Suy nieäm tónh taâm Giaùo trieàu Roma Muøa Chay 2023:
Baøi 5 - Haõy can ñaûm leân, Thaày ñaõ thaéng theá gian
Suy nieäm tónh taâm Giaùo trieàu Roma Muøa Chay 2023: Baøi 5 - Haõy can ñaûm leân, Thaày ñaõ thaéng theá gian.
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP. chuyeån ngöõ tieáng Vieät
Vatican (WHÑ 3-4-2023) - Saùng thöù saùu, ngaøy 31 thaùng 3 naêm 2023, taïi Saûnh Ñöôøng Phaoloâ VI, Ñöùc Hoàng y Raniero Cantalamessa, O.F.M. Cap., ñaõ trình baøy Baøi suy nieäm thöù 5 vaø cuõng laø baøi suy nieäm cuoái cuøng cho Muøa Chay 2023. Vò giaûng thuyeát Phuû Giaùo hoaøng taäp trung vaøo lôøi cuûa Chuùa Gieâsu noùi vôùi caùc moân ñeä: Haõy can ñaûm leân! Thaày ñaõ thaéng theá gian!
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ toaøn vaên baøi giaûng cuûa Ñöùc Hoàng y:
Baøi Suy Nieäm Tónh Taâm Muøa Chay 2023 Cho Giaùo Trieàu Roma Cuûa Vò Giaûng Thuyeát Phuû Giaùo Hoaøng
Baøi 5 - Haõy can ñaûm leân, Thaày ñaõ thaéng theá gian
Ñöùc Hoàng Y Raniero Cantalamessa
"Trong theá gian, anh em seõ gian nan khoán khoù. Nhöng can ñaûm leân! Thaày ñaõ thaéng theá gian" (Ga 16, 33). Thöa quyù Cha ñaùng kính, quyù anh chò em, ñaây laø moät trong nhöõng lôøi cuoái cuøng Chuùa Gieâsu noùi vôùi caùc moân ñeä tröôùc khi töø bieät caùc oâng. Ñoù khoâng phaûi laø caâu "Haõy can ñaûm leân!" bình thöôøng maø moät ngöôøi saép ra ñi göûi cho nhöõng ngöôøi coøn ôû laïi. Thaät vaäy, Chuùa Gieâsu noùi theâm: "Thaày seõ khoâng ñeå anh em moà coâi. Thaày ñeán cuøng anh em" (Ga 14, 18).
"Thaày ñeán cuøng anh em" coù nghóa laø gì neáu Ngöôøi saép rôøi xa caùc moân ñeä? Ngöôøi seõ ñeán vaø ôû laïi vôùi hoï baèng caùch naøo vaø nhö theá naøo? Neáu khoâng hieåu caâu traû lôøi cho caâu hoûi naøy, thì chuùng ta seõ chaúng bao giôø hieåu ñöôïc baûn chaát thöïc söï cuûa Giaùo hoäi. Caâu traû lôøi hieän dieän - nhö moät loaïi chuû ñeà laëp ñi laëp laïi - trong caùc dieãn töø bieät ly cuûa Tin Möøng Gioan; vaø seõ thaät toát neáu ít nhaát moät laàn chuùng ta laéng nghe ngay nhöõng caâu maø chuû ñeà naøy trôû thaønh noát chuû ñaïo. Haõy laøm ñieàu ñoù vôùi söï chuù yù vaø caûm xuùc cuûa nhöõng ñöùa con khi laéng nghe di chuùc cuûa ngöôøi cha veà taøi saûn quyù giaù nhaát maø oâng saép ñeå laïi cho mình:
Thaày seõ xin Chuùa Cha vaø Ngöôøi seõ ban cho anh em moät Ñaáng Baûo Trôï khaùc ñeán ôû vôùi anh em luoân maõi. Ñoù laø Thaàn Khí söï thaät, Ñaáng maø theá gian khoâng theå ñoùn nhaän, vì theá gian khoâng thaáy vaø cuõng chaúng bieát Ngöôøi. Coøn anh em bieát Ngöôøi, vì Ngöôøi luoân ôû giöõa anh em vaø ôû trong anh em. (Ga 14, 16-17).
Nhöng khi Ñaáng Baûo Trôï laø Thaùnh Thaàn Chuùa Cha seõ sai ñeán nhaân danh Thaày, Ñaáng ñoù seõ daïy anh em moïi ñieàu vaø seõ laøm cho anh em nhôù laïi moïi ñieàu Thaày ñaõ noùi vôùi anh em. (Ga 14, 26).
Khi Ñaáng Baûo Trôï ñeán, Ñaáng maø Thaày seõ sai ñeán vôùi anh em töø nôi Chuùa Cha, Ngöôøi laø Thaàn Khí söï thaät phaùt xuaát töø Chuùa Cha, Ngöôøi seõ laøm chöùng veà Thaày. Caû anh em nöõa, anh em cuõng laøm chöùng, vì anh em ôû vôùi Thaày ngay töø ñaàu (Ga 15, 26-27).
Thaày ra ñi thì coù lôïi cho anh em; Thaät vaäy, neáu Thaày khoâng ra ñi, Ñaáng Baûo Trôï seõ khoâng ñeán vôùi anh em, nhöng neáu Thaày ñi, Thaày seõ sai Ñaáng aáy ñeán vôùi anh em (Ga 16, 7).
Thaày coøn nhieàu ñieàu phaûi noùi vôùi anh em, nhöng baây giôø anh em khoâng coù söùc chòu noåi. Khi naøo Thaàn Khí söï thaät ñeán, Ngöôøi seõ daãn anh em tôùi söï thaät toaøn veïn, Ngöôøi seõ khoâng töï mình noùi ñieàu gì, nhöng nghe gì, Ngöôøi seõ noùi laïi, vaø loan baùo cho anh em bieát nhöõng ñieàu seõ ñeán. Ngöôøi seõ toân vinh Thaày, vì Ngöôøi seõ laáy nhöõng gì cuûa Thaày maø loan baùo cho anh em (Ga 16, 12-14).
Nhöng Chuùa Thaùnh Thaàn maø Chuùa Gieâsu höùa laø gì, hay ñuùng hôn, laø ai? Coù phaûi laø chính Ngöôøi, hay laø moät ai khaùc? Neáu laø chính Chuùa Gieâsu, taïi sao Ngöôøi noùi ôû ngoâi thöù ba, "khi Ñaáng Baûo Trôï ñeán..."; neáu laø ngöôøi khaùc, taïi sao laïi noùi ôû ngoâi thöù nhaát, "Thaày ñeán cuøng anh em"? Chuùng ta chaïm tôùi maàu nhieäm töông quan giöõa Ñaáng Phuïc Sinh vaø Thaàn Khí cuûa Ngöôøi. Ñoù laø moät moái töông quan gaàn guõi vaø maàu nhieäm ñeán noãi ñoâi khi Thaùnh Phaoloâ döôøng nhö ñoàng nhaát caû hai. Thaùnh nhaân vieát, "Chuùa laø Thaàn Khí," nhöng roài ngaøi nhanh choùng theâm vaøo, "vaø ôû ñaâu coù Thaàn Khí cuûa Chuùa, ôû ñoù coù töï do" (2 Cr 3, 17). Neáu ñoù laø Thaàn Khí cuûa Chuùa, thì ñoù khoâng theå laø Chuùa moät caùch thuaàn tuùy vaø ñôn giaûn.
Caâu traû lôøi töø Kinh Thaùnh laø Chuùa Thaùnh Thaàn, qua söï cöùu chuoäc, ñaõ trôû thaønh "Thaàn Khí cuûa Ñöùc Kitoâ"; ñoù laø caùch thöùc maø Ñaáng Phuïc sinh, "xeùt nhö Ñaáng ñaõ töø coõi cheát soáng laïi nhôø Thaùnh Thaàn, Ngöôøi ñaõ ñaët laøm Con Thieân Chuùa vôùi taát caû quyeàn naêng" (Rm 1, 4), hieän ñang hoaït ñoäng trong Giaùo hoäi vaø theá giôùi. Ñaây laø lyù do taïi sao Chuùa Gieâsu coù theå noùi vôùi caùc moân ñeä: "Thaày ra ñi thì coù lôïi cho anh em," vaø noùi theâm, "Thaày seõ khoâng ñeå anh em moà coâi".
Chuùng ta phaûi loaïi boû moät taàm nhìn veà Giaùo hoäi ñang daàn hình thaønh vaø chieám öu theá trong yù thöùc cuûa nhieàu tín höõu. Toâi goïi noù laø hình aûnh veà thaàn thaùnh hay hình aûnh cuûa Descartes, bôûi vì noù coù nhieàu ñieåm töông ñoàng vôùi nhaõn quan cuûa Descartes veà thaàn thaùnh. Moái töông quan giöõa Thieân Chuùa vaø theá giôùi ñöôïc hình thaønh nhö theá naøo trong nhaõn quan naøy? Ñaïi loaïi laø nhö theá naøy: Tröôùc heát, Thieân Chuùa döïng neân theá giôùi vaø sau ñoù Ngaøi ruùt lui, ñeå cho theá giôùi phaùt trieån theo caùc quy luaät maø Ngaøi ñaõ thieát laäp cho noù - gioáng nhö moät chieác ñoàng hoà ñaõ ñöôïc leân daây coùt ñuû ñeå töï chaïy voâ thôøi haïn. Baát kyø söï can thieäp naøo nöõa cuûa Thieân Chuùa seõ laøm xaùo loän traät töï naøy, vaø vì theá, pheùp laï bò coi laø khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc. Khi taïo döïng theá giôùi, Thieân Chuùa haønh ñoäng gioáng nhö moät ngöôøi thoåi moät quaû boùng bay vaø ñaåy noù leân khoâng trung, trong khi ngöôøi aáy vaãn ôû treân maët ñaát.
Nhaõn quan naøy coù yù nghóa gì khi aùp duïng cho Giaùo hoäi? Ñieàu ñoù coù nghóa laø Ñöùc Kitoâ ñaõ thieát laäp Giaùo hoäi, ban cho Giaùo hoäi taát caû caùc cô caáu phaåm traät vaø bí tích caàn thieát ñeå Giaùo hoäi hoaït ñoäng, roài rôøi boû Giaùo hoäi, trôû veà thieân ñaøng vaøo luùc Ngöôøi Thaêng thieân. Gioáng nhö ngöôøi ñaåy moät chieác thuyeàn nhoû ra khôi coøn mình thì ñi vaøo bôø.
Nhöng khoâng phaûi vaäy! Chuùa Gieâsu ñaõ leân thuyeàn vaø ôû trong ñoù. Nhöõng lôøi cuoái cuøng cuûa Ngöôøi trong Tin Möøng Maùttheâu phaûi ñöôïc coi troïng: "Thaày ôû cuøng anh em moïi ngaøy cho ñeán taän theá" (Mt 28, 20). Vôùi moãi côn baõo môùi, keå caû nhöõng côn baõo hieän nay, Chuùa Gieâsu laëp laïi vôùi chuùng ta ñieàu maø Ngöôøi ñaõ noùi vôùi caùc moân ñeä khi deïp yeân bieån ñoäng: "Sao nhaùt theá, hôõi nhöõng ngöôøi keùm loøng tin!" (Mt 8, 26). Chaúng phaûi Thaày ñang ôû ñaây vôùi caùc con sao? Lieäu Thaày coù theå bò chìm khoâng? Lieäu ngöôøi ñaõ taïo ra bieån coù theå bò chìm xuoáng bieån khoâng?
Toâi vui möøng ghi nhaän raèng, döôùi teân cuûa Ñöùc giaùo hoaøng trong Nieân giaùm Toøa Thaùnh, chæ coù töôùc hieäu "Giaùm muïc Roâma"; taát caû caùc töôùc hieäu khaùc - Ñaïi dieän cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ, Giaùo hoaøng toái cao cuûa Giaùo hoäi hoaøn vuõ, Giaùo chuû cuûa YÙ, v.v. - ñöôïc lieät keâ nhö laø "nhöõng töôùc hieäu mang tính lòch söû" ôû trang tieáp theo. Ñieàu naøy coù veû ñuùng ñoái vôùi toâi, nhaát laø khi ñeà caäp ñeán töôùc hieäu "Ñaïi dieän cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ". Vò Ñaïi dieän laø ngöôøi thay theá vò trí cuûa ngöôøi ñöùng ñaàu khi hoï vaéng maët, nhöng Chuùa Gieâsu Kitoâ chöa bao giôø vaéng maët vaø seõ khoâng bao giôø vaéng maët trong Giaùo hoäi cuûa Ngöôøi. Vôùi caùi cheát vaø söï phuïc sinh, Ñöùc Kitoâ ñaõ trôû thaønh "ñaàu cuûa thaân theå, nghóa laø ñaàu cuûa Hoäi Thaùnh" (Cl 1, 18) vaø seõ vaãn nhö vaäy cho ñeán taän theá. Ñöùc Kitoâ laø Chuùa thaät vaø duy nhaát cuûa Giaùo hoäi.
Coù theå noùi, söï hieän dieän cuûa Ñöùc Kitoâ khoâng phaûi laø moät söï hieän dieän veà maët ñaïo ñöùc vaø yù höôùng, noù khoâng phaûi laø moät quyeàn löïc ñöôïc uûy quyeàn. Khi khoâng theå ñích thaân hieän dieän taïi moät söï kieän naøo ñoù, chuùng ta thöôøng noùi: "Toâi seõ hieän dieän trong tinh thaàn", ñieàu naøy khoâng an uûi hoaëc giuùp ích nhieàu cho nhöõng ngöôøi ñaõ môøi chuùng ta. Khi noùi veà Chuùa Gieâsu raèng Ngöôøi hieän dieän "trong tinh thaàn", thì söï hieän dieän tinh thaàn naøy khoâng keùm phaàn maïnh meõ so vôùi söï hieän dieän theå lyù, nhöng laø söï hieän dieän thöïc söï vaø höõu hieäu hôn raát nhieàu. Ñoù laø söï hieän dieän cuûa Ñaáng Phuïc Sinh, Ñaáng hoaït ñoäng trong quyeàn naêng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn moïi luùc moïi nôi, vaø laø Ñaáng hoaït ñoäng trong chuùng ta.
Neáu trong tình hình khuûng hoaûng naêng löôïng ngaøy caøng gia taêng nhö hieän nay, ngöôøi ta phaùt hieän ra söï toàn taïi cuûa moät nguoàn naêng löôïng môùi, vaø voâ taän; neáu cuoái cuøng chuùng ta cuõng khaùm phaù ra caùch söû duïng naêng löôïng maët trôøi theo yù muoán vaø khoâng gaây aûnh höôûng tieâu cöïc, thì caû nhaân loaïi seõ nheï nhoõm bieát bao! Vaäy thì, trong lónh vöïc cuûa mình, Giaùo hoäi cuõng coù moät nguoàn naêng löôïng voâ taän töông töï - ñoù laø "söùc maïnh töø treân cao", laø Chuùa Thaùnh Thaàn. Chuùa Gieâsu coù theå noùi veà Ngaøi: "Cho ñeán nay, anh em ñaõ chaúng xin gì nhaân danh Thaày. Cöù xin ñi, anh em seõ ñöôïc, ñeå nieàm vui cuûa anh em neân troïn veïn" (Ga 16, 24).
Coù moät thôøi ñieåm trong lòch söû cöùu ñoä gôïi laïi nhöõng lôøi cuûa Chuùa Gieâsu trong Böõa Tieäc Ly. Ñoù laø saám ngoân cuûa ngoân söù Haggai. Chuùng ta haõy laéng nghe:
Thaùng baûy ngaøy hai möôi moát, coù lôøi Ñöùc Chuùa phaùn qua trung gian ngoân söù Khaùc-gai raèng: "Ngöôi haõy noùi vôùi toång ñoác xöù Giu-ña laø Dô-ruùp-ba-ven, con oâng San-ti-eân, noùi vôùi thöôïng teá Gieâ-su-a, con oâng Giô-hoâ-xa-ñaéc vaø noùi vôùi nhöõng ngöôøi coøn soùt laïi trong daân raèng: Ai trong caùc ngöôi trong soá ngöôøi coøn soùt laïi ñaõ töøng ñöôïc chöùng kieán caûnh röïc rôõ vinh quang cuûa Ñeàn Thôø ban sô? Vaø baây giôø caùc ngöôi thaáy Ñeàn Thôø nhö theá naøo? Tröôùc maét caùc ngöôi, noù chaúng coøn laø gì nöõa ñoù sao? Vaäy baây giôø, hôõi Dô-ruùp-ba-ven, haõy maïnh baïo leân! Naøy thöôïng teá Gieâ-su-a, con oâng Giô-hoâ-xa-ñaéc, maïnh baïo leân naøo! Toaøn daân trong xöù haõy maïnh baïo leân! Saám ngoân cuûa Ñöùc Chuùa. Haõy baét tay vaøo vieäc, vì chính Ta ôû vôùi caùc ngöôi. Saám ngoân cuûa Ñöùc Chuùa caùc ñaïo binh. Chieáu theo lôøi Ta keát öôùc vôùi caùc ngöôi luùc caùc ngöôi ra khoûi Ai-caäp, thaàn khí Ta ôû giöõa caùc ngöôi; caùc ngöôi ñöøng sôï. (Kg 2, 1-5).
Ñaây laø moät trong soá raát ít baûn vaên Cöïu Öôùc coù theå ñöôïc xaùc ñònh nieân ñaïi vôùi ñoä chính xaùc cao - ngaøy 17 thaùng 10 naêm 520 tröôùc Coâng nguyeân. Ñoái vôùi chuùng ta, chaúng phaûi döôøng nhö nhöõng lôøi cuûa ngoân söù Haggai moâ taû tình hình hieän taïi cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo, vaø ôû nhieàu khía caïnh, tình hình cuûa toaøn theå Kitoâ giaùo ñoù sao? Nhöõng ngöôøi lôùn tuoåi trong chuùng ta, ñeàu nhôù laïi vôùi noãi hoaøi nieäm nhaát ñònh veà thôøi kyø ngay sau khi Theá chieán thöù hai keát thuùc. Caùc nhaø thôø chaät kín giaùo daân vaøo caùc ngaøy Chuùa nhaät; leã cöôùi vaø leã röûa toäi ñöôïc cöû haønh taïi giaùo xöù; caùc chuûng vieän vaø nhaø taäp cuûa caùc Doøng tu thì ñaày ôn goïi... Lieäu chuùng ta coù theå noùi nhö Haggai "Nhöng ngaøy nay chuùng ta thaáy ñieàu naøy ôû nhöõng tình traïng naøo" chaêng?". Chaúng coù ích gì khi laõng phí thôøi gian laëp laïi danh saùch nhöõng teä naïn hieän taïi, nhöõng thöù maø ñoái vôùi moät soá ngöôøi, döôøng nhö chæ laø ñoáng ñoå naùt, gioáng nhö nhöõng taøn tích cuûa La Maõ coå ñaïi xung quanh chuùng ta trong thaønh phoá naøy.
Khoâng phaûi moïi thöù töøng laáp laùnh vaø khieán chuùng ta tieác nuoái ñeàu laø vaøng. Neáu taát caû ñeàu laø vaøng roøng, neáu nhöõng chuûng vieän ñoâng ñuùc ñoù ñaõ reøn luyeän neân nhöõng muïc töû thaùnh thieän, vaø neáu neàn ñaøo taïo truyeàn thoáng ñaõ truyeàn ñaït cho hoï söï vöõng chaéc vaø chaân thöïc, thì chuùng ta seõ khoâng phaûi phaøn naøn vì quaù nhieàu vuï tai tieáng nhö hieän nay... Nhöng ñaây khoâng phaûi laø ñieàu chuùng ta caàn noùi ñeán ôû ñaây, vaø chaéc chaén toâi khoâng phaûi laø ngöôøi coù trình ñoä toát nhaát ñeå laøm vieäc ñoù. Ñieàu toâi noùng loøng muoán giöõ laïi laø lôøi khuyeân maø vò ngoân söù ñaõ noùi vôùi daân Israel thôøi baáy giôø. Vò ngoân söù khoâng khuyeán khích hoï caûm thaáy tieác nuoái cho baûn thaân, cam chòu vaø chuaån bò cho ñieàu toài teä nhaát. Khoâng! Gioáng nhö Chuùa Gieâsu, vò ngoân söù noùi: "Haõy maïnh baïo leân! Saám ngoân cuûa Ñöùc Chuùa. Haõy baét tay vaøo vieäc, -Thaàn Khí cuûa Ta ôû vôùi caùc ngöôi!"
Nhöng haõy caån thaän! Moät laàn nöõa caàn nhôù raèng, ñaây khoâng phaûi laø caâu noùi "Haõy can ñaûm leân" mô hoà vaø troáng roãng. Tröôùc ñoù, vò ngoân söù ñaõ cho bieát "coâng vieäc" maø hoï seõ phaûi laøm laø gì. Vaø vì noù lieân quan chaët cheõ vôùi chuùng ta, neân chuùng ta cuõng haõy laéng nghe lôøi saám ngoân tröôùc ñoù cuûa Haggai vôùi daân chuùng vaø caùc nhaø laõnh ñaïo cuûa hoï:
Ñöùc Chuùa caùc ñaïo binh phaùn theá naøy: Daân ñoù daùm noùi: "Baây giôø chöa phaûi laø luùc taùi thieát Ñeàn Thôø kính Ñöùc Chuùa." Nhöng coù lôøi Ñöùc Chuùa phaùn, qua trung gian ngoân söù Khaùc-gai, raèng: "Baây giôø coù phaûi laø luùc ñeå caùc ngöôi ôû trong caùc nhaø coù gheùp goã ñoùng traàn, coøn Ñeàn Thôø thì laïi hoang taøn ñoå naùt khoâng? Vaäy giôø ñaây, Ñöùc Chuùa caùc ñaïo binh phaùn theá naøy: Caùc ngöôi haõy ñeå taâm suy cho kyõ veà loái soáng cuûa caùc ngöôi. Caùc ngöôi gieo vaõi nhieàu, nhöng thu hoaïch chaúng bao nhieâu. Caùc ngöôi aên maø khoâng ñuû no, uoáng khoâng ñuû say, maëc khoâng ñuû aám. Ñoàng löông cuûa ngöôøi laøm thueâ loït qua tuùi thuûng... Haõy leân nuùi, ñöa goã veà taùi thieát Ñeàn Thôø cho Ta. Ta seõ vui thích vaø toû vinh quang Ta ôû ñoù, Ñöùc Chuùa phaùn. (Kg 1, 2-8).
Moät khi ñöôïc coâng boá, Lôøi Chuùa trôû neân linh hoaït vaø soáng ñoäng moãi khi ñöôïc taùi coâng boá. Ñaây khoâng chæ ñôn thuaàn laø moät trích daãn trong Kinh thaùnh. Giôø ñaây chuùng ta laø "daân naøy" maø Lôøi Chuùa höôùng ñeán. Ñoái vôùi chuùng ta ngaøy nay, "nhöõng ngoâi nhaø coù gheùp goã ñoùng traàn" laø gì maø khieán chuùng ta muoán ôû yeân trong ñoù? Toâi thaáy ba ngoâi nhaø ñoàng taâm, ngoâi nhaø naøy naèm trong ngoâi nhaø kia, töø ñoù chuùng ta phaûi rôøi khoûi ñoù ñeå leo leân nuùi vaø xaây döïng laïi ngoâi nhaø cuûa Thieân Chuùa.
Ngoâi nhaø ñaàu tieân, ñöôïc oáp goã, chaêm soùc vaø trang bò noäi thaát caån thaän, laø "caùi toâi" cuûa toâi - söï thoaûi maùi cuûa toâi, vinh quang cuûa toâi, ñòa vò cuûa toâi trong xaõ hoäi hoaëc trong Giaùo hoäi. Ñoù laø böùc töôøng khoù phaù vôõ nhaát. Thaät deã nhaàm laãn danh döï cuûa toâi vôùi danh döï cuûa Thieân Chuùa vaø Giaùo hoäi, cuõng nhö söï gaén boù vôùi nhöõng yù töôûng cuûa toâi vôùi söï gaén boù vôùi söï thaät trong saùng vaø ñôn giaûn. Baûn thaân toâi, ngöôøi ñang noùi, khoâng nghó mình laø ngoaïi leä. Chuùng ta ôû trong lôùp voû naøy cuûa mình gioáng nhö con taèm ôû trong caùi keùn cuûa noù: xung quanh toaøn laø tô, nhöng neáu con taèm khoâng phaù vôõ caùi keùn, noù seõ vaãn maõi laø moät aáu truøng vaø seõ khoâng bao giôø trôû thaønh moät con böôùm bay boång töï do.
Nhöng haõy ñeå chuû ñeà naøy sang moät beân, bôûi vì chuùng ta coù nhieàu cô hoäi ñeå nghe veà noù. Ngoâi nhaø thöù hai ñöôïc trang bò caån thaän maø töø ñoù chuùng ta phaûi ra ñi ñeå laøm vieäc trong "nhaø cuûa Chuùa" laø giaùo xöù cuûa toâi, doøng tu cuûa toâi, phong traøo hoaëc hieäp hoäi cuûa Giaùo hoäi, Giaùo hoäi ñòa phöông cuûa toâi, giaùo phaän cuûa toâi... Chuùng ta khoâng ñöôïc nhaàm laãn. Khoán cho chuùng ta neáu chuùng ta khoâng coù tình yeâu vaø söï gaén boù vôùi nhöõng thöïc taïi cuï theå naøy maø Chuùa ñaõ ñaët chuùng ta vaøo ñoù, vaø coù leõ chuùng ta phaûi chòu traùch nhieäm veà nhöõng thöïc taïi ñoù. Ñieàu tai haïi laø khi chuùng ta tuyeät ñoái hoùa chuùng, khoâng nhìn thaáy ñieàu gì khaùc beân ngoaøi, khoâng quan taâm ñeán baát cöù thöù gì khaùc, chæ trích vaø coi thöôøng nhöõng ngöôøi khoâng tham gia thöïc taïi cuûa chuùng ta. Toùm laïi, ñaùnh maát tính coâng giaùo cuûa Giaùo hoäi, queân maát ñieàu maø Ñöùc Thaùnh Cha thöôøng noùi, raèng "toaøn theå lôùn hôn moät phaàn". Chuùng ta laø moät thaân theå, thaân theå cuûa Chuùa Kitoâ, vaø, nhö Thaùnh Phaoloâ noùi, trong thaân theå "neáu moät chi theå ñau thì caû thaân theå cuøng ñau" (1 Cr 12, 26). Thöôïng Hoäi ñoàng cuõng neân phuïc vuï muïc ñích naøy: giuùp chuùng ta nhaän thöùc vaø tham gia vaøo caùc vaán ñeà vaø nieàm vui cuûa toaøn theå Giaùo hoäi Coâng giaùo.
Nhöng chuùng ta haõy ñeán vôùi ngoâi nhaø thöù ba ñöôïc oáp goã caån thaän. Vieäc thoaùt ra khoûi noù trôû neân khoù khaên hôn bôûi thöïc teá laø trong nhieàu theá kyû, chuùng ta ñaõ ñöôïc daïy raèng chæ caàn nhìn ra beân ngoaøi noù thoâi thì cuõng ñaõ laø toäi loãi vaø phaûn boäi roài. Môùi ñaây, dòp Tuaàn leã Caàu nguyeän cho Söï Hieäp nhaát Kitoâ giaùo, toâi ñoïc chöùng töø cuûa moät phuï nöõ Coâng giaùo ñeán töø moät quoác gia ña toân giaùo. Linh muïc giaùo xöù cuûa coâ aáy töøng daïy coäng ñoaøn raèng thaäm chí chæ caàn böôùc vaøo moät nhaø thôø Tin laønh thì ñaõ laø moät toäi troïng. Vaø toâi cho raèng, ôû phía beân kia, ñieàu töông töï cuõng ñaõ ñöôïc noùi veà vieäc böôùc vaøo moät nhaø thôø Coâng giaùo.
Taát nhieân, toâi ñang noùi veà ngoâi nhaø thöù ba ñöôïc oáp goã caån thaän, laø heä phaùi Kitoâ cuï theå maø chuùng ta thuoäc veà. Toâi noùi nhö vaäy vôùi kyù öùc vaãn coøn sinh ñoäng veà söï kieän phi thöôøng vaø mang tính ngoân söù cuûa cuoäc gaëp gôõ ñaïi keát dieãn ra ôû Nam Sudan vaøo thaùng 2 vöøa qua. Taát caû chuùng ta ñeàu xaùc tín raèng moät phaàn söï yeáu keùm trong vieäc loan baùo Tin Möøng vaø hoaït ñoäng cuûa chuùng ta treân theá giôùi laø do söï chia reõ vaø ñaáu tranh qua laïi giöõa caùc Kitoâ höõu. Ñieàu maø Thieân Chuùa phaùn qua ngoân söù Haggai vaãn ñang xaûy ra:
Caùc ngöôi mong ñôïi nhieàu, nhöng muøa maøng chaúng ñöôïc bao nhieâu. Caùc ngöôi coù ñem ñöôïc nhöõng thöù ñoù veà nhaø, Ta cuõng seõ thoåi bay ñi heát. Vì sao vaäy? Saám ngoân cuûa Ñöùc Chuùa caùc ñaïo binh - vì Nhaø cuûa Ta vaãn coøn tan hoang, trong khi ñoù caùc ngöôi ai naáy baän roän lo cho nhaø rieâng cuûa mình (Kg 1, 9).
Chuùa Gieâsu noùi vôùi Pheâroâ: "Treân taûng ñaù naøy Thaày seõ xaây Hoäi Thaùnh cuûa Thaày". Ngöôøi khoâng noùi, "Thaày seõ xaây döïng nhöõng Hoäi Thaùnh cuûa Thaày". Phaûi coù moät caûm thöùc maø theo ñoù ñieàu maø Chuùa Gieâsu goïi laø "Hoäi Thaùnh cuûa Thaày" bao goàm taát caû nhöõng ai tin vaøo Ngöôøi, vaø taát caû nhöõng ai ñaõ chòu pheùp röûa. Thaùnh Phaoloâ Toâng ñoà coù moät coâng thöùc coù theå hoaøn thaønh nhieäm vuï goàm goùi taát caû nhöõng ai tin vaøo Ñöùc Kitoâ. Môû ñaàu Thö Thöù Nhaát göûi tín höõu Coârintoâ, thaùnh nhaân göûi lôøi chaøo ñeán "taát caû nhöõng ai ôû baát cöù nôi naøo keâu caàu danh Chuùa cuûa chuùng ta, Ñöùc Gieâsu Kitoâ, laø Chuùa cuûa hoï vaø cuûa chuùng ta" (1 Cr 1, 2).
Taát nhieân, chuùng ta khoâng theå haøi loøng vôùi söï hieäp nhaát roäng lôùn nhöng laïi quaù mô hoà naøy. Vaø ñieàu naøy bieän minh cho söï cam keát vaø thaûo luaän, ngay caû veà giaùo lyù, giöõa caùc Giaùo hoäi. Nhöng chuùng ta cuõng khoâng theå coi thöôøng vaø phôùt lôø söï hieäp nhaát cô baûn naøy, voán heä taïi ôû vieäc keâu caàu cuøng moät Chuùa Gieâsu Kitoâ. Ai tin vaøo Con Thieân Chuùa thì cuõng tin vaøo Chuùa Cha vaø Chuùa Thaùnh Thaàn. Ñieàu ñaõ ñöôïc laëp ñi laëp laïi nhieàu laàn laø raát ñuùng: "ñieàu hieäp nhaát chuùng ta quan troïng hôn ñieàu chia reõ chuùng ta".
Coù nhöõng tröôøng hôïp chuùng ta khoâng theå khoâng phaûn ñoái vieäc söû duïng danh Chuùa Gieâsu vaø caùch thöùc loan baùo Tin Möøng. Trong nhöõng tröôøng hôïp nhö vaäy, ñieàu maø Thaùnh Phaoloâ ñaõ vieát veà moät soá ngöôøi vaøo thôøi cuûa ngaøi ñaõ loan baùo Tin Möøng "vôùi tinh thaàn ganh ñua vaø vôùi yù ñònh baát chính" coù theå giuùp chuùng ta vöôït thaéng söï phaûn ñoái. Ngaøi vieát cho caùc tín höõu Philip: "Nhöng khoâng sao ñaâu! Duø theá naøo ñi nöõa vôùi yù laønh hay yù xaáu, mieãn laø Ñöùc Kitoâ ñöôïc rao giaûng laø toâi möøng roài" (Pl 1,16-18). Ñöøng queân raèng caùc Kitoâ höõu cuûa caùc heä phaùi khaùc cuõng nhìn thaáy nhöõng ñieàu nôi ngöôøi Coâng giaùo chuùng ta maø hoï khoâng theå chaáp nhaän.
Saám ngoân cuûa ngoân söù Haggai veà ngoâi ñeàn ñöôïc taùi thieát keát thuùc vôùi moät lôøi höùa töôi saùng: "Vinh quang cuûa Ñeàn Thôø luùc naøy seõ raïng ngôøi hôn khi tröôùc, Ñöùc Chuùa caùc ñaïo binh phaùn; taïi nôi naøy Ta seõ ban taëng bình an - saám ngoân cuûa Ñöùc Chuùa caùc ñaïo binh" (Kg 2, 9). Chuùng ta khoâng daùm noùi raèng saám ngoân naøy cuõng seõ ñöôïc öùng nghieäm cho chuùng ta vaø ngoâi nhaø cuûa Thieân Chuùa laø Giaùo hoäi cuûa töông lai seõ huy hoaøng hôn ngoâi nhaø cuûa quaù khöù maø chuùng ta hieän ñang tieác nuoái; tuy nhieân, chuùng ta coù theå hy voïng vaø caàu xin Thieân Chuùa ñieàu ñoù vôùi tinh thaàn khieâm nhöôøng vaø saùm hoái.
Chuùng ta chöùng kieán moät soá daáu chæ ñaùng khích leä veà phöông dieän naøy, moät trong nhöõng daáu chæ roõ raøng nhaát chính laø vieäc tìm kieám söï hieäp nhaát giöõa caùc Kitoâ höõu. Traû lôøi phoûng vaán cuûa moät nhaø baùo Coâng giaùo trong chuyeán trôû veà töø Nam Sudan, Ñöùc Toång Giaùm muïc Justin Welby cho bieát: "Khi chuùng ta thaáy caùc Giaùo hoäi hôïp taùc vôùi nhau, - maø trong quaù khöù ñaõ töøng laø keû thuø khoâng ñoäi trôøi chung, taán coâng vaø thieâu soáng caùc linh muïc cuûa nhau, vaø leân aùn nhau baèng nhöõng lôøi leõ baïo löïc nhaát - khi ñieàu naøy xaûy ra, coù nghóa laø moät ñieàu gì ñoù thuoäc veà taâm linh xaûy ra. Coù moät söï giaûi thoaùt cuûa Thaàn Khí Thieân Chuùa, vaø ñieàu naøy mang laïi cho toâi nieàm hy voïng lôùn lao".
Thöa quyù Cha ñaùng kính, thöa anh chò em, saám ngoân cuûa ngoân söù Haggai maø toâi ñaõ chuù giaûi coù lieân quan ñeán moät kyù öùc caù nhaân vaø toâi xin loãi neáu toâi daùm nhaéc laïi ôû ñaây sau khi moät soá anh chò em coù theå ñaõ nghe toâi keå trong nhöõng dòp khaùc. Toâi laøm nhö vaäy vôùi nieàm tin chaéc raèng lôøi ngoân söù laïi khôi leân nieàm tin töôûng vaø hy voïng moãi khi lôøi aáy ñöôïc coâng boá vaø laéng nghe vôùi nieàm tin.
Ngaøy maø Beà treân Toång quyeàn cuûa toâi cho pheùp toâi nghæ vieäc daïy hoïc taïi Ñaïi hoïc Coâng giaùo Milan, ñeå daønh troïn thôøi gian cho vieäc giaûng thuyeát, thì ñuùng laø trong Giôø Kinh Phuïng vuï coù saám ngoân cuûa ngoân söù Haggai maø toâi ñaõ chuù giaûi. Sau khi nguyeän Kinh Phuïng vuï xong, toâi ñeán Vöông cung thaùnh ñöôøng thaùnh Pheâroâ. Toâi muoán xin vò thaùnh Toâng ñoà chuùc laønh cho söù vuï môùi cuûa toâi. Vaøo moät thôøi ñieåm naøo ñoù, khi toâi ñang ôû quaûng tröôøng, lôøi naøy cuûa Thieân Chuùa taùi hieän moät caùch maïnh meõ trong taâm trí toâi. Toâi höôùng veà phía cöûa soå Ñieän Toâng toøa cuûa Ñöùc Giaùo hoaøng vaø baét ñaàu lôùn tieáng tuyeân boá: "Haõy can ñaûm leân, hôõi Ñöùc Gioan Phaoloâ II, haõy can ñaûm leân, hôõi caùc Ñöùc Hoàng y, giaùm muïc, vaø taát caû moïi ngöôøi trong Giaùo hoäi, vaø haõy laøm vieäc vì Ta ôû cuøng caùc con, Chuùa phaùn nhö vaäy". Thaät deã daøng ñeå laøm ñieàu naøy vì trôøi ñang möa vaø khoâng coù ai ôû xung quanh.
Tuy nhieân, chæ vaøi thaùng sau, vaøo naêm 1980, toâi ñöôïc boå nhieäm laø ngöôøi Giaûng thuyeát Phuû Giaùo hoaøng vaø ñöôïc dieän kieán Ñöùc Thaùnh Cha ñeå baét ñaàu Muøa Chay ñaàu tieân cuûa mình. Lôøi ñoù laïi vang voïng trong toâi, khoâng phaûi nhö moät caâu trích daãn hay moät kyù öùc, maø nhö moät lôøi soáng ñoäng cho thôøi ñieåm chính xaùc ñoù. Toâi ñaõ keå laïi ñieàu toâi ñaõ laøm hoâm ôû Quaûng tröôøng Thaùnh Pheâroâ. Sau ñoù, toâi quay sang Ñöùc giaùo hoaøng, luùc ñoù ñang theo doõi baøi giaûng töø moät nhaø nguyeän beân caïnh, vaø maïnh meõ laëp laïi nhöõng lôøi cuûa ngoân söù Haggai: "Haõy can ñaûm leân, hôõi Ñöùc Gioan Phaoloâ II, haõy can ñaûm leân hôõi caùc Ñöùc Hoàng y, giaùm muïc vaø daân Chuùa, vaø haõy baét tay vaøo vieäc vì Ta ôû cuøng caùc con, Chuùa phaùn. Thaàn Khí cuûa Ta seõ ôû beân caùc con". Vaø ñoái vôùi toâi, khi nhìn thaáy khuoân maët cuûa Ñöùc giaùo hoaøng, döôøng nhö nhöõng lôøi ñoù ñaõ mang laïi nhöõng gì noù höùa heïn: ñoù laø loøng can ñaûm (ngay caû khi Ñöùc Gioan Phaoloâ II laø ngöôøi cuoái cuøng treân theá giôùi caàn ñöôïc khuyeân laø haõy can ñaûm!).
Hoâm nay toâi daùm coâng boá Lôøi naøy moät laàn nöõa, vì bieát raèng ñoù khoâng thuaàn tuyù chæ laø moät caâu trích daãn, maø laø moät lôøi haèng soáng luoân thöïc hieän nhöõng gì noù höùa. Vì theá, haõy can ñaûm leân, thöa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ! Haõy can ñaûm leân, hôõi caùc Ñöùc Hoàng y, giaùm muïc, linh muïc vaø tín höõu cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo, vaø haõy laøm vieäc, vì Ta ôû cuøng caùc con. Thaàn Khí cuûa Ta seõ ôû beân caùc con! Chuùa phaùn nhö vaäy!
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP
Doøng Ña Minh Thaùnh Taâm
Chuyeån ngöõ töø: cantalamessa.org (01-4-2023)
(Nguoàn: Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam)