, Nieân tröôûng ñoaøn ngoaïi giao, ñaõ ñaïi dieän moïi ngöôøi chuùc möøng Ñöùc Thaùnh cha nhaân dòp ñaàu naêm môùi vaø nhaéc ñeán nhöõng hoaït ñoäng cuûa ngaøi ñaõ mang laïi nhöõng höôùng ñi cho coäng ñoàng caùc daân nöôùc.
Dieãn vaên cuûa Ñöùc Thaùnh cha
Trong dieãn vaên daøi, Ñöùc Thaùnh cha ñaõ ñeà caäp ñeán nhöõng thaùch ñoá lôùn ñang ñeà ra cho coäng ñoàng theá giôùi: chieán tranh taïi nhieàu nôi, naïn saûn xuaát vaø buoân baùn voõ khí, vaán ñeà moâi tröôøng vaø Hoäi nghò Thöôïng ñænh COP28, vaán ñeà baûo veä söï soáng, naïn mang thai möôùn, v.v.
Sau nhöõng lôøi chaøo thaêm vaø chuùc möøng caùc vò ñaïi söù hieän dieän, Ñöùc Thaùnh cha nhaéc ñeán nhöõng phaùt trieån trong caùc quan heä ngoaïi giao cuûa Toøa Thaùnh trong naêm qua vôùi caùc nöôùc, ñaëc bieät laø söï thieát laäp quan heä ngoaïi giao vôùi Vöông quoác Hoài giaùo Oman vaø boå nhieäm ñaïi söù ñaàu tieân.
Ñöùc Thaùnh cha noùi theâm raèng: "Ñoàng thôøi, toâi cuõng nhaéc ñeán vieäc Toøa Thaùnh ñaõ tieán haønh vieäc boå nhieäm moät vò ñaïi dieän Toøa Thaùnh thöôøng truù taïi Haø Noäi, Vieät Nam, sau khi ñaõ kyù keát vôùi Vieät Nam hoài thaùng Baûy naêm vöøa qua Thoûa Thuaän veà quy cheá Ñaïi dieän Toøa Thaùnh. Ñieàu naøy nhaém muïc ñích cuøng nhau tieáp tuïc con ñöôøng ñaõ traûi qua cho ñeán nay, trong söï toân troïng vaø tín nhieäm nhau, nhôø nhöõng lieân laïc thöôøng xuyeân giöõa hai beân ôû caáp ñoä cô cheá vaø söï coäng taùc cuûa Giaùo hoäi ñòa phöông".
Hoøa bình bò ñe doïa
Vaán ñeà noùng boûng vaø caáp thieát ñaàu tieân ñöôïc Ñöùc Thaùnh cha noùi tôùi laø hoøa bình theá giôùi ñang bò ñe doïa naëng neà vì chieán tranh taïi nhieàu nôi. Ngaøi nhaéc ñeán quyeát taâm cuûa theá giôùi töø naêm 1944, vaøo cuoái Theá chieán thöù II, ñeå baøi tröø chieán tranh vaø ñoåi môùi theá giôùi. Nhöng nay, Ñöùc Thaùnh cha nhaän xeùt raèng:
"80 naêm sau noã löïc môùi meû vaø saâu roäng aáy, döôøng nhö ñaø coá gaéng ñoù ñaõ caïn kieät vaø theá giôùi ñang gaëp phaûi söï gia taêng caùc cuoäc xung ñoät daàn daàn bieán ñoåi ñieàu maø toâi ñaõ nhieàu laàn goïi laø 'Theá chieán thöù III töøng maûnh" thaønh moät cuoäc xung ñoät toaøn caàu thöïc söï".
Chieán tranh giöõa Israel vaø Palestine
Ñöùc Thaùnh cha noùi: "Taïi ñaây, toâi khoâng theå khoâng taùi baøy toû lo aâu vì nhöõng gì ñang xaûy ra taïi Israel vaø Palestine. Taát caû chuùng ta ñeàu bò soác vì cuoäc taán coâng khuûng boá ngaøy 07 thaùng Möôøi naêm vöøa qua, choáng laïi daân chuùng Israel, trong ñoù coù nhöõng ngöôøi bò thöông, bò tra taán vaø bao nhieâu ngöôøi voâ toäi bò gieát thaûm khoác vaø bò baét laøm con tin. Toâi taùi leân aùn nhöõng haønh ñoäng nhö theá vaø moïi hình thöùc khuûng boá vaø cöïc ñoan: vôùi caùch thöùc ñoù, ngöôøi ta khoâng giaûi quyeát caùc vaán ñeà giöõa caùc daân toäc. Traùi laïi, chuùng caøng trôû neân khoù khaên hôn, taïo neân ñau khoå cho taát caû moïi ngöôøi. Thöïc vaäy, ñieàu ñaõ taïo neân phaûn öùng quaân söï maïnh meõ cuûa Israel ôû Gaza ñaõ gaây ra cheát choùc cho haøng chuïc ngaøn ngöôøi Palestine, phaàn lôùn laø thöôøng daân, trong ñoù coù bao nhieâu treû em, thieáu nieân vaø ngöôøi treû, vaø ñaõ gaây ra moät tình traïng nhaân ñaïo raát traàm troïng vôùi nhöõng ñau khoå khoâng theå töôïng töôïng ñöôïc".
"Toâi taùi keâu goïi caùc phe lieân heä haõy ngöng baén treân moïi maët traän, keå caû Liban, vaø traû töï do ngay cho taát caû caùc con tin ôû Gaza. Toâi yeâu caàu ñeå cho nhaân daân Palestine nhaän ñöôïc nhöõng trôï giuùp nhaân ñaïo vaø caùc nhaø thöông, tröôøng hoïc, nôi thôø phöôïng ñöôïc baûo veä caàn thieát".
"Toâi caàu mong coäng ñoàng quoác teá quyeát lieät tieán haønh giaûi phaùp hai quoác gia, moät nöôùc Israel vaø moät nöôùc Palestine, cuõng nhö moät quy cheá ñaëc bieät ñöôïc quoác teá baûo ñaûm cho thaønh Jerusalem, ñeå ngöôøi Israel vaø Palestine, sau cuøng coù theå soáng trong hoøa bình vaø an ninh".
Nhaân daân Syria
"Cuoäc xung ñoät hieän nay taïi Gaza caøng laøm cho vuøng Trung Ñoâng, voán ñaõ mong manh vaø ñaày caêng thaúng, caøng laâm vaøo tình traïng maát oån ñònh. Ñaëc bieät, ta khoâng theå queân nhaân daân Syria, ñang soáng trong söï baáp beânh veà kinh teá vaø chính trò, söï baát oån naøy caøng trôû neân traàm troïng hôn vì traän ñoäng ñaát hoài thaùng Hai naêm ngoaùi. Coäng ñoàng quoác teá caàn khích leä caùc phe lieân heä khôûi söï ñoái thoaïi xaây döïng vaø nghieâm tuùc tìm kieám nhöõng giaûi phaùp môùi, ñeå nhaân nhaân Syria khoâng coøn phaûi chòu ñau khoå vì nhöõng bieän phaùp caám vaän cuûa quoác teá nöõa. Ngoaøi ra, toâi baøy toû ñau buoàn vì haøng trieäu ngöôøi Syria tò naïn coøn ôû caùc nöôùc laùng gieàng nhö Giordani vaø Liban".
Liban
"Toâi ñaëc bieät nghó ñeán quoác gia Liban, baøy toû lo aâu vì tình traïng xaõ hoäi vaø chính trò maø nhaân daân Liban ñang gaëp phaûi, vaø caàu mong tình traïng beá taéc veà cô cheá ñang laøm cho ñaát nöôùc naøy caøng ngaõ quî ñöôïc giaûi quyeát vaø ñaát nöôùc Liban coù moät vò Toång thoáng."
Myanmar
Vaãn lieân quan ñeán AÙ chaâu, toâi muoán löu yù coäng ñoàng quoác teá veà Myanmar, keâu goïi heát söùc noã löïc ñeå mang laïi hy voïng cho phaàn ñaát naøy vaø moät töông lai xöùng ñaùng cho caùc theá heä treû, khoâng queân tình traïng khaån caáp nhaân ñaïo maø nhöõng ngöôøi Rohingya coøn phaûi chòu".
Nhöõng daáu chæ hy voïng
"Beân caïnh nhöõng tình caûnh phöùc taïp aáy, cuõng khoâng thieáu nhöõng daáu chæ hy voïng, nhö toâi ñaõ coù theå traûi nghieäm trong chuyeán vieáng thaêm Moâng Coå. Toâi muoán taùi baøy toû loøng bieát ôn ñoái vôùi chính quyeàn nöôùc naøy vì söï tieáp ñoùn ñaõ daønh cho toâi. Cuõng vaäy, toâi muoán caùm ôn chính quyeàn Hungary vì söï tieáp ñoùn trong cuoäc vieáng thaêm cuûa toâi taïi nöôùc naøy hoài thaùng Tö naêm ngoaùi. Ñoù laø moät cuoäc vieáng thaêm ôû trung taâm AÂu chaâu, nôi ngöôøi ta hít thôû lòch söû vaø vaên hoùa vaø toâi ñaõ neám ñöôïc taâm tình noàng haäu cuûa nhieàu ngöôøi, ñoù cuõng laø nôi ngöôøi ta caûm thaáy söï gaàn keà moät cuoäc xung ñoät maø coù leõ chuùng ta khoâng nghó laø coù theå xaûy ra taïi AÂu chaâu trong theá kyû XXI".
Veà chieán tranh giöõa Nga vaø Ucraina, Ñöùc Thaùnh cha nhaän ñònh raèng: "Raát tieác sau gaàn hai naêm chieán tranh roäng lôùn cuûa Lieân bang Nga choáng Ucraina, hoøa bình raát ñöôïc mong öôùc vaãn chöa tìm ñöôïc choã trong taâm trí, maëc duø ñaõ coù raát nhieàu naïn nhaân vaø nhöõng taøn phaù kinh khuûng. Ta khoâng theå ñeå cho cuoäc xung ñoät naøy keùo daøi, ngaøy caøng khoác lieät, tieáp tuïc gaây thieät haïi cho haøng trieäu ngöôøi, nhöng caàn phaûi chaám döùt thaûm traïng hieän nay nhôø thöông thuyeát, trong söï toân troïng toân troïng coâng phaùp quoác teá".
Mieàn Caucase, Phi chaâu, Nam Myõ
Tieáp tuïc dieãn vaên tröôùc Ngoaïi giao ñoaøn caïnh Toøa Thaùnh, Ñöùc Thaùnh cha caàu mong giöõa Armeni vaø Azerbaijan sôùm kyù keát moät hieäp öôùc hoøa bình, giaûi quyeát thaûm traïng nhaân ñaïo cuûa ngöôøi daân trong vuøng vaø taïo ñieàu kieän cho nhöõng ngöôøi taûn cö ñöôïc hoài höông, toân troïng caùc nôi thôø thöôïng cuûa caùc toân giaùo.
Sang ñeán Phi chaâu, Ñöùc Thaùnh cha noùi ñeán thaûm traïng nhaân ñaïo taïi nhieàu nöôùc ôû mieàn nam sa maïc Sahara, do naïn khuûng boá quoác teá, caùc vaán ñeà chính trò xaõ hoäi phöùc taïp. Ngaøi caàu mong hieäp ñònh kyù keát taïi Pretoria, Nam Phi, hoài thaùng Möôøi Moät naêm 2022 chaám döùt chieán tranh taïi vuøng Tigray beân Ethiopia ñöôïc toân troïng, taùi laäp hoøa bình ôû vuøng Söøng cuûa Phi chaâu.
Ñöùc Thaùnh cha khoâng queân ñeà caäp ñeán tình traïng noäi chieán ôû Sudan, Cameroon, Mozambique, Coäng hoøa daân chuû Congo, Nam Sudan.
Sang tôùi Nam Myõ, Ñöùc Thaùnh cha nhaéc ñeán nhöõng caêng thaúng giöõa Venezuela vaø Guyana, tình traïng cöïc hoùa taïi Peru laøm thöông toån hoøa hôïp xaõ hoäi vaø laøm suy yeáu caùc cô caáu daân chuû.
Ñaëc bieät, moâ taû tình traïng taïi Nicaragua laø ñaùng lo aâu. Ngaøi noùi: "Cuoäc khuûng hoaûng taïi nöôùc naøy ñaõ keùo daøi töø laâu vôùi nhöõng haäu quaû ñau thöông cho toaøn theå xaõ hoäi Nicaragua, vaø ñaëc bieät cho Giaùo hoäi Coâng giaùo. Toøa Thaùnh khoâng ngöøng môøi goïi ñoái thoaïi ngoaïi giao, toân troïng ñoái vôùi thieän ích cuûa caùc tín höõu Coâng giaùo vaø toaøn daân."
Tình hình chung cuûa theá giôùi
Ñöùc Thaùnh cha ñaëc bieät löu yù veà tình traïng theá giôùi ngaøy caøng bò xaâu xeù, nhaát laø coù haøng trieäu ngöôøi bò laõng queân. Ngaøi keâu goïi toân troïng coâng phaùp quoác teá veà nhaân ñaïo vaø noùi raèng:
Nhöõng cuoäc chieán tranh hieän ñaïi khoâng chæ dieãn ra treân nhöõng chieán tröôøng coù xaùc ñònh, vaø cuõng khoâng phaûi chæ lieân heä tôùi caùc quaân nhaân. "Trong moät boái caûnh, trong ñoù döôøng nhö ngöôøi ta khoâng coøn phaân bieät giöõa caùc muïc tieâu quaân söï vaø thöôøng daân, khoâng coù cuoäc xung ñoät naøo maø khoâng ñöa tôùi söï gaây thieät haïi böøa baõi cho caùc thöôøng daân. Nhöõng bieán coá taïi Ucraina vaø Gaza laø baèng chöùng toû töôøng. Chuùng ta khoâng ñöôïc queân raèng nhöõng vi phaïm traàm troïng choáng coâng phaùp quoác teá veà nhaân ñaïo laø nhöõng toäi aùc chieán tranh, vaø khoâng phaûi chæ toá giaùc chuùng, nhöng coøn caàn phoøng ngöøa. Vì theá, caàn coù söï daán thaân hôn cuûa coäng ñoàng quoác teá ñeå baûo toàn vaø aùp duïng coâng phaùp quoác teá veà nhaân ñaïo, döôøng nhö noù laø con ñöôøng duy nhaát ñeå baûo veä phaåm giaù con ngöôøi trong tình traïng nhöõng cuoäc xung ñoät chieán tranh".
Toá giaùc saûn xuaát, buoân baùn vaø sôû höõu voõ khí
Ñöùc Thaùnh cha cuõng nhaän xeùt raèng: "Caùc cuoäc chieán tranh khoâng theå theo ñuoåi neáu khoâng coù raát nhieàu voõ khí. Caàn theo ñuoåi moät chính saùch giaûi tröø voõ trang, vì thaät laø moät aûo töôûng khi nghó raèng caùc voõ khí coù coâng hieäu laøm cho ngöôøi ta neå sôï khoâng daùm taán coâng. Ñuùng ra, ngöôïc laïi môùi laø ñuùng: vieäc coù saün voõ khí caøng kích thích söû duïng vaø gia taêng saûn xuaát. Caùc voõ khí taïo neân söï nghi kî, baát tín nhieäm vaø laøm tieâu hao taøi nguyeân. Bao nhieâu sinh maïng coù theå ñöôïc cöùu vaõn nhôø nhöõng taøi nguyeân ñöôïc daønh cho voõ khí? Ñaàu tö chuùng vaøo vieäc taïo ñieàu kieän ñeå coù moät neàn an ninh ñích thöïc treân hoaøn caàu, ñoù chaúng phaûi laø ñieàu toát hôn sao? Nhöõng thaùch ñoá thôøi nay vöôït leân treân caùc bieân giôùi, nhö caùc cuoäc khuûng hoaûng chöùng toû, veà löông thöïc, moâi tröôøng, kinh teá vaø y teá, nhö töø ñaàu theá kyû XXI naøy. Taïi ñaây, toâi taùi ñeà nghò thaønh laäp moät Quyõ theá giôùi ñeå loaïi tröø naïn ñoùi, vaø thaêng tieán moät söï phaùt trieån beàn vöõng trong toaøn traùi ñaát".
Trong chieàu höôùng naøy, Ñöùc Thaùnh cha taùi leân aùn vieäc cheá taïo, sôû höõu caùc voõ khí haït nhaân nhö moät ñieàu voâ luaân.
Ngoaøi ra, ngaøi nhaán maïnh raèng: ñeå theo ñuoåi hoøa bình, coøn caàn phaûi nhoå boû caùc caên coäi gaây ra chieán tranh, tröôùc heát laø naïn ñoùi, naïn phí phaïm löông thöïc, khai thaùc caùc taøi nguyeân thieân nhieân ñeå laøm giaøu cho moät thieåu soá ngöôøi, trong khi ñeå cho bao nhieâu ngöôøi ôû trong tình traïng laàm than, ñoùi khoå. Trong soá nhöõng nguyeân nhaân gaây ra xung ñoät cuõng nhö nhöõng thaûm hoïa thieân nhieân vaø moâi tröôøng, nhö nhöõng vuï ñoäng ñaát gaàn ñaây taïi Maroc vaø Trung Quoác...
Baûo veä söï soáng
Ñöùc Thaùnh cha khoâng queân ñeà caäp ñeán vieäc toân troïng söï soáng, baét ñaàu töø caùc thai nhi trong loøng meï, khoâng theå bò huûy boû, vaø cuõng khoâng theå trôû thaønh moät moùn haøng buoân baùn. Veà vaán ñeà naøy, Ñöùc Thaùnh cha leân aùn naïn mang thai möôùn, vi phaïm traàm troïng phaåm giaù cuûa phuï nöõ vaø ñöùa con. "Noù döïa treân söï khai thaùc moät tình traïng thieáu thoán vaät chaát cuûa moät baø meï. Moät haøi nhi luoân laø moät moùn quaø vaø khoâng bao giôø trôû thaønh ñoái töôïng moät hôïp ñoàng. Vì theá, toâi caàu mong coäng ñoàng quoác teá caám treân bình dieän hoaøn vuõ vieäc mang thai möôùn.
Naêm Thaùnh
Sau cuøng, Ñöùc Thaùnh cha nhaéc ñeán Naêm Thaùnh 2025 maø Giaùo hoäi Coâng giaùo chuaån bò cöû haønh vaø ngaøi caùm ôn chính phuû YÙ, treân caáp quoác gia vaø mieàn vì söï daán thaân saâu roäng ñeå chuaån bò thaønh Roma ñoùn tieáp ñoâng ñaûo caùc tín höõu haønh höông vaø ñeå hoï ruùt ñöôïc nhöõng thaønh quaû thieâng lieâng töø haønh trình Naêm Thaùnh".
Sau baøi dieãn vaên daøi 50 phuùt treân ñaây, Ñöùc Thaùnh cha baét tay chaøo thaêm taát caû caùc vò ñaïi söù cuøng vôùi phu nhaân hoaëc phu quaân cuûa hoï.
(Rei 8-1-2024)