Baøi giaûng tónh taâm daønh cho giaùo trieàu Muøa Voïng 2023:
Baøi 1 - Tieáng cuûa ngöôøi keâu trong sa maïc
Baøi giaûng tónh taâm daønh cho giaùo trieàu Muøa Voïng 2023: Baøi 1 - Tieáng cuûa ngöôøi keâu trong sa maïc.
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP. chuyeån dòch Vieät ngöõ
Vatican (WHÑ 23-12-2023) - Saùng thöù Saùu ngaøy 15 thaùng 12 naêm 2023, vôùi Baøi giaûng thöù nhaát coù chuû ñeà: "'Tieáng cuûa ngöôøi keâu trong sa maïc', Gioan Taåy giaû: moät Nhaø Ñaïo ñöùc hoïc vaø moät Ngoân söù", Ñöùc Hoàng Y Raniero Cantalamessa, O.F.M. Cap., vò giaûng thuyeát cuûa Phuû Giaùo hoaøng, ñaõ khai maïc buoåi tónh taâm Muøa Voïng naêm 2023 vôùi söï tham döï cuûa Ñöùc giaùo hoaøng Phanxicoâ vaø giaùo trieàu.
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ noäi dung Baøi giaûng cuûa Ñöùc Hoàng y:
Baøi 1:
'Tieáng cuûa ngöôøi keâu trong sa maïc',
Gioan Taåy giaû: moät Nhaø Ñaïo ñöùc hoïc vaø moät Ngoân söù"
Coù moät tieán trình trong phuïng vuï Muøa Voïng. Trong tuaàn thöù nhaát, nhaân vaät noåi baät laø ngoân söù Isaia, ngöôøi loan baùo töø xa söï xuaát hieän cuûa Ñaáng Cöùu Theá; vaøo Chuùa Nhaät thöù hai vaø thöù ba, ngöôøi höôùng daãn laø Gioan Taåy Giaû, vò Tieàn hoâ; vaøo tuaàn thöù tö, moïi söï chuù yù ñeàu taäp trung vaøo Ñöùc Maria. Naêm nay, chuùng ta chæ coù 2 baøi suy nieäm, neân toâi seõ daønh ñeå suy tö veà hai nhaân vaät cuoái: Vò Tieàn hoâ vaø Ñöùc Meï. Trong moät böùc tranh cuûa anh em Chính thoáng giaùo, hai vò ñöùng beân caïnh Ñöùc Kitoâ, moät vò beân phaûi vaø moät vò beân traùi vaø thöôøng ñöôïc theå hieän nhö hai "ngöôøi daãn ñöôøng" ôû hai beân caùnh cöûa daãn vaøo khu vöïc thaùnh thieâng.
Gioan Taåy Giaû, ngöôøi rao giaûng veà söï hoaùn caûi
Trong Tin Möøng, vò Tieàn hoâ xuaát hieän vôùi chuùng ta trong 2 vai troø khaùc nhau: ngöôøi rao giaûng veà söï hoaùn caûi vaø vò ngoân söù. Toâi daønh phaàn ñaàu cuûa baøi suy nieäm veà Gioan laø moät nhaø ñaïo ñöùc hoïc, vaø phaàn thöù hai veà Gioan laø moät vò ngoân söù.
Moät vaøi caâu trong Tin Möøng Luca cuõng ñuû ñeå chuùng ta hình dung veà lôøi rao giaûng cuûa Gioan Taåy Giaû:
Vôùi ñaùm ñoâng ñeán ñeå chòu pheùp röûa, oâng noùi:
"Noøi raén ñoäc kia, ai ñaõ chæ cho caùc anh caùch troán côn thònh noä cuûa Thieân Chuùa saép giaùng xuoáng vaäy? Caùc anh haõy sinh nhöõng hoa quaû xöùng vôùi loøng saùm hoái. Vaø ñöøng voäi nghó buïng raèng: "Chuùng ta ñaõ coù toå phuï AÙpraham"; vì, toâi noùi cho caùc anh hay, Thieân Chuùa coù theâ laøm cho nhöõng hoøn ñaù naøy trôû neân con chaùu oâng AÙpraham. Caùi rìu ñaõ ñaët saùt goác caây: baát cöù caây naøo khoâng sinh quaû toát ñeàu bò chaët ñi vaø quaêng vaøo löûa".
Ñaùm ñoâng hoûi oâng raèng: "Chuùng toâi phaûi laøm gì ñaây?" OÂng traû lôøi: "Ai coù hai aùo, thì chia cho ngöôøi khoâng coù; ai coù gì aên, thì cuõng laøm nhö vaäy". Cuõng coù nhöõng ngöôøi thu thueá ñeán chòu pheùp röûa. Hoï hoûi oâng: "Thöa thaày, chuùng toâi phaûi laøm gì?" OÂng baûo hoï: "Ñöøng ñoøi hoûi gì quaù möùc ñaõ aán ñònh cho mình". Binh lính cuõng hoûi oâng: "Coøn anh em chuùng toâi thì phaûi laøm gì?" OÂng baûo hoï: "Chôù haø hieáp ai, cuõng ñöøng toáng tieàn ngöôøi ta, haõy an phaän vôùi soá löông cuûa mình" (Lc 3, 7-14).
Veà ñieåm naøy, Phuùc aâm cho chuùng ta thaáy ñieàu khaùc bieät giöõa lôøi rao giaûng cuûa Gioan Taåy Giaû vaø lôøi rao giaûng cuûa Chuùa Gieâsu. Böôùc nhaûy voït veà phaåm chaát ñöôïc chính Chuùa Gieâsu theå hieän raát roõ raøng: "Cho ñeán thôøi oâng Gioan, thì coù Luaät vaø caùc ngoân söù; coøn töø thôøi ñoù, thì Tin Möøng Nöôùc Thieân Chuùa ñöôïc loan baùo, vaø ai cuõng duøng söùc maïnh maø vaøo" (Lc 16,16).
Chuùng ta phaûi caûnh giaùc vôùi nhöõng söï ñoái laäp ñôn giaûn giöõa Luaät leä vaø Phuùc aâm. Ngay sau caâu vöøa ñöôïc trích daãn, Chuùa Gieâsu (hoaëc coù theå laø thaùnh söû) noùi theâm: "Trôøi ñaát qua ñi coøn deã hôn laø moät caùi pheát cuûa Leà Luaät ruïng maát" (Lc 16,17). Phuùc aâm khoâng baõi boû leà luaät, cuï theå laø caùc giôùi raên cuûa Thieân Chuùa; nhöng môû ra moät moái töông quan môùi vaø khaùc bieät vôùi leà luaät.
Ñieàu môùi meû laø traät töï giöõa giôùi raên vaø aân suûng, nghóa laø giöõa luaät leä vaø aân suûng. Neàn taûng lôøi rao giaûng cuûa Gioan Taåy Giaû laø lôøi khaúng ñònh: "Haõy saùm hoái vaø nhôø ñoù Nöôùc Thieân Chuùa seõ ñeán vôùi caùc ngöôi!" Neàn taûng lôøi rao giaûng cuûa Chuùa Gieâsu laø lôøi tuyeân boá: "Haõy saùm hoái vì Nöôùc Thieân Chuùa ñaõ ñeán vôùi caùc ngöôi!" (Chuùng ta haõy nhôù laïi lôøi Chuùa Gieâsu vöøa ñöôïc trích daãn: "Cho ñeán thôøi oâng Gioan, thì coù Luaät vaø caùc ngoân söù; coøn töø thôøi ñoù, thì Tin Möøng Nöôùc Thieân Chuùa ñöôïc loan baùo, vaø ai cuõng duøng söùc maïnh maø vaøo").
Ñaây khoâng chæ laø söï khaùc bieät veà phöông dieän thôøi gian, nhö giöõa caùi tröôùc vaø caùi sau; noù coøn laø söï khaùc bieät veà chaát löôïng, nghóa laø söï khaùc bieät veà giaù trò. Ñieàu ñoù coù nghóa laø khoâng phaûi vieäc tuaân giöõ caùc giôùi raên seõ laøm cho Nöôùc Thieân Chuùa ñeán; nhöng chính söï xuaát hieän cuûa Nöôùc Thieân Chuùa môùi cho pheùp vieäc tuaân giöõ caùc giôùi raên. Con ngöôøi khoâng ñoät nhieân thay ñoåi vaø trôû neân toát hôn ñeå Nöôùc Trôøi coù theå ñeán vôùi traàn gian. Khoâng, con ngöôøi vaãn nhö vaäy, nhöng chính Thieân Chuùa, vaøo thôøi vieân maõn, ñaõ sai Con cuûa Ngaøi ñeán, nhôø ñoù ban cho con ngöôøi khaû naêng thay ñoåi vaø soáng moät cuoäc soáng môùi. Thaùnh söû Gioan noùi: "Leà Luaät ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa ban qua oâng Moâseâ, coøn aân suûng vaø söï thaät, thì nhôø Ñöùc Gieâsu Kitoâ maø coù" (Ga 1,17). Yeâu Chuùa heát loøng laø "ñieàu raên thöù nhaát vaø lôùn nhaát"; nhöng thöù töï cuûa caùc ñieàu raên khoâng phaûi laø thöù töï ñaàu tieân, cuõng khoâng phaûi caáp ñoä ñaàu tieân: treân ñoù laø thöù töï cuûa aân suûng: "Chuùng ta haõy yeâu thöông, vì Thieân Chuùa ñaõ yeâu thöông chuùng ta tröôùc" (1 Ga 4,19).
Thaät thuù vò khi thaáy tính môùi meû naøy cuûa Ñöùc Kitoâ ñöôïc phaûn aùnh nhö theá naøo qua thaùi ñoä khaùc nhau cuûa Gioan Taåy Giaû vaø Chuùa Gieâsu ñoái vôùi nhöõng ngöôøi bò goïi laø "toäi nhaân". Chuùng ta ñaõ nghe Gioan taán coâng nhöõng keû toäi loãi ñeán vôùi oâng baèng nhöõng lôøi leõ gay gaét. Veà ñieåm naøy, chính Chuùa Gieâsu ñaõ chæ ra söï khaùc bieät giöõa Ngöôøi vaø vò Tieàn hoâ: "OÂng Gioan Taåy Giaû ñeán, khoâng aên baùnh, khoâng uoáng röôïu, thì caùc oâng baûo: "OÂng ta bò quyû aùm". Con Ngöôøi ñeán, cuõng aên cuõng uoáng nhö ai, thì caùc oâng laïi baûo: "Ñaây laø tay aên nhaäu, baïn beø vôùi quaân thu thueá vaø phöôøng toäi loãi" (Lc 7, 33-34). "Thaáy vaäy, nhöõng ngöôøi Phariseâu noùi vôùi caùc moân ñeä Ngöôøi raèng: "Sao Thaày caùc anh laïi aên uoáng vôùi boïn thu thueá, vaø quaân toäi loãi nhö vaäy?" (Mt 9,11).
Chuùa Gieâsu khoâng chôø ñôïi toäi nhaân thay ñoåi cuoäc soáng cuûa hoï tröôùc khi Ngöôøi coù theå chaøo ñoùn hoï; nhöng Ngöôøi chaøo ñoùn hoï vaø ñieàu naøy laøm cho toäi nhaân thay ñoåi cuoäc soáng cuûa hoï. Caû boán saùch Phuùc aâm - Nhaát Laõm vaø Gioan - ñeàu nhaát trí veà ñieåm naøy. Chuùa Gieâsu khoâng ñôïi ngöôøi phuï nöõ Samari saép xeáp laïi cuoäc soáng rieâng tö cuûa baø roài môùi daønh thôøi gian cho baø vaø thaäm chí Ngöôøi coøn xin baø chuùt nöôùc uoáng. Nhöng khi laøm nhö vaäy, Chuùa Gieâsu ñaõ thay ñoåi taâm hoàn cuûa ngöôøi phuï nöõ naøy, baø ñaõ trôû thaønh ngöôøi rao giaûng Tin Möøng cho daân toäc cuûa mình. Ñieàu töông töï cuõng xaûy ra vôùi oâng Giakeâu, vôùi ngöôøi thu thueá Maùttheâu, vôùi ngöôøi phuï nöõ ngoaïi tình, vaø vôùi ngöôøi phuï nöõ voâ danh ñaõ hoân chaân Ngöôøi taïi nhaø oâng Simon.
Chuùng ta khoâng theå ruùt ra moät chuaån möïc tuyeät ñoái töø nhöõng ví duï naøy. (Chuùa Gieâsu laø Chuùa Gieâsu vaø Ngöôøi ñoïc ñöôïc taâm hoàn; chuùng ta khoâng phaûi laø Chuùa Gieâsu); Tuy nhieân, Giaùo hoäi khoâng theå boû qua phong caùch cuûa Chuùa Gieâsu hoaëc ñaët phong caùch cuûa Ngöôøi ngang haøng vôùi phong caùch cuûa vò Tieàn hoâ. Chuùa Gieâsu cöïc löïc baùc boû toäi loãi hôn nhöõng gì caùc nhaø ñaïo ñöùc cöùng raén nhaát coù theå laøm, nhöng trong Phuùc aâm, Ngöôøi ñeà xuaát moät phöông thuoác môùi: khoâng phaûi xa caùch maø laø ñoùn nhaän. Thay ñoåi ñôøi soáng khoâng phaûi laø ñieàu kieän ñeå ñeán gaàn Chuùa Gieâsu trong Tin Möøng; tuy nhieân, ñoù phaûi laø keát quaû (hoaëc ít nhaát laø muïc ñích) sau khi tieáp caän Ngöôøi. Thaät vaäy, loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa khoâng coù ñieàu kieän, nhöng khoâng phaûi laø khoâng coù haäu quaû!
Veà ñieåm naøy, Meï Giaùo Hoäi coù nhieàu ñieàu ñeå hoïc hoûi töø caùc baäc cha meï thôøi nay. Taát caû chuùng ta ñeàu bieát nhöõng bi kòch hieän chia reõ nhieàu baäc cha meï: ngöôøi treû, maëc duø coù göông saùng veà ñôøi soáng Kitoâ höõu vaø nhöõng lôøi khuyeân toát, nhöng laïi ñi theo con ñöôøng traùi ngöôïc vôùi con ñöôøng cuûa cha meï, huûy hoaïi baûn thaân baèng ma tuùy, laïm duïng tình duïc, nhöõng löïa choïn ñaàu ñôøi daãn ñeán sai laàm, vaø nhieàu khi bi thaûm... Nhöng coù phaûi vì theá maø baäc cha meï ñoùng cöûa vaø ñuoåi con mình ra khoûi nhaø chaêng? Cha meï khoâng theå laøm gì khaùc hôn laø toân troïng söï löïa choïn cuûa con mình, vì Thieân Chuùa ñaõ toân troïng löïa choïn cuûa chuùng vaø tieáp tuïc yeâu thöông chuùng. Tình traïng bi ñaùt naøy trong xaõ hoäi ñöôïc phaûn aûnh nôi tình traïng cuûa Giaùo Hoäi. Chuùng ta ñöôïc keâu goïi löïa choïn giöõa kieåu maãu cuûa Gioan Taåy Giaû vaø kieåu maãu cuûa Chuùa Gieâsu, giöõa vieäc ñaët leà luaät leân haøng ñaàu hoaëc daønh noù cho aân suûng vaø loøng thöông xoùt.
Coù moät ñieåm khoâng theå löïa choïn ñöôïc, vì Gioan vaø Chuùa Gieâsu hoaøn toaøn ñoàng yù vôùi nhau. Chuùng ta cuõng neân leân tieáng veà vaán ñeà naøy. Ñaây laø ñieàu Thaùnh Gioan dieãn taû qua caâu noùi: "Ai coù hai aùo, thì chia cho ngöôøi khoâng coù; ai coù gì aên, thì cuõng laøm nhö vaäy" (Lc 3,11) vaø ñöôïc Chuùa Gieâsu khaéc saâu baèng duï ngoân ngöôøi giaøu coù, vaø söï moâ taû veà cuoäc phaùn xeùt cuoái cuøng trong Phuùc aâm Mt 25.
Gioan Taåy Giaû, "hôn caû moät vò ngoân söù"
Baây giôø chuùng ta haõy chuyeån sang vai troø hoaëc danh hieäu thöù hai cuûa Gioan Taåy Giaû, ngöôøi khoâng chæ laø moät nhaø ñaïo ñöùc vaø moät ngöôøi rao giaûng veà söï saùm hoái, maø cuõng laø moät vò ngoân söù, nhö oâng Dacaria ñaõ noùi: "Con seõ mang töôùc hieäu laø ngoân söù cuûa Ñaáng Toái Cao" (Lc 1, 75). Chuùa Gieâsu thaäm chí coøn xaùc ñònh Gioan laø "hôn caû moät ngoân söù" (Lc 7, 26).
Chuùng ta coù theå thaéc maéc Gioan Taåy Giaû laø moät ngoân söù theo nghóa naøo? Lôøi tieân tri naèm ôû ñaâu trong tröôøng hôïp cuûa oâng? Caùc ngoân söù ñaõ coâng boá ôn cöùu ñoä trong töông lai. Nhöng Gioan Taåy Giaû khoâng loan baùo ôn cöùu ñoä trong töông lai, maø chæ vaøo Ñaáng ñang hieän dieän tröôùc maët. Vaäy thì Gioan coù theå ñöôïc goïi laø ngoân söù theo nghóa naøo? Isaia, Gieâreâmia, Ezekiel ñaõ giuùp daân toäc vöôït qua raøo caûn thôøi gian; Gioan Taåy Giaû giuùp ngöôøi ta vöôït qua raøo caûn thaäm chí coøn daøy ñaëc hôn, raøo caûn cuûa nhöõng neùt beà ngoaøi traùi ngöôïc vôùi baûn tính nôi Ñaáng Messia. Lieäu ngöôøi ñaøn oâng coù veû beà ngoaøi khieâm nhöôøng vaø nguoàn goác taàm thöôøng ñoù coù phaûi laø Ñaáng Messia ñöôïc chôø ñôïi töø laâu, ñöôïc caùc tieân tri loan baùo, vaø ñöôïc höùa heïn trong caùc Thaùnh Vònh chaêng?
Thaät deã daøng ñeå tin vaøo moät ñieàu gì ñoù vó ñaïi, thaàn thaùnh, khi noù xuaát hieän trong moät töông lai khoâng xaùc ñònh - "trong nhöõng ngaøy ñoù", "vaøo nhöõng ngaøy sau heát"... -, trong moät khung caûnh vuõ truï, vôùi taàng trôøi nhoû gioït vò ngoït ngaøo vaø traùi ñaát môû ra ñeå Ñaáng Cöùu theá naûy maàm. Khoù khaên hôn laø khi ngöôøi ta phaûi noùi: "Ngay baây giôø! Noù ôû ñaây! Laø caùi naøy!" Ngöôøi ta ngay laäp töùc bò caùm doã ñeå noùi: "Chæ vaäy thoâi sao?" "Coù ñieàu gì toát ñeïp ñeán töø Nazareth chaêng?".
Chính côù vaáp phaïm veà söï khieâm nhöôøng cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng töï maïc khaûi mình "döôùi nhöõng veû ngoaøi traùi ngöôïc", gaây nhaàm laãn giöõa loøng kieâu haõnh cuûa con ngöôøi vaø "yù muoán quyeàn löïc" cuûa hoï. Tin raèng ngöôøi maø hoï nhìn thaáy ngay tröôùc khi aên, tröôùc khi nguû, thaäm chí coù theå ngaùp khi thöùc daäy, chính laø Ñaáng Messia, Ñaáng maø moïi ngöôøi ñang chôø ñôïi; tin raèng thôøi gian ñaõ ñeán hoài vieân maõn: ñieàu naøy ñoøi hoûi loøng can ñaûm mang tính ngoân söù lôùn hôn loøng can ñaûm cuûa ngoân söù Isaia. Ñaây laø moät nhieäm vuï sieâu phaøm vaø chuùng ta hieåu ñöôïc söï vó ñaïi cuûa vò tieàn hoâ cuõng nhö lyù do taïi sao oâng ñöôïc coi laø "hôn caû moät vò ngoân söù".
Caû boán saùch Phuùc aâm ñeàu neâu baät vai troø keùp cuûa Gioan Taåy Giaû, vöøa laø nhaø ñaïo ñöùc vöøa laø vò ngoân söù. Nhöng trong khi Phuùc AÂm Nhaát Laõm nhaán maïnh nhieàu hôn vaøo ñieàu thöù nhaát thì Phuùc aâm Thöù Tö nhaán maïnh nhieàu hôn vaøo ñieàu thöù hai. Gioan Taåy Giaû laø con ngöôøi cuûa "Ecce!": "Ñaây laø Ñaáng maø toâi ñaõ noùi... Ñaây laø Chieân Thieân Chuùa!" (Ga 1,15.29). Thaät laø moät côn ôùn laïnh lan khaép cô theå cuûa nhöõng ngöôøi laàn ñaàu tieân nhaän ñöôïc söï maëc khaûi baèng nhöõng lôøi naøy hoaëc nhöõng lôøi töông töï khaùc. Noù gioáng nhö moät ñoaïn ngaén: quaù khöù vaø töông lai, söï mong ñôïi vaø hoaøn thaønh chaïm vaøo nhau.
Vôùi tö caùch laø moät ngoân söù, Gioan Taåy Giaû daïy chuùng ta ñieàu gì? Lieäu lôøi tieân tri cuûa Gioan vaãn coøn soáng ñoäng hay noù ñaõ keát thuùc vaøo ngaøy ñoù? Toâi tin raèng Gioan ñaõ ñeå laïi cho chuùng ta moät di saûn veà söù maïng ngoân söù cuûa mình. Khi noùi: "Coù moät vò ñang ôû giöõa caùc oâng maø caùc oâng khoâng bieát!" (Ga 1,26), Gioan ñaõ khai môû lôøi tieân tri môùi meû cuûa Kitoâ giaùo, moät lôøi tieân tri khoâng heä taïi ôû vieäc loan baùo ôn cöùu ñoä trong töông lai, nhöng ôû vieäc maïc khaûi söï hieän dieän aån giaáu cuûa Ñöùc Kitoâ trong theá giôùi vaø trong lòch söû. Noù bao haøm vieäc xeù boû böùc maøn khoûi maét cuûa nhöõng ngöôøi, nhö theå ñang heùt leân baèng nhöõng lôøi cuûa ngoân söù Isaia: "Thieân Chuùa ñang laøm moät ñieàu gì ñoù môùi meû! Caùc ngöôi khoâng nhaän ra sao?" (x. Is 43,19).
Chuùa Gieâsu ñaõ phaùn: "Thaày ôû cuøng anh em moïi ngaøy cho ñeán taän theá". Ngöôøi ôû giöõa chuùng ta; Ngöôøi ôû trong theá giôùi vaø ngay caû theá giôùi hieän nay, sau hai nghìn naêm, cuõng khoâng nhaän ra Ngöôøi. Coù moät caâu noùi cuûa Chuùa Gieâsu luoân khieán caùc tín höõu lo laéng: "Khi Con Ngöôøi ngöï ñeán, lieäu Ngöôøi coøn thaáy loøng tin treân maët ñaát nöõa chaêng?" (Lc 18, 8). Nhöng ôû ñaây Chuùa Gieâsu khoâng noùi veà vieäc Ngöôøi ñeán vaøo ngaøy taän theá. Trong nhöõng dieãn ngoân ñöôïc goïi laø caùnh chung, hai quan ñieåm thöôøng ñan xen vôùi nhau: quan ñieåm veà vieäc Ñöùc Kitoâ ñeán laàn cuoái cuøng vaø quan ñieåm veà vieäc Ngöôøi ñeán khi phuïc sinh vaø ñöôïc Chuùa Cha toân vinh, maø Thaùnh Phaoloâ ñònh nghóa laø vieäc Ngöôøi ñeán "nhôø Thaùnh Thaàn, Ngöôøi ñaõ ñaët laøm Con Thieân Chuùa vôùi taát caû quyeàn naêng" (Rm 1,4), khaùc vôùi laàn ñeán tröôùc ñoù "theo xaùc thòt". Chính khi ñeà caäp ñeán vieäc ñeán theo Thaùnh Thaàn naøy maø Chuùa Gieâsu coù theå noùi: Theá heä naøy seõ chaúng qua ñi, tröôùc khi moïi ñieàu aáy xaûy ra" (Mt 24, 34).
Vì theá, caâu noùi ñaùng lo ngaïi ñoù cuûa Chuùa Gieâsu khoâng lieân quan ñeán haäu theá cuûa chuùng ta, laø nhöõng ngöôøi seõ thaáy mình ñang soáng vaøo thôøi ñieåm Ngöôøi trôû laïi laàn cuoái cuøng; noù thaùch thöùc toå tieân vaø nhöõng ngöôøi ñöông thôøi cuûa chuùng ta, keå caû chính chuùng ta. Baát chaáp söï phuïc sinh cuûa Ngöôøi vaø nhöõng ñieàu kyø dieäu ñi keøm vôùi söï khôûi ñaàu cuûa Giaùo hoäi, Chuùa Gieâsu coù tìm thaáy ñöùc tin nôi daân Ngaøi khoâng? Baát chaáp söï hieän dieän cuûa Ngöôøi treân theá giôùi ñaõ hai nghìn naêm vaø moïi söï xaùc nhaän cuûa lòch söû, lieäu Ngöôøi vaãn tìm thaáy nieàm tin treân traùi ñaát, ñaëc bieät laø trong soá nhöõng ngöôøi ñöôïc goïi laø "trí thöùc" chaêng? Nhieäm vuï ngoân söù cuûa Giaùo hoäi seõ gioáng nhö nhieäm vuï cuûa Gioan Taåy Giaû, cho ñeán taän theá: giuùp moãi theá heä thoaùt khoûi söï xao laõng vaø muø quaùng khuûng khieáp khieán hoï khoâng nhaän ra vaø nhìn thaáy aùnh saùng cuûa theá giôùi.
Vaøo thôøi Gioan Taåy Giaû, côù vaáp phaïm baét nguoàn töø thaân xaùc cuûa Chuùa Gieâsu, ñoù laø thaân xaùc cuûa Ngöôøi raát gioáng vôùi thaân xaùc cuûa chuùng ta, ngoaïi tröø toäi loãi. Ngaøy nay cuõng vaäy, chính thaân xaùc cuûa Ngöôøi, xaùc thòt cuûa Ngöôøi, vaãn laø ñieàu gaây côù vaáp phaïm, thaân theå maàu nhieäm cuûa Ngöôøi laø Giaùo hoäi, raát gioáng vôùi phaàn coøn laïi cuûa nhaân loaïi, thaäm chí khoâng loaïi tröø toäi loãi. Gioáng nhö Gioan Taåy Giaû ñaõ laøm cho nhöõng ngöôøi ñöông thôøi cuûa ngaøi nhaän ra Ñöùc Kitoâ döôùi söï khieâm nhöôøng cuûa thaân xaùc, ngaøy nay cuõng caàn phaûi laøm cho Ngöôøi ñöôïc nhaän ra trong söï ngheøo khoù cuûa Giaùo hoäi, vaø cuûa chính cuoäc soáng chuùng ta.
Moät cuoäc Phuùc aâm hoaù "môùi meû trong loøng nhieät thaønh"
Thaùnh Gioan Phaoloâ II ñaõ moâ taû coâng cuoäc taân Phuùc aâm hoaù laø moät coâng cuoäc Phuùc aâm hoaù - toâi xin trích daãn - "môùi trong loøng nhieät thaønh, môùi trong phöông phaùp vaø môùi trong caùch dieãn ñaït". Gioan Taåy Giaû laø thaày cuûa chuùng ta, ñaëc bieät ôû ñieàu ñaàu tieân trong ba ñieàu naøy, loøng nhieät thaønh. Gioan khoâng phaûi laø moät nhaø thaàn hoïc vó ñaïi, ngaøi coù moät neàn Kitoâ hoïc raát thoâ sô. Gioan vaãn chöa bieát nhöõng töôùc hieäu cao nhaát cuûa Chuùa Gieâsu nhö: Con Thieân Chuùa, Ngoâi Lôøi, vaø thaäm chí Con Ngöôøi.
Gioan söû duïng nhöõng hình aûnh raát ñôn sô. "Toâi khoâng xöùng ñaùng côûi daây deùp cho Ngöôøi..." Nhöng, cho duø neàn thaàn hoïc cuûa mình coøn ngheøo naøn, Gioan vaãn coá gaéng laøm cho moïi ngöôøi caûm nhaän ñöôïc söï cao caû vaø ñoäc ñaùo cuûa Ñöùc Kitoâ! Qua nhöõng lôøi cuûa Gioan, theá giôùi vaø nhaân loaïi xuaát hieän vaø taát caû ñeàu ñöôïc chöùa ñöïng nhö trong moät caùi reâ hoaëc moät caùi saøng maø Ngöôøi, Ñaáng Meâsia, caàm vaø laéc trong tay. Tröôùc maët Ngöôøi, ai ñöùng vaø ai ngaõ, ai laø luùa toát vaø ai laø traáu bò gioù cuoán ñi. Theo göông cuûa Gioan Taåy Giaû, moïi ngöôøi ñeàu coù theå laø ngöôøi rao giaûng Tin Möøng!
Khi bình luaän veà nhöõng lôøi cuûa Thaùnh Gioan Phaoloâ II maø toâi ñeà caäp, coù ngöôøi ñaõ noùi raèng vieäc taân phuùc aâm hoùa coù theå vaø phaûi môùi meû "trong loøng nhieät thaønh, trong phöông phaùp vaø trong caùch dieãn ñaït", nhöng khoâng phaûi trong nhöõng noäi dung, voán luoân baét nguoàn töø maïc khaûi. Noùi caùch khaùc: coù theå vaø phaûi coù moät cuoäc taân Phuùc aâm hoùa, nhöng khoâng phaûi laø moät Tin Möøng môùi.
Taát caû ñieàu naøy laø ñuùng söï thaät. Khoâng theå coù noäi dung thöïc söï vaø hoaøn toaøn môùi. Tuy nhieân, coù theå coù nhöõng noäi dung môùi, theo nghóa laø tröôùc ñaây chuùng chöa ñöôïc laøm noåi baät ñuû, vaø vaãn naèm trong boùng toái, hoaëc bò ñaùnh giaù thaáp. Thaùnh Greâgoârioâ Caû ñaõ noùi: "Scriptura cum legentibus crescit" (Moralia in Job, 20, 1, 1), Kinh thaùnh phaùt trieån cuøng vôùi nhöõng ai ñoïc noù. Vaø trong moät ñoaïn vaên khaùc, ngaøi giaûi thích taïi sao. Thaùnh nhaân noùi "Thaät vaäy, ngöôøi ta caøng hieåu [Kinh thaùnh] saâu saéc hôn khi ngöôøi ta chuù yù ñeán chuùng hôn" (Hom in Ez. I, 7, 8). Söï taêng tröôûng naøy ñaït ñöôïc tröôùc heát ôû caáp ñoä caù nhaân trong söï taêng tröôûng veà söï thaùnh thieän; nhöng noù cuõng ñöôïc hieän thöïc hoùa ôû möùc ñoä phoå quaùt, khi Giaùo hoäi tieán böôùc trong lòch söû.
Ñieàu ñoâi khi khieán ngöôøi ta khoù chaáp nhaän "söï taêng trieån" maø Thaùnh Greâgoârioâ Caû noùi ñeán laø vieäc thieáu quan taâm ñeán lòch söû tieán trieån cuûa giaùo lyù Kitoâ giaùo töø nguoàn goác cho ñeán ngaøy nay, hoaëc moät kieán thöùc raát hôøi hôït veà lòch söû. Treân thöïc teá, lòch söû naøy chöùng toû raèng söï taêng tröôûng vaãn luoân ôû ñoù, nhö Ñöùc Hoàng Y John Newman ñaõ chöùng minh trong moät baøi luaän noåi tieáng cuûa ngaøi.
Maïc khaûi - Kinh thaùnh vaø Truyeàn thoáng cuøng nhau - phaùt trieån theo nhöõng yeâu caàu vaø thaùch thöùc ñöôïc ñaët ra trong suoát lòch söû. Chuùa Gieâsu ñaõ höùa vôùi caùc toâng ñoà raèng Ñaáng An uûi seõ höôùng daãn hoï "ñeán söï thaät toaøn veïn" (Ga 16,13), nhöng Ngöôøi khoâng noùi roõ laø bao laâu, nghóa laø trong moät hay hai theá heä, hoaëc - nhö moïi thöù döôøng nhö ñeàu cho thaáy - bao laâu Giaùo hoäi coøn laø löõ haønh treân traùi ñaát.
Vieäc rao giaûng cuûa Gioan Taåy Giaû cho chuùng ta cô hoäi thöïc hieän moät nhaän xeùt quan troïng lieân quan ñeán "söï phaùt trieån" naøy cuûa lôøi Chuùa maø Chuùa Thaùnh Thaàn taùc ñoäng trong lòch söû. Treân heát, truyeàn thoáng mang tính phuïng vuï vaø thaàn hoïc ñaõ ñoùn nhaän tieáng keâu cuûa Gioan Taåy Giaû: "Ñaây Chieân Thieân Chuùa, ñaây Ñaáng xoùa toäi traàn gian!" Phuïng vuï coâng boá laïi caâu naøy trong moãi Thaùnh leã tröôùc hieäp leã, sau khi coäng ñoaøn haùt ba laàn: "Laïy Chieân Thieân Chuùa, Ñaáng xoùa toäi traàn gian, xin thöông xoùt chuùng con".
Tuy nhieân, treân thöïc teá, ñieàu naøy chæ theå hieän moät nöûa lôøi tieân tri cuûa Gioan Taåy Giaû veà Ñöùc Kitoâ. Trong cuøng boái caûnh vaø trong boán Tin Möøng, Gioan trình baøy Ñöùc Kitoâ laø Ñaáng "laøm pheùp röûa trong Thaùnh Thaàn!" (Ga 1,33; Mt 3,11). Do ñoù, ôn cöùu ñoä cuûa Kitoâ giaùo khoâng chæ laø moät ñieàu tieâu cöïc, laø "xoùa boû toäi loãi". Treân heát, ôn cöùu ñoä laø moät ñieàu gì ñoù tích cöïc: ñoù laø moät "söï trao taëng", moät söï thaám nhuaàn söï soáng môùi, söï soáng cuûa Thaùnh Thaàn. Ñoù laø moät söï taùi sinh.
Söï giaûi thoaùt khoûi toäi loãi döôøng nhö laø caùch theá vaø ñieàu kieän ñeå nhaän ñöôïc hoàng aân Thaùnh Thaàn, muïc ñích toái haäu, vaø hoàng aân cao caû nhaát. Chöông 3 cuûa Thö göûi tín höõu Roâma veà coâng chính hoùa keû toäi loãi khoâng bao giôø ñöôïc taùch rôøi khoûi chöông 8 veà aân suûng cuûa Thaùnh Thaàn, vôùi söù ñieäp veà söï giaûi thoaùt seõ vang voïng thöôøng xuyeân hôn trong lôøi rao giaûng cuûa chuùng ta: "Vaäy giôø ñaây, nhöõng ai ôû trong Ñöùc Kitoâ Gieâsu, thì khoâng coøn bò leân aùn nöõa. Thaät vaäy, luaät cuûa Thaàn Khí ban söï soáng trong Ñöùc Kitoâ Gieâsu, ñaõ giaûi thoaùt toâi khoûi luaät cuûa toäi vaø söï cheát" (Rm 8:1-2).
Chaéc chaén, khía caïnh tích cöïc naøy chöa bao giôø bò laõng queân. Nhöng coù leõ chuùng ta vaãn chöa nhaán maïnh ñuû ñieàu naøy. Trong linh ñaïo phöông Taây, chuùng ta coù nguy cô nhìn Kitoâ giaùo theo caùch "tieâu cöïc", nhö laø giaûi phaùp cho vaán ñeà nguyeân toäi; vì theá, nhö moät ñieàu gì ñoù u aùm vaø buoàn baõ. Ñieàu naøy giaûi thích, ít nhaát moät phaàn, söï phaûn ñoái cuûa noù ñoái vôùi caùc lónh vöïc vaên hoùa lôùn, chaúng haïn nhö nhöõng lónh vöïc ñöôïc ñaïi dieän trong trieát hoïc cuûa Nietzsche vaø trong vaên hoïc bôûi nhaø vieát kòch ngöôøi Na Uy Ibsen. Hieän nay, vieäc chuù yù nhieàu hôn ñeán hoaït ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn vaø caùc ñaëc suûng cuûa Ngaøi trong taát caû caùc Giaùo hoäi Kitoâ laø moät ví duï cuï theå veà vieäc Kinh thaùnh "phaùt trieån vôùi nhöõng ai ñoïc noù".
Töø trôøi cao, Caùc Thaùnh thích tieáp tuïc söù maïng maø caùc ngaøi ñaõ thöïc hieän khi coøn taïi theá. Thaùnh Teâreâsa Haøi Ñoàng Gieâsu - naêm nay kyû nieäm 150 naêm ngaøy sinh cuûa ngaøi - ñaõ coi ñaây nhö moät ñieàu kieän ñeå ñöôïc leân thieân ñaøng. Thaùnh Gioan Taåy Giaû cuõng thích tieáp tuïc laø vò tieàn hoâ cuûa Ñöùc Kitoâ, ngaøi thích doïn ñöôøng cho Ñöùc Kitoâ. Haõy cho ngaøi möôïn gioïng noùi cuûa chuùng ta!
Khi chieâm ngöôõng böùc tranh vò Tieàn hoâ trong Deesis, vôùi ñoâi tay dang roäng veà phía Ñöùc Kitoâ vaø aùnh maét van naøi, Giaùo hoäi Chính thoáng daâng leân ngaøi lôøi caàu nguyeän maø chuùng ta coù theå bieán thaønh cuûa rieâng mình:
Baøn tay ñaõ chaïm vaøo ñaàu Chuùa Gieâsu vaø baøn tay maø ngaøi ñaõ chæ cho chuùng con Ñaáng Cöùu theá, giôø ñaây, laïy Thaùnh Gioan Taåy Giaû, xin haõy môû roäng baøn tay ñoù veà phía Chuùa Gieâsu ñeå caàu baàu cho chuùng con, nhôø söï ñaûm baûo maø ngaøi ñöôïc höôûng, vì, theo lôøi chöùng cuûa chính Chuùa Gieâsu, ngaøi laø ngöôøi vó ñaïi nhaát trong soá caùc ngoân söù; Laïy Thaùnh Gioan Taåy Giaû, xin haõy höôùng ñoâi maét maø ngaøi ñaõ thaáy Chuùa Thaùnh Thaàn ngöï xuoáng döôùi hình chim boà caâu veà phía Chuùa Gieâsu, ñeå Ngöôøi toû cho chuùng con aân suûng cuûa Ngöôøi. Amen.
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP
Doøng Ña Minh Thaùnh Taâm
Chuyeån ngöõ töø: cantalamessa.org
(Nguoàn: Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam)