Caùc Phieáu Laøm Vieäc
cho Ñaïi hoäi Thöôïng Hoäi ñoàng
(Khoùa hoïp thöù nhaát Thaùng 10 naêm 2023)
Caùc Phieáu Laøm Vieäc cho Ñaïi hoäi Thöôïng Hoäi ñoàng (Khoùa hoïp thöù nhaát Thaùng 10 naêm 2023).
Baûn dòch Vieät ngöõ cuûa Ban Thö kyù Hieäp Haønh Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam
Vatican (WHÑ 18-07-2023) - Caùc Phieáu Laøm Vieäc cho Ñaïi hoäi Thöôïng Hoäi ñoàng (Khoùa hoïp thöù nhaát Thaùng 10 naêm 2023).
Giôùi thieäu
Neáu toaøn boä Taøi lieäu Laøm vieäc "ñöôïc thieát keá nhö moät coâng cuï hoã trôï thöïc tieãn nhaèm phuïc vuï cho vieäc ñieàu haønh Ñaïi hoäi Thöôïng Hoäi ñoàng vaøo thaùng 10 naêm 2023, vaø do ñoù ñeå chuaån bò cho Ñaïi hoäi" (soá 10), thì ñieàu naøy ñaëc bieät ñuùng ñoái vôùi caùc phieáu laøm vieäc ñöôïc trình baøy ôû ñaây. Caùc phieáu naøy ñaõ ñöôïc chuaån bò ñeå giuùp cho vieäc phaân ñònh ba "moái öu tieân noåi leân maïnh meõ nhaát töø coâng vieäc cuûa taát caû caùc Chaâu luïc" (soá 14), nhaèm xaùc ñònh caùc böôùc cuï theå maø chuùng ta caûm nhaän Chuùa Thaùnh Thaàn môøi goïi mình, ngoõ haàu lôùn leân trong tö caùch moät Giaùo hoäi hieäp haønh. Vì theá, vieäc trình baøy caùc phieáu, vieäc giaûi thích caáu truùc cuûa chuùng vaø nhöõng höôùng daãn caùch söû duïng chuùng caàn phaûi ñöôïc ñaët trong boái caûnh laø coâng cuoäc roäng lôùn hôn cuûa Ñaïi hoäi Thöôïng Hoäi ñoàng.
Caùc naêng ñoäng cuûa Ñaïi hoäi Thöôïng Hoäi ñoàng
Ñaïi hoäi Thöôïng Hoäi ñoàng seõ giaûi quyeát caùc caâu hoûi do Taøi lieäu Laøm vieäc neâu ra baèng caùch xen keõ caùc phieân hoïp toaøn theå (Congregationes Generales) vaø laøm vieäc theo nhoùm nhoû (Circuli Minores), nhö ñöôïc döï kieán bôûi Toâng hieán EC, ñieàu 14.
Caùch rieâng, Ñaïi hoäi seõ tieán haønh baèng caùch thaûo luaän caùc chuû ñeà khaùc nhau theo thöù töï maø Taøi lieäu Laøm vieäc ñeà xuaát. Khôûi ñaàu seõ laøm vieäc veà Phaàn A, "Vì moät Giaùo hoäi Hieäp haønh. Moät kinh nghieäm toaøn dieän" (caùc soá 17-42), vôùi muïc ñích taäp trung caùch roõ raøng hôn vaøo caùc ñaëc ñieåm cô baûn cuûa moät Giaùo hoäi hieäp haønh, baét ñaàu töø kinh nghieäm cuøng nhau böôùc ñi cuûa Daân Thieân Chuùa trong hai naêm nay, vaø ñöôïc thu thaäp trong caùc taøi lieäu ñöôïc hình thaønh suoát giai ñoaïn ñaàu tieân ñeå caùc muïc töû phaân ñònh. Ñaïi hoäi ñöôïc yeâu caàu tieán haønh coâng vieäc cuûa mình theo moät caùch thöùc toaøn dieän khi xem xeùt kinh nghieäm cuûa Daân Thieân Chuùa nhö moät toång theå trong taát caû tính phöùc taïp cuûa noù.
Sau ñoù, Ñaïi hoäi seõ tieán haønh baøn thaûo ba vaán ñeà öu tieân ñaõ xuaát hieän töø giai ñoaïn thænh yù nhö ñöôïc trình baøy trong Phaàn B cuûa Taøi lieäu Laøm vieäc (caùc soá 43-60). Moãi vaán ñeà öu tieân naøy laø chuû ñeà cuûa moät trong ba phaàn theo nhö boá cuïc cuûa Phaàn B, "lieân quan ñeán ba töø khoùa cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng: hieäp thoâng, söù maïng, tham gia" (soá 43). Thöù töï xuaát hieän cuûa ba thuaät ngöõ naøy ñöôïc ñaûo ngöôïc nhö ñaõ giaûi thích ôû soá 44. Thöù töï naøy ñöôïc duy trì trong caùc phieáu laøm vieäc, cuõng ñöôïc chia thaønh ba phaàn, moãi phaàn mang tieâu ñeà cuûa phaàn töông öùng trong Phaàn B, ñeå laøm noåi baät chuû ñeà thoáng nhaát:
- "B1. Moät söï hieäp thoâng toûa saùng: Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå laøm moät daáu hieäu vaø khí cuï cuûa söï keát hôïp vôùi Thieân Chuùa vaø söï hieäp nhaát toaøn theå nhaân loaïi caùch troïn veïn hôn?" (caùc soá 46-50);
- "B 2. Ñoàng traùch nhieäm trong Söù maïng: Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå chia seû moät caùch toát hôn caùc aân ban vaø caùc nhieäm vuï phuïc vuï Tin Möøng?" (caùc soá 51-55);
- "B 3. Tham gia, cai quaûn vaø quyeàn bính: Ñaâu laø nhöõng tieán trình, nhöõng caáu truùc vaø nhöõng cô cheá ñöôïc caàn ñeán trong moät Giaùo hoäi hieäp haønh mang tính söù maïng?" (caùc soá 56-60).
Töông öùng vôùi töøng ñieåm trong ba ñieåm öu tieân aáy, seõ coù naêm phieáu laøm vieäc, moãi phieáu xaùc laäp "moät khôûi ñieåm cho moái öu tieân ñang ñeà caäp, baèng caùch naøy ñieåm öu tieân aáy coù theå ñöôïc tieáp caän töø nhöõng nhaõn quan khaùc nhau nhöng boå sung cho nhau, lieân heä vôùi caùc khía caïnh khaùc nhau cuûa ñôøi soáng Giaùo hoäi voán ñaõ hieän loä leân thoâng qua coâng vieäc cuûa caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc" (soá 45).
Vieäc caáu truùc coâng vieäc theo töøng böôùc noái tieáp nhau khoâng laøm giaûm tính naêng ñoäng gaén keát hai Phaàn. Kinh nghieäm cuûa Daân Thieân Chuùa ñöôïc thaûo luaän vôùi nhaõn quan hoäi nhaäp cuûa Phaàn A tieáp tuïc bieåu tröng cho chaân trôøi trong ñoù ñaët ra caùc caâu hoûi khaùc nhau ñöôïc neâu ôû Phaàn B, voán vaãn caém reã trong kinh nghieäm ñoù. Ñaïi hoäi seõ ñöôïc yeâu caàu "giöõ traïng thaùi caân baèng naêng ñoäng giöõa vieäc duy trì moät caùi nhìn toång quan [#] vaø vieäc xaùc ñònh caùc böôùc caàn thöïc hieän" (soá 16). Caùi sau mang laïi chieàu saâu vaø laøm cho caùi tröôùc trôû neân cuï theå, ñoàng thôøi nhaän ñöôïc phoái caûnh vaø söï gaén keát choáng laïi nguy cô phaân taùn trong caùc chi tieát.
Cuoái cuøng, phaàn cuoái coâng vieäc cuûa Ñaïi hoäi seõ ñöôïc daønh ñeå thu thaäp caùc thaønh quaû cuûa quaù trình, nghóa laø phaân ñònh nhöõng neûo ñöôøng ñeå chuùng ta seõ tieáp tuïc böôùc ñi cuøng nhau. Ñaïi hoäi seõ xem xeùt caùc caùch thöùc ñeå tieáp tuïc ñoïc kinh nghieäm cuûa Daân Thieân Chuùa, bao goàm caû vieäc thuùc ñaåy caùc nghieân cöùu chuyeân saâu caàn thieát veà thaàn hoïc vaø giaùo luaät, nhaèm chuaån bò cho cuoäc nhoùm hoïp thöù hai cuûa Ñaïi hoäi Thöôïng Hoäi ñoàng vaøo thaùng 10 naêm 2024.
Ñaïi hoäi seõ tieáp tuïc duøng phöông phaùp thaûo luaän trong Thaùnh Thaàn (x. caùc soá 32-42) voán ñaëc tröng toaøn boä tieán trình Thöôïng Hoäi ñoàng, vôùi söï ñieàu chænh khi caàn thieát. Thoâng qua kinh nghieäm tröïc tieáp veà phöông phaùp naøy (xem hình ôû trang #), Ñaïi hoäi seõ coù theå suy tö saâu saéc hôn veà nhöõng caùch theá ñeå deã daøng ñöa noù vaøo hôn trong ñôøi soáng bình thöôøng cuûa Giaùo hoäi, nhö moät caùch phaân ñònh thaùnh yù Thieân Chuùa cuøng vôùi nhau.
Caùch duøng caùc phieáu laøm vieäc
Caùc phieáu laøm vieäc ñöôïc thieát keá nhö moät coâng cuï laøm vieäc ñeå thaûo luaän ba ñieåm öu tieân ñöôïc neâu ôû Phaàn B trong cuoäc Ñaïi hoäi vaøo thaùng 10 naêm 2023. Do ñoù, chuùng khoâng phaûi laø caùc chöông cuûa moät quyeån saùch ñeå ñoïc noái tieáp nhau, cuõng khoâng phaûi laø nhöõng khaûo luaän ngaén vaø ít nhieàu hoaøn chænh veà moät chuû ñeà. Chuùng phaûi "ñöôïc laøm" chöù khoâng phaûi ñeå "ñöôïc ñoïc", theo nghóa laø chuùng cung öùng moät daøn yù ñeå caàu nguyeän vaø suy tö caù nhaân nhaèm chuaån bò cho cuoäc thaûo luaän nhoùm vaø toaøn theå. Cuõng vaäy, chuùng coù theå ñöôïc söû duïng cho caùc cuoäc hoïp chuyeân ñeà ñaøo saâu theo phong caùch hieäp haønh ôû moïi caáp ñoä cuûa ñôøi soáng Giaùo hoäi. Chuùng khoâng nhaèm ñöôïc xöû lyù noái tieáp nhau: moãi phieáu phaûi ñöôïc giöõ gaén keát vôùi muïc töông öùng vôùi noù trong Phaàn B cuûa Taøi lieäu Laøm vieäc, nhöng coù theå ñöôïc xöû lyù ñoäc laäp ñoái vôùi taát caû caùc muïc khaùc.
Taát caû caùc phieáu laøm vieäc ñeàu theo cuøng moät caáu truùc: chuùng baét ñaàu vôùi moät phaàn boái caûnh hoùa ngaén goïn cuûa caâu hoûi ñöôïc ñöa ra trong tieâu ñeà, moãi phieáu chæ bao goàm nhöõng gì xuaát hieän ôû giai ñoaïn ñaàu tieân. Sau ñoù, caùc phieáu neâu moät caâu hoûi ñeå phaân ñònh. Cuoái cuøng, chuùng cung caáp moät soá nhaän thöùc, bao quaùt caùc quan ñieåm khaùc nhau (thaàn hoïc, muïc vuï, giaùo luaät, v.v.), caùc chieàu kích vaø caùc bình dieän (Giaùo xöù, Giaùo phaän, v.v.). Treân heát, chuùng nhaéc nhôù ñaëc neùt treân khuoân maët cuûa caùc thaønh vieân Daân Thieân Chuùa, caùc ñaëc suûng vaø caùc taùc vuï cuûa hoï, vaø nhöõng caâu hoûi maø hoï ñaõ baøy toû trong giai ñoaïn laéng nghe. Raát nhieàu gôïi yù cuûa moãi phieáu laøm vieäc laø keát quaû cuûa vieäc coá gaéng trung thaønh vôùi söï phong phuù vaø ña daïng cuûa caùc chaát lieäu thu thaäp ñöôïc töø cuoäc thænh yù, nhöng chuùng khoâng nhaèm ñeå ñöôïc coi nhö moät baûng caâu hoûi ñoøi phaûi traû lôøi cho moïi caâu hoûi. Moät soá nhaän thöùc seõ ñöôïc thaáy ñaëc bieät gaây caûm kích ôû moät soá vuøng nhaát ñònh treân theá giôùi, nhöõng nhaän thöùc khaùc thì ôû nhöõng vuøng khaùc. Moãi ngöôøi ñöôïc môøi goïi choïn nhöõng gì maø mình caûm thaáy toát nhaát ñeå coù theå chia seû söï phong phuù trong boái caûnh Giaùo hoäi cuûa mình vôùi nhöõng ngöôøi khaùc. Ñaây seõ laø söï ñoùng goùp cuûa hoï vaøo coâng vieäc chung.
Moãi phieáu laøm vieäc taäp trung vaøo chuû ñeà nhö thaáy nôi tieâu ñeà, vaän duïng khung qui chieáu theå hieän bôûi Taøi lieäu Laøm vieäc, trong ñoù noäi dung khoâng ñöôïc nhaéc laïi cuõng nhö khoâng ñöôïc trích daãn caùch minh nhieân trong moãi tröôøng hôïp. Tuy nhieân, chuùng laø cô sôû ñeå laøm vieäc, cuøng vôùi taát caû caùc taøi lieäu ñöôïc hình thaønh trong giai ñoaïn thænh yù: "Ñeå chuaån bò cho Ñaïi hoäi Thöôïng Hoäi ñoàng, caùc thaønh vieân cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng ñöôïc yeâu caàu ghi nhôù caùc taøi lieäu tröôùc ñoù, ñaëc bieät laø Taøi lieäu Laøm vieäc cho Giai ñoaïn Chaâu luïc vaø caùc Taøi lieäu Chung keát cuûa caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc khaùc nhau, cuõng nhö baûn baùo caùo cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng Kyõ thuaät soá, vaø söû duïng chuùng nhö nhöõng coâng cuï ñeå phaân ñònh" (soá 9). Vì theá, vaán ñeà khoâng phaûi laø baét ñaàu laïi töø ñaàu, maø laø tieáp tuïc moät haønh trình voán ñang dieãn ra. Vì lyù do naøy, cuõng nhö vì khoâng gian giôùi haïn roõ raøng, caùc phieáu laøm vieäc khoâng ñöa ra moät xöû lyù coù tính heä thoáng ñoái vôùi töøng chuû ñeà, cuõng nhö khoâng ñeà caäp saâu ñeán caùc vaán ñeà. Söï kieän tieán trình Thöôïng Hoäi ñoàng ñaõ nhaán maïnh moät soá ñieåm laø öu tieân khoâng heà coù nghóa raèng caùc vaán ñeà khaùc keùm quan troïng hôn. Treân cô sôû cuoäc thænh yù Daân Thieân Chuùa, caùc caâu hoûi ñöôïc ñeà ra trong caùc phieáu laøm vieäc tieâu bieåu cho caùc khôûi ñieåm ñeå thaûo luaän caâu hoûi cô baûn thuùc ñaåy vaø höôùng daãn toaøn boä tieán trình: "Laøm theá naøo ñeå 'haønh trình cuøng nhau' naøy, dieãn ra ngaøy nay treân caùc bình dieän khaùc nhau (töø ñòa phöông cho ñeán hoaøn vuõ), cho pheùp Giaùo hoäi loan baùo Tin Möøng theo nhö söù maïng ñöôïc uûy thaùc cho mình; vaø Chuùa Thaùnh Thaàn môøi goïi chuùng ta ñi nhöõng böôùc naøo ñeå lôùn leân trong tö caùch moät Giaùo hoäi hieäp haønh?" (PD 2).
Coù nhöõng ñieåm noái keát roõ raøng vaø coù moät soá choàng cheùo giöõa caùc phieáu laøm vieäc. Ñaây khoâng phaûi laø vaán ñeà laëp ñi laëp laïi. Khi soaïn thaûo, ngöôøi ta hieåu raèng caùc phieáu laøm vieäc ñöôïc thieát keá ñeå söû duïng ñoäc laäp vôùi nhau. Hôn nöõa, ñieàu naøy laøm noåi baät maïng löôùi keát noái phong phuù giöõa caùc chuû ñeà ñöôïc ñeà caäp.
Moät soá caâu hoûi hieän loä töø cuoäc thænh yù Daân Thieân Chuùa lieân quan ñeán caùc vaán ñeà voán ñaõ coù giaùo huaán thaàn hoïc vaø huaán quyeàn caàn ñöôïc xem xeùt. Chæ ñöa ra hai ví duï, chuùng ta coù theå löu yù ñeán vieäc ñoùn nhaän nhöõng ngöôøi ly dò taùi hoân, ñöôïc ñeà caäp trong Toâng huaán Haäu Thöôïng Hoäi ñoàng Amoris laetitia, hoaëc vieäc hoäi nhaäp vaên hoùa cuûa phuïng vuï, chuû ñeà cuûa Huaán thò Varietates legitimae (1994) cuûa Boä Phuïng töï vaø Kyû luaät caùc Bí tích. Thöïc teá laø caùc caâu hoûi tieáp tuïc noåi leân veà caùc vaán ñeà nhö theá naøy khoâng neân bò baùc boû voäi vaøng, maø ñuùng hôn, noù ñoøi hoûi söï phaân ñònh, vaø Ñaïi hoäi Thöôïng Hoäi ñoàng laø moät dieãn ñaøn ñaëc quyeàn ñeå laøm coâng vieäc naøy. Ñaëc bieät, nhöõng trôû ngaïi, thöïc teá hoaëc do caûm nhaän, ñaõ caûn trôû vieäc thöïc hieän caùc böôùc ñöôïc chæ ra trong caùc taøi lieäu tröôùc ñaây, thì caàn ñöôïc xem xeùt vaø ñöa ra nhöõng phaûn aùnh veà caùch ñeå loaïi boû chuùng. Ví duï: neáu söï caûn trôû laø do thieáu thoâng tin caùch chung, thì seõ caàn phaûi caûi thieän vieäc truyeàn ñaït. Maët khaùc, neáu vaán ñeà baét nguoàn töø vieäc khoù naém baét caùc haøm yù cuûa caùc taøi lieäu trong caùc tình huoáng thoâng thöôøng hoaëc do ngöôøi ta khoâng coù khaû naêng nhaän ra chính mình trong nhöõng gì ñöôïc ñeà xuaát, thì moät haønh trình hieäp haønh ñeå Daân Chuùa tieáp nhaän caùch hieäu quaû coù theå laø giaûi phaùp thích hôïp. Moät tröôøng hôïp khaùc coù theå laø söï xuaát hieän trôû laïi cuûa moät caâu hoûi noåi leân nhö daáu hieäu cuûa moät thöïc teá ñaõ thay ñoåi hay nhöõng hoaøn caûnh caàn coù AÂn suûng "chöùa chan". Ñieàu naøy ñoøi hoûi phaûi suy tö theâm veà Kho taøng Ñöùc tin vaø veà Truyeàn thoáng soáng ñoäng cuûa Giaùo hoäi.
Seõ raát khoù cho coâng vieäc cuûa khoùa hoïp ñaàu tieân cuûa Ñaïi hoäi Thöôøng leä laàn thöù XVI cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc ñeå ñöa ra nhöõng höôùng daãn mang tính keát luaän veà nhieàu chuû ñeà naøy. Ñaây laø lyù do taïi sao Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ quyeát ñònh raèng Thöôïng Hoäi ñoàng seõ ñöôïc toå chöùc trong hai löôït nhoùm hoïp. Muïc tieâu chính cuûa cuoäc nhoùm hoïp thöù nhaát seõ laø vaïch ra caùc loä trình nghieân cöùu chuyeân saâu seõ ñöôïc xuùc tieán theo phong caùch hieäp haønh, xaùc ñònh caùc nhaân söï thích öùng ñeå tham gia vaø caùc caùch thöùc ñeå baûo ñaûm moät tieán trình hieäu quaû nhaèm phuïc vuï cho vieäc phaân ñònh seõ ñöôïc hoaøn thaønh trong cuoäc nhoùm hoïp thöù hai vaøo thaùng 10 naêm 2024. Sau ñoù, caùc ñeà nghò veà caùch chuùng ta coù theå phaùt trieån nhö moät Giaùo hoäi hieäp haønh seõ ñöôïc ñeä trình leân Ñöùc Thaùnh Cha.
Nhöõng phieáu laøm vieäc cho B 1. Moät söï hieäp thoâng toûa saùng
Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå laøm moät daáu hieäu vaø khí cuï cuûa söï keát hôïp vôùi Thieân Chuùa vaø cuûa söï hieäp nhaát toaøn theå nhaân loaïi caùch troïn veïn hôn?
B 1.1. Laøm sao ñeå vieäc phuïc vuï baùc aùi vaø söï daán thaân cho coâng lyù cuõng nhö söï quan taâm ñoái vôùi ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta coù theå nuoâi döôõng söï hieäp thoâng trong moät Giaùo hoäi hieäp haønh?
Caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc neâu ra nhöõng chæ daãn khaùc nhau cho söï phaùt trieån cuûa chuùng ta trong tö caùch moät Giaùo hoäi hieäp haønh mang tính söù maïng:
a) Trong moät Giaùo hoäi hieäp haønh, ngöôøi ngheøo, theo nghóa tröôùc heát laø nhöõng ngöôøi soáng trong ñieàu kieän ngheøo naøn veà vaät chaát vaø bò xaõ hoäi loaïi tröø, chieám moät vò trí trung taâm. Hoï laø nhöõng ngöôøi ñoùn nhaän söï chaêm soùc, nhöng treân heát, hoï laø nhöõng ngöôøi mang Tin Möøng maø caû coäng ñoaøn caàn ñöôïc nghe. Giaùo hoäi coù ñieàu gì ñoù ñeå hoïc hoûi vaø tieáp nhaän töø hoï (x. Lc 6,20, EG 198). Moät Giaùo hoäi hieäp haønh nhìn nhaän vaø traân troïng vai troø trung taâm cuûa hoï.
b) Vieäc quan taâm ñeán ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta keâu goïi haønh ñoäng chung. Giaûi phaùp cho nhieàu vaán ñeà, nhö söï bieán ñoåi khí haäu, ñoøi hoûi söï daán thaân cuûa toaøn theå gia ñình nhaân loaïi. Vieäc cuøng nhau laøm vieäc ñeå chaêm soùc ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta taïo ra moät boái caûnh cho söï gaëp gôõ vaø hôïp taùc vôùi thaønh vieân cuûa caùc Giaùo hoäi vaø caùc Coäng ñoaøn Giaùo hoäi khaùc, vôùi tín ñoà cuûa caùc toân giaùo khaùc, vaø vôùi moïi ngöôøi thieän chí. Söï daán thaân naøy ñoøi hoûi chuùng ta phaûi haønh ñoäng ñoàng thôøi treân nhieàu bình dieän: coâng vieäc huaán giaùo vaø muïc vuï, vieäc thuùc ñaåy nhöõng loái soáng toát hôn, vieäc quaûn lyù taøi saûn cuûa Giaùo hoäi (baát ñoäng saûn vaø taøi chính).
c) Caùc phong traøo di cö laø moät daáu chæ cuûa thôøi ñaïi chuùng ta, vaø "nhöõng ngöôøi di cö laø moät 'maãu thöùc' coù theå soi saùng thôøi ñaïi cuûa chuùng ta".[10] Söï hieän dieän cuûa hoï ñaëc bieät keâu goïi caùc tín höõu Coâng giaùo cuøng nhau böôùc ñi. Hoï bieåu hieän lôøi môøi goïi kieán taïo nhöõng moái lieân keát vôùi caùc Giaùo hoäi ôû caùc quoác gia goác cuûa nhöõng ngöôøi di cö, cuõng laø bieåu hieän cô hoäi ñeå kinh nghieäm tính ña daïng cuûa Giaùo hoäi, bao goàm caû nhöõng coäng ñoaøn haûi ngoaïi cuûa caùc Giaùo hoäi Coâng giaùo Ñoâng phöông.
d) Moät Giaùo hoäi hieäp haønh coù theå ñöa ra chöùng taù ngoân söù cho moät theá giôùi bò chia caét vaø phaân cöïc, nhaát laø khi caùc thaønh vieân cuûa Giaùo hoäi cam keát böôùc ñi cuøng vôùi nhöõng ngöôøi khaùc ñeå xaây döïng coâng ích. ÔÛ nhöõng nôi in daáu xung ñoät saâu saéc, ñieàu naøy ñoøi hoûi khaû naêng trôû thaønh nhöõng taùc nhaân hoøa giaûi vaø kieán taïo hoøa bình.
e) "Moãi caù nhaân Kitoâ höõu vaø moãi coäng ñoaøn ñöôïc môøi goïi trôû thaønh khí cuï cuûa Thieân Chuùa ñeå giaûi phoùng vaø thaêng tieán ngöôøi ngheøo" (EG 187). Ñieàu naøy haøm yù saün saøng ñöùng veà phía nhöõng ngöôøi bò gaït boû nhaát trong caùc cuoäc tranh luaän coâng khai, goùp tieáng noùi beânh vöïc hoï cuõng nhö toá caùo caùc tình huoáng baát coâng vaø phaân bieät ñoái xöû, ñoàng thôøi tìm caùch traùnh thoûa hieäp vôùi nhöõng keû gaây ra söï baát coâng.
Caâu hoûi ñeå phaân ñònh
Böôùc ñi cuøng nhau coù nghóa laø khoâng boû ai laïi phía sau, vaø saùt caùnh vôùi nhöõng ngöôøi khoán khoù nhaát. Chuùng ta ñang xaây döïng moät Giaùo hoäi hieäp haønh nhö theá naøo ñeå coù khaû naêng thuùc ñaåy söï thuoäc veà vaø söï tham gia cuûa nhöõng ngöôøi beù nhoû nhaát trong Giaùo hoäi vaø trong xaõ hoäi?
Nhöõng ñeà nghò cho vieäc caàu nguyeän vaø gôïi yù suy tö
1) Nhöõng coâng cuoäc cuûa coâng lyù vaø loøng thöông xoùt laø moät hình thöùc tham döï vaøo söù maïng cuûa Ñöùc Kitoâ. Do ñoù, moïi ngöôøi ñaõ laõnh Pheùp Röûa ñeàu ñöôïc keâu goïi tham gia vaøo laõnh vöïc naøy. Laøm theá naøo ñeå ñaùnh thöùc, vun troàng vaø cuûng coá yù thöùc naøy trong caùc coäng ñoaøn Kitoâ höõu?
2) Nhöõng söï baát bình ñaúng in daáu trong theá giôùi hieän nay cuõng ñöôïc thaáy trong Giaùo hoäi, chaúng haïn, söï taùch bieät caùc Giaùo hoäi cuûa nhöõng nöôùc giaøu vaø ngheøo, vaø söï taùch bieät caùc coäng ñoaøn cuûa nhöõng khu vöïc giaøu nhaát vaø ngheøo nhaát trong cuøng moät quoác gia. Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå vöôït qua nhöõng söï baát bình ñaúng naøy, ñeå cuøng nhau böôùc ñi trong tö caùch laø caùc Giaùo hoäi ñòa phöông, haàu coù theå kinh nghieäm moät söï chia seû thöïc söï caùc aân ban?
3) Treân neûo ñöôøng hieäp haønh, nhöõng noã löïc naøo ñaõ ñöôïc thöïc hieän ñeå tieáp nhaän tieáng noùi cuûa nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát vaø hoäi nhaäp söï ñoùng goùp cuûa hoï? Chuùng ta ñaõ hoïc ñöôïc gì veà caùch hoã trôï söï thuoäc veà vaø söï tham gia cuûa nhöõng ngöôøi bò gaït boû nhaát? Ñieàu gì caàn xaûy ra ñeå giuùp hoï tham gia nhieàu hôn vaøo vieäc böôùc ñi cuøng vôùi nhau, vaø baèng caùch naøo chuùng ta cho pheùp hoï chaát vaán caùch laøm cuûa chuùng ta khi noù khoâng ñuû bao goàm hoï?
4) Laøm theá naøo ñeå vieäc tieáp ñoùn nhöõng ngöôøi di cö trôû thaønh moät cô hoäi ñeå böôùc ñi vôùi nhöõng ngöôøi ñeán töø moät neàn vaên hoùa khaùc, nhaát laø khi chuùng ta chia seû cuøng moät ñöùc tin? Ñaâu laø söï tieân lieäu trong vieäc chaêm soùc muïc vuï taïi ñòa phöông cho caùc coäng ñoàng di cö? Caùc coäng ñoaøn haûi ngoaïi cuûa caùc Giaùo hoäi Coâng giaùo Ñoâng phöông ñöôïc ñaùnh giaù nhö theá naøo, vaø laøm theá naøo ñeå söï hieän dieän cuûa hoï coù theå trôû thaønh moät cô hoäi ñeå traûi nghieäm söï hieäp nhaát trong khaùc bieät? Laøm theá naøo ñeå coù theå taïo ra nhöõng moái keát noái giöõa caùc Giaùo hoäi ôû caùc quoác gia nôi rôøi ñi vaø nôi ñeán?
5) Coäng ñoaøn Kitoâ höõu coù bieát caùch ñoàng haønh vôùi toaøn theå xaõ hoäi trong vieäc xaây döïng coâng ích, hay chæ tìm caùch baûo veä nhöõng lôïi ích rieâng cuûa mình? Coäng ñoaøn Kitoâ höõu coù theå laøm chöùng cho khaû naêng hoøa hôïp vöôït khoûi nhöõng phaân cöïc chính trò khoâng? Baèng caùch naøo coäng ñoaøn töï trang bò cho mình qua vieäc caàu nguyeän vaø ñaøo taïo ñeå ñaùp öùng nhöõng nhieäm vuï naøy? Laøm vieäc phuïc vuï coâng ích ñoøi phaûi hình thaønh caùc lieân hieäp vaø caùc lieân minh. Chuùng ta neân duøng nhöõng tieâu chuaån phaân ñònh naøo? Coäng ñoaøn ñoàng haønh theá naøo vôùi caùc thaønh vieân cuûa mình daán thaân vaøo chính trò?
6) Chuùng ta coù kinh nghieäm gì veà vieäc böôùc ñi cuøng vôùi nhöõng ngöôøi khaùc beân ngoaøi Giaùo hoäi Coâng giaùo (caùc caù nhaân, caùc nhoùm vaø phong traøo) trong vieäc chaêm soùc ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta? Chuùng ta ñaõ hoïc ñöôïc gì? Nhöõng böôùc tieán naøo ñang ñöôïc thöïc hieän ñeå phoái hôïp caùc caáp ñoä haønh ñoäng khaùc nhau caàn thieát cho vieäc chaêm soùc hieäu quaû ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta?
7) Böôùc ñi cuøng vôùi ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi bò gaït ra beân leà ñoøi hoûi söï saün saøng laéng nghe. Giaùo hoäi coù neân coâng nhaän moät thöøa taùc vuï chuyeân bieät laéng nghe vaø ñoàng haønh cho nhöõng ngöôøi ñaûm nhaän coâng vieäc naøy khoâng? Laøm theá naøo moät Giaùo hoäi hieäp haønh coù theå ñaøo taïo vaø hoã trôï nhöõng ngöôøi coáng hieán söï ñoàng haønh nhö vaäy? Chuùng ta coù theå trao söï coâng nhaän cuûa Giaùo hoäi nhö theá naøo cho nhöõng ngöôøi mang ôn goïi ñích thöïc ñeå ñoùng goùp cho moät xaõ hoäi coâng baèng vaø chaêm soùc ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta?
B 1.2. "Tình yeâu vaø chaân lyù seõ gaëp nhau" (Tv 85,11). Baèng caùch naøo moät Giaùo hoäi hieäp haønh coù theå laøm cho lôøi höùa aáy trôû thaønh khaû tín?
Vieäc nhaän hieåu yù nghóa thöïc söï vaø cuï theå cuûa tieáng goïi môøi Kitoâ höõu gaëp gôõ Chuùa qua söï chaøo ñoùn vaø ñoàng haønh ñaõ noåi leân nhö moät moái quan taâm coát loõi trong giai ñoaïn ñaàu tieân cuûa haønh trình Thöôïng Hoäi ñoàng.
DCS ñaõ choïn hình aûnh Thaùnh Kinh veà chieác leàu roäng môû (x. Is 54,2) ñeå dieãn taû tieáng goïi trôû thaønh moät coäng ñoaøn vöøa côûi môû vöøa baùm reã saâu. Caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc, phaùt bieåu töø caùc boái caûnh khaùc nhau, ñaõ ñeà xuaát nhöõng hình aûnh aán töôïng khaùc naém baét chieàu kích tieáp ñoùn voán laø coát loõi söù maïng cuûa Giaùo hoäi. AÙ Chaâu ñöa ra hình aûnh moät ngöôøi côûi giaøy ñeå böôùc qua ngöôõng cöûa, nhö moät daáu hieäu cuûa söï khieâm toán maø chuùng ta chuaån bò ñeå gaëp gôõ Thieân Chuùa vaø ngöôøi thaân caän cuûa mình. Chaâu Ñaïi Döông ñeà xuaát hình aûnh con thuyeàn vaø Chaâu Phi ñeà xuaát hình aûnh Giaùo hoäi nhö gia ñình cuûa Thieân Chuùa, coù khaû naêng mang laïi söï thuoäc veà vaø chaøo ñoùn taát caû caùc thaønh vieân cuûa mình trong taát caû söï ña daïng cuûa hoï.
Trong söï ña daïng naøy, chuùng ta coù theå doø ra moät söï thoáng nhaát veà muïc ñích. ÔÛ khaép moïi nôi, Giaùo hoäi ñang tìm caùch canh taân söù maïng cuûa mình ñeå trôû thaønh moät coäng ñoaøn chaøo ñoùn vaø hieáu khaùch, ñeå gaëp gôõ Chuùa Kitoâ nôi nhöõng ngöôøi maø mình chaøo ñoùn, vaø trôû thaønh moät daáu chæ söï hieän dieän cuûa Ngöôøi vaø laø lôøi loan baùo Tin Möøng ñaùng tin caäy trong ñôøi soáng cuûa taát caû moïi ngöôøi. Coù moät nhu caàu saâu xa ñeå baét chöôùc Chuùa vaø Thaày trong khaû naêng soáng ñieàu döôøng nhö nghòch lyù: "can ñaûm rao giaûng giaùo huaán ñích thöïc cuûa Ngöôøi, ñoàng thôøi trao chöùng taù veà söï bao goàm vaø chaáp nhaän trieät ñeå" (DCS 30).
Veà ñieåm naøy, con ñöôøng hieäp haønh ñaõ laø moät cô hoäi ñeå tham gia vaøo moät cuoäc gaëp gôõ saâu xa, vôùi söï khieâm toán vaø chaân thaønh. Moät soá ngöôøi ñaõ ngaïc nhieân khi khaùm phaù raèng phong caùch hieäp haønh cho pheùp ñaët caùc caâu hoûi phaùt sinh töø cuoäc gaëp gôõ trong moät nhaõn quan söù maïng. Nhöõng cuoäc gaëp gôõ naøy ñaõ khoâng daãn ñeán tình traïng teâ lieät nhöng ñaõ nuoâi döôõng nieàm hy voïng raèng Thöôïng Hoäi ñoàng seõ laø chaát xuùc taùc cho vieäc ñoåi môùi söù maïng vaø seõ thuùc ñaåy chuùng ta haøn gaén maïng löôùi töông quan cuûa Giaùo hoäi.
Mong muoán cung öùng söï tieáp ñoùn chaân thaønh, ñoù laø moät taâm caûm ñöôïc caùc tham döï vieân Thöôïng Hoäi ñoàng baøy toû trong nhieàu boái caûnh khaùc nhau:
a) caùc taøi lieäu chung keát cuûa caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc thöôøng ñeà caäp ñeán nhöõng ngöôøi khoâng caûm thaáy mình ñöôïc chaáp nhaän trong Giaùo hoäi, nhö nhöõng ngöôøi ly dò vaø taùi hoân, nhöõng ngöôøi trong caùc cuoäc hoân nhaân ña theâ hay ña phu, hay nhöõng ngöôøi Coâng giaùo LGBTQ+;
b) caùc taøi lieäu aáy cuõng ghi nhaän söï kyø thò chuûng toäc, saéc toäc, giai caáp hay taàng lôùp xaõ hoäi cuõng toàn taïi trong Daân Thieân Chuùa, laøm cho moät soá ngöôøi caûm thaáy mình keùm quan troïng hay khoâng ñöôïc noàng nhieät tieáp ñoùn trong coäng ñoaøn;
c) coù nhöõng baùo caùo roäng raõi veà nhieàu raøo caûn vaên hoùa vaø thöïc tieãn laøm cho nhöõng ngöôøi khuyeát taät bò loaïi tröø, tình traïng naøy phaûi ñöôïc khaéc cheá;
d) cuõng noåi leân moái öu tö raèng nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát, voán dó Tin Möøng phaûi ñöôïc höôùng tröôùc heát ñeán hoï, laïi raát thöôøng naèm ôû beân leà caùc coäng ñoaøn Kitoâ höõu (chaúng haïn, nhöõng di daân vaø nhöõng ngöôøi tò naïn, caùc treû em ñöôøng phoá, nhöõng ngöôøi voâ gia cö, nhöõng naïn nhaân buoân ngöôøi, vaø nhöõng ngöôøi khaùc);
e) caùc taøi lieäu cuûa caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc ghi nhaän raèng caàn phaûi duy trì söï noái keát giöõa cuoäc hoaùn caûi coù tính hieäp haønh vaø vieäc chaêm soùc nhöõng ngöôøi soáng soùt qua naïn laïm duïng cuõng nhö nhöõng ngöôøi bò gaït ra leà trong Giaùo hoäi. Caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc ñaëc bieät nhaán maïnh vieäc hoïc thöïc thi coâng lyù nhö moät hình thöùc chaêm soùc nhöõng ngöôøi bò laøm toån thöông bôûi caùc thaønh vieân cuûa Giaùo hoäi, nhaát laø caùc naïn nhaân vaø nhöõng ngöôøi soáng soùt töø moïi hình thöùc laïm duïng;
f) vieäc laéng nghe nhöõng tieáng noùi bò laõng queân nhieàu nhaát ñöôïc nhaän dieän laø caùch ñeå lôùn leân trong tình yeâu vaø coâng lyù maø Tin Möøng keâu goïi chuùng ta.
Caâu hoûi ñeå phaân ñònh
Moät Giaùo hoäi hieäp haønh coù theå thöïc hieän nhöõng böôùc naøo ñeå noi göông saâu saùt hôn nöõa theo Thaày vaø Chuùa cuûa mình, Ñaáng ñoàng haønh vôùi moïi ngöôøi trong tình yeâu voâ ñieàu kieän vaø laø Ñaáng coâng boá chaân lyù troïn veïn cuûa Tin Möøng?
Nhöõng ñeà nghò cho vieäc caàu nguyeän vaø gôïi yù suy tö
1) Ñaâu laø thaùi ñoä chuùng ta tieáp caän theá giôùi? Chuùng ta coù bieát nhaän ra ñieàu gì toát, vaø ñoàng thôøi daán thaân trong tinh thaàn ngoân söù ñeå toá caùo taát caû nhöõng söï xaâm phaïm phaåm giaù cuûa con ngöôøi, cuûa caùc coäng ñoàng con ngöôøi vaø cuûa coâng trình taïo döïng?
2) Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå noùi tieáng noùi ngoân söù ñeå vaïch traàn söï döõ maø khoâng xaâu xeù theâm caùc coäng ñoaøn cuûa chuùng ta? Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå trôû neân moät Giaùo hoäi bieát xöû lyù caùch trung thöïc nhöõng xung khaéc cuûa mình vaø khoâng sôï baûo ñaûm coù choã cho nhöõng baát ñoàng?
3) Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå khoâi phuïc söï gaàn guõi vaø nhöõng moái quan heä ñaày quan taâm xeùt nhö coát loõi söù maïng cuûa Giaùo hoäi, "böôùc ñi vôùi ngöôøi ta thay vì noùi veà hoï hay duy chæ giaønh quyeàn noùi aùp ñaûo hoï"?
4) Theo tinh thaàn cuûa Toâng huaán Haäu Thöôïng Hoäi ñoàng Christus Vivit, chuùng ta coù theå böôùc ñi cuøng vôùi nhöõng ngöôøi treû nhö theá naøo? Laøm theá naøo ñeå "söï öu tieân choïn löïa ngöôøi treû" coù theå naèm ôû trung taâm caùc saùch löôïc muïc vuï vaø ñôøi soáng hieäp haønh cuûa chuùng ta?
5) Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå tieáp tuïc thöïc hieän nhöõng böôùc cuï theå ñaày yù nghóa ñeå ñem laïi coâng lyù cho caùc naïn nhaân vaø nhöõng ngöôøi soáng soùt qua naïn laïm duïng tình duïc, cuõng nhö naïn laïm duïng taâm linh, kinh teá, quyeàn löïc vaø löông taâm bôûi nhöõng keû thi haønh moät söù vuï hay traùch nhieäm trong Giaùo hoäi?
6) Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå taïo ra nhöõng khoâng gian nôi nhöõng ngöôøi caûm thaáy bò Giaùo hoäi laøm toån thöông vaø khoâng ñöôïc coäng ñoàng chaøo ñoùn caûm thaáy ñöôïc coâng nhaän, ñöôïc ñoùn nhaän, ñöôïc töï do ñaët caâu hoûi vaø khoâng bò phaùn xeùt? Döôùi aùnh saùng cuûa Toâng huaán Haäu Thöôïng Hoäi ñoàng Amoris Laetitia, caàn coù nhöõng böôùc cuï theå naøo ñeå chaøo ñoùn nhöõng ngöôøi caûm thaáy bò loaïi tröø khoûi Giaùo hoäi vì ñòa vò hoaëc giôùi tính cuûa hoï (ví duï, nhöõng ngöôøi ly hoân taùi hoân, nhöõng ngöôøi coù hoân nhaân ña theâ, nhöõng ngöôøi LGBTQ+, v.v.)?
7) Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå côûi môû hôn vaø chaøo ñoùn nhöõng ngöôøi di cö vaø tò naïn, caùc nhoùm thieåu soá veà saéc toäc vaø vaên hoùa, cuõng nhö caùc coäng ñoàng baûn ñòa, nhöõng ngöôøi töø laâu ñaõ laø moät phaàn cuûa Giaùo hoäi nhöng thöôøng bò gaït ra beân leà? Baèng caùch naøo Giaùo hoäi coù theå ñoùn nhaän toát hôn söï hieän dieän cuûa hoï nhö moät quaø taëng?
8) Chuùng ta caàn phaù boû nhöõng raøo caûn theå chaát vaø vaên hoùa naøo ñeå ngöôøi khuyeát taät caûm thaáy hoï laø thaønh vieân thöïc söï cuûa coäng ñoaøn?
9) Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå coå voõ söï ñoùng goùp cuûa nhöõng ngöôøi cao tuoåi vaøo ñôøi soáng cuûa coäng ñoaøn Kitoâ höõu vaø xaõ hoäi?
B 1.3. Laøm sao ñeå coù theå phaùt trieån moät töông quan naêng ñoäng trao ñoåi aân ban giöõa caùc Giaùo hoäi?
Söï hieäp thoâng maø Giaùo hoäi ñöôïc môøi goïi laø moät moái töông quan naêng ñoäng trao ñoåi aân ban, noù laøm chöùng cho moät söï hieäp nhaát sieâu vieät trong söï ña daïng. Moät trong nhöõng aân ban quan troïng nhaát cuûa haønh trình hieäp haønh cho ñeán nay laø vieäc taùi khaùm phaù söï phong phuù trong tính ña daïng cuûa chuùng ta vaø chieàu saâu cuûa moái noái keát giöõa chuùng ta. Tính ña daïng vaø söï noái keát khoâng ñe doïa maø ñuùng hôn cung caáp boái caûnh ñeå ñoùn nhaän caùch saâu xa hôn söï hôïp nhaát cuûa chuùng ta ñaët neàn treân cuøng moät coâng trình taïo döïng, tieáng goïi vaän meänh.
Tieán trình Thöôïng Hoäi ñoàng ñaõ ñöôïc traûi nghieäm moät caùch haêng haùi vaø soáng ñoäng ôû caáp ñoä ñòa phöông cuûa Giaùo hoäi, nhaát laø laø khi coù nhöõng cô hoäi baøn thaûo trong Thaùnh Thaàn. Taøi lieäu Laøm vieäc cho Giai ñoaïn Chaâu luïc ñaõ tìm caùch naém baét söï soáng ñoäng naøy khi nhaán maïnh söï hoäi tuï phi thöôøng cuûa caùc vaán ñeà vaø caùc chuû ñieåm ñaõ hieän leân trong caùc boái caûnh. Trong caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc, caùc khía caïnh cuûa ñôøi soáng Giaùo hoäi trong nhöõng boái caûnh raát khaùc nhau ñaõ ñöôïc khaùm phaù nhö moät quaø taëng quyù giaù. Ñoàng thôøi, caùc Chaâu luïc ñi vaøo moät moái töông quan saâu saéc hôn vôùi tính ña daïng ñaëc tröng caùc vuøng mieàn khaùc nhau cuûa mình. Söï ña daïng naøy bao goàm nhöõng khaùc bieät giöõa caùc vuøng laân caän nhau trong caùc Chaâu luïc cuõng nhö caùc bieåu hieän ña daïng cuûa tính Coâng giaùo ôû nhöõng nôi maø caùc Giaùo hoäi Coâng giaùo La tinh vaø Ñoâng phöông chia seû cuøng moät laõnh thoå, thöôøng laø keát quaû cuûa nhöõng laøn soùng di cö Coâng giaùo vaø söï hình thaønh caùc coäng ñoàng haûi ngoaïi. Nhö moät Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc ñaõ ghi nhaän, chuùng ta ñaõ kinh nghieäm chính mình raát cuï theå nhö laø "nhöõng coäng ñoàng cuûa caùc coäng ñoàng", vôùi löu yù ñeán nhöõng aân ban vaø nhöõng caêng thaúng maø ñieàu naøy coù theå ñem laïi.
Nhöõng cuoäc gaëp gôõ naøy ñaõ daãn tôùi caùc ghi nhaän chung vaø caùc yeâu caàu roõ raøng:
a) Mong öôùc raèng chuùng ta coù theå nghe ñöôïc roõ hôn vaø nhaän ra caùc truyeàn thoáng khaùc nhau cuûa caùc vuøng vaø caùc Giaùo hoäi cuï theå trong moät cuoäc thaûo luaän coù tính Giaùo hoäi vaø thaàn hoïc voán thöôøng bò chi phoái bôûi caùc tieáng noùi phöông Taây/ La tinh. Phaåm giaù cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ chòu Pheùp Röûa ñöôïc coâng nhaän laø moät ñieåm then choát trong nhieàu boái caûnh, cuõng vaäy, caùch rieâng ñoái vôùi nhieàu thaønh vieân cuûa caùc Giaùo hoäi Coâng giaùo Ñoâng phöông, Maàu nhieäm Vöôït qua ñöôïc cöû haønh trong caùc Bí tích Khai taâm Kitoâ giaùo vaãn laø taâm ñieåm suy tö veà caên tính Kitoâ giaùo vaø veà Giaùo hoäi hieäp haønh.
b) caùc Giaùo hoäi Coâng giaùo Ñoâng phöông coù moät kinh nghieäm laâu daøi vaø noåi baät veà tính hieäp haønh, cuøng chia seû vôùi caùc Giaùo hoäi Chính thoáng, ñoù laø moät truyeàn thoáng maø hoï muoán ñöôïc löu taâm trong caùc cuoäc thaûo luaän vaø phaân ñònh cuûa tieán trình Thöôïng Hoäi ñoàng naøy.
c) cuõng vaäy, coù nhöõng thöïc teá cuï theå vaø ñaëc bieät maø caùc Kitoâ höõu Ñoâng phöông ôû haûi ngoaïi phaûi ñoái maët trong nhöõng boái caûnh môùi, cuøng vôùi caùc anh chò em Chính thoáng giaùo cuûa hoï. Chuùng ta mong öôùc raèng caùc Giaùo hoäi Coâng giaùo Ñoâng phöông ôû coäng ñoàng haûi ngoaïi coù theå baûo toàn baûn saéc cuûa mình vaø ñöôïc nhìn nhaän khoâng chæ laø nhöõng coäng ñoàng saéc toäc, töùc laø nhö caùc Giaùo hoäi töï quaûn (sui iuris - thuoäc quyeàn rieâng cuûa mình) vôùi caùc truyeàn thoáng thieâng lieâng, thaàn hoïc vaø phuïng vuï phong phuù goùp phaàn vaøo söù maïng cuûa Giaùo hoäi ngaøy nay trong boái caûnh toaøn caàu.
Caâu hoûi ñeå phaân ñònh
Baèng caùch naøo moãi Giaùo hoäi ñòa phöông, chuû theå cuûa söù maïng trong boái caûnh cuûa mình, coù theå taêng cöôøng, thuùc ñaåy vaø hoäi nhaäp vieäc trao ñoåi aân ban vôùi caùc Giaùo hoäi ñòa phöông khaùc trong phaïm vi cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo duy nhaát? Baèng caùch naøo caùc Giaùo hoäi ñòa phöông coù theå ñöôïc giuùp ñôõ ñeå thaêng tieán ñaëc tính Coâng giaùo cuûa Giaùo hoäi trong moái töông quan haøi hoøa giöõa hieäp nhaát vaø ña daïng, baûo toàn neùt ñaëc thuø cuûa moãi Giaùo hoäi?
Nhöõng ñeà nghò cho vieäc caàu nguyeän vaø gôïi yù suy tö
1) Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå naâng cao nhaän thöùc raèng Giaùo hoäi, vöøa duy nhaát vöøa Coâng giaùo, ngay töø ñaàu ñaõ mang tính ña daïng raát phong phuù?
2) Caùc Giaùo hoäi ñòa phöông coù theå dieãn taû loøng hieáu khaùch vôùi nhau baèng nhöõng cöû chæ naøo ñeå nhaän ñöôïc ích lôïi töø vieäc trao ñoåi caùc aân ban cho Giaùo hoäi vaø theå hieän moái hieäp thoâng Giaùo hoäi trong caùc laõnh vöïc phuïng vuï, linh ñaïo, chaêm soùc muïc vuï vaø suy tö thaàn hoïc? Ñaëc bieät, baèng caùch naøo chuùng ta coù theå taïo ñieàu kieän cho vieäc trao ñoåi kinh nghieäm vaø taàm nhìn veà tính hieäp haønh giöõa caùc Giaùo hoäi Coâng giaùo Ñoâng phöông vaø Giaùo hoäi La tinh?
3) Baèng caùch naøo Giaùo hoäi La tinh coù theå taêng theâm söï côûi môû ñoái vôùi caùc truyeàn thoáng thieâng lieâng, thaàn hoïc vaø phuïng vuï cuûa caùc Giaùo hoäi Coâng giaùo Ñoâng phöông?
4) Baèng caùch naøo caùc Giaùo hoäi Coâng giaùo Ñoâng phöông ôû haûi ngoaïi coù theå baûo toàn baûn saéc cuûa mình vaø ñöôïc nhìn nhaän khoâng chæ laø caùc nhoùm saéc toäc?
5) Moät soá Giaùo hoäi soáng trong tình traïng raát baáp beânh. Baèng caùch naøo caùc Giaùo hoäi khaùc coù theå gaùnh vaùc noãi khoå cuûa hoï vaø chu caáp cho caùc nhu caàu cuûa hoï, thöïc haønh lôøi daïy cuûa Thaùnh Phaoloâ Toâng ñoà, ngöôøi ñaõ yeâu caàu caùc coäng ñoaøn ôû Hy Laïp quaûng ñaïi hoã trôï Giaùo hoäi Gieârusalem: "Haõy ñeå söï dö daû cuûa anh em buø ñaép cho söï thieáu thoán cuûa hoï, ñeå söï dö daû cuûa hoï cuõng buø ñaép cho söï thieáu thoán cuûa anh em, vaø nhö vaäy coù söï caân baèng" (2Cr 8,14)? Caùc toå chöùc toaøn caàu vaø caùc toå chöùc cuûa Toøa thaùnh chuyeân phuïc vuï baùc aùi coù theå ñoùng vai troø gì trong phöông dieän naøy?
6) Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå löu taâm vaø traân troïng nhöõng ñoùng goùp vaø kinh nghieäm cuûa caùc Giaùo hoäi ñòa phöông trong giaùo huaán cuûa Huaán quyeàn vaø caùc quy taéc cuûa Giaùo hoäi ôû caáp ñoä hoaøn vuõ?
7) Trong moät theá giôùi ngaøy caøng toaøn caàu hoùa vaø noái keát nhau, laøm sao ñeå phaùt trieån maïng löôùi töông quan giöõa caùc Giaùo hoäi ñòa phöông cuûa cuøng moät vuøng mieàn cuõng nhö cuûa caùc Chaâu luïc khaùc nhau? Laøm sao ñeå söï gia taêng tính löu ñoäng cuûa ngöôøi ta vaø do ñoù söï hieän dieän cuûa caùc coäng ñoàng di cö coù theå trôû thaønh moät cô hoäi xaây döïng moái noái keát giöõa caùc Giaùo hoäi vaø trao ñoåi caùc aân ban? Laøm theá naøo ñeå nhöõng caêng thaúng vaø hieåu laàm voán coù theå phaùt sinh giöõa caùc tín höõu thuoäc caùc neàn vaên hoùa vaø truyeàn thoáng khaùc nhau coù theå ñöôïc giaûi quyeát moät caùch xaây döïng?
8) Laøm theá naøo ñeå caùc toå chöùc toaøn caàu cuûa Giaùo hoäi, baét ñaàu vôùi nhöõng toå chöùc tröïc thuoäc Toøa thaùnh vaø caùc Boä cuûa Giaùo trieàu Roâma, coù theå thuùc ñaåy vieäc ñieàu phoái caùc aân ban giöõa caùc Giaùo hoäi?
9) Laøm theá naøo ñeå vieäc trao ñoåi caùc kinh nghieäm vaø caùc aân ban trôû neân tích cöïc vaø hieäu quaû, khoâng chæ giöõa caùc Giaùo hoäi ñòa phöông khaùc nhau, maø coøn giöõa caùc ôn goïi, ñaëc suûng vaø linh ñaïo khaùc nhau trong Daân Thieân Chuùa, keå caû caùc hoäi doøng thaùnh hieán vaø caùc tu ñoaøn toâng ñoà, caùc hieäp hoäi vaø phong traøo giaùo daân, vaø caùc coäng ñoaøn môùi? Laøm sao coù theå baûo ñaûm söï tham gia cuûa caùc coäng ñoaøn ñôøi soáng chieâm nieäm vaøo trong vieäc trao ñoåi naøy?
B 1.4. Baèng caùch naøo moät Giaùo hoäi hieäp haønh coù theå chu toaøn söù maïng cuûa mình xuyeân qua moät söï daán thaân ñaïi keát ñöôïc canh taân?
"Neûo ñöôøng hieäp haønh maø Giaùo hoäi Coâng giaùo ñang ñi thieát yeáu phaûi mang tính ñaïi keát, cuõng nhö neûo ñöôøng ñaïi keát phaûi coù tính hieäp haønh".[11] Tính hieäp haønh laø moät thaùch thöùc chung lieân quan ñeán taát caû nhöõng ngöôøi tin vaøo Chuùa Kitoâ, cuõng nhö tinh thaàn ñaïi keát tröôùc heát laø moät con ñöôøng cuøng ñi (syn-odos) vôùi caùc Kitoâ höõu khaùc. Tính hieäp haønh vaø tinh thaàn ñaïi keát laø hai neûo ñöôøng cuøng böôùc ñi vôùi nhau, vôùi moät muïc tieâu chung: höôùng ñeán moät chöùng taù Kitoâ giaùo toát ñeïp hôn. Ñieàu naøy coù theå mang daïng thöùc cuøng soáng chung trong moät "söï soáng ñaïi keát" ôû caùc caáp ñoä khaùc nhau, keå caû thoâng qua caùc cuoäc hoân nhaân hoãn hôïp giöõa caùc Giaùo hoäi, cuõng nhö thoâng qua haønh ñoäng toät ñænh laø trao hieán maïng soáng mình ñeå laøm chöùng cho loøng tin vaøo Chuùa Kitoâ trong tính ñaïi keát cuûa vieäc tuaãn ñaïo.
Coù moät soá haøm yù ñaïi keát trong vieäc daán thaân xaây döïng moät Giaùo hoäi hieäp haønh:
a) Qua Pheùp Röûa duy nhaát, moïi Kitoâ höõu ñeàu tham döï vaøo sensus fidei (caûm thöùc ñöùc tin sieâu nhieân; xem LG 12), ñoù laø lyù do taïi sao trong moät Giaùo hoäi hieäp haønh, taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ chòu Pheùp Röûa ñeàu phaûi ñöôïc chaêm chuù laéng nghe;
b) Haønh trình ñaïi keát laø moät "söï trao ñoåi aân ban", vaø moät trong nhöõng aân ban maø ngöôøi Coâng giaùo coù theå ñoùn nhaän ñöôïc töø caùc Kitoâ höõu khaùc chính laø kinh nghieäm hieäp haønh cuûa hoï (x. EG 246). Vieäc taùi khaùm phaù tính hieäp haønh xeùt nhö moät chieàu kích laøm neân Giaùo hoäi laø moät hoa traùi cuûa cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát, ñaëc bieät laø vôùi Chính thoáng giaùo.
c) Phong traøo ñaïi keát nhö moät phoøng thí nghieäm cuûa tính hieäp haønh. Ñaëc bieät, phöông phaùp ñoái thoaïi vaø xaây döïng söï ñoàng thuaän ñöôïc traûi nghieäm ôû caùc caáp ñoä khaùc nhau trong phong traøo ñaïi keát coù theå laø moät nguoàn caûm höùng;
d) Tính hieäp haønh laø moät phaàn cuûa "cuoäc caûi caùch lieân tuïc" cuûa Giaùo hoäi, vì chuû yeáu chính nhôø söï caûi caùch beân trong, trong ñoù tính hieäp haønh ñoùng moät vai troø thieát yeáu, maø Giaùo hoäi Coâng giaùo xích laïi gaàn caùc Kitoâ höõu khaùc (UR 4.6);
e) Coù moät moái quan heä hoã töông giöõa tính caùch hieäp haønh cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo vaø tính khaû tín cuûa söï daán thaân ñaïi keát cuûa mình;
f) Moät tính hieäp haønh naøo ñoù giöõa caùc Giaùo hoäi seõ ñöôïc kinh nghieäm baát cöù khi naøo caùc Kitoâ höõu töø caùc coäng ñoaøn khaùc nhau ñeán vôùi nhau nhaân danh Chuùa Gieâsu Kitoâ ñeå cuøng caàu nguyeän, haønh ñoäng vaø cuøng laøm chöùng, cuõng nhö thöôøng xuyeân tham vaán vaø tham gia vaøo caùc tieán trình hieäp haønh cuûa nhau.
Taát caû caùc Taøi lieäu Chung keát cuûa caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc ñeàu neâu baät moái quan heä chaët cheõ giöõa tính hieäp haønh vaø tinh thaàn ñaïi keát, vaø moät soá Taøi lieäu daønh troïn caû chöông cho noù. Thaät vaäy, caû tính hieäp haønh vaø ñaïi keát ñeàu caém reã trong phaåm giaù do Pheùp Röûa cuûa toaøn theå Daân Thieân Chuùa. Caû hai cuøng môøi goïi söï daán thaân môùi meû cho taàm nhìn veà moät Giaùo hoäi hieäp haønh mang tính söù maïng. Caû hai ñeàu laø nhöõng tieán trình laéng nghe vaø ñoái thoaïi, vaø môøi goïi chuùng ta lôùn leân trong moät söï hieäp thoâng voán khoâng phaûi laø ñoàng nhaát maø laø hieäp nhaát trong söï ña daïng chính ñaùng. Caû hai neâu baät nhu caàu phaûi coù tinh thaàn ñoàng traùch nhieäm, vì caùc quyeát ñònh vaø caùc haønh ñoäng cuûa chuùng ta ôû caùc caáp ñoä khaùc nhau seõ aûnh höôûng ñeán taát caû caùc thaønh vieân cuûa Thaân theå Chuùa Kitoâ. Ñoù laø nhöõng tieán trình taâm linh cuûa söï saùm hoái, tha thöù vaø hoøa giaûi trong moät cuoäc ñoái thoaïi veà söï hoaùn caûi coù theå daãn ñeán moät söï chöõa laønh kyù öùc.
Caâu hoûi ñeå phaân ñònh
Baèng caùch naøo kinh nghieäm vaø thaønh quaû cuûa haønh trình ñaïi keát coù theå giuùp xaây döïng moät Giaùo hoäi Coâng giaùo hieäp haønh hôn; Baèng caùch naøo tính hieäp haønh coù theå giuùp Giaùo hoäi Coâng giaùo ñaùp öùng toát hôn lôøi caàu nguyeän cuûa Chuùa Gieâsu: "Xin cho taát caû neân moät... ñeå theá gian tin" (Ga 17,21)?
Nhöõng ñeà nghò cho vieäc caàu nguyeän vaø gôïi yù suy tö
1) Thöôïng Hoäi ñoàng naøy laø moät cô hoäi ñeå hoïc hoûi töø caùc Giaùo hoäi vaø caùc Coäng ñoaøn Giaùo hoäi khaùc, vaø ñeå "gaët haùi nhöõng gì Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ gieo nôi hoï nhö moät quaø taëng cho caû chuùng ta nöõa" (EG 246). Ngöôøi Coâng giaùo coù theå hoïc (laïi) nhöõng gì töø kinh nghieäm hieäp haønh cuûa caùc Kitoâ höõu khaùc vaø cuûa phong traøo ñaïi keát?
2) Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå thuùc ñaåy söï tham gia tích cöïc cuûa toaøn theå Daân Thieân Chuùa vaøo phong traøo ñaïi keát? Ñaëc bieät, baèng caùch naøo chuùng ta coù theå coå ñoäng söï ñoùng goùp quan troïng cuûa nhöõng ngöôøi soáng ñôøi thaùnh hieán, caùc ñoâi baïn vaø caùc gia ñình lieân Giaùo hoäi, nhöõng ngöôøi treû, caùc phong traøo Giaùo hoäi vaø caùc coäng ñoaøn ñaïi keát?
3) Trong nhöõng lónh vöïc naøo moät söï "chöõa laønh kyù öùc" laø caàn thieát, lieân quan ñeán moái quan heä vôùi caùc Giaùo hoäi vaø caùc Coäng ñoaøn Giaùo hoäi khaùc? Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå cuøng nhau xaây döïng moät "kyù öùc môùi"?
4) Baèng caùch naøo coù theå caûi thieän vieäc chuùng ta "böôùc ñi cuøng" vôùi caùc Kitoâ höõu thuoäc moïi truyeàn thoáng? Laøm theá naøo ñeå dòp kyû nieäm chung 1700 naêm Coâng ñoàng Niceâ (325-2025) coù theå mang laïi moät cô hoäi nhö theá?
5) "Thöøa taùc vuï hieäp nhaát cuûa giaùm muïc ñöôïc noái keát chaët cheõ vôùi tính hieäp haønh".[12] Giaùm muïc, trong tö caùch laø "nguyeân lyù vaø neàn taûng höõu hình cuûa söï hieäp nhaát" (LG 23), ñöôïc keâu goïi coå voõ ñaïi keát theo caùch thöùc hieäp haønh taïi Giaùo hoäi ñòa phöông cuûa mình nhö theá naøo?
6) Tieán trình Thöôïng Hoäi ñoàng ñang dieãn ra coù theå ñoùng goùp nhö theá naøo vaøo vieäc "tìm ra moät theå thöùc thöïc thi quyeàn toái thöôïng maø trong khi khoâng töø boû baûn chaát thieát yeáu thuoäc söù maïng cuûa noù, vaãn môû ra cho moät tình huoáng môùi"?[13]
7) Baèng caùch naøo caùc Giaùo hoäi Coâng giaùo Ñoâng phöông coù theå giuùp ñôõ, uûng hoä vaø thuùc ñaåy Giaùo hoäi La tinh trong söï daán thaân chung mang tính hieäp haønh vaø ñaïi keát? Baèng caùch naøo Giaùo hoäi La tinh coù theå hoã trôï vaø thuùc ñaåy baûn saéc cuûa caùc tín höõu Coâng giaùo Ñoâng phöông ôû haûi ngoaïi?
8) Khaåu hieäu ñaïi keát cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, "Böôùc ñi vôùi nhau, laøm vieäc vôùi nhau, caàu nguyeän vôùi nhau",[14] coù theå truyeàn caûm höùng nhö theá naøo cho moät söï daán thaân môùi meû vaøo coâng cuoäc hieäp nhaát Kitoâ giaùo theo caùch hieäp haønh?
B 1.5. Baèng caùch naøo döôùi aùnh saùng Tin Möøng, chuùng ta coù theå nhìn nhaän vaø thu thaäp söï phong phuù cuûa caùc neàn vaên hoùa vaø phaùt trieån vieäc ñoái thoaïi giöõa caùc toân giaùo?
Ñeå laéng nghe moïi ngöôøi, caàn phaûi bieát caùch laéng nghe caùc neàn vaên hoùa maø hoï gaén boù, trong nhaän thöùc raèng moïi neàn vaên hoùa ñeàu ñang lieân tuïc tieán trieån. Moät Giaùo hoäi hieäp haønh caàn hoïc caùch dieãn ñaït Tin Möøng toát hôn trong caùc neàn vaên hoùa vaø caùc boái caûnh ñòa phöông, nhôø moät söï phaân ñònh xuaát phaùt töø xaùc quyeát raèng Chuùa Thaùnh Thaàn ban cho Giaùo hoäi moät chieàu roäng ñeán möùc Giaùo hoäi coù theå chaøo ñoùn baát kyø neàn vaên hoùa naøo, khoâng coù ngoaïi leä. Baèng chöùng veà ñieàu naøy laø söï kieän caùc Giaùo hoäi ñòa phöông voán ñöôïc ñaëc tröng bôûi söï ña daïng lôùn lao, ñoù laø moät aân phuùc. Trong ñoù, caùc quoác tòch vaø nhoùm daân toäc khaùc nhau cuõng nhö caùc tín ñoà töø caùc truyeàn thoáng Ñoâng vaø Taây phöông cuøng toàn taïi. Söï phong phuù naøy khoâng phaûi luùc naøo cuõng deã soáng vaø coù theå trôû thaønh nguoàn goác cuûa chia reõ vaø xung ñoät.
Ngoaøi ra, thôøi cuûa chuùng ta ñöôïc ñaùnh daáu baèng söï traøn ngaäp cuûa moät neàn vaên hoùa môùi, ñoù laø caùc moâi tröôøng kyõ thuaät soá vaø phöông tieän truyeàn thoâng môùi. Nhö saùng kieán Thöôïng Hoäi ñoàng Kyõ thuaät soá cho thaáy, Giaùo hoäi voán hieän dieän ôû ñoù thoâng qua hoaït ñoäng cuûa nhieàu Kitoâ höõu, ñaëc bieät laø giôùi treû. Tuy nhieân, vaãn coøn thieáu moät nhaän thöùc ñaày ñuû hôn veà tieàm naêng maø moâi tröôøng naøy mang laïi cho vieäc rao giaûng Tin Möøng, hoaëc moät suy tö - ñaëc bieät veà maët nhaân hoïc - veà nhöõng thaùch thöùc maø moâi tröôøng naøy ñaët ra.
Trong coâng vieäc cuûa giai ñoaïn chuaån bò, nhieàu caêng thaúng khaùc nhau ñaõ xuaát hieän. Chuùng ta khoâng neân choaùng ngôïp bôûi nhöõng caêng thaúng naøy, nhöng chuùng coù theå ñöôïc vaän duïng nhö nhöõng nguoàn ñoäng löïc:
a) trong töông quan giöõa Tin Möøng vaø caùc neàn vaên hoùa ñòa phöông, vôùi nhöõng kinh nghieäm vaø nhöõng quan ñieåm khaùc nhau. Moät soá ngöôøi coi vieäc aùp duïng caùc truyeàn thoáng cuûa Giaùo hoäi hoaøn vuõ laø moät söï aùp ñaët leân caùc neàn vaên hoùa ñòa phöông, hoaëc thaäm chí laø moät hình thöùc cuûa chuû nghóa thöïc daân. Nhöõng ngöôøi khaùc tin raèng Chuùa Thaùnh Thaàn hoaït ñoäng trong moïi neàn vaên hoùa, laøm cho noù voán coù khaû naêng dieãn ñaït caùc chaân lyù cuûa ñöùc tin Kitoâ giaùo. Nhöõng ngöôøi khaùc nöõa laïi cho raèng caùc Kitoâ höõu khoâng theå aùp duïng hoaëc thích öùng nhöõng thöïc haønh vaên hoùa tieàn Kitoâ giaùo.
b) trong töông quan giöõa Kitoâ giaùo vôùi caùc toân giaùo khaùc. Trong khi coù nhöõng kinh nghieäm ñaày hoa traùi veà vieäc ñoái thoaïi vaø gaén keát vôùi caùc tín ñoà cuûa caùc toân giaùo khaùc, thì ôû moät soá vuøng laïi xuaát hieän nhöõng khoù khaên, nhöõng haïn cheá vaø nhöõng bieåu hieän cuûa söï ngôø vöïc, thaäm chí coù söï xung ñoät vaø baùch haïi tröïc tieáp hay giaùn tieáp. Giaùo hoäi mong muoán xaây döïng nhöõng nhòp caàu ñeå coå voõ hoøa bình, hoøa giaûi, coâng lyù vaø töï do, nhöng cuõng coù nhöõng hoaøn caûnh ñoøi hoûi chuùng ta phaûi heát söùc kieân nhaãn vaø hy voïng raèng moïi thöù coù theå thay ñoåi;
c) trong moái töông quan giöõa moät beân laø Giaùo hoäi vôùi beân kia laø vaên hoùa phöông Taây vaø caùc hình thöùc thöïc daân vaên hoùa. Coù nhöõng theá löïc ñang hoaït ñoäng trong theá giôùi choáng laïi söù maïng cuûa Giaùo hoäi, döïa treân caùc yù thöùc heä coù tính trieát hoïc, kinh teá vaø chính trò ñaët neàn treân nhöõng giaû ñònh thuø ñòch vôùi ñöùc tin. Khoâng phaûi ai cuõng hieåu nhöõng caêng thaúng naøy theo caùch gioáng nhau, chaúng haïn, ñoái vôùi hieän töôïng theá tuïc hoùa, maø moät soá ngöôøi coi laø moái ñe doïa vaø nhöõng ngöôøi khaùc coi ñoù laø cô hoäi. Ñoâi khi söï caêng thaúng naøy ñöôïc dieãn giaûi theo caùch giaûn löôïc hoùa nhö laø xung ñoät giöõa nhöõng ngöôøi mong muoán thay ñoåi vaø nhöõng ngöôøi sôï thay ñoåi;
d) trong moái töông quan giöõa caùc coäng ñoàng baûn ñòa vaø caùc maãu thöùc hoaït ñoäng thöøa sai cuûa phöông Taây. Nhieàu nhaø thöøa sai Coâng giaùo ñaõ theå hieän söï taän taâm vaø quaûng ñaïi trong vieäc chia seû ñöùc tin cuûa mình, nhöng trong moät soá tröôøng hôïp, caùc haønh ñoäng cuûa hoï ñaõ caûn trôû khaû naêng caùc neàn vaên hoùa ñòa phöông coáng hieán söï ñoùng goùp rieâng cuûa mình cho vieäc xaây döïng Giaùo hoäi;
e) trong moái töông quan giöõa coäng ñoaøn Kitoâ höõu vaø giôùi treû, nhieàu ngöôøi treû caûm thaáy bò loaïi tröø bôûi ngoân ngöõ ñöôïc aùp duïng trong caùc boái caûnh Giaùo hoäi, thöù ngoân ngöõ döôøng nhö khoâng theå hieåu ñöôïc ñoái vôùi hoï.
Nhöõng caêng thaúng naøy tröôùc heát phaûi ñöôïc giaûi quyeát thoâng qua söï phaân ñònh ôû caáp ñòa phöông, vaø khoâng coù nhöõng giaûi phaùp ñoùng goùi saün. Caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc ñaõ nhaán maïnh moät soá thaùi ñoä cuûa caù nhaân vaø coäng ñoaøn coù theå giuùp ích: moät thaùi ñoä khieâm toán vaø toân troïng; khaû naêng laéng nghe vaø thuùc ñaåy vieäc thaûo luaän chaân thöïc trong Thaùnh Thaàn; söï saün saøng ñeå thay ñoåi, ñoùn nhaän naêng ñoäng Vöôït Qua cuûa caùi cheát vaø söï phuïc sinh, cuõng nhö vôùi söï toân troïng nhöõng hình thöùc soáng cuï theå cuûa Giaùo hoäi; ñaøo taïo ñeå phaân ñònh vaên hoùa khi coù xung khaéc giöõa caùc caûm thöùc ñòa phöông vaø linh ñaïo, vaø ñaøo taïo ñeå ñoàng haønh cho nhöõng ngöôøi töø caùc neàn vaên hoùa khaùc nhau.
Caâu hoûi ñeå phaân ñònh
Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå loan baùo Tin Möøng moät caùch hieäu quaû trong caùc boái caûnh vaø caùc neàn vaên hoùa khaùc nhau, ñeå thuùc ñaåy cuoäc gaëp gôõ cuûa nhöõng con ngöôøi nam nöõ thôøi ñaïi chuùng ta vôùi Ñöùc Kitoâ? Chuùng ta coù theå thieát laäp nhöõng moái gaén keát naøo vôùi caùc tín ñoà cuûa caùc toân giaùo khaùc ñeå xaây döïng moät neàn vaên hoùa gaëp gôõ vaø ñoái thoaïi?
Nhöõng ñeà nghò cho vieäc caàu nguyeän vaø gôïi yù suy tö
1) Caùc Giaùo hoäi ñòa phöông söû duïng nhöõng coâng cuï naøo ñeå ñoïc hieåu caùc neàn vaên hoùa maø mình soáng trong ñoù? Döôùi aùnh saùng Tin Möøng, baèng caùch naøo caùc Giaùo hoäi ñòa phöông coù theå toân troïng vaø ñeà cao caùc neàn vaên hoùa cuûa caùc boái caûnh ñòa phöông khaùc nhau? Caùc Giaùo hoäi ñòa phöông coù theå taïo ra nhöõng cô hoäi naøo ñeå ñoïc laïi caùc giaùo huaán cuûa Giaùo hoäi döôùi aùnh saùng cuûa caùc neàn vaên hoùa ñòa phöông?
2) Nhöõng khoâng gian naøo coù saün ñeå cho caùc neàn vaên hoùa thieåu soá vaø nhaäp cö tìm caùch theå hieän trong caùc Giaùo hoäi ñòa phöông?
3) Nhieàu Giaùo phaän, Hoäi ñoàng Giaùm muïc, vaø Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc ñaõ baøy toû mong muoán coù theå dieãn ñaït laïi ñôøi soáng coäng ñoaøn vaø ñaëc bieät laø phuïng vuï phuø hôïp vôùi caùc neàn vaên hoùa ñòa phöông. Chuùng ta coù theå ñöa ra ñoäng löïc hieäp haønh naøo ñeå ñaùp öùng mong muoán naøy?
4) Laøm theá naøo ñeå thuùc ñaåy vieäc huaán luyeän trong vieäc phaân ñònh vaên hoùa? Laøm theá naøo ñeå chuùng ta coå vuõ, giaùo duïc vaø thöøa nhaän caùc ñaëc suûng vaø ôn goïi cuûa "nhöõng ngöôøi chuyeån dòch", töùc laø nhöõng ngöôøi giuùp xaây döïng nhòp caàu giöõa caùc toân giaùo, caùc neàn vaên hoùa vaø daân chuùng?
5) Chuùng ta caûm thaáy ñöôïc keâu goïi thöïc hieän nhöõng cöû chæ hoøa giaûi vaø hoøa bình naøo vôùi caùc toân giaùo khaùc? Trong tinh thaàn xaây döïng, caùc Giaùo hoäi xöû lyù nhöõng thaønh kieán, caêng thaúng vaø xung ñoät nhö theá naøo? Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå laøm chöùng cho Tin Möøng ôû nhöõng quoác gia maø Giaùo hoäi chæ laø thieåu soá, maø khoâng laøm suy yeáu chöùng taù ñöùc tin cuûa chuùng ta, nhöng cuõng khoâng laøm cho caùc Kitoâ höõu bò ñe doïa vaø baùch haïi moät caùch khoâng caàn thieát?
6) Baèng caùch naøo Giaùo hoäi coù theå lieân heä vôùi vaên hoùa phöông Taây vaø caùc neàn vaên hoùa khaùc, keå caû beân trong Giaùo hoäi, moät caùch thaúng thaén, coù tính ngoân söù vaø trong tinh thaàn xaây döïng, vaø traùnh moïi hình thöùc cuûa chuû nghóa thöïc daân?
7) Ñoái vôùi moät soá ngöôøi, xaõ hoäi theá tuïc hoùa laø moät moái ñe doïa caàn phaûi choáng laïi, ñoái vôùi nhöõng ngöôøi khaùc thì ñoù laø moät thöïc teá caàn phaûi chaáp nhaän, vaø ñoái vôùi nhöõng ngöôøi khaùc nöõa thì ñoù laïi laø moät nguoàn caûm höùng vaø moät cô hoäi. Baèng caùch naøo caùc Giaùo hoäi coù theå tieáp tuïc ñoái thoaïi vôùi theá giôùi maø khoâng trôû neân traàn tuïc?
8) Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå taïo ra caùc cô hoäi ñeå phaân ñònh trong moâi tröôøng kyõ thuaät soá? Chuùng ta caàn kieán taïo nhöõng hình thöùc coäng taùc naøo vaø nhöõng cô caáu naøo cho muïc ñích loan baùo Tin Möøng trong moät moâi tröôøng thieáu chieàu kích laõnh thoå?
Caùc phieáu laøm vieäc cho B 2. Ñoàng traùch nhieäm trong Söù maïng
Chuùng ta coù theå chia seû caùc aân ban vaø caùc nhieäm vuï trong coâng vieäc phuïc vuï Tin Möøng nhö theá naøo?
B 2.1. Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå ñoàng haønh höôùng ñeán moät nhaän thöùc chung veà yù nghóa vaø noäi dung cuûa söù maïng?
Söù maïng cuûa Giaùo hoäi laø loan baùo Tin Möøng vaø laøm cho Chuùa Kitoâ hieän dieän, nhôø aân ban Thaùnh Thaàn. Nhieäm vuï naøy thuoäc veà moïi ngöôøi ñaõ laõnh Pheùp Röûa (x. EG 120): tính hieäp haønh töï thaân noù coù tính söù maïng thöøa sai, vaø baûn thaân söù maïng laø haønh ñoäng coù tính hieäp haønh. Chuùng ta khoâng ngöøng ñöôïc môøi goïi lôùn leân trong vieäc ñaùp traû tieáng goïi naøy, ñoåi môùi caùch thöùc Giaùo hoäi thi haønh söù maïng cuûa mình trong phong caùch hieäp haønh. Trong nhöõng phaûn aùnh cuûa caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc, söù maïng dieãn taû nhieàu chieàu kích phaûi ñöôïc ñieàu hoøa vaø khoâng ñoái nghòch nhau trong caùi nhìn toaøn dieän ñöôïc Evangelii nuntiandi coå voõ vaø Evangelii gaudium tieáp nhaän. Ví duï:
a) moät lôøi keâu goïi tha thieát ñoåi môùi ñôøi soáng phuïng vuï cuûa Giaùo hoäi ñòa phöông, nhö moät nôi rao giaûng qua Lôøi Chuùa vaø Bí tích, nhaán maïnh phaåm chaát cuûa vieäc rao giaûng vaø ngoân ngöõ cuûa phuïng vuï. Vaán ñeà ngoân ngöõ phuïng vuï ñoøi hoûi moät söï caân baèng ñuùng ñaén giöõa moät beân laø söï hieäp nhaát cuûa Giaùo hoäi, cuõng ñöôïc dieãn taû trong söï thoáng nhaát veà nghi thöùc, vaø beân kia laø nhöõng söï ña daïng hôïp phaùp ñöôïc xeùt ñeán trong moät coâng cuoäc hoäi nhaäp vaên hoùa thích hôïp;[15]
b) söï nhaán maïnh nieàm mong öôùc coù moät Giaùo hoäi ngheøo vaø gaàn guõi nhöõng ngöôøi ñau khoå, coù khaû naêng loan baùo Tin Möøng baèng söï gaàn guõi vaø loøng baùc aùi. Theo daáu chaân cuûa Chuùa, chöùng taù naøy ñi xa ñeán möùc tuaãn ñaïo vaø dieãn taû ôn goïi "Samaritanoâ" cuûa Giaùo hoäi. Veà nhöõng tình huoáng maø Giaùo hoäi gaây ra caùc toån thöông laãn nhöõng tình huoáng maø chính Giaùo hoäi bò thöông tích, thì neáu nhöõng ngöôøi lieân quan khoâng ñöôïc chaêm soùc thích ñaùng, nhöõng tröôøng hôïp naøy seõ trôû thaønh moät caûn trôû cho chöùng taù cuûa Giaùo hoäi veà tình yeâu cuûa Thieân Chuùa vaø söï thaät cuûa Tin Möøng;
c) trong tinh thaàn ngoân söù, moät chìa khoùa ñeå choáng laïi chuû nghóa thöïc daân môùi ñaày söùc phaù hoaïi laø vieäc môû ra nhöõng nôi phuïc vuï voâ ñieàu kieän theo göông Chuùa Kitoâ, Ñaáng ñeán khoâng phaûi ñeå ñöôïc phuïc vuï nhöng ñeå phuïc vuï (x. Mc 10,45). Ñaây laø nhöõng nôi maø caùc nhu caàu cô baûn cuûa con ngöôøi coù theå ñöôïc ñaùp öùng, nôi ngöôøi ta caûm thaáy ñöôïc tieáp ñoùn vaø khoâng bò phaùn xeùt, ñöôïc töï do chaát vaán veà nhöõng lyù do cho nieàm hy voïng cuûa chuùng ta (x. 1 Pr 3,15), vaø ngöôøi ta ñöôïc töï do rôøi ñi vaø trôû laïi. Ñoái vôùi moät Giaùo hoäi hieäp haønh, söù maïng luoân laø vieäc xaây döïng cuøng vôùi ngöôøi khaùc, hôn laø cho ngöôøi khaùc;
d) trong moâi tröôøng kyõ thuaät soá, Giaùo hoäi ñang khaùm phaù ra moät cô hoäi loan baùo Tin Möøng. Giaùo hoäi nhaän ra raèng vieäc xaây döïng nhöõng maïng löôùi caùc moái quan heä trong khoâng gian naøy giuùp moïi ngöôøi, ñaëc bieät giôùi treû, coù theå kinh nghieäm nhöõng caùch thöùc môùi meû cuûa vieäc böôùc ñi cuøng nhau. Saùng kieán veà Thöôïng Hoäi ñoàng Kyõ thuaät soá thu huùt söï chuù yù cuûa Giaùo hoäi ñoái vôùi thöïc taïi cuûa con ngöôøi nhö moät höõu theå truyeàn thoâng, ngay caû trong nhöõng maïng truyeàn thoâng ñang ñònh hình theá giôùi hieän nay cuûa chuùng ta;
Öôùc muoán taêng trieån trong söï daán thaân söù maïng khoâng bò caûn trôû bôûi yù thöùc veà nhöõng giôùi haïn cuûa caùc coäng ñoaøn Kitoâ höõu hay bôûi söï nhìn nhaän nhöõng thaát baïi cuûa caùc coäng ñoaøn aáy. Ngöôïc laïi, chuyeån ñoäng ñi ra khoûi chính mình trong ñöùc tin, ñöùc caäy vaø ñöùc aùi laø moät caùch xöû lyù söï baát toaøn naøy. Tuy nhieân, beân caïnh vieäc khaúng ñònh öôùc muoán naøy, caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc cuõng noùi leân tình traïng thieáu roõ raøng vaø thieáu nhaän thöùc chung veà yù nghóa, phaïm vi vaø noäi dung cuûa söù maïng Giaùo hoäi hay caùc tieâu chuaån ñeå dieãn ñaït roõ raøng nhöõng caùch theå hieän ña daïng cuûa söù maïng aáy. Ñieàu naøy caûn trôû vieäc chuùng ta böôùc ñi cuøng nhau vaø coù theå chia reõ chuùng ta. Do ñoù, ñoøi hoûi phaûi coù nhöõng phöông thöùc ñaøo taïo môùi cuõng nhö nhöõng nôi gaëp gôõ vaø ñoái thoaïi, theo tinh thaàn hieäp haønh, giöõa caùc nhaõn quan, linh ñaïo vaø caûm thöùc khaùc nhau laøm neân söï phong phuù cuûa Giaùo hoäi.
Caâu hoûi ñeå phaân ñònh
Giaùo hoäi hoâm nay ñöôïc chuaån bò vaø trang bò theá naøo ñeå loan baùo Tin Möøng vôùi loøng xaùc tín, vôùi tinh thaàn töï do, vaø söï höõu hieäu? Nhaõn quan veà moät Giaùo hoäi hieäp haønh seõ chuyeån hoùa caùch nhaän hieåu söù maïng vaø giuùp dieãn ñaït roõ caùc chieàu kích khaùc nhau cuûa söù maïng nhö theá naøo? Kinh nghieäm veà vieäc thöïc thi söù maïng cuøng vôùi nhau seõ laøm phong phuù cho söï nhaän hieåu veà tính hieäp haønh nhö theá naøo?
Nhöõng ñeà nghò cho vieäc caàu nguyeän vaø gôïi yù suy tö
1) Ñôøi soáng phuïng vuï laø nguoàn maïch söù maïng cuûa coäng ñoaøn. Laøm theá naøo ñeå söï canh taân ñôøi soáng phuïng vuï coù theå ñöôïc naâng ñôõ trong chieàu höôùng hieäp haønh baèng vieäc cuûng coá caùc taùc vuï, caùc ñaëc suûng vaø ôn goïi, cuõng nhö cung öùng caùc khoâng gian ñeå ngöôøi ta ñöôïc tieáp ñoùn vaø thuoäc veà?
2) Laøm theá naøo vieäc giaûng thuyeát, huaán giaùo vaø muïc vuï coù theå thuùc ñaåy moät nhaän thöùc chung veà yù nghóa vaø noäi dung cuûa söù maïng? Laøm theá naøo coù theå truyeàn ñaït raèng söù maïng laø moät tieáng goïi thöïc söï vaø cuï theå cho moïi ngöôøi ñaõ laõnh Pheùp Röûa?
3) Caùc baûn toång hôïp cuûa caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc vaø caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc laëp ñi laëp laïi lôøi keâu goïi "öu tieân löïa choïn" giôùi treû vaø caùc gia ñình, nhìn nhaän hoï laø nhöõng chuû theå chöù khoâng phaûi ñoái töôïng cuûa söï chaêm soùc muïc vuï. Baèng caùch naøo cuoäc canh taân coù tính hieäp haønh vaø söù maïng naøy cuûa Giaùo hoäi coù theå ñònh hình, bao goàm caû vieäc thöïc hieän caùc keát luaän cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc 2014-2015 vaø 2018?
4) Ñoái vôùi ñaïi ña soá Daân Thieân Chuùa, söù maïng ñöôïc thöïc thi baèng caùch "daán thaân vaøo nhöõng coâng vieäc traàn theá vaø saép xeáp chuùng theo keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa" (LG 31; xem theâm AA 2). Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå naâng cao yù thöùc raèng söï daán thaân chính trò, xaõ hoäi, ngheà nghieäp cuõng nhö coâng vieäc thieän nguyeän laø nhöõng lónh vöïc thöïc thi söù maïng? Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå ñoàng haønh vaø hoã trôï toát hôn cho nhöõng ai thi haønh söù maïng naøy, nhaát laø trong nhöõng moâi tröôøng khoâng thaân thieän vaø ñaày thaùch thöùc?
5) Hoïc thuyeát xaõ hoäi cuûa Giaùo hoäi thöôøng ñöôïc coi laø ñaëc quyeàn cuûa caùc chuyeân gia vaø caùc nhaø thaàn hoïc, vaø bò taùch rôøi khoûi cuoäc soáng haøng ngaøy cuûa caùc coäng ñoàng. Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå khuyeán khích Daân Thieân Chuùa laáy laïi noù nhö moät nguoàn löïc cho söù maïng?
6) Moâi tröôøng kyõ thuaät soá hieän ñònh hình ñôøi soáng xaõ hoäi. Baèng caùch naøo Giaùo hoäi coù theå thi haønh söù maïng cuûa mình moät caùch hieäu quaû hôn trong khoâng gian naøy? Vieäc rao giaûng, ñoàng haønh vaø chaêm soùc neân ñöôïc suy nghó laïi nhö theá naøo ñoái vôùi moâi tröôøng naøy? Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå nhìn nhaän nhöõng ngöôøi ñang daán thaân söù maïng trong ñoù, vaø taïo ra nhöõng loä trình huaán luyeän môùi cho hoï? Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå khuyeán khích hoaït ñoäng tieân phong cuûa nhöõng ngöôøi treû, laø nhöõng ngöôøi ñoàng traùch nhieäm caùch ñaëc bieät veà söù maïng cuûa Giaùo hoäi trong khoâng gian naøy?
7) Trong nhieàu lónh vöïc, vieäc thöïc thi söù maïng ñoøi hoûi phaûi coäng taùc vôùi raát nhieàu ngöôøi vaø caùc toå chöùc coù nguoàn caûm höùng khaùc nhau, bao goàm tín höõu cuûa caùc Giaùo hoäi vaø caùc Coäng ñoaøn Giaùo hoäi khaùc, thaønh vieân cuûa caùc toân giaùo khaùc, vaø nhöõng ngöôøi thieän chí. Chuùng ta hoïc ñöôïc gì töø "vieäc böôùc ñi cuøng nhau" vôùi hoï, vaø baèng caùch naøo chuùng ta coù theå trang bò toát hôn cho mình ñeå laøm ñieàu ñoù?
B 2.2. Caàn phaûi laøm gì ñeå moät Giaùo hoäi hieäp haønh cuõng laø moät Giaùo hoäi thöøa sai 'coù tính taùc vuï toaøn dieän'?
Taát caû caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc ñeàu thaûo luaän veà caùc taùc vuï trong Giaùo hoäi, thöôøng baèng nhöõng thuaät ngöõ haøm suùc vaø khôi gôïi tö duy. Tieán trình Thöôïng Hoäi ñoàng cung öùng moät taàm nhìn tích cöïc veà caùc taùc vuï, ñaët taùc vuï chöùc thaùnh trong boái caûnh taùc vuï roäng lôùn hôn cuûa Giaùo hoäi maø khoâng taïo ra nhöõng söï ñoái laäp. Tuy nhieân, caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc cuõng löu yù moät nhu caàu caáp thieát laø phaûi phaân ñònh caùc ñaëc suûng môùi xuaát hieän vaø caùc hình thöùc phuø hôïp ñeå thi haønh caùc taùc vuï do Pheùp Röûa (goàm caùc taùc vuï ñöôïc thieát cheá, ngoaïi thöôøng, vaø de facto töùc treân thöïc teá) trong Daân Thieân Chuùa, laø Daân tham döï vaøo chöùc naêng ngoân söù, tö teá vaø vöông giaû cuûa Ñöùc Kitoâ. Phieáu laøm vieäc naøy taäp chuù vaøo caùc taùc vuï naøy, trong khi moái quan heä vôùi taùc vuï chöùc thaùnh vaø caùc nhieäm vuï cuûa giaùm muïc trong moät Giaùo hoäi hieäp haønh seõ ñöôïc ñeà caäp trong nhöõng phieáu khaùc. Caùch rieâng:
a) coù moät lôøi keâu goïi roõ raøng phaûi vöôït qua moät nhaõn giôùi trong ñoù moïi chöùc naêng chuû ñoäng trong Giaùo hoäi chæ daønh rieâng cho caùc thöøa taùc vieân chöùc thaùnh maø thoâi (giaùm muïc, linh muïc, phoù teá), giaûm tröø söï tham gia cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ laõnh Pheùp Röûa ñeán chæ coøn laø moät söï coäng taùc phuï thuoäc. Khoâng giaûm bôùt söï traân troïng ñoái vôùi Bí tích Truyeàn chöùc thaùnh, caùc taùc vuï trong chaân trôøi hieäp haønh ñöôïc hieåu töø moät quan nieäm mang tính taùc vuï veà toaøn theå Giaùo hoäi. Moät thaùi ñoä ñoùn nhaän thanh thaûn ñoái vôùi Coâng ñoàng Vatican II hieän loä ra, vôùi söï thöøa nhaän phaåm giaù cuûa Pheùp Röûa nhö neàn taûng cho söï tham gia cuûa moïi ngöôøi vaøo ñôøi soáng Giaùo hoäi. Phaåm giaù do Pheùp Röûa deã daøng ñöôïc lieân keát vôùi chöùc Tö teá chung nhö laø goác reã cuûa caùc taùc vuï do Pheùp Röûa, vaø moái quan heä thieát yeáu giöõa chöùc Tö teá chung vaø chöùc Tö teá thöøa taùc ñöôïc taùi khaúng ñònh, vì chuùng "lieân heä vôùi nhau", trong ñoù moãi beân "theo caùch rieâng cuûa mình" laø moät "söï tham döï vaøo chöùc Tö teá duy nhaát cuûa Chuùa Kitoâ" (LG 10).
b) coù söï nhaán maïnh raèng nôi choán höõu hieäu nhaát ñeå hieän thöïc hoùa söï tham gia cuûa moïi ngöôøi vaøo chöùc Tö teá cuûa Chuùa Kitoâ, ñoàng thôøi ñeà cao caùc taùc vuï do Pheùp Röûa cuõng nhö tính ñaëc thuø cuûa taùc vuï chöùc thaùnh, ñoù laø taïi Giaùo hoäi ñòa phöông. ÔÛ ñaây, chuùng ta ñöôïc môøi goïi phaân ñònh nhöõng ñaëc suûng vaø nhöõng taùc vuï naøo höõu ích cho moïi ngöôøi trong moät boái caûnh xaõ hoäi, vaên hoùa vaø Giaùo hoäi cuï theå. Caàn phaûi cung öùng ñoäng löïc môùi cuõng nhö kyõ naêng saéc beùn hôn cho söï tham gia ñaëc bieät cuûa giaùo daân vaøo coâng vieäc loan baùo Tin Möøng trong caùc caûnh vöïc khaùc nhau cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi, vaên hoùa, kinh teá vaø chính trò, ñaûm nhaän traùch nhieäm cuûa hoï, cuõng nhö taêng cöôøng söï ñoùng goùp cuûa nhöõng ngöôøi nam nöõ thaùnh hieán, vôùi nhöõng ñaëc suûng khaùc nhau cuûa hoï, trong ñôøi soáng cuûa Giaùo hoäi ñòa phöông.
c) kinh nghieäm cuûa vieäc böôùc ñi cuøng nhau trong Giaùo hoäi ñòa phöông giuùp ta coù theå hình dung ra nhöõng taùc vuï môùi ñeå phuïc vuï cho moät Giaùo hoäi hieäp haønh. Thöôøng xuyeân tham chieáu ñeán baûn vaên, taàm nhìn vaø ngoân ngöõ cuûa LG 10-12, caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc yeâu caàu söï nhìn nhaän nhieàu hôn nöõa caùc taùc vuï do Pheùp Röûa, vaø yeâu caàu ñieàu naøy ñöôïc dieãn taû toát hôn nöõa thoâng qua vieäc thieát cheá caùc hình thöùc boå trôï giöõa caùc caáp khaùc nhau cuûa Giaùo hoäi. Trong tinh thaàn naøy, nhieàu caâu hoûi veà caùc taùc vuï do Pheùp Röûa coù theå ñöôïc traû lôøi thoâng qua coâng cuoäc hieäp haønh saâu ñaäm hôn trong caùc Giaùo hoäi ñòa phöông, trong ñoù - döïa treân nguyeân taéc veà söï tham gia coù phaân bieät vaøo boä ba chöùc vuï (tria munera) cuûa Chuùa Kitoâ - seõ deã daøng hôn ñeå cho thaáy roõ tính boå sung giöõa chöùc Tö teá chung vaø chöùc Tö teá thöøa taùc, nhôø ñoù phaân ñònh vaø nhaän dieän caùc taùc vuï do Pheùp Röûa maø coäng ñoaøn caàn.
d) moät Giaùo hoäi coù tính taùc vuï toaøn dieän khoâng nhaát thieát phaûi hoaøn toaøn laø moät Giaùo hoäi goàm caùc thöøa taùc vuï ñöôïc thieát cheá. Nhieàu taùc vuï ñöông nhieân ñeán töø ôn goïi Pheùp Röûa, bao goàm caùc taùc vuï töï phaùt vaø nhöõng taùc vuï khaùc ñöôïc nhìn nhaän maø khoâng ñöôïc thieát cheá, vaø caùc taùc vuï khaùc nöõa, do ñöôïc thieát cheá neân nhaän ñöôïc moät söï ñaøo taïo, söù maïng vaø tính oån ñònh caùch chuyeân bieät. Vieäc lôùn leân trong tö caùch moät Giaùo hoäi hieäp haønh seõ bao haøm söï daán thaân phaân ñònh vôùi nhau xem nhöõng taùc vuï naøo neân ñöôïc laäp ra hoaëc coå voõ döôùi aùnh saùng cuûa caùc daáu chæ thôøi ñaïi ñeå phuïc vuï theá giôùi.
Caâu hoûi ñeå phaân ñònh
Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå tieán tôùi moät söï ñoàng traùch nhieäm höõu hieäu vaø ñaày yù nghóa trong Giaùo hoäi, trong ñoù coù söï nhaän thöùc ñaày ñuû hôn veà caùc ôn goïi, caùc ñaëc suûng vaø caùc taùc vuï cuûa moïi ngöôøi ñaõ laõnh nhaän Pheùp Röûa trong moät taâm thöùc söù maïng? Chuùng ta coù theå laøm gì ñeå baûo ñaûm raèng moät Giaùo hoäi hieäp haønh hôn cuõng laø moät "Giaùo hoäi taùc vuï toaøn dieän"?
Nhöõng ñeà nghò cho vieäc caàu nguyeän vaø gôïi yù suy tö
1) Chuùng ta neân cöû haønh Bí tích Röûa toäi, Theâm söùc vaø Thaùnh Theå nhö theá naøo ñeå caùc cöû haønh naøy trôû thaønh nhöõng dòp laøm chöùng vaø thuùc ñaåy söï tham gia vaø ñoàng traùch nhieäm cuûa moïi ngöôøi nhö nhöõng chuû theå tích cöïc trong ñôøi soáng vaø söù maïng cuûa Giaùo hoäi? Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå ñoåi môùi nhaän thöùc veà taùc vuï khoâng chæ giôùi haïn trong taùc vuï chöùc thaùnh maø thoâi?
2) Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå phaân ñònh caùc taùc vuï do Pheùp Röûa caàn thieát cho söù maïng trong moät Giaùo hoäi ñòa phöông, duø ñoù laø nhöõng taùc vuï ñöôïc hay khoâng ñöôïc thieát cheá? Nhöõng khoâng gian naøo coù saün ñeå thöû nghieäm ôû caáp ñòa phöông? Neân gaùn giaù trò naøo cho nhöõng taùc vuï naøy? Trong nhöõng ñieàu kieän naøo chuùng coù theå ñöôïc tieáp nhaän vaø coâng nhaän bôûi toaøn theå Giaùo hoäi?
3) Chuùng ta coù theå hoïc ñöôïc gì töø caùc Giaùo hoäi vaø caùc Coäng ñoaøn Giaùo hoäi khaùc veà tính taùc vuï cuõng nhö veà chính caùc taùc vuï?
4) Tính ñoàng traùch nhieäm ñöôïc bieåu hieän vaø thöïc hieän tröôùc heát nôi söï tham gia cuûa moïi ngöôøi vaøo söù maïng. Baèng caùch naøo ñeå coù theå taêng cöôøng söï ñoùng goùp ñaëc bieät cuûa nhöõng ngöôøi coù caùc ñaëc suûng vaø ôn goïi khaùc nhau, nhaèm phuïc vuï toát nhaát cho tính haøi hoøa giöõa söï daán thaân coäng ñoàng vaø ñôøi soáng trong Giaùo hoäi, ñaëc bieät laø taïi caùc Giaùo hoäi ñòa phöông? Nhöõng ñaëc suûng vaø ôn goïi naøy coù theå bao goàm töø nhöõng kyõ naêng vaø naêng löïc caù nhaân, keå caû naêng löïc chuyeân moân, cho ñeán nguoàn caûm höùng neàn taûng cuûa caùc hoäi doøng vaø caùc tu hoäi soáng ñôøi Thaùnh hieán cuõng nhö caùc Tu ñoaøn Toâng ñoà, caùc phong traøo, hieäp hoäi, v.v.
5) Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå taïo ra nhöõng khoâng gian vaø nhöõng thôøi gian tham gia hieäu quaû vaøo söù maïng coù tính ñoàng traùch nhieäm vôùi nhöõng tín höõu, vì nhieàu lyù do khaùc nhau, ñang ôû beân leà ñôøi soáng coäng ñoaøn, nhöng theo luaän lyù cuûa Tin Möøng, hoï coáng hieán moät phaàn ñoùng goùp khoâng theå thay theá? (ÔÛ ñaây chuùng ta noùi ñeán caû nhöõng ngöôøi giaø vaø nhöõng ngöôøi ñau oám, ngöôøi khuyeát taät, nhöõng ngöôøi soáng trong caûnh ngheøo tuùng, nhöõng ngöôøi khoâng ñöôïc tieáp caän giaùo duïc chính thöùc, v.v.)?
6) Nhieàu ngöôøi daán thaân xaây döïng moät xaõ hoäi coâng baèng vaø chaêm soùc ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta nhö söï ñaùp traû moät ôn goïi ñích thöïc vaø nhö moät löïa choïn cuoäc soáng, boû qua caùc khaû naêng löïa choïn ngheà nghieäp oån ñònh vaø coù thu nhaäp toát hôn. Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå nhìn nhaän söï daán thaân naøy theo caùch cho thaáy roõ raèng ñaây khoâng chæ laø moät haønh ñoäng caù nhaân maø coøn laø söï hieän thöïc hoùa vieäc Giaùo hoäi chaêm soùc theá giôùi?
B 2.3. Baèng caùch naøo Giaùo hoäi thôøi chuùng ta coù theå chu toaøn söù maïng cuûa mình xuyeân qua vieäc nhìn nhaän vaø coå voõ nhieàu hôn ñoái vôùi phaåm giaù do Pheùp Röûa nôi phuï nöõ?
Trong Pheùp Röûa, ngöôøi Kitoâ höõu ñi vaøo moät moái gaén keát môùi vôùi Chuùa Kitoâ, vaø - nhôø Ngöôøi vaø trong Ngöôøi - hoï gaén keát vôùi moïi ngöôøi ñaõ chòu Pheùp Röûa, vôùi toaøn theå nhaân loaïi vaø vôùi toaøn theå thuï taïo. Laø con caùi cuûa moät Cha, ñöôïc xöùc daàu bôûi cuøng moät Thaùnh Thaàn, nhôø chia seû cuøng moät moái gaén keát vôùi Chuùa Kitoâ, nhöõng ngöôøi ñaõ chòu Pheùp Röûa ñöôïc trao ban cho nhau nhö nhöõng chi theå cuûa moät thaân theå duy nhaát coù phaåm giaù bình ñaúng (x. Gl 3,26-28). Giai ñoaïn laéng nghe ñaõ taùi khaúng ñònh nhaän thöùc veà thöïc taïi naøy, cho thaáy raèng noù phaûi tìm thaáy ñöôïc söï theå hieän cuï theå hôn nöõa trong ñôøi soáng Giaùo hoäi, keå caû qua caùc moái quan heä vôùi nhau, qua tính hoã töông vaø boå sung giöõa nam vaø nöõ. Ñaëc bieät:
a) Caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc ñaõ nhaát trí keâu goïi söï chuù yù ñeán kinh nghieäm, vò theá vaø vai troø cuûa phuï nöõ, baát chaáp nhöõng quan ñieåm khaùc nhau ñang toàn taïi nôi moãi Chaâu luïc. Caùc Ñaïi hoäi aáy bieåu döông ñöùc tin, söï tham gia vaø chöùng taù cuûa raát nhieàu nöõ tu vaø nöõ giaùo daân treân khaép theá giôùi, thöôøng hieän dieän nhö nhöõng ngöôøi loan baùo Tin Möøng vaø nhöõng thaày daïy ñaàu tieân treân neûo ñöôøng ñöùc tin, thi haønh söù vuï ôû nhöõng nôi xa xoâi vaø nhöõng boái caûnh ñaày thaùch ñoá, cuõng nhö ôû "nhöõng vuøng beân leà coù tính ngoân söù";
b) Caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc cuõng keâu goïi suy tö saâu hôn veà nhöõng thaát baïi trong töông quan cuûa Giaùo hoäi, ñoù cuõng laø nhöõng thaát baïi veà caáu truùc aûnh höôûng ñeán ñôøi soáng cuûa phuï nöõ trong Giaùo hoäi, môøi goïi chuùng ta ñi vaøo moät tieán trình hoaùn caûi lieân tuïc ñeå tìm caùch phaùt trieån ñaày ñuû hôn trong caên tính ñöôïc ban cho chuùng ta qua Pheùp Röûa. Caùc moái öu tieân cuûa Ñaïi hoäi Thöôïng Hoäi ñoàng bao goàm vieäc thaûo luaän veà nhöõng nieàm vui vaø nhöõng caêng thaúng, cuõng nhö veà caùc cô hoäi ñeå hoaùn caûi vaø canh taân, trong caùch chuùng ta soáng caùc moái töông quan giöõa nam vaø nöõ trong Giaùo hoäi, cuï theå laø caùc töông quan: giöõa caùc thöøa taùc vieân chöùc thaùnh, nhöõng ngöôøi nam nöõ thaùnh hieán, vaø nam nöõ giaùo daân;
c) trong giai ñoaïn ñaàu cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng, caùc vaán ñeà veà söï tham gia vaø söï nhìn nhaän phuï nöõ, veà caùc moái quan heä hoã trôï laãn nhau giöõa nam vaø nöõ, vaø veà mong muoán coù söï hieän dieän nhieàu hôn cuûa phuï nöõ trong caùc vò trí chòu traùch nhieäm vaø quaûn trò, ñaõ noåi leân nhö nhöõng yeáu toá quan troïng trong vieäc tìm kieám caùc caùch thöùc coù tính hieäp haønh hôn ñeå soáng söù maïng cuûa Giaùo hoäi. Nhöõng phuï nöõ tham gia trong giai ñoaïn ñaàu naøy ñaõ baøy toû öôùc muoán roõ raøng raèng xaõ hoäi vaø Giaùo hoäi phaûi laø nôi cho söï phaùt trieån, söï tham gia tích cöïc, vaø söï thuoäc veà laønh maïnh cho taát caû phuï nöõ. Hoï yeâu caàu Giaùo hoäi saùt caùnh vôùi hoï ñeå ñoàng haønh vaø thuùc ñaåy vieäc thöïc hieän ñieàu naøy. Moät Giaùo hoäi hieäp haønh phaûi cuøng nhau giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà naøy, tìm kieám nhöõng caâu traû lôøi mang laïi söï thöøa nhaän nhieàu hôn ñoái vôùi phaåm giaù do Pheùp Röûa cuûa caùc phuï nöõ, vaø loaïi boû moïi hình thöùc phaân bieät ñoái xöû vaø loaïi tröø maø phuï nöõ phaûi ñoái maët trong Giaùo hoäi vaø xaõ hoäi;
d) cuoái cuøng, caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc neâu baät tính ña daïng cuûa caùc kinh nghieäm, caùc quan ñieåm vaø caùc nhaõn giôùi cuûa phuï nöõ, vaø yeâu caàu raèng söï ña daïng naøy phaûi ñöôïc nhìn nhaän trong coâng vieäc cuûa Ñaïi hoäi Thöôïng Hoäi ñoàng, traùnh coi phuï nöõ nhö moät nhoùm ñoàng nhaát hoaëc nhö moät chuû ñeà tranh luaän coù tính yù thöùc heä hay tröøu töôïng.
Caâu hoûi ñeå phaân ñònh
Giaùo hoäi coù theå thöïc hieän nhöõng böôùc cuï theå naøo ñeå ñoåi môùi vaø caûi caùch caùc thuû tuïc, caùc saép xeáp theå cheá vaø caùc cô caáu cuûa mình, ñeå taïo ñieàu kieän cho phuï nöõ ñöôïc nhìn nhaän vaø tham gia nhieàu hôn, keå caû trong quaûn trò, trong caùc tieán trình ñöa ra quyeát ñònh, vaø trong chính vieäc quyeát ñònh, vôùi moät tinh thaàn hieäp thoâng vaø vôùi ñích nhaém söù maïng?
Nhöõng ñeà nghò cho vieäc caàu nguyeän vaø gôïi yù suy tö
1) Phuï nöõ ñoùng moät vai troø chuû yeáu trong vieäc thoâng truyeàn ñöùc tin trong gia ñình, giaùo xöù, trong ñôøi soáng thaùnh hieán, trong caùc hieäp hoäi vaø phong traøo, vaø caùc ñoaøn theå giaùo daân, cuõng nhö trong vai troø giaùo vieân vaø giaûng vieân giaùo lyù. Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå nhìn nhaän, hoã trôï vaø ñoàng haønh toát hôn vôùi söï ñoùng goùp raát ñaùng keå cuûa hoï? Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå ñaåy maïnh söï ñoùng goùp aáy ñeå hoïc caùch trôû thaønh moät Giaùo hoäi hieäp haønh ngaøy caøng hôn?
2) Caùc ñaëc suûng cuûa phuï nöõ voán vaãn toàn taïi vaø hoaït ñoäng trong Giaùo hoäi ngaøy nay. Chuùng ta coù theå laøm gì ñeå phaân ñònh vaø hoã trôï caùc ñaëc suûng aáy, cuõng nhö ñeå hoïc bieát ñieàu maø Chuùa Thaùnh Thaàn muoán daïy chuùng ta qua ñoù?
3) Taát caû caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc ñeàu keâu goïi baøn baïc veà vaán ñeà phuï nöõ tham gia vaøo vieäc quaûn trò, vieäc ra quyeát ñònh, coâng cuoäc söù maïng vaø caùc söù vuï cuûa Giaùo hoäi ôû moïi caáp, cuõng nhö keâu goïi cung öùng nhöõng cô caáu thích hôïp ñeå hoã trôï söï tham gia naøy, ñeå ñieàu naøy khoâng chæ döøng laïi ôû moät ao öôùc chung chung.
a) Laøm theá naøo ñeå phuï nöõ coù theå tham gia vaøo caùc lónh vöïc naøy vôùi soá löôïng lôùn hôn vaø theo nhöõng caùch thöùc môùi meû?
b) Baèng caùch naøo, trong ñôøi soáng thaùnh hieán, phuï nöõ coù theå ñöôïc ñaïi dieän toát hôn trong caùc tieán trình quaûn trò vaø ñöa ra quyeát ñònh cuûa Giaùo hoäi, ñöôïc baûo veä toát hôn khoûi bò laïm duïng trong moïi boái caûnh Giaùo hoäi, vaø ñöôïc traû thuø lao coâng baèng hôn cho coâng vieäc cuûa hoï, ôû nhöõng nôi maø ñieàu naøy phuø hôïp?
c) Baèng caùch naøo phuï nöõ coù theå ñoùng goùp vaøo vieäc quaûn trò, giuùp taêng cöôøng söï tín nhieäm vaø söï minh baïch nhieàu hôn, cuõng nhö giuùp cuûng coá söï tin töôûng vaøo Giaùo hoäi?
d) Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå ñaøo saâu suy tö veà söï ñoùng goùp cuûa phuï nöõ cho vieäc suy tö thaàn hoïc vaø vieäc ñoàng haønh vôùi caùc coäng ñoaøn? Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå daønh khoâng gian vaø söï nhìn nhaän cho söï ñoùng goùp naøy trong caùc tieán trình phaân ñònh chính thöùc ôû moïi caáp ñoä cuûa Giaùo hoäi?
e) Nhöõng taùc vuï môùi naøo coù theå ñöôïc laäp ra ñeå cung caáp phöông tieän vaø cô hoäi cho phuï nöõ tham gia caùch hieäu quaû vaøo caùc boä phaän laøm coâng vieäc phaân ñònh vaø ñöa ra quyeát ñònh? Trong caùc quaù trình ñöa ra quyeát ñònh, baèng caùch naøo coù theå gia taêng tính ñoàng traùch nhieäm giöõa caùc phuï nöõ giaùo daân vaø thaùnh hieán vaø caùc giaùo só ôû nhöõng vuøng xa xoâi vaø trong nhöõng boái caûnh xaõ hoäi ñaày thaùch ñoá, nôi maø phuï nöõ thöôøng laø nhöõng taùc nhaân chính cuûa vieäc chaêm soùc muïc vuï vaø loan baùo Tin Möøng? Nhöõng ñoùng goùp nhaän ñöôïc trong giai ñoaïn ñaàu tieân löu yù raèng caùc caêng thaúng vôùi caùc thöøa taùc vieân chöùc thaùnh naûy sinh khi khoâng coù ñoäng löïc cho caûm thöùc ñoàng traùch nhieäm vaø khoâng coù caùc tieán trình cuøng ñöa ra quyeát ñònh.
4) Ña soá caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc vaø moät soá baûn toång hôïp cuûa caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc keâu goïi xem xeùt vaán ñeà bao goàm phuï nöõ vaøo chöùc phoù teá. Coù theå hình dung ñieàu naøy hay khoâng, vaø theo caùch naøo?
5) Baèng caùch naøo nhöõng ngöôøi nam vaø nöõ coù theå hôïp taùc toát hôn trong söù vuï muïc vuï vaø thöïc thi caùc traùch nhieäm lieân quan?
B 2.4. Trong moät nhaõn quan söù maïng, baèng caùch naøo chuùng ta coù theå ñeà cao taùc vuï chöùc thaùnh trong moái töông quan cuûa noù vôùi caùc taùc vuï do Pheùp Röûa?
Caùc Taøi lieäu Chung keát cuûa caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc baøy toû mong muoán maïnh meõ raèng Thöôïng Hoäi ñoàng neân suy tö veà moái quan heä giöõa taùc vuï chöùc thaùnh vaø caùc taùc vuï do Pheùp Röûa, coù nhaán maïnh söï khoù khaên khi laøm ñieàu naøy trong ñôøi soáng bình thöôøng cuûa caùc coäng ñoaøn. Döôùi aùnh saùng giaùo huaán cuûa Coâng ñoàng Vatican II, tieán trình hieäp haønh cung caáp cô hoäi quyù giaù ñeå taäp trung vaøo moái quan heä giöõa vieäc thöïc thi phaåm giaù do Pheùp Röûa (trong söï phong phuù cuûa caùc ôn goïi, caùc ñaëc suûng vaø caùc taùc vuï caém reã trong Pheùp Röûa) vaø taùc vuï chöùc thaùnh, ñöôïc coi nhö moät aân ban vaø moät nhieäm vuï baát khaû nhöôïng nhaèm phuïc vuï Daân Thieân Chuùa. Ñaëc bieät:
a) Noái böôùc Coâng ñoàng Vatican II, moái töông quan thieát yeáu giöõa chöùc tö teá phoå quaùt vaø chöùc tö teá thöøa taùc ñöôïc taùi khaúng ñònh. Chuùng "lieân heä vôùi nhau" bôûi vì moãi beân "theo caùch rieâng cuûa mình laø söï tham döï vaøo chöùc Tö teá duy nhaát cuûa Chuùa Kitoâ" (LG 10). Khoâng coù söï ñoái laäp hoaëc caïnh tranh, cuõng khoâng coù cô sôû cho yeâu saùch giöõa hai beân. Tính boå sung cuûa chuùng caàn ñöôïc nhìn nhaän;
b) Caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc dieãn taû söï traân troïng roõ raøng ñoái vôùi aân ban chöùc linh muïc thöøa taùc, ñoàng thôøi dieãn taû öôùc muoán saâu xa veà vieäc canh taân chöùc linh muïc naøy trong nhaõn quan hieäp haønh. Caùc Ñaïi hoäi cuõng chæ ra nhöõng khoù khaên trong vieäc vaän ñoäng moät soá linh muïc tham gia tieán trình hieäp haønh, vaø ghi nhaän moái quan taâm roäng raõi ñoái vôùi nhöõng tröôøng hôïp caùc linh muïc loay hoay ñoái maët vôùi caùc thaùch ñoá cuûa thôøi ñaïi chuùng ta, xa rôøi cuoäc soáng vaø nhu caàu cuûa daân chuùng hoaëc chæ taäp trung vaøo laõnh vöïc phuïng vuï-bí tích maø thoâi. Caùc Ñaïi hoäi aáy cuõng baøy toû öu tö veà tình traïng coâ ñôn cuûa nhieàu linh muïc vaø nhaán maïnh caùc vò caàn ñöôïc chaêm soùc, caàn tình baïn vaø söï naâng ñôõ;
c) Coâng ñoàng Vatican II daïy raèng "thöøa taùc vuï trong Giaùo hoäi do Thieân Chuùa thieát laäp ñöôïc thi haønh ôû caùc caáp ñoä khaùc nhau bôûi nhöõng ngöôøi töø xa xöa ñaõ ñöôïc goïi laø Giaùm muïc, Linh muïc vaø Phoù teá" (LG 28). Töø caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc noåi leân yeâu caàu raèng taùc vuï chöùc thaùnh, trong caùc nhieäm vuï khaùc nhau, phaûi laø moät chöùng taù soáng ñoäng veà söï hieäp thoâng vaø phuïc vuï cho taát caû moïi ngöôøi theo luaän lyù cuûa tính nhöng khoâng cuûa Tin Möøng. Caùc Ñaïi hoäi cuõng baøy toû mong muoán caùc giaùm muïc, linh muïc vaø phoù teá thi haønh taùc vuï höôùng daãn vaø hieäp nhaát cuûa mình theo phong caùch hieäp haønh. Ñieàu naøy bao goàm nhöõng thao thöùc cuï theå muoán nhìn nhaän vaø ñaåy maïnh caùc aân ban vaø ñaëc suûng coù saün trong coäng ñoaøn, khuyeán khích vaø ñoàng haønh vôùi caùc tieán trình giuùp coäng ñoaøn ñaûm nhaän söù maïng, cuõng nhö tìm kieám caùc quyeát ñònh phuø hôïp vôùi Tin Möøng, nhôø vieäc laéng nghe Chuùa Thaùnh Thaàn. Caùc Ñaïi hoäi cuõng yeâu caàu moät söï canh taân caùc chöông trình chuûng vieän ñeå höôùng ñeán tính hieäp haønh nhieàu hôn vaø tieáp xuùc nhieàu hôn vôùi toaøn theå Daân Thieân Chuùa;
d) Khi suy tö veà taùc vuï chöùc thaùnh phuïc vuï ñôøi soáng ôn goïi Pheùp Röûa, giai ñoaïn ñaàu cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng trình baøy naõo traïng giaùo só trò nhö moät löïc gaây coâ laäp, chia reõ, do ñoù laøm suy yeáu vaø tieâu tan caùc naêng löïc cuûa moät Giaùo hoäi laønh maïnh vaø coù tính taùc vuï toaøn dieän. Ñieàu ñoù cho thaáy raèng vieäc ñaøo taïo laø caùch thöùc chuyeân bieät ñeå vöôït qua noù moät caùch hieäu quaû. Naõo traïng giaùo só trò khoâng ñöôïc coi laø chæ coù nôi caùc thöøa taùc vieân chöùc thaùnh maø thoâi, nhöng noù vaãn coù nôi moïi thaønh phaàn Daân Thieân Chuùa, baèng nhöõng caùch khaùc nhau;
e) Nhieàu vuøng baùo caùo raèng söï tin töôûng ñaët nôi caùc thöøa taùc vieân chöùc thaùnh, nôi nhöõng ngöôøi thi haønh caùc nhieäm vuï trong Giaùo hoäi, nôi caùc toå chöùc trong Giaùo hoäi vaø nôi chính toaøn theå Giaùo hoäi, ñaõ bò xoùi moøn do haäu quaû cuûa "tai tieáng veà laïm duïng cuûa caùc thaønh vieân haøng giaùo só hoaëc cuûa nhöõng ngöôøi naém giöõ chöùc vuï trong Giaùo hoäi: tröôùc heát, ñoù laø nhöõng laïm duïng treû vò thaønh nieân vaø nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông, nhöng cuõng coù nhöõng loaïi laïm duïng khaùc nöõa (thieâng lieâng, tình duïc, kinh teá, quyeàn bính, löông taâm). Ñaây laø moät veát thöông hôû tieáp tuïc gaây ñau ñôùn cho caùc naïn nhaân vaø nhöõng ngöôøi soáng soùt, cho gia ñình hoï vaø coäng ñoaøn cuûa hoï" (DCS, soá 20).
Caâu hoûi ñeå phaân ñònh
Baèng caùch naøo trong Giaùo hoäi chuùng ta coù theå coå vuõ caû moät neàn vaên hoùa laãn caùc hình thöùc ñoàng traùch nhieäm cuï theå ñeå moái quan heä giöõa caùc taùc vuï do Pheùp Röûa vaø taùc vuï chöùc thaùnh ñöôïc ñôm hoa keát traùi? Neáu Giaùo hoäi coù tính taùc vuï toaøn dieän, thì töø nhaõn quan söù maïng chuùng ta coù theå hieåu theá naøo veà nhöõng aân ban rieâng bieät cuûa caùc thöøa taùc vieân chöùc thaùnh trong Daân duy nhaát cuûa Thieân Chuùa?
Nhöõng ñeà nghò cho vieäc caàu nguyeän vaø gôïi yù suy tö
1) Thöøa taùc vuï cuûa caùc linh muïc, "ñöôïc thaùnh hieán ñeå rao giaûng Tin Möøng, chaêm soùc caùc tín höõu vaø cöû haønh vieäc phuïng töï" (LG 28), lieân heä theá naøo ñeán caùc taùc vuï do Pheùp Röûa? Boä ba chöùc naêng cuûa taùc vuï chöùc thaùnh lieân heä theá naøo ñeán Giaùo hoäi xeùt nhö moät Daân ngoân söù, tö teá vaø vöông giaû?
2) Trong Giaùo hoäi ñòa phöông, caùc linh muïc cuøng vôùi giaùm muïc cuûa mình "laøm neân moät chöùc tö teá duy nhaát" (LG 28). Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå giuùp cuûng coá moái hieäp nhaát naøy giöõa giaùm muïc vaø caùc linh muïc cuûa ngaøi ñeå phuïc vuï höõu hieäu hôn cho ñoaøn Daân Thieân Chuùa ñöôïc giao phoù cho giaùm muïc coi soùc?
3) Giaùo hoäi ñöôïc phong phuù nhôø taùc vuï cuûa raát nhieàu linh muïc thuoäc caùc Hoäi doøng Thaùnh hieán vaø caùc Tu ñoaøn Toâng ñoà. Laøm theá naøo ñeå taùc vuï cuûa hoï, ñöôïc ñaëc tröng bôûi ñaëc suûng cuûa hoäi doøng maø hoï thuoäc veà, coù theå thuùc ñaåy moät Giaùo hoäi hieäp haønh hôn?
4) Thöøa taùc vuï cuûa phoù teá vónh vieãn ñöôïc hieåu nhö theá naøo trong moät Giaùo hoäi hieäp haønh coù tính söù maïng?
5) Nhöõng höôùng daãn naøo coù theå ñöôïc vaän duïng ñeå caûi caùch chöông trình giaûng daïy cuûa chuûng vieän vaø cuûa caùc tröôøng cao ñaúng vaø caùc tröôøng thaàn hoïc nhaèm thuùc ñaåy ñaëc tính hieäp haønh cuûa Giaùo hoäi? Laøm theá naøo ñeå vieäc ñaøo taïo caùc linh muïc coù theå gaén boù maät thieát hôn vôùi ñôøi soáng vaø caùc thöïc teá muïc vuï cuûa ñoaøn Daân Thieân Chuùa maø hoï ñöôïc keâu goïi phuïc vuï?
6) Nhöõng loä trình ñaøo taïo naøo neân ñöôïc aùp duïng trong Giaùo hoäi ñeå thuùc ñaåy moät nhaän thöùc veà caùc taùc vuï maø khoâng giaûm tröø ñeán möùc chæ coøn laø taùc vuï chöùc thaùnh, nhöng ñoàng thôøi cuõng naâng cao noù?
7) Lieäu chuùng ta coù theå cuøng nhau phaân ñònh caùch maø moät naõo traïng giaùo só trò, duø ôû nôi giaùo só hay giaùo daân, ngaên caûn vieäc theå hieän ñaày ñuû caû ôn goïi cuûa caùc taùc vuï chöùc thaùnh trong Giaùo hoäi laãn cuûa caùc thaønh vieân khaùc cuûa Daân Thieân Chuùa? Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå tìm ra nhöõng con ñöôøng ñeå vöôït qua ñieàu naøy cuøng vôùi nhau?
8) Giaùo daân coù theå thi haønh vai troø laõnh ñaïo coäng ñoaøn hay khoâng, nhaát laø ôû nhöõng nôi maø con soá thöøa taùc vieân chöùc thaùnh raát ít? Ñaâu laø nhöõng haøm yù cuûa ñieàu naøy cho vieäc nhaän thöùc taùc vuï chöùc thaùnh?
9) Nhö moät soá Chaâu luïc ñeà xuaát, lieäu coù theå môû ra moät suy tö lieân quan ñeán kyû luaät veà vieäc tieáp caän chöùc linh muïc ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñaøn oâng ñaõ keát hoân, ít nhaát laø ôû moät soá khu vöïc?
10) Laøm theá naøo ñeå moät söï nhaän hieåu veà taùc vuï chöùc thaùnh vaø veà vieäc ñaøo taïo caùc öùng vieân caém reã nhieàu hôn trong taàm nhìn veà Giaùo hoäi hieäp haønh mang tính söù maïng coù theå ñoùng goùp vaøo caùc noã löïc ngaên chaën söï taùi dieãn cuûa naïn laïm duïng tình duïc vaø caùc hình thöùc laïm duïng khaùc?
B 2.5. Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå canh taân vaø thuùc ñaåy taùc vuï cuûa giaùm muïc töø moät nhaõn quan hieäp haønh mang tính söù maïng?
Taùc vuï cuûa giaùm muïc baét nguoàn töø Kinh Thaùnh vaø ñaõ phaùt trieån trong Truyeàn thoáng theo söï trung thaønh vôùi yù muoán cuûa Chuùa Kitoâ. Trung thaønh vôùi truyeàn thoáng naøy, Coâng ñoàng Vatican II ñaõ ñöa ra moät giaùo huaán phong phuù veà chöùc giaùm muïc. "Caùc giaùm muïc, nhöõng ngöôøi keá vò caùc Toâng ñoà, cuøng vôùi ngöôøi keá vò thaùnh Pheâroâ, ñaïi dieän cuûa Chuùa Kitoâ vaø laø thuû laõnh höõu hình cuûa toaøn theå Giaùo hoäi, cai quaûn nhaø cuûa Thieân Chuùa haèng soáng" (LG 18). Chöông veà thieát cheá phaåm traät cuûa Giaùo hoäi trong Lumen gentium khaúng ñònh tính bí tích cuûa chöùc giaùm muïc. Treân cô sôû naøy, baûn vaên phaùt trieån chuû ñeà veà tính hieäp ñoaøn (LG 22/23) vaø taùc vuï giaùm muïc nhö vieäc thi haønh ba chöùc vuï (tria munera, LG 24-27). Theo ñoù Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc ñöôïc thaønh laäp nhö moät cô quan cho pheùp caùc giaùm muïc tham gia vôùi Giaùm muïc Roâma trong vieäc chaêm soùc toaøn theå Giaùo hoäi. Lôøi môøi goïi soáng chieàu kích hieäp haønh saâu ñaäm hôn ñoøi hoûi phaûi ñaøo saâu laïi taùc vuï giaùm muïc, ñeå ñaët noù vöõng chaéc hôn trong toaøn khung hieäp haønh. Ñaëc bieät:
a) Giaùm muïc ñoaøn, cuøng vôùi Ñöùc Giaùo hoaøng Roâma laø ngöôøi ñöùng ñaàu vaø khoâng bao giôø vaéng maët ngaøi, laø chuû theå cuûa "quyeàn toái cao vaø ñaày ñuû treân Giaùo hoäi hoaøn vuõ" (LG 22). Giaùm muïc ñoaøn tham gia vaøo tieán trình Thöôïng Hoäi ñoàng khi moãi giaùm muïc khôûi xöôùng, höôùng daãn vaø ñuùc keát vieäc thænh yù Daân Thieân Chuùa ñöôïc uûy thaùc cho ngaøi, vaø khi caùc giaùm muïc taäp hôïp laïi thi haønh ñaëc suûng phaân ñònh trong caùc Ñaïi hoäi khaùc nhau: Caùc Coâng nghò hay Coâng ñoàng caùc vò Laõnh ñaïo cuûa caùc Giaùo hoäi Coâng giaùo Ñoâng phöông, caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc, caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc, vaø ñaëc bieät laø Ñaïi hoäi Thöôïng Hoäi ñoàng;
b) Veà caùc Giaùm muïc, nhöõng ngöôøi keá vò caùc Toâng ñoà, nhöõng ngöôøi ñaûm nhaän "vieäc phuïc vuï coäng ñoaøn, thay maët Thieân Chuùa chuû toïa ñoaøn chieân maø caùc ngaøi laø muïc töû" (LG 20), caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc yeâu caàu moät cuoäc hoaùn caûi hieäp haønh. Neáu Coâng ñoàng Vatican II nhaéc laïi raèng "nhieäm vuï maø Chuùa ñaõ uûy trao cho caùc muïc töû cuûa daân Ngöôøi laø moät söï phuïc vuï thöïc söï" (LG 24), thì tieán trình Thöôïng Hoäi ñoàng yeâu caàu caùc ngaøi phaûi soáng moät nieàm tin töôûng trieät ñeå vaøo taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trong ñôøi soáng caùc coäng ñoaøn cuûa mình, maø khoâng sôï raèng söï tham gia cuûa moïi ngöôøi trôû thaønh moät moái ñe doïa ñoái vôùi taùc vuï laõnh ñaïo coäng ñoaøn cuûa caùc ngaøi. Thay vaøo ñoù, noù thuùc giuïc caùc ngaøi thöïc söï trôû thaønh moät nguyeân lyù hieäp nhaát trong Giaùo hoäi cuûa mình, keâu goïi moïi ngöôøi (linh muïc vaø phoù teá, nhöõng ngöôøi nam nöõ thaùnh hieán, nam nöõ giaùo daân) cuøng nhau böôùc ñi trong tö caùch laø Daân Thieân Chuùa vaø coå vuõ moät phong caùch hieäp haønh cuûa Giaùo hoäi.
c) Vieäc thænh yù Daân Thieân Chuùa ñaõ neâu baät raèng vieäc trôû thaønh moät Giaùo hoäi hieäp haønh hôn cuõng bao haøm söï tham gia roäng raõi hôn cuûa taát caû moïi ngöôøi vaøo vieäc phaân ñònh, ñieàu naøy ñoøi hoûi phaûi suy nghó laïi veà caùc tieán trình ñöa ra quyeát ñònh. Do ñoù, caàn coù caùc cô caáu quaûn trò phuø hôïp, ñaùp öùng cho ñoøi hoûi cao hôn veà söï minh baïch vaø veà tính ñaùng tin caäy, ñieàu seõ aûnh höôûng ñeán caùch thöùc thi haønh taùc vuï cuûa giaùm muïc. Ñieàu naøy cuõng daãn ñeán söï phaûn khaùng, söï sôï haõi vaø caûm giaùc maát phöông höôùng. Ñaëc bieät, trong khi moät soá tieáng noùi keâu goïi söï tham gia nhieàu hôn cuûa moïi tín höõu, vaø do ñoù keâu goïi vieäc thöïc thi vai troø cuûa caùc giaùm muïc "ít ñoäc quyeàn hôn", thì nhöõng ngöôøi khaùc laïi baøy toû nghi ngôø vaø lo sôï veà nguy cô bò troâi daït neáu buoâng theo caùc tieán trình daân chuû chính trò;
d) Coù moät nhaän thöùc maïnh meõ khoâng keùm raèng moïi quyeàn bính trong Giaùo hoäi ñeàu phaùt xuaát töø Chuùa Kitoâ vaø ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn höôùng daãn. Söï ña daïng cuûa caùc ñaëc suûng maø khoâng coù quyeàn bính thì seõ trôû thaønh voâ chính phuû, cuõng nhö söï cöùng nhaéc cuûa quyeàn bính maø khoâng coù söï phong phuù cuûa caùc ñaëc suûng, caùc taùc vuï vaø caùc ôn goïi thì seõ trôû thaønh cheá ñoä ñoäc taøi. Giaùo hoäi coù tính hieäp haønh vaø ñoàng thôøi coù tính phaåm traät, ñoù laø lyù do taïi sao vieäc thöïc thi quyeàn bính giaùm muïc coù tính hieäp haønh gôïi yù raèng phaûi ñoàng haønh vaø baûo veä söï hieäp nhaát. Taùc vuï giaùm muïc ñöôïc quan nieäm laïi vaø ñöôïc thöïc hieän moät caùch ñuùng ñaén thoâng qua vieäc thöïc thi tính hieäp haønh, voán mang laïi söï thoáng nhaát cho caùc aân ban, ñaëc suûng, taùc vuï vaø ôn goïi khaùc nhau maø Chuùa Thaùnh Thaàn laøm phaùt sinh trong Giaùo hoäi;
e) Vieäc tieán haønh canh taân taùc vuï giaùm muïc trong moät Giaùo hoäi hieäp haønh caùch ñaày ñuû hôn seõ ñoøi hoûi nhöõng thay ñoåi veà vaên hoùa vaø caáu truùc, ñoøi hoûi nhieàu söï tin töôûng laãn nhau, vaø treân heát laø tin töôûng vaøo söï höôùng daãn cuûa Chuùa. Ñaây laø lyù do taïi sao caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc hy voïng raèng ñoäng löïc cuûa cuoäc thaûo luaän trong Thaùnh Thaàn coù theå ñi vaøo ñôøi soáng haøng ngaøy cuûa Giaùo hoäi vaø laøm sinh ñoäng caùc cuoäc gaëp gôõ, caùc hoäi ñoàng vaø caùc cô quan ñöa ra quyeát ñònh, hoã trôï cho vieäc xaây döïng moät caûm thöùc tin töôûng laãn nhau vaø hình thaønh moät söï ñoàng thuaän coù hieäu quaû;
f) Thöøa taùc vuï cuûa giaùm muïc cuõng bao goàm vieäc thuoäc veà giaùm muïc ñoaøn vaø do ñoù thöïc thi tính ñoàng traùch nhieäm ñoái vôùi toaøn theå Giaùo hoäi. Vieäc thöïc thi naøy cuõng laø moät phaàn trong nhaõn quan veà Giaùo hoäi hieäp haønh, "trong tinh thaàn 'phaân quyeàn laønh maïnh'", nhaèm "trao thaåm quyeàn cho caùc giaùm muïc, trong khi thi haønh 'nhieäm vuï rieâng cuûa caùc ngaøi trong tö caùch thaày daïy vaø muïc töû, ñeå giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà maø caùc ngaøi voán quen thuoäc vaø khoâng aûnh höôûng ñeán söï thoáng nhaát cuûa Giaùo hoäi veà giaùo lyù, kyû luaät vaø söï hieäp thoâng, luoân haønh ñoäng vôùi tinh thaàn ñoàng traùch nhieäm voán laø hoa traùi vaø laø söï dieãn taû cuûa mysterium communionis (maàu nhieäm hieäp thoâng) ñaëc bieät, töùc laø Giaùo hoäi" (PE II,2; x. EG 16; DV 7).
Caâu hoûi ñeå phaân ñònh
Chuùng ta hieåu theá naøo veà ôn goïi vaø söù maïng cuûa giaùm muïc trong moät nhaõn quan coù tính söù maïng vaø hieäp haønh? Caàn söï ñoåi môùi naøo veà taàm nhìn vaø veà vieäc thi haønh taùc vuï giaùm muïc cho moät Giaùo hoäi hieäp haønh ñöôïc ñaëc tröng bôûi tinh thaàn ñoàng traùch nhieäm?
Nhöõng ñeà nghò cho vieäc caàu nguyeän vaø gôïi yù suy tö
1) "Moät caùch troåi vöôït vaø höõu hình, caùc giaùm muïc giöõ vai troø cuûa chính Chuùa Kitoâ laø Thaày, Muïc töû vaø Thöôïng teá" (LG 21). Taùc vuï naøy coù töông quan theá naøo vôùi taùc vuï cuûa caùc linh muïc, nhöõng ngöôøi "ñöôïc thaùnh hieán ñeå rao giaûng Tin Möøng, chaêm soùc caùc tín höõu vaø cöû haønh vieäc phuïng töï" (LG 28)? Boä ba chöùc vuï naøy cuûa caùc thöøa taùc vieân chöùc thaùnh coù moái töông quan theá naøo vôùi Giaùo hoäi trong tö caùch laø moät Daân ngoân söù, tö teá vaø vöông giaû?
2) Vieäc thi haønh thöøa taùc vuï giaùm muïc caàn söï tham vaán, söï coäng taùc vaø tham gia vaøo caùc tieán trình ñöa ra quyeát ñònh cuûa Daân Thieân Chuùa nhö theá naøo?
3) Döïa treân nhöõng tieâu chuaån naøo, moät giaùm muïc coù theå töï ñaùnh giaù mình vaø ñöôïc ñaùnh giaù veà vieäc thi haønh coâng vieäc phuïc vuï theo phong caùch hieäp haønh?
4) Khi naøo thì moät giaùm muïc coù theå caûm thaáy buoäc phaûi ñöa ra moät quyeát ñònh khaùc vôùi lôøi khuyeân ñaõ ñöôïc xem xeùt cuûa caùc cô quan tö vaán? Ñieàu gì seõ laø cô sôû cho moät quyeát ñònh nhö vaäy?
5) Ñaâu laø baûn chaát cuûa moái töông quan giöõa "caûm thöùc ñöùc tin sieâu nhieân" (x. LG 12) vaø vieäc phuïc vuï theo chöùc naêng giaùo huaán cuûa giaùm muïc? Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå hieåu vaø dieãn ñaït roõ hôn veà moái töông quan giöõa Giaùo hoäi hieäp haønh vaø taùc vuï cuûa giaùm muïc? Caùc giaùm muïc neân phaân ñònh cuøng vôùi hay taùch bieät khoûi caùc thaønh phaàn khaùc cuûa Daân Thieân Chuùa? Phaûi chaêng caû hai löïa choïn (cuøng nhau vaø rieâng reõ) ñeàu coù choã trong moät Giaùo hoäi hieäp haønh?
6) Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå baûo ñaûm söï quan taâm vaø theá caân baèng cuûa ba chöùc vuï (thaùnh hoùa, giaûng daïy, cai quaûn) trong ñôøi soáng vaø taùc vuï cuûa giaùm muïc? Caùc moâ hình ñôøi soáng vaø taùc vuï cuûa giaùm muïc hieän nay giuùp giaùm muïc trôû thaønh moät ngöôøi caàu nguyeän, moät thaày daïy ñöùc tin, moät nhaø quaûn trò khoân ngoan vaø hieäu quaû, ñoàng thôøi giöõ ba vai troø naøy trong söùc caêng coù tính söù maïng vaø ñaày saùng taïo ôû möùc ñoä naøo? Baèng caùch naøo hoà sô cuûa giaùm muïc vaø tieán trình phaân ñònh coù theå ñöôïc duyeät laïi ñeå xaùc ñònh caùc öùng vieân theo moät nhaõn quan hieäp haønh?
7) Vai troø cuûa Giaùm muïc Roâma vaø vieäc thöïc thi quyeàn toái thöôïng cuûa ngaøi neân phaùt trieån nhö theá naøo trong moät Giaùo hoäi hieäp haønh?
Caùc phieáu laøm vieäc cho B 3. Tham gia, quaûn trò vaø quyeàn bính
Nhöõng tieán trình, caáu truùc vaø cô cheá naøo ñöôïc caàn ñeán trong moät Giaùo hoäi hieäp haønh mang tính söù maïng?
B 3.1. Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå ñoåi môùi vieäc phuïc vuï cuûa quyeàn bính vaø vieäc thöïc thi traùch nhieäm trong moät Giaùo hoäi hieäp haønh mang tính söù maïng?
Moät Giaùo hoäi hieäp haønh ñöôïc keâu goïi giöõ gìn caû quyeàn cuûa moïi ngöôøi tham gia vaøo ñôøi soáng vaø söù maïng cuûa Giaùo hoäi do Bí tích Pheùp Röûa, laãn vieäc phuïc vuï cuûa quyeàn bính vaø vieäc thöïc thi traùch nhieäm ñöôïc giao phoù cho moät soá ngöôøi. Haønh trình hieäp haønh laø moät cô hoäi ñeå phaân ñònh nhöõng caùch thöùc maø ñieàu naøy coù theå ñöôïc thöïc hieän caùch phuø hôïp vôùi thôøi ñaïi cuûa chuùng ta. Giai ñoaïn ñaàu tieân cho pheùp thu thaäp moät soá yù töôûng giuùp cho vieäc suy tö naøy:
a) quyeàn bính, traùch nhieäm vaø caùc vai troø quaûn trò - ñoâi khi ñöôïc coâ ñoïng trong töø 'leadership' (laõnh ñaïo) cuûa tieáng Anh - coù nhieàu hình thöùc khaùc nhau trong Giaùo hoäi. Quyeàn bính trong ñôøi soáng thaùnh hieán, trong caùc phong traøo vaø caùc hieäp hoäi, trong caùc toå chöùc lieân quan ñeán Giaùo hoäi (nhö ñaïi hoïc, caùc cô sôû, tröôøng hoïc, v.v.) khaùc vôùi quyeàn ruùt ra töø Bí tích Truyeàn Chöùc; thaåm quyeàn thieâng lieâng ñöôïc noái keát vôùi moät ñaëc suûng thì khaùc vôùi thaåm quyeàn ñöôïc noái keát vôùi vieäc phuïc vuï coù tính taùc vuï. Söï khaùc bieät giöõa caùc hình thöùc naøy phaûi ñöôïc baûo veä, maø khoâng queân raèng taát caû chuùng ñeàu coù ñieåm chung laø moät vieäc phuïc vuï trong Giaùo hoäi;
b) ñaëc bieät, taát caû ñeàu chia seû ôn goïi neân ñoàng hình ñoàng daïng theo göông cuûa Chuùa, Ñaáng ñaõ noùi veà chính mình: "Thaày ôû giöõa anh em nhö moät ngöôøi phuïc vuï" (Lc 22,27). "Ñoái vôùi caùc moân ñeä Chuùa Gieâsu, hoâm qua, hoâm nay vaø maõi maõi, quyeàn bính duy nhaát laø quyeàn bính ñeå phuïc vuï".[16] Ñoù laø nhöõng yeáu toá tích hôïp neàn taûng ñeå phaùt trieån trong vieäc thöïc thi quyeàn bính vaø traùch nhieäm, trong moïi hình thöùc cuûa chuùng vaø ôû moïi caáp ñoä cuûa ñôøi soáng Giaùo hoäi. Ñoù laø taàm nhìn veà cuoäc hoaùn caûi söù maïng "nhaém canh taân Giaùo hoäi nhö moät taám göông phaûn chieáu söù maïng yeâu thöông cuûa chính Chuùa Kitoâ" (PE I, 2).
c) theo chieàu höôùng naøy, caùc taøi lieäu cuûa giai ñoaïn ñaàu tieân dieãn taû moät soá ñaëc ñieåm cuûa vieäc thöïc thi quyeàn bính vaø traùch nhieäm trong moät Giaùo hoäi hieäp haønh mang tính söù maïng: moät thaùi ñoä phuïc vuï chöù khoâng phaûi quyeàn löïc hay kieåm soaùt; söï minh baïch, söï khích leä vaø söï trieån nôû cuûa con ngöôøi; khaû naêng vaø naêng löïc veà taàm nhìn, söï phaân ñònh, söï bao goàm, hôïp taùc vaø uûy nhieäm. Treân heát, khaû naêng vaø söï saün saøng laéng nghe ñöôïc nhaán maïnh. Ñaây laø lyù do taïi sao coù söï nhaát quaùn veà nhu caàu phaûi coù söï ñaøo taïo chuyeân bieät veà nhöõng kyõ naêng vaø naêng löïc naøy cho nhöõng ngöôøi ôû vò trí coù traùch nhieäm vaø quyeàn bính, cuõng nhö veà caùc qui trình tuyeån choïn coù söï tham gia nhieàu hôn, nhaát laø lieân quan ñeán vieäc tuyeån choïn caùc giaùm muïc.
d) moät caùch tieáp caän minh baïch vaø ñaùng tin caäy seõ laø neàn taûng cho vieäc thöïc thi quyeàn bính vaø traùch nhieäm ñích thöïc theo Tin Möøng. Tuy nhieân, noù cuõng khôi daäy nhöõng noãi sôï haõi vaø söï phaûn khaùng. Ñoù laø lyù do taïi sao ñieàu quan troïng laø phaûi trình baøy, vôùi moät thaùi ñoä phaân ñònh, nhöõng khaùm phaù gaàn ñaây nhaát cuûa khoa hoïc quaûn lyù vaø laõnh ñaïo. Hôn nöõa, vieäc thaûo luaän trong Chuùa Thaùnh Thaàn ñöôïc coi laø moät caùch xuùc tieán vieäc ra quyeát ñònh vaø xaây döïng söï ñoàng thuaän, nhôø ñoù xaây döïng söï tin töôûng vaø thuùc ñaåy vieäc thöïc thi quyeàn bính phuø hôïp vôùi moät Giaùo hoäi hieäp haønh.
e) Caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc cuõng chæ ra nhöõng kinh nghieäm trong ñoù quyeàn löïc vaø caùc tieán trình ñöa ra quyeát ñònh ñaõ bò chieám ñoaït bôûi moät soá ngöôøi ôû caùc vò trí coù thaåm quyeàn vaø traùch nhieäm. Caùc Ñaïi hoäi aáy noái keát nhöõng kinh nghieäm naøy vôùi neàn vaên hoùa giaùo só trò vaø caùc hình thöùc laïm duïng khaùc nhau (tình duïc, taøi chính, taâm linh, vaø quyeàn löïc), voán laøm xoùi moøn uy tín cuûa Giaùo hoäi vaø laøm toån haïi ñeán hieäu quaû söù maïng cuûa Giaùo hoäi, nhaát laø trong nhöõng neàn vaên hoùa maø söï toân troïng quyeàn bính ñöôïc ñaùnh giaù cao.
Caâu hoûi ñeå phaân ñònh
Quyeàn bính vaø traùch nhieäm coù theå ñöôïc hieåu vaø thöïc thi theá naøo ñeå phuïc vuï cho söï tham gia cuûa toaøn theå Daân Thieân Chuùa? Caàn söï ñoåi môùi naøo veà taàm nhìn, vaø veà caùc hình thöùc thöïc thi cuï theå quyeàn bính, traùch nhieäm vaø söï quaûn trò, ñeå phaùt trieån trong tö caùch moät Giaùo hoäi hieäp haønh mang tính söù maïng?
Nhöõng ñeà nghò cho vieäc caàu nguyeän vaø gôïi yù suy tö
1) Giaùo huaán cuûa Coâng ñoàng Vatican II veà söï tham gia cuûa moïi ngöôøi vaøo ñôøi soáng vaø söù maïng cuûa Giaùo hoäi coù ñöôïc ñöa vaøo trong yù thöùc vaø thöïc haønh cuûa caùc Giaùo hoäi ñòa phöông moät caùch hieäu quaû hay khoâng, nhaát laø bôûi caùc muïc töû vaø nhöõng ngöôøi thi haønh caùc chöùc naêng coù traùch nhieäm? Ñieàu gì coù theå thuùc ñaåy moät nhaän thöùc vaø söï traân troïng saâu xa hôn ñoái vôùi giaùo huaán naøy, trong vieäc chu toaøn söù maïng cuûa Giaùo hoäi?
2) Trong Giaùo hoäi coù nhöõng vai troø naém quyeàn bính vaø traùch nhieäm maø khoâng gaén vôùi Bí Tích Truyeàn Chöùc, ñöôïc thi haønh ñeå phuïc vuï cho söï hieäp thoâng vaø söù maïng trong caùc Hoäi doøng Ñôøi Soáng Thaùnh Hieán vaø caùc Tu Ñoaøn Toâng Ñoà, trong caùc hieäp hoäi vaø caùc phong traøo giaùo daân, trong caùc phong traøo Giaùo hoäi vaø caùc coäng ñoaøn môùi, v.v. Baèng caùch naøo ñeå nhöõng daïng quyeàn bính naøy ñöôïc coå vuõ caùch thích hôïp vaø baèng caùch naøo chuùng coù theå ñöôïc thöïc thi trong moái töông quan vôùi thaåm quyeàn thuoäc taùc vuï cuûa caùc muïc töû trong moät Giaùo hoäi hieäp haønh?
3) Ñaâu laø nhöõng yeáu toá caàn thieát trong vieäc ñaøo taïo nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo Giaùo hoäi veà vieäc thöïc thi quyeàn bính? Laøm theá naøo ñeå coù theå khuyeán khích vieäc ñaøo taïo theo phöông phaùp trao ñoåi ñaày hieåu bieát vaø chaân thöïc trong Thaùnh Thaàn?
4) Caùc chuûng vieän vaø caùc cô sôû ñaøo taïo coù theå ñöôïc caûi caùch nhö theá naøo ñeå ñaøo taïo caùc öùng vieân cho taùc vuï chöùc thaùnh, laø nhöõng ngöôøi seõ phaùt trieån moät caùch thöùc thöïc thi quyeàn bính phuø hôïp vôùi moät Giaùo hoäi hieäp haønh? Ratio Fundamentalis Institutionis Sacerdotalis vaø caùc taøi lieäu lieân quan neân ñöôïc xem xeùt laïi ôû caáp quoác gia nhö theá naøo? Chöông trình giaûng daïy trong caùc tröôøng thaàn hoïc neân ñöôïc ñònh höôùng laïi nhö theá naøo?
5) Nhöõng hình thöùc giaùo só trò naøo vaãn toàn taïi dai daúng trong coäng ñoaøn Kitoâ höõu? Moät caûm nhaän veà khoaûng caùch giöõa tín höõu giaùo daân vaø caùc muïc töû cuûa hoï vaãn coøn ñoù: ñieàu gì coù theå giuùp vöôït qua khoaûng caùch naøy? Nhöõng hình thöùc thöïc thi quyeàn bính vaø traùch nhieäm naøo neân ñöôïc thay theá, vì chuùng khoâng phuø hôïp vôùi moät Giaùo hoäi hieäp haønh ñöôïc thieát cheá ñuùng caùch?
6) Söï thieáu huït linh muïc ôû moät soá vuøng taïo ra söï thuùc ñaåy ñeán möùc naøo ñeå daãn tôùi vieäc chaát vaán veà moái töông quan giöõa taùc vuï chöùc thaùnh, vieäc quaûn trò vaø vieäc ñaûm nhaän caùc traùch nhieäm trong coäng ñoaøn Kitoâ höõu?
7) Chuùng ta coù theå hoïc ñöôïc gì veà vieäc thöïc thi quyeàn bính vaø traùch nhieäm cuûa caùc Giaùo hoäi vaø caùc Coäng ñoaøn Giaùo hoäi khaùc?
8) ÔÛ moïi thôøi ñaïi, vieäc thöïc thi quyeàn bính vaø traùch nhieäm trong Giaùo hoäi ñeàu bò aûnh höôûng bôûi caùc maãu thöùc quaûn lyù thònh haønh vaø bôûi caûm nhaän veà quyeàn löïc trong xaõ hoäi. Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå yù thöùc ñöôïc ñieàu naøy vaø thöïc hieän moät söï phaân ñònh theo Tin Möøng veà nhöõng thöïc haønh phoå bieán trong vieäc thöïc thi quyeàn bính, trong Giaùo hoäi cuõng nhö trong xaõ hoäi?
B 3.2. Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå phaùt trieån nhöõng thöïc haønh phaân ñònh vaø nhöõng tieán trình ñöa ra quyeát ñònh theo moät caùch thöùc ñích thöïc coù tính hieäp haønh, luoân toân troïng vai troø taùc nhaân chuû yeáu cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn?
Trong tö caùch moät Giaùo hoäi hieäp haønh, chuùng ta ñöôïc keâu goïi cuøng nhau phaân ñònh caùc böôùc chuùng ta neân thöïc hieän ñeå chu toaøn söù maïng loan baùo Tin Möøng, nhaán maïnh quyeàn cuûa moïi ngöôøi ñöôïc tham gia vaøo ñôøi soáng vaø söù maïng cuûa Giaùo hoäi, vaø cho thaáy söï ñoùng goùp khoâng theå thay theá cuûa taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ nhaän Pheùp Röûa. Neàn taûng cuûa moïi söï phaân ñònh laø öôùc muoán laøm theo thaùnh yù cuûa Chuùa vaø lôùn leân trong söï gaàn guõi vôùi Ngaøi qua caàu nguyeän, suy gaãm Lôøi Chuùa vaø tham gia vaøo ñôøi soáng bí tích, nhôø ñoù chuùng ta coù theå löïa choïn nhö Chuùa muoán. Veà vò trí cuûa vieäc phaân ñònh trong moät Giaùo hoäi hieäp haønh mang tính söù maïng:
a) Caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc baøy toû mong muoán caùc tieán trình cuøng nhau ñöa ra quyeát ñònh coù khaû naêng hoäi nhaäp söï ñoùng goùp cuûa toaøn theå Daân Thieân Chuùa, ñaëc bieät nhöõng ngöôøi coù chuyeân moân lieân quan, cuõng nhö bao goàm nhöõng ngöôøi vì nhieàu lyù do khaùc nhau vaãn coøn ôû beân leà ñôøi soáng coäng ñoaøn, chaúng haïn phuï nöõ, giôùi treû, caùc nhoùm thieåu soá, ngöôøi ngheøo vaø nhöõng ngöôøi bò loaïi tröø. Mong muoán naøy thöôøng ñöôïc dieãn taû cuøng vôùi söï khoâng haøi loøng vôùi caùc hình thöùc thöïc thi quyeàn bính trong ñoù caùc quyeát ñònh ñöôïc ñöa ra maø chaúng caàn coù söï tham vaán;
b) Caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc cuõng ghi nhaän nhöõng noãi sôï haõi cuûa nhöõng ngöôøi nhìn thaáy moät söï caïnh tranh giöõa caùc chieàu kích hieäp haønh vaø phaåm traät, voán ñeàu laø nhöõng yeáu toá caáu thaønh neân Giaùo hoäi. Tuy nhieân, caùc daáu hieäu ngöôïc laïi cuõng ñang xuaát hieän. Moät ví duï, kinh nghieäm cuûa moät thaåm quyeàn thích ñaùng ñöa ra moät quyeát ñònh trong moät tieán trình hieäp haønh ñaõ laøm cho coäng ñoaøn saün saøng hôn ñeå chaáp nhaän tính hôïp phaùp cuûa noù. Ví duï thöù hai laø yù thöùc ngaøy caøng taêng raèng vieäc thieáu söï trao ñoåi laønh maïnh trong coäng ñoaøn seõ laøm suy yeáu vai troø cuûa quyeàn bính, ñoâi khi giaûm tröø noù ñeán möùc chæ coøn laø moät söï khaúng ñònh quyeàn löïc. Ví duï thöù ba, taïi moät vuøng coù soá löôïng linh muïc raát thaáp, caùc traùch nhieäm trong Giaùo hoäi ñaõ ñöôïc giao phoù cho caùc tín höõu giaùo daân, hoï thi haønh chuùng moät caùch xaây döïng vaø khoâng coù tính ñoái khaùng.
c) vieäc aùp duïng roäng raõi phöông phaùp trao ñoåi trong Thaùnh Thaàn trong giai ñoaïn thænh yù ñaõ cho pheùp nhieàu ngöôøi kinh nghieäm caùc yeáu toá cuûa vieäc phaân ñònh trong coäng ñoaøn vaø vieäc tham gia xaây döïng söï ñoàng thuaän, theo caùch khoâng che giaáu nhöõng xung ñoät, cuõng khoâng taïo ra nhöõng söï phaân cöïc;
d) nhöõng ngöôøi thi haønh caùc nhieäm vuï quaûn trò vaø traùch nhieäm ñöôïc keâu goïi khôûi xöôùng, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi vaø ñoàng haønh vôùi caùc tieán trình phaân ñònh trong coäng ñoaøn, bao goàm vieäc laéng nghe Daân Thieân Chuùa. Caùch rieâng, thaåm quyeàn cuûa giaùm muïc coù moät vai troø neàn taûng trong vieäc laøm sinh ñoäng vaø chöùng thöïc ñaëc tính hieäp haønh cuûa caùc tieán trình naøy, cuõng nhö trong vieäc xaùc nhaän tính trung thöïc cuûa caùc keát luaän xuaát hieän trong tieán trình. Ñaëc bieät, caùc vò muïc töû coù traùch nhieäm chöùng thöïc moái töông quan giöõa nhöõng caûm höùng cuûa caùc coäng ñoaøn cuûa mình vaø "kho taøng Lôøi Chuùa thaùnh thieâng ñöôïc trao phoù cho Giaùo hoäi" (DV 10), moät moái töông quan cho pheùp coi nhöõng caûm höùng aáy nhö moät söï dieãn taû chaân thöïc caûm thöùc ñöùc tin cuûa Daân Thieân Chuùa;
e) vieäc chaáp nhaän nhaõn quan veà söï phaân ñònh trong coäng ñoaøn seõ thaùch thöùc Giaùo hoäi ôû moïi caáp ñoä vaø trong moïi hình thöùc toå chöùc cuûa noù. Ngoaøi caùc cô caáu giaùo xöù vaø giaùo phaän, ñieàu naøy cuõng lieân quan ñeán caùc tieán trình ñöa ra quyeát ñònh cuûa caùc hieäp hoäi, caùc phong traøo vaø caùc nhoùm do giaùo daân laõnh ñaïo, trong ñoù ngöôøi ta naïi ñeán caùc cô cheá coù tính thieát cheá thöôøng lieân quan ñeán caùc thöïc haønh nhö boû phieáu. Noù chaát vaán veà caùch thöùc maø caùc cô quan ñöa ra quyeát ñònh cuûa caùc toå chöùc lieân quan ñeán Giaùo hoäi (nhö caùc tröôøng hoïc, ñaïi hoïc, toå chöùc, beänh vieän, caùc trung taâm tieáp nhaän vaø haønh ñoäng xaõ hoäi, v.v.) nhaän dieän vaø vaïch ra caùc höôùng daãn hoaït ñoäng. Cuoái cuøng, noù thaùch thöùc caùc Hoäi doøng Ñôøi soáng Thaùnh hieán vaø caùc Tu ñoaøn Toâng ñoà veà nhöõng caùch noái keát caùc ñaëc neùt cuûa ñaëc suûng vôùi hieán phaùp cuûa mình (x. DCS 81);
f) Vieäc aùp duïng caùc tieán trình ñöa ra quyeát ñònh trong ñoù söï phaân ñònh trong coäng ñoaøn ñöôïc söû duïng caùch oån ñònh seõ ñoøi hoûi moät söï hoaùn caûi cuûa caù nhaân, taäp theå, veà vaên hoùa vaø veà theå cheá, cuõng nhö ñoøi hoûi moät söï ñaàu tö vaøo vieäc ñaøo taïo.
Caâu hoûi ñeå phaân ñònh
Chuùng ta coù theå hình dung theá naøo veà caùc quaù trình ñöa ra quyeát ñònh vôùi nhieàu söï tham gia hôn, daønh choã cho söï laéng nghe vaø söï phaân ñònh trong coäng ñoaøn ñöôïc hoã trôï bôûi quyeàn bính ñöôïc hieåu nhö laø söï phuïc vuï cho hieäp nhaát?
Nhöõng ñeà nghò cho vieäc caàu nguyeän vaø gôïi yù suy tö
1) Chuùng ta daønh choã naøo trong caùc quaù trình ñöa ra quyeát ñònh ñeå laéng nghe Lôøi Chuùa? Baèng caùch naøo chuùng ta daønh choã cho taùc nhaân chính laø Chuùa Thaùnh Thaàn, moät caùch cuï theå chöù khoâng chæ baèng lôøi leõ?
2) Laøm theá naøo ñeå cuoäc trao ñoåi trong Chuùa Thaùnh Thaàn, laø ñieàu môû ra ñoäng löïc phaân ñònh trong coäng ñoaøn, coù theå ñoùng goùp vaøo vieäc ñoåi môùi caùc tieán trình ñöa ra quyeát ñònh trong Giaùo hoäi? Laøm theá naøo noù coù theå ñöôïc qui höôùng nhieàu hôn vaøo ñôøi soáng chính thöùc cuûa Giaùo hoäi, vaø do ñoù trôû thaønh moät thöïc haønh thoâng thöôøng? Caàn nhöõng thay ñoåi naøo trong giaùo luaät ñeå taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc naøy?
3) Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå coå vuõ taùc vuï cuûa ngöôøi ñieàu hôïp caùc tieán trình phaân ñònh trong coäng ñoaøn, baûo ñaûm raèng nhöõng ngöôøi thi haønh nhieäm vuï naøy nhaän ñöôïc söï huaán luyeän vaø söï ñoàng haønh thích ñaùng? Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå ñaøo taïo caùc thöøa taùc vieân chöùc thaùnh ñeå ñoàng haønh vôùi caùc tieán trình phaân ñònh trong coäng ñoaøn?
4) Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå thuùc ñaåy phuï nöõ, giôùi treû, caùc nhoùm thieåu soá vaø nhöõng tieáng noùi bò gaït ra beân leà tham gia vaøo caùc tieán trình phaân ñònh vaø ñöa ra quyeát ñònh?
5) Laøm theá naøo ñeå moät giaûi thích roõ raøng hôn veà moái töông quan giöõa toaøn boä tieán trình ñöa ra quyeát ñònh vaø thôøi ñieåm cuï theå cuûa vieäc quyeát ñònh coù theå giuùp chuùng ta xaùc ñònh roõ hôn caùc traùch nhieäm cuûa caùc chuû theå khaùc nhau ôû moãi giai ñoaïn? Chuùng ta hieåu theá naøo veà moái töông quan giöõa vieäc quyeát ñònh vaø vieäc phaân ñònh noùi chung?
6) nhöõng ngöôøi nam nöõ thaùnh hieán coù theå vaø phaûi tham gia nhö theá naøo vaøo caùc tieán trình ñöa ra quyeát ñònh cuûa caùc Giaùo hoäi ñòa phöông? Chuùng ta coù theå hoïc ñöôïc gì töø kinh nghieäm cuûa hoï vaø caùc linh ñaïo khaùc nhau cuûa hoï lieân quan ñeán caùc tieán trình phaân ñònh vaø ñöa ra quyeát ñònh? Chuùng ta coù theå hoïc ñöôïc gì töø caùc hieäp hoäi, phong traøo vaø caùc nhoùm do giaùo daân laõnh ñaïo?
7) Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå giaûi quyeát moät caùch xaây döïng caùc tröôøng hôïp trong ñoù nhöõng ngöôøi coù thaåm quyeàn caûm thaáy hoï khoâng theå xaùc nhaän caùc keát luaän ñaït ñöôïc bôûi moät quaù trình phaân ñònh cuûa coäng ñoaøn, vaø hoï ñöa ra quyeát ñònh theo moät höôùng khaùc? Thaåm quyeàn ñoù phaûi cung caáp loaïi ñeàn ñaùp naøo cho nhöõng ngöôøi ñaõ tham gia vaøo tieán trình naøy?
8) Chuùng ta coù theå hoïc ñöôïc gì töø caùch maø caùc xaõ hoäi vaø caùc neàn vaên hoùa cuûa chuùng ta quaûn lyù nhöõng tieán trình coù söï tham gia? Ngöôïc laïi, nhöõng moâ hình vaên hoùa naøo, ñöôïc Giaùo hoäi vaän duïng, laïi chöùng toû laø moät trôû ngaïi cho vieäc xaây döïng moät Giaùo hoäi coù tính hieäp haønh hôn?
9) Chuùng ta coù theå hoïc vaø nhaän ñöôïc gì töø kinh nghieäm cuûa caùc Giaùo hoäi vaø caùc Coäng ñoaøn Giaùo hoäi khaùc, vaø töø kinh nghieäm cuûa caùc toân giaùo khaùc? Nhöõng kích öùng naøo töø caùc neàn vaên hoùa baûn ñòa, thieåu soá vaø bò aùp böùc coù theå giuùp chuùng ta suy nghó laïi veà caùc tieán trình ñöa ra quyeát ñònh cuûa mình? Nhöõng hieåu bieát naøo coù theå thu ñöôïc töø caùc kinh nghieäm trong moâi tröôøng kyõ thuaät soá?
B 3.3. Nhöõng cô caáu naøo coù theå ñöôïc phaùt trieån ñeå cuûng coá moät Giaùo hoäi hieäp haønh mang tính söù maïng?
Caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc baøy toû mong muoán maïnh meõ raèng caùch thöùc xuùc tieán Thöôïng Hoäi ñoàng, ñöôïc kinh nghieäm trong haønh trình ñang dieãn ra, neân thaâm nhaäp vaøo ñôøi soáng haøng ngaøy cuûa Giaùo hoäi ôû moïi caáp ñoä, hoaëc baèng caùch ñoåi môùi caùc cô caáu hieän coù - nhö caùc Hoäi ñoàng Muïc vuï giaùo phaän vaø giaùo xöù, caùc Hoäi ñoàng Kinh teá, caùc Coâng nghò caáp giaùo phaän - hoaëc baèng caùch thieát laäp caùc cô caáu môùi. Maëc duø khoâng coù yù laøm giaûm taàm quan troïng cuûa caùc moái töông quan ñöôïc canh taân trong Daân Thieân Chuùa, nhöng vieäc xaây döïng caùc cô caáu laø ñieàu taát yeáu ñeå cuûng coá nhöõng thay ñoåi theo thôøi gian. Ñaëc bieät:
a) ñeå khoâng döøng laïi chæ ôû moät baøi taäp treân giaáy tôø hoaëc hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo thieän chí cuûa caùc caù nhaân, tính ñoàng traùch nhieäm trong söù maïng do Pheùp Röûa phaûi mang nhöõng daïng caáu truùc cuï theå. Do ñoù, caàn coù caùc khung thieát cheá thích hôïp, cuøng vôùi caùc khoâng gian trong ñoù söï phaân ñònh trong coäng ñoaøn coù theå ñöôïc thöïc haønh moät caùch thöôøng xuyeân. Ñieàu naøy khoâng neân ñöôïc hieåu nhö moät ñoøi hoûi veà vieäc phaân phoái laïi quyeàn löïc, nhöng laø nhu caàu thöïc thi hieäu quaû tính ñoàng traùch nhieäm do Pheùp Röûa. Chính Pheùp Röûa trao quyeàn vaø boån phaän cho moãi ngöôøi, maø moãi ngöôøi phaûi coù khaû naêng thi haønh theo caùc ñaëc suûng vaø taùc vuï cuûa mình;
b) ñieàu naøy yeâu caàu caùc cô caáu vaø caùc theå cheá hoaït ñoäng vôùi caùc thuû tuïc thích hôïp, coù tính minh baïch, qui höôùng vaøo söù maïng, vaø môû ra cho söï tham gia; caùc thuû tuïc coù daønh choã cho phuï nöõ, giôùi treû, caùc nhoùm thieåu soá, ngöôøi ngheøo vaø nhöõng ngöôøi bò gaït ra ngoaøi leà. Ñieàu naøy ñuùng vôùi caùc cô quan coù tính tham gia nhö ñaõ ñeà caäp, vai troø cuûa moãi cô quan naøy phaûi ñöôïc taùi khaúng ñònh vaø cuûng coá. Ñieàu naøy cuõng ñuùng ñoái vôùi caùc cô quan ñöa ra quyeát ñònh cuûa caùc hieäp hoäi, phong traøo vaø caùc coäng ñoaøn môùi; caùc cô quan quaûn trò cuûa caùc Hoäi doøng Ñôøi soáng Thaùnh hieán vaø caùc Tu ñoaøn Toâng ñoà (theo caùch thöùc phuø hôïp vôùi ñaëc suûng rieâng); nhieàu toå chöùc ña daïng, thöôøng cuõng thuoäc luaät daân söï, qua ñoù hoaït ñoäng söù maïng vaø söï phuïc vuï coäng ñoaøn Kitoâ höõu ñöôïc theå hieän, chaúng haïn nhö caùc tröôøng hoïc, beänh vieän, ñaïi hoïc, phöông tieän truyeàn thoâng ñaïi chuùng, caùc trung taâm tieáp nhaän vaø haønh ñoäng xaõ hoäi, caùc trung taâm vaên hoùa, caùc cô sôû, v.v.;
c) Lôøi keâu goïi caûi caùch caùc cô caáu, caùc toå chöùc vaø cô cheá hoaït ñoäng nhaèm ñaït ñöôïc tính minh baïch thì ñaëc bieät maïnh meõ trong nhöõng boái caûnh ñöôïc ñaùnh daáu roõ nhaát bôûi cuoäc khuûng hoaûng laïm duïng (tình duïc, kinh teá, taâm linh, taâm lyù, cô cheá, löông taâm, quyeàn löïc, quyeàn taøi phaùn). Vieäc xöû lyù khoâng thoûa ñaùng caùc tröôøng hôïp laïm duïng thöôøng laø moät phaàn cuûa vaán ñeà, ñaët ra caâu hoûi veà caùc cô cheá, thuû tuïc vaø hoaït ñoäng toång theå cuûa caùc cô caáu vaø caùc toå chöùc Giaùo hoäi, cuõng nhö taâm thöùc cuûa nhöõng ngöôøi laøm vieäc trong ñoù. Vieäc tìm kieám söï minh baïch vaø ñoàng traùch nhieäm cuõng daáy leân nhöõng noãi sôï haõi vaø phaûn khaùng; chính vì vaäy caàn phaûi ñaøo saâu vieäc ñoái thoaïi, taïo cô hoäi chia seû vaø ñoái thoaïi ôû taát caû caùc caáp;
d) phöông phaùp ñoái thoaïi trong Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ chöùng toû laø coù giaù trò ñaëc bieät ñeå xaây döïng laïi söï tin töôûng trong nhöõng boái caûnh maø vì nhieàu lyù do khaùc nhau, moät baàu khí ngôø vöïc ñaõ phaùt trieån giöõa caùc thaønh vieân khaùc nhau cuûa Daân Thieân Chuùa. Moät haønh trình hoaùn caûi vaø canh taân, laéng nghe tieáng noùi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, seõ ñoøi hoûi nhöõng cô caáu vaø theå cheá coù khaû naêng ñoàng haønh vaø hoã trôï haønh trình naøy. Tuy nhieân, ñoàng thôøi, caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc baøy toû maïnh meõ nieàm xaùc tín raèng chæ caùc cô caáu thoâi thì chöa ñuû, maø coøn caàn phaûi thay ñoåi tö duy, do ñoù caàn phaûi ñaàu tö vaøo vieäc ñaøo taïo;
e) Hôn nöõa, döôøng nhö cuõng neân haønh ñoäng trong lónh vöïc giaùo luaät baèng caùch: caân baèng laïi moái töông quan giöõa nguyeân taéc thaåm quyeàn, voán ñöôïc khaúng ñònh maïnh meõ trong luaät hieän haønh, vaø nguyeân taéc tham gia; taêng cöôøng ñònh höôùng hieäp haønh cuûa caùc toå chöùc hieän coù; laäp ra caùc toå chöùc môùi, ôû nôi maø ñieàu naøy xem ra caàn thieát cho caùc nhu caàu cuûa ñôøi soáng coäng ñoaøn; giaùm saùt vieäc vaän duïng hieäu quaû phaùp luaät hieän haønh.
Caâu hoûi ñeå phaân ñònh
Moät Giaùo hoäi hieäp haønh caàn soáng tinh thaàn ñoàng traùch nhieäm vaø tính minh baïch: laøm theá naøo nhaän thöùc naøy coù theå hình thaønh neàn taûng cho vieäc caûi caùch caùc theå cheá, caùc cô caáu vaø thuû tuïc, ñeå cuûng coá söï thay ñoåi theo thôøi gian?
Nhöõng ñeà nghò cho vieäc caàu nguyeän vaø gôïi yù suy tö
1) Caùc cô caáu giaùo luaät vaø caùc thuû tuïc muïc vuï neân thay ñoåi nhö theá naøo ñeå thuùc ñaåy tinh thaàn ñoàng traùch nhieäm vaø tính minh baïch? Caùc cô caáu cuûa chuùng ta coù thích hôïp ñeå baûo ñaûm söï tham gia, hay chuùng ta caàn nhöõng cô caáu môùi?
2) Giaùo luaät coù theå ñoùng goùp nhö theá naøo vaøo vieäc ñoåi môùi caùc cô caáu vaø caùc ñònh cheá? Nhöõng thay ñoåi naøo xem ra caàn thieát hoaëc phuø hôïp?
3) Nhöõng caûn trôû naøo (naõo traïng, thaàn hoïc, thöïc tieãn, toå chöùc, taøi chính, vaên hoùa) ngaên chaën vieäc chuyeån ñoåi caùc cô quan coù tính tham gia ñöôïc Giaùo luaät hieän haønh qui ñònh thaønh caùc cô quan ñaûm traùch höõu hieäu vieäc phaân ñònh trong coäng ñoaøn? Nhöõng caûi caùch naøo laø caàn thieát ñeå caùc cô quan aáy coù theå hoã trôï cho söù maïng moät caùch hieäu quaû, saùng taïo vaø sinh ñoäng? Baèng caùch naøo caùc cô quan aáy coù theå côûi môû hôn vôùi söï hieän dieän vaø ñoùng goùp cuûa phuï nöõ, giôùi treû, ngöôøi ngheøo, ngöôøi di cö, thaønh vieân cuûa caùc nhoùm thieåu soá vaø nhöõng ngöôøi vì nhieàu lyù do khaùc nhau caûm thaáy mình ôû beân leà ñôøi soáng coäng ñoaøn?
4) Nhaõn quan veà moät Giaùo hoäi hieäp haønh thaùch thöùc theá naøo ñoái vôùi caùc cô caáu vaø qui trình cuûa ñôøi soáng thaùnh hieán, caùc daïng khaùc nhau cuûa hieäp hoäi giaùo daân, vaø hoaït ñoäng cuûa caùc toå chöùc lieân quan ñeán Giaùo hoäi?
5) Trong nhöõng lónh vöïc naøo cuûa ñôøi soáng theå cheá caàn coù söï minh baïch hôn (baùo caùo kinh teá vaø taøi chính, söï löïa choïn öùng vieân cho caùc vò trí chòu traùch nhieäm, söï boå nhieäm, v.v.)? Nhöõng coâng cuï naøo chuùng ta coù theå söû duïng ñeå ñaït ñöôïc ñieàu naøy?
6) Trieån voïng minh baïch vaø côûi môû ñoái vôùi caùc tieán trình tham vaán vaø phaân ñònh chung cuõng laøm daáy leân nhöõng lo ngaïi. Nhöõng lo ngaïi aáy boäc loä theá naøo? Nhöõng ngöôøi baøy toû moái quan taâm lo ngaïi ñieàu gì? Nhöõng lo ngaïi naøy coù theå ñöôïc giaûi quyeát vaø vöôït qua nhö theá naøo?
7) Coù theå phaân bieät tôùi möùc ñoä naøo giöõa caùc thaønh vieân cuûa moät toå chöùc vôùi chính toå chöùc ñoù? Traùch nhieäm veà vieäc xöû lyù khoâng ñuùng caùc tröôøng hôïp laïm duïng laø traùch nhieäm cuûa caù nhaân hay cuûa heä thoáng? Baèng caùch naøo moät nhaõn quan hieäp haønh coù theå goùp phaàn taïo ra moät neàn vaên hoùa ngaên chaën moïi hình thöùc laïm duïng?
8) Chuùng ta coù theå hoïc ñöôïc gì töø caùch maø caùc cô cheá coâng vaø coâng phaùp cuõng nhö luaät daân söï coá gaéng ñaùp öùng nhu caàu veà söï minh baïch vaø söï tin caäy trong xaõ hoäi (söï chia taùch quyeàn löïc, caùc cô quan giaùm saùt ñoäc laäp, boån phaän coâng khai moät soá qui trình nhaát ñònh, giôùi haïn veà thôøi gian cuûa nhieäm kyø, v.v.)?
9) Chuùng ta coù theå hoïc ñöôïc gì töø kinh nghieäm cuûa caùc Giaùo hoäi vaø caùc Coäng ñoaøn Giaùo hoäi khaùc lieân quan ñeán hoaït ñoäng cuûa caùc cô caáu vaø caùc thieát cheá theo phong caùch hieäp haønh?
B 3.4. Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå taïo neân cô caáu cho nhöõng ñieån hình veà tính hieäp haønh vaø tính hieäp ñoaøn lieân quan ñeán caùc nhoùm Giaùo hoäi ñòa phöông?
Giai ñoaïn ñaàu tieân cuûa tieán trình Thöôïng Hoäi ñoàng ñaõ neâu baät vai troø cuûa caùc cô quan mang tính hieäp haønh vaø hieäp ñoaøn ñaõ ñieàu phoái caùc Giaùo hoäi ñòa phöông khaùc nhau: caùc Cô caáu Giaùo phaåm Ñoâng phöông vaø caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc trong Giaùo hoäi La tinh (x. PE I, 7). Caùc taøi lieäu ñöôïc soaïn thaûo trong caùc giai ñoaïn khaùc nhau nhaán maïnh caùch maø vieäc thænh yù Daân Thieân Chuùa taïi caùc Giaùo hoäi ñòa phöông vaø caùc giai ñoaïn phaân ñònh tieáp theo laø moät kinh nghieäm thöïc söï cuûa vieäc laéng nghe Thaùnh Thaàn xuyeân qua vieäc laéng nghe nhau. Töø kinh nghieäm phong phuù naøy, chuùng ta coù theå ruùt ra nhöõng nhaän thöùc ñeå giuùp xaây döïng moät Giaùo hoäi ngaøy caøng coù tính hieäp haønh hôn:
a) tieán trình hieäp haønh coù theå trôû thaønh "moät ñoäng löïc hieäp thoâng truyeàn caûm höùng cho moïi quyeát ñònh cuûa Giaùo hoäi"[17] bôûi vì noù thöïc söï lieân quan ñeán taát caû caùc chuû theå - Daân Thieân Chuùa, giaùm muïc ñoaøn, Giaùm muïc Roâma - moãi thaønh phaàn theo chöùc naêng rieâng cuûa mình. Vieäc dieãn ra coù traät töï caùc giai ñoaïn cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng naøy ñaõ xua tan noãi sôï raèng vieäc thænh yù Daân Thieân Chuùa seõ daãn ñeán söï suy yeáu trong taùc vuï cuûa caùc muïc töû. Ngöôïc laïi, vieäc thænh yù aáy coù theå thöïc hieän ñöôïc vì noù ñöôïc khôûi xöôùng bôûi moãi giaùm muïc, trong tö caùch laø "nguyeân lyù vaø neàn taûng höõu hình cuûa söï hieäp nhaát" (LG 23) trong Giaùo hoäi cuûa mình. Tieáp theo ñoù, trong caùc Cô caáu Giaùo phaåm Ñoâng phöông vaø trong caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc, caùc muïc töû ñaõ xuùc tieán moät haønh ñoäng phaân ñònh taäp theå ñeå caân nhaéc nhöõng ñoùng goùp ñeán töø caùc Giaùo hoäi ñòa phöông. Nhö vaäy, tieán trình hieäp haønh ñaõ thuùc ñaåy vieäc thöïc thi thöïc söï tính hieäp ñoaøn giaùm muïc trong moät Giaùo hoäi hieäp haønh troïn veïn;
b) vaán ñeà thöïc thi tính hieäp haønh vaø tính hieäp ñoaøn trong caùc tröôøng hôïp lieân quan ñeán caùc nhoùm Giaùo hoäi ñòa phöông coù chung caùc truyeàn thoáng thieâng lieâng, phuïng vuï vaø kyû luaät, coù söï keát noái veà ñòa lyù vaø söï gaàn guõi veà vaên hoùa, baét ñaàu vôùi caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc, ñoøi hoûi phaûi canh taân suy tö veà thaàn hoïc vaø giaùo luaät. Qua caùc cô quan naøy, "söï hieäp thoâng giaùm muïc ñoaøn (communio Episcoporum) ñaõ tìm thaáy caùch theå hieän ñeå phuïc vuï cho söï hieäp thoâng Giaùo hoäi (communio Ecclesiae) ñöôïc ñaët neàn treân söï hieäp thoâng cuûa caùc tín höõu (communio fidelium)" (PE I,7).
c) moät lyù do ñeå ñoái dieän vôùi thaùch thöùc naøy xuaát hieän trong Evangelii gaudium: "Khoâng neân ñeå Ñöùc Giaùo hoaøng thay theá caùc giaùm muïc ñòa phöông trong vieäc phaân ñònh moïi vaán ñeà phaùt sinh trong laõnh thoå cuûa caùc vò. Theo nghóa naøy, toâi yù thöùc ñöôïc söï caàn thieát phaûi thuùc ñaåy moät söï 'taûn quyeàn' hôïp lyù" (soá 16). Nhaân dòp kyû nieäm 50 naêm thaønh laäp Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ chæ roõ raèng tính hieäp haønh khoâng chæ ñöôïc thöïc hieän ôû caáp ñoä caùc Giaùo hoäi ñòa phöông vaø caáp ñoä Giaùo hoäi hoaøn vuõ, maø coøn ôû caáp ñoä caùc nhoùm Giaùo hoäi nöõa, nhö caùc Giaùo Tænh vaø caùc Giaùo khu, caùc Coâng ñoàng ñòa phöông vaø nhaát laø caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc: "Chuùng ta caàn suy nghó veà caùch naøo toát hôn ñeå thoâng qua caùc cô quan naøy, mang laïi nhöõng ñieån hình trung gian cuûa tính hieäp ñoaøn, coù leõ baèng caùch hoäi nhaäp vaø caäp nhaät moät soá khía caïnh cuûa toå chöùc Giaùo hoäi coå thôøi".[18]
Caâu hoûi ñeå phaân ñònh
Theo kinh nghieäm hieäp haønh cho ñeán nay, laøm theá naøo ñeå tính hieäp haønh coù theå tìm thaáy söï dieãn taû toát hôn trong vaø thoâng qua caùc theå cheá lieân quan ñeán caùc nhoùm Giaùo hoäi ñòa phöông, nhö caùc Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc vaø caùc Hoäi ñoàng Phaåm traät cuûa caùc Giaùo hoäi Coâng giaùo Ñoâng phöông, caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc vaø caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc, sao cho caùc theå cheá naøy ñöôïc coi laø "nhöõng chuû theå cuûa caùc quy keát cuï theå, bao goàm caû thaåm quyeàn giaùo lyù chaân thöïc" (EG 32) trong moät nhaõn quan söù maïng?
Nhöõng ñeà nghò cho vieäc caàu nguyeän vaø gôïi yù suy tö
1) Naêng ñoäng hieäp haønh cuûa vieäc laéng nghe Chuùa Thaùnh Thaàn xuyeân qua vieäc laéng nghe nhau laø caùch thöïc tieãn vaø thuyeát phuïc nhaát ñeå chuyeån tính hieäp ñoaøn giaùm muïc thaønh haønh ñoäng trong moät Giaùo hoäi hieäp haønh troïn veïn. Döïa treân kinh nghieäm cuûa tieán trình hieäp haønh:
a) Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå laøm cho vieäc laéng nghe Daân Thieân Chuùa trôû thaønh caùch thöùc thoâng thöôøng vaø quen thuoäc ñeå xuùc tieán caùc tieán trình ñöa ra quyeát ñònh trong moïi caáp ñoä cuûa ñôøi soáng Giaùo hoäi?
b) Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå thöïc hieän vieäc laéng nghe Daân Thieân Chuùa trong caùc Giaùo hoäi ñòa phöông? Ñaëc bieät, laøm theá naøo caùc cô quan coù tính tham gia coù theå ñöôïc cuûng coá ñeå trôû thaønh nhöõng nôi choán laéng nghe vaø phaân ñònh coù hieäu quaû trong Giaùo hoäi?
c) Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå suy nghó laïi veà caùc tieán trình ñöa ra quyeát ñònh ôû caáp ñoä caùc cô quan Giaùm muïc cuûa caùc Giaùo hoäi Coâng giaùo Ñoâng phöông vaø caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc, döïa treân vieäc laéng nghe Daân Thieân Chuùa trong caùc Giaùo hoäi ñòa phöông?
d) Laøm theá naøo ñeå vieäc tham gia ôû caáp Chaâu luïc coù theå ñöôïc hoäi nhaäp vaøo Giaùo luaät?
2) Vì vieäc thænh yù caùc Giaùo hoäi ñòa phöông laø moät caùch höõu hieäu ñeå laéng nghe Daân Thieân Chuùa, neân vieäc phaân ñònh cuûa caùc muïc töû mang ñaëc tính cuûa moät haønh ñoäng hieäp ñoaøn coù theå xaùc nhaän moät caùch coù thaåm quyeàn nhöõng gì Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ noùi vôùi Giaùo hoäi qua caûm thöùc ñöùc tin cuûa Daân Thieân Chuùa:
a) Möùc ñoä thaåm quyeàn tín lyù naøo coù theå ñöôïc gaùn cho vieäc phaân ñònh cuûa caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc? Baèng caùch naøo caùc Giaùo hoäi Coâng giaùo Ñoâng phöông ñieàu chænh caùc cô quan giaùm muïc cuûa mình?
b) Möùc ñoä thaåm quyeàn giaùo lyù naøo coù theå ñöôïc gaùn cho söï phaân ñònh cuûa moät Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc? Hoaëc cuûa nhöõng cô quan taäp hôïp caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc treân quy moâ luïc ñòa hoaëc quoác teá?
c) Giaùm muïc Roâma chu toaøn vai troø naøo ñoái vôùi caùc tieán trình lieân quan ñeán caùc nhoùm Giaùo hoäi naøy? Ngaøi thöïc hieän vai troø naøy baèng nhöõng caùch naøo?
3) Nhöõng yeáu toá naøo cuûa traät töï Giaùo hoäi coå thôøi neân ñöôïc hoäi nhaäp vaø caäp nhaät ñeå laøm cho caùc Cô caáu Giaùo phaåm Ñoâng phöông, caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc vaø caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc trôû thaønh nhöõng ñieån hình hieäu quaû cuûa tính hieäp haønh vaø tính hieäp ñoaøn?
4) Coâng ñoàng Vatican II tuyeân boá raèng toaøn theå Giaùo hoäi vaø moïi thaønh phaàn cuûa Giaùo hoäi ñeàu ñöôïc höôûng lôïi ích töø vieäc chia seû cho nhau nhöõng aân ban cuûa mình (x. LG 13):
a) Nhöõng quyeát nghò cuûa moät Coâng ñoàng chung, moät Coâng ñoàng ñòa phöông, moät Coâng nghò giaùo phaän coù giaù trò theá naøo ñoái vôùi caùc Giaùo hoäi khaùc?
b) Giaùo hoäi La tinh coù theå ruùt ra nhöõng hieåu bieát naøo töø kinh nghieäm hieäp haønh phong phuù cuûa caùc Giaùo hoäi Coâng giaùo Ñoâng phöông?
c) Söï nhaát trí tôùi möùc naøo cuûa moät soá nhoùm Giaùo hoäi ñòa phöông (caùc Coâng ñoàng ñòa phöông, caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc, v.v.) veà cuøng moät vaán ñeà coù theå khieán Giaùm muïc Roâma neâu ra vaán ñeà ñoù ôû caáp ñoä Giaùo hoäi hoaøn vuõ?
d) Vieäc phuïc vuï cho söï hieäp nhaát ñöôïc uûy thaùc cho Giaùm muïc Roâma phaûi ñöôïc thöïc hieän nhö theá naøo khi caùc theå cheá ñòa phöông coù theå aùp duïng caùc caùch thöùc khaùc nhau? Coù khoaûng troáng naøo daønh cho nhöõng caùch tieáp caän khaùc nhau giöõa caùc vuøng khaùc nhau hay khoâng?
5) Chuùng ta coù theå hoïc ñöôïc gì töø kinh nghieäm cuûa caùc Giaùo hoäi vaø caùc Coäng ñoaøn Giaùo hoäi khaùc lieân quan ñeán caùc nhoùm Giaùo hoäi ñòa phöông ñeå thöïc thi tính hieäp ñoaøn vaø tính hieäp haønh?
B 3.5. Baèng caùch naøo thieát cheá Thöôïng Hoäi ñoàng coù theå ñöôïc cuûng coá ñeå trôû thaønh moät dieãn taû cuûa tính hieäp ñoaøn giaùm muïc trong moät Giaùo hoäi hieäp haønh toaøn dieän?
Vôùi Töï saéc Apostolica sollicitudo (15 thaùng 9 naêm 1965), thaùnh Phaoloâ VI ñaõ thieát laäp Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc nhö laø "moät Hoäi ñoàng Giaùm muïc thöôøng tröïc cho Giaùo hoäi hoaøn vuõ". Do ñoù, ngaøi ñaõ chaáp nhaän yeâu caàu cuûa Coâng ñoàng ñeå baûo ñaûm söï tham gia cuûa caùc giaùm muïc trong vieäc chaêm soùc toaøn theå Giaùo hoäi, xaùc ñònh roõ raèng "Thöôïng Hoäi ñoàng naøy [#] gioáng nhö moïi theå cheá cuûa con ngöôøi, coù theå ñöôïc caûi thieän theo thôøi gian". Vôùi Toâng hieán Episcopalis communio (15 thaùng 9 naêm 2018), Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ goùp phaàn vaøo vieäc "hoaøn thieän" ñöôïc kyø voïng naøy, bieán Thöôïng Hoäi ñoàng töø moät söï kieän ñöôïc thaáy nhö moät cuoäc hoïp cuûa caùc Giaùm muïc thaønh moät tieán trình laéng nghe dieãn ra trong nhieàu giai ñoaïn (x. Ñieàu 4), trong ñoù toaøn theå Giaùo hoäi vaø moïi ngöôøi trong Giaùo hoäi - Daân Thieân Chuùa, Giaùm muïc ñoaøn, Giaùm muïc Roâma - tham gia caùch ñaày ñuû hôn.
a) Thöôïng Hoäi ñoàng 2021-2024 ñang chöùng minh roõ raøng raèng tieán trình Thöôïng Hoäi ñoàng laø boái caûnh thích hôïp nhaát ñeå thi haønh caùch ñaày ñuû quyeàn toái thöôïng, tính hieäp ñoaøn vaø tính hieäp haønh nhö nhöõng yeáu toá khoâng theå khoan nhöôïng cuûa moät Giaùo hoäi trong ñoù moãi chuû theå thöïc hieän chöùc naêng rieâng cuûa mình caùch toát nhaát, vaø trong söï phoái hôïp vôùi nhöõng chuû theå khaùc;
b) Giaùm muïc Roâma coù traùch nhieäm trieäu taäp Giaùo hoäi tham gia Thöôïng Hoäi ñoàng, keâu goïi moät Ñaïi hoäi cho Giaùo hoäi hoaøn vuõ, cuõng nhö khôûi xöôùng, ñoàng haønh vaø ñuùc keát tieán trình Thöôïng Hoäi ñoàng aáy. Ñaëc quyeàn naøy thuoäc veà ngaøi trong tö caùch laø "nguyeân lyù vaø neàn taûng höõu hình cuûa söï hieäp nhaát giöõa caùc giaùm muïc vaø ñoâng ñaûo caùc tín höõu" (LG 23);
c) Vì "moãi giaùm muïc laø nguyeân lyù vaø neàn taûng höõu hình cuûa söï hieäp nhaát trong caùc Giaùo hoäi ñòa phöông cuûa caùc ngaøi# trong vaø töø caùc Giaùo hoäi ñòa phöông naøy toàn taïi moät Giaùo hoäi Coâng giaùo duy nhaát" (LG 23), neân chính moãi giaùm muïc giaùo phaän coù traùch nhieäm khôûi xöôùng, ñoàng haønh vaø ñuùc keát vieäc thænh yù Daân Thieân Chuùa trong Giaùo hoäi cuûa mình. Döôùi aùnh saùng cuûa söï chaêm soùc maø caùc Giaùm muïc daønh cho Giaùo hoäi hoaøn vuõ (xem LG 23), caùc ngaøi cuõng coù traùch nhieäm coäng taùc vôùi caùc cô quan caáp treân giaùo phaän nhaèm thöïc hieän tính hieäp haønh vaø tính hieäp ñoaøn. Baèng caùch naøy, caùc ngaøi thi haønh chöùc naêng phaân ñònh daønh rieâng cho taùc vuï giaùm muïc trong Giaùo hoäi;
d) maëc duø caùc cô quan naøy khoâng quy tuï toaøn theå Giaùm muïc ñoaøn, nhöng vieäc phaân ñònh maø caùc muïc töû thöïc hieän thoâng qua caùc cô quan naøy mang ñaëc tính hieäp ñoaøn do chính muïc ñích cuûa haønh ñoäng. Thaät vaäy, caùc Ñaïi hoäi Giaùm muïc trong tieán trình hieäp haønh coù nhieäm vuï xem xeùt kyõ löôõng caùc keát quaû cuûa nhöõng cuoäc thænh yù dieãn ra ôû caùc Giaùo hoäi ñòa phöông, trong ñoù caûm thöùc ñöùc tin cuûa Daân Thieân Chuùa ñöôïc bieåu hieän. Laøm sao moät haønh ñoäng 'khoâng coù tính hieäp ñoaøn' laïi coù theå phaân ñònh ñöôïc ñieàu maø Chuùa Thaùnh Thaàn ñang noùi vôùi Giaùo hoäi thoâng qua cuoäc thænh yù Daân Thieân Chuùa, laø nhöõng ngöôøi "khoâng theå nhaàm laãn trong nieàm tin" (LG12)?;
e) Kinh nghieäm Thöôïng Hoäi ñoàng cho ñeán nay ñaõ cho thaáy raèng vieäc thöïc thi höõu hieäu tính hieäp ñoaøn coù theå ñöôïc phaùt trieån trong moät Giaùo hoäi hieäp haønh. Trong khi phaân ñònh laø moät haønh ñoäng chuû yeáu "thuoäc veà nhöõng ngöôøi chuû toïa Giaùo hoäi" (LG 12), thì noù ñaõ ñaït ñöôïc chieàu saâu vaø söï phuø hôïp trong lieân heä ñeán caùc vaán ñeà caàn ñöôïc xem xeùt nhôø söï ñoùng goùp cuûa Daân Thieân Chuùa, laø nhöõng ngöôøi ñaõ tham gia vaøo caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc.
Caâu hoûi ñeå phaân ñònh
Döôùi aùnh saùng cuûa moái töông quan naêng ñoäng vaø hoã töông giöõa tính hieäp haønh cuûa Giaùo hoäi, tính hieäp ñoaøn giaùm muïc vaø vò theá toái thöôïng cuûa ñaáng keá vò thaùnh Pheâroâ, cô cheá cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng phaûi ñöôïc hoaøn thieän nhö theá naøo ñeå noù trôû thaønh moät khoâng gian an toaøn vaø baûo ñaûm cho vieäc thöïc thi tính hieäp haønh, nhôø ñoù baûo ñaûm söï tham gia ñaày ñuû cuûa taát caû moïi ngöôøi - Daân Chuùa, Giaùm muïc ñoaøn vaø Giaùm muïc Roâma - maø vaãn toân troïng caùc chöùc naêng cuï theå cuûa moãi thaønh phaàn? Chuùng ta neân ñaùnh giaù theá naøo veà thöû nghieäm môû roäng söï tham gia cho moät nhoùm nhöõng ngöôøi khoâng phaûi laø giaùm muïc trong löôït Ñaïi hoäi ñaàu tieân cuûa Ñaïi Hoäi Thöôøng leä laàn thöù XVI cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc? (Thaùng 10 naêm 2023)
Nhöõng ñeà nghò cho vieäc caàu nguyeän vaø gôïi yù suy tö
1) Tieán trình Thöôïng Hoäi ñoàng ñöa vaøo Giaùo hoäi "moät naêng ñoäng hieäp thoâng coù söùc truyeàn caûm höùng cho moïi quyeát ñònh trong Giaùo hoäi":[19]
a) Laøm theá naøo naêng ñoäng naøy coù theå trôû thaønh caùch haønh ñoäng tieâu chuaån ôû moïi caáp ñoä cuûa ñôøi soáng Giaùo hoäi?
b) Nguyeân lyù quyeàn bính phuø hôïp vôùi tieán trình hieäp haønh nhö theá naøo?
c) tieán trình hieäp haønh aûnh höôûng theá naøo ñeán söï nhaän hieåu cuûa chuùng ta veà quyeàn bính trong Giaùo hoäi ôû caùc caáp ñoä khaùc nhau, keå caû quyeàn bính cuûa Giaùm muïc Roâma?
2) Giai ñoaïn ñaàu tieân cuûa tieán trình Thöôïng Hoäi ñoàng tieán haønh moät chuyeån ñoäng töø caáp ñòa phöông ñeán caáp hoaøn vuõ, vôùi söï thænh yù Daân Thieân Chuùa trong caùc Giaùo hoäi ñòa phöông vaø caùc hoaït ñoäng phaân ñònh tieáp theo, tröôùc tieân trong caùc Cô caáu Giaùo phaåm Ñoâng phöông vaø caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc, vaø sau ñoù trong caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc:
a) baèng caùch naøo chuùng ta coù theå baûo ñaûm raèng cuoäc thænh yù aáy thöïc söï naém baét ñöôïc söï bieåu hieän cuûa caûm thöùc ñöùc tin nôi Daân Thieân Chuùa trong moät Giaùo hoäi nhaát ñònh?
b) Baèng caùch naøo caùc Cô caáu Giaùo phaåm Ñoâng phöông, caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc vaø caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc coù theå cuûng coá "moái gaén keát ñaày hoa traùi giöõa caûm thöùc ñöùc tin cuûa Daân Thieân Chuùa vaø chöùc naêng giaùo huaán cuûa caùc muïc töû" (PD 14)?
c) Söï hieän dieän cuûa caùc thaønh vieân coù naêng löïc cuûa Daân Thieân Chuùa trong caùc Ñaïi hoäi cuûa caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc cuõng nhö trong caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc laø ñieàu ñaùng mong ñôïi nhö theá naøo?
d) Caùc cô quan Giaùo hoäi thöôøng tröïc bao goàm khoâng chæ caùc giaùm muïc coù theå ñoùng vai troø gì, chaúng haïn nhö Hoäi ñoàng Giaùo hoäi môùi ñöôïc thaønh laäp cho Vuøng Amazon?
3) Trong Ñaïi hoäi caùc Giaùm muïc ñöôïc trieäu taäp taïi Roâma, giai ñoaïn thöù hai cuûa con ñöôøng hieäp haønh dieãn taû vieäc toaøn theå Giaùo hoäi phoå quaùt laéng nghe nhöõng gì Chuùa Thaùnh Thaàn ñaõ noùi vôùi Daân Thieân Chuùa:
a) Ñaïi hoäi naøy cuûa caùc giaùm muïc phuø hôïp theá naøo vôùi tieán trình Thöôïng Hoäi ñoàng?
b) Laøm theá naøo Ñaïi hoäi naøy ñaït ñöôïc tính lieân tuïc vôùi giai ñoaïn ñaàu tieân cuûa tieán trình hieäp haønh? Söï hieän dieän cuûa caùc chöùng nhaân coù naêng löïc ôû giai ñoaïn ñaàu cuûa tieán trình hieäp haønh coù ñuû ñeå baûo ñaûm tính lieân tuïc khoâng?
c) Neáu caùc Ñaïi hoäi cuûa caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc vaø caùc Ñaïi hoäi caáp Chaâu luïc ñaõ laøm coâng vieäc phaân ñònh, thì vieäc phaân ñònh tieáp tuïc naøy ñöôïc ñaëc tröng nhö theá naøo vaø noù coù giaù trò gì?
4) Giai ñoaïn thöù ba lieân quan ñeán ñoäng thaùi trao laïi caùc keát quaû cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc cho caùc Giaùo hoäi ñòa phöông ñeå thöïc hieän: Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå giuùp theå hieän troïn veïn "tính hoã töông noäi taïi" giöõa caùc chieàu kích phoå quaùt vaø ñòa phöông cuûa Giaùo hoäi duy nhaát?
* * *
[10] Ñaïi hoäi Thöôøng leä laàn thöù XV Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc. Ngöôøi treû, ñöùc tin vaø vieäc phaân ñònh ôn goïi, Taøi lieäu Chung keát, 27.10.2018, 25.
[11] Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, Dieãn töø noùi vôùi Ñöùc Mar Awa III Thöôïng Phuï Giaùo hoäi Assyri Coâng giaùo Ñoâng Phöông, 19.11.2022
[12] Hoäi ñoàng Giaùo hoaøng veà Thaêng tieán Hieäp nhaát Kitoâ giaùo, Giaùm muïc vaø söï hieäp nhaát Kitoâ giaùo: Moät caåm nang ñaïi keát, 5.6.2020, 4.
[13] Thaùnh Giaùo hoaøng Gioan Phaoloâ Ii, Thoâng ñieäp Ut unum sint, 25.5.1995, 95; daãn laïi trong EG 32 vaø EC 10.
[14] Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, Dieãn töø taïi buoåi caàu nguyeän ñaïi keát, WCC Trung taâm Ñaïi keát (Geneva), 21.6.2018.
[15] x. Boä Phuïng töï vaø Kyû luaät caùc Bí tích, Huaán thò Varietates legitimae, 25.1.1994.
[16] Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, Dieãn töø dòp kyû nieäm 50 naêm thieát laäp Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc, 17.10.2015, taïi https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/dien-tu-cua-dtc-phanxico-dip-ky-niem-50-nam-thiet-lap-thuong-hoi-dong-giam-muc-44870
[17] Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, Dieãn töø dòp kyû nieäm 50 naêm thieát laäp Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc, 17.10.2015, taïi https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/dien-tu-cua-dtc-phanxico-dip-ky-niem-50-nam-thiet-lap-thuong-hoi-dong-giam-muc-44870
[18] ibid.
[19] Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ, Dieãn töø dòp kyû nieäm 50 naêm thieát laäp Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc, 17.10.2015, taïi https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/dien-tu-cua-dtc-phanxico-dip-ky-niem-50-nam-thiet-lap-thuong-hoi-dong-giam-muc-44870
(Nguoàn: Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam)