Ñoâi neùt veà Muøa Voïng
Ñoâi neùt veà Muøa Voïng.
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP
Doøng Ña Minh Thaùnh Taâm
(WHÑ 30-11-2023) - Muøa Voïng ñaùnh daáu söï khôûi ñaàu Naêm Phuïng vuï môùi cuûa Giaùo hoäi, ñaây cuõng laø muøa phuïng vuï ñöôïc cöû haønh tröôùc vaø chuaån bò cho leã Giaùng Sinh. Ñoàng thôøi, ñaây cuõng laø muøa hy voïng, chôø ñôïi, vaø höôùng tôùi cuoäc quang laâm laàn thöù hai cuûa Ñöùc Kitoâ. Sau ñaây laø ñoâi neùt veà Muøa Voïng nhö moät caùch giuùp chuùng ta chuaån bò böôùc vaøo Muøa Voïng.
1. Muïc ñích cuûa Muøa Voïng
Thaùnh Gioan Taåy Giaû cho chuùng ta hình aûnh roõ neùt cuûa Muøa Voïng khi noùi raèng: "Coù Ñaáng quyeàn theá hôn toâi ñang ñeán" (Lc 3, 16). Trong Muøa Voïng, chuùng ta ñöôïc môøi goïi chuaån bò, saün saøng, vaø chôø ñôïi Chuùa Gieâsu ñeán trong cuoäc ñôøi chuùng ta gioáng nhö Ñöùc Maria, Thaùnh Giuse, caùc muïc ñoàng vaø caùc ñaïo só ñaõ laøm.
Muøa Voïng laø moät muøa trong lòch phuïng vuï cuûa Giaùo hoäi. Theo Quy cheá toång quaùt veà Naêm Phuïng vuï vaø Lòch Chung Roâma (QCTQ):
Muøa Voïng coù hai ñaëc tính: vöøa laø muøa chuaån bò möøng leã troïng Giaùng sinh, trong leã naøy, kính nhôù vieäc Con Thieân Chuùa ñeán laàn thöù nhaát vôùi loaøi ngöôøi; vöøa laø muøa maø qua vieäc kính nhôù naøy, caùc tín höõu höôùng loøng troâng ñôïi Chuùa Kitoâ ñeán laàn thöù hai trong ngaøy taän theá. Vì hai lyù do naøy, muøa Voïng ñöôïc coi nhö muøa soát saéng vaø haân hoan mong ñôïi. [soá 39].
Töø "Muøa Voïng" (Advent) coù nguoàn goác töø adventus trong tieáng Latin, coù nghóa laø "ñang ñeán" hoaëc "ñeán", vaø ñöôïc duøng ñeå noùi ñeán söï xuaát hieän cuûa Chuùa Gieâsu vaøo ngaøy leã Giaùng sinh. Thaùnh Jerome, khi soaïn baûn Vulgate baèng tieáng Latinh, cuõng duøng töø adventus khi dòch töø parousia trong tieáng Hy Laïp, voán coù nghóa töông töï, nhöng trong ngöõ caûnh roäng hôn, aùm chæ vieäc Chuùa Gieâsu ñeán laàn thöù hai vaøo thôøi sau heát.
Saùch Giaùo lyù Coâng giaùo, 524 xaùc nhaän yù nghóa keùp naøy:
Moãi naêm khi cöû haønh phuïng vuï Muøa Voïng, Giaùo hoäi theå hieän laïi nieàm mong ñôïi Ñaáng Meâsia: khi hieäp thoâng vôùi söï chuaån bò laâu daøi ñeå ñoùn Ñaáng Cöùu ñoä ngöï ñeán laàn thöù nhaát, caùc tín höõu canh taân loøng soát saéng ñoùn chôø Ngöôøi ngöï ñeán laàn thöù hai.
Lòch söû cuûa Muøa Voïng ñöôïc cho laø baét nguoàn töø theá kyû thöù IV hoaëc thöù V, moät thôøi gian ngaén sau ngaøy Leã Giaùng Sinh ñöôïc thieát laäp vaø mau choùng trôû thaønh giai ñoaïn chuaån bò möøng Leã Giaùng Sinh gioáng nhö Muøa Chay ñoái vôùi Leã Phuïc Sinh.
Thoaït ñaàu, Muøa Voïng keùo daøi 30-40 ngaøy vaø bao goàm nhöõng ngaøy baét buoäc phaûi aên chay. Ñeán theá kyû thöù VI, vieäc giöõ Muøa Voïng ñöôïc thaâm nhaäp vaøo Giaùo hoäi Roma, vaø vaøo khoaûng theá kyû thöù IX, thôøi gian Muøa Voïng ñöôïc giaûm xuoáng coøn 4 Chuùa nhaät tröôùc leã Giaùng sinh.
2. Maøu saéc phuïng vuï vaø Thôøi gian cuûa Muøa Voïng
Theo QCTQ, 40: Muøa Voïng baét ñaàu töø giôø Kinh Chieàu I ngaøy Chuùa nhaät nhaèm ngaøy 30.11, hoaëc nhaèm ngaøy naøo gaàn nhaát, vaø keát thuùc tröôùc giôø Kinh Chieàu I leã Chuùa Giaùng sinh.
Ñieàu naøy coù nghóa laø Chuùa nhaät thöù I Muøa Voïng coù theå sôùm nhaát laø vaøo ngaøy 27.11 hoaëc muoän nhaát laø vaøo ngaøy moàng 03.12. Chuùa nhaät thöù IV Muøa Voïng coù theå sôùm nhaát laø vaøo ngaøy 18.12, moät tuaàn tröôùc leã Giaùng sinh, hoaëc muoän nhaát laø vaøo ngaøy 24.12.
Theo Quy cheá Toång quaùt Saùch Leã Roâma, 346d: Maøu phuïng vuï chính thöùc cuûa Muøa Voïng laø maøu tím. Maøu hoàng coù theå duøng trong Chuùa nhaät III muøa Voïng, theo truyeàn thoáng ñöôïc goïi laø Chuùa nhaät Haõy vui leân (Gaudete Sunday)
3. Vai troø cuûa caùc Chuùa Nhaät trong Muøa Voïng
Hieän nay, lòch Phuïng vuï coù 4 Chuùa Nhaät Muøa Voïng, vaø ñöôïc goïi laø Chuùa nhaät I, II, III vaø IV Muøa Voïng (QCTQ, 41). Giaùo hoäi luoân coi nhöõng ngaøy Chuùa nhaät coù taàm quan troïng ñaëc bieät vaø chæ nhöôøng choã cho caùc leã troïng vaø caùc ngaøy leã kính Chuùa. Nhöng caùc Chuùa nhaät muøa Voïng, muøa Chay vaø muøa Phuïc sinh chieám vò trí öu tieân treân moïi leã kính Chuùa vaø moïi leã troïng. Khi gaëp caùc Chuùa nhaät naøy, caùc leã troïng seõ möøng vaøo ngaøy thöù hai, tröø phi caùc leã ñoù truøng vôùi Chuùa nhaät Leã Laù hay Chuùa nhaät Phuïc sinh (QCTQ, 5). Ngoaøi ra, cuõng khoâng theå cöû haønh Thaùnh leã An taùng vaøo caùc Chuùa Nhaät Muøa Voïng (Quy cheá Toång quaùt Saùch Leã Roâma, 380).
4. Caùc Baøi Ñoïc Phuïng vuï trong caùc Chuùa nhaät Muøa Voïng
Moãi Chuùa nhaät trong Muøa Voïng ñeàu coù nhöõng baøi ñoïc vôùi nhöõng ñieåm nhaán rieâng:
- Chuùa nhaät I Muøa Voïng: Caùc baøi ñoïc höôùng tôùi "Thôøi kyø cuoái cuøng" vaø "Ngaøy cuûa Chuùa" hay "Thôøi cuûa Ñaáng Meâsia" saép ñeán. Baøi Tin Möøng laø moät ñoaïn trích töø Baøi giaûng mang tính Khaûi Huyeàn cuûa Chuùa Gieâsu trong Tin Möøng Nhaát Laõm.
- Chuùa nhaät II Muøa Voïng: Baøi Tin Möøng taäp trung vaøo vieäc rao giaûng vaø söù vuï cuûa Thaùnh Gioan Taåy Giaû, vôùi tö caùch laø vò tieàn hoâ, ngöôøi ñaõ ñeán ñeå "doïn ñöôøng cho Chuùa" baèng vieäc keâu goïi daân chuùng saùm hoái, quay veà vôùi Thieân Chuùa.
- Chuùa nhaät III Muøa Voïng: Baøi Tin Möøng tieáp tuïc taäp trung vaøo Thaùnh Gioan Taåy Giaû, ngöôøi giôùi thieäu veà Ñaáng seõ ñeán sau oâng. Trong khi ñoù, caùc baøi ñoïc I vaø II truyeàn taûi nieàm vui maø caùc Kitoâ höõu caûm nhaän tröôùc ôn cöùu ñoä theá giôùi qua söï Nhaäp theå cuûa Ñaáng Cöùu Theá.
- Chuùa nhaät IV Muøa Voïng: Baøi Tin Möøng keå veà nhöõng bieán coá xaûy ra tröôùc vaø chuaån bò cho vieäc giaùng sinh cuûa Chuùa Gieâsu, bao goàm nhöõng giaác mô cuûa Thaùnh Giuse (Naêm A), Truyeàn Tin (Naêm B) vaø Ñöùc Maria thaêm vieáng baø Elizabeth (Naêm C).
5. Caùc Baøi Ñoïc Phuïng vuï caùc ngaøy trong tuaàn Muøa Voïng
Treân thöïc teá coù 2 boä Baøi ñoïc caùc ngaøy trong tuaàn cho Muøa Voïng:
- Caùc Baøi ñoïc caùc ngaøy trong tuaàn töø Thöù hai tuaàn I Muøa Voïng ñeán ngaøy 16.12: Caùc baøi ñoïc I chuû yeáu laáy töø saùch Ngoân söù Isaia, coøn caùc baøi Tin Möøng ñöôïc trích töø caùc chöông khaùc nhau trong Thaùnh Mattheâu vaø Thaùnh Luca.
- Caùc Baøi ñoïc caùc ngaøy trong tuaàn töø ngaøy 17 ñeán ngaøy 24.12: Nhaèm taäp trung vaøo vieäc chuaån bò möøng Leã Giaùng Sinh, do ñoù, caùc baøi ñoïc I ñöôïc choïn theo chuû ñeà töø caùc saùch khaùc nhau cuûa Cöïu Öôùc, coøn caùc baøi ñoïc Tin Möøng laàn löôït bao goàm taát caû caùc baøi ñoïc cuûa Maùttheâu chöông 1 vaø Luca chöông 1.
6. Vieäc Trang trí vaø AÂm nhaïc trong Phuïng vuï vaøo Muøa Voïng
Theo Quy Cheá Toång Quaùt Saùch Leã Roâma:
- Trong muøa Voïng, haõy chöng boâng baøn thôø caùch chöøng möïc, cho hôïp vôùi tính chaát cuûa muøa naøy, keûo vöôït quaù nieàm vui troïn veïn cuûa ngaøy Chuùa Giaùng sinh. Luoân phaûi giöõ chöøng möïc trong vieäc chöng boâng vaø neân ñaët boâng chung quanh baøn thôø hôn laø treân baøn thôø. (x. soá 305).
- Muøa Voïng ñöôïc duøng phong caàm vaø caùc nhaïc cuï khaùc caùch vöøa phaûi, hôïp vôùi tính chaát cuûa muøa naøy, nhöng sao ñöøng vöôït quaù nieàm vui troïn veïn cuûa ngaøy Chuùa giaùng sinh (soá 315).
7. Voøng hoa Muøa Voïng
Moät trong nhöõng bieåu töôïng vaø truyeàn thoáng gaén lieàn vôùi Muøa Voïng ñoù laø Voøng hoa Muøa Voïng (Advent wreath).
Vieäc söû duïng voøng hoa ñeå xaùc ñònh ñieàu gì ñoù hoaëc ai ñoù laø ñaëc bieät ñaõ coù töø thôøi Hy Laïp vaø La Maõ coå ñaïi. Caùc vò vua vaø hoaøng haäu ñoâi khi ñoäi voøng hoa ñeå theå hieän vò theá cuûa mình; nhieàu hình aûnh cuûa Caesar cho thaáy oâng ñang ñoäi moät voøng hoa. Caùc vò töôùng La Maõ khi chieán thaéng ñöôïc ñoäi voøng hoa ñeå bieåu thò chieán thaéng trong traän chieán.
Voøng hoa Muøa Voïng coù nguoàn goác töø truyeàn thoáng ngoaïi giaùo ôû chaâu AÂu, bao goàm vieäc thaép neán trong muøa ñoâng ñeå caàu xin thaàn maët trôøi quay trôû laïi vôùi aùnh saùng vaø hôi aám cuûa mình. Caùc nhaø thöøa sai ñaõ lôïi duïng truyeàn thoáng naøy ñeå daïy tín höõu söû duïng voøng hoa Muøa Voïng nhö moät caùch ñeå chuaån bò cho ngaøy leã Giaùng sinh vaø caàu xin Chuùa Gieâsu soi chieáu aùnh saùng cuûa Ngöôøi vaøo taâm hoàn hoï.
Voøng hoa Muøa Voïng coù daïng troøn, khoâng coù ñieåm baét ñaàu cuõng nhö khoâng coù ñieåm keát thuùc. Ñieàu naøy khoâng chæ phaûn aùnh söï vónh cöûu cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng vöøa laø khôûi nguyeân vöøa laø cuøng taän maø coøn laø daáu chæ cuûa tình yeâu maø caùc tín höõu phaûi theå hieän vôùi Chuùa vaø tha nhaân, moät tình yeâu ñöôïc ñoåi môùi lieân tuïc vaø khoâng ngöøng nghæ.
Theo truyeàn thoáng, voøng hoa Muøa Voïng ñöôïc keát baèng moät soá loaïi caây thöôøng xanh (evergreens), töôïng tröng cho nieàm hy voïng vaø söï soáng. Voøng hoa Muøa Voïng nhaéc nhôû chuùng ta raèng Chuùa Kitoâ ñang soáng giöõa chuùng ta vaø chuùng ta phaûi nuoâi döôõng ñôøi soáng aân suûng, lôùn leân veà ñaøng thieâng lieâng, vaø hy voïng tieán böôùc. Moät soá nôi trang trí theâm quaû thoâng hoaëc laù nhöïa ruoài vôùi nhöõng ñaàu nhoïn hoaëc coù gai, nhaéc nhôù veà voøng gai treân ñaàu Ñöùc Kitoâ. Kitoâ höõu ôû theá kyû XIX, ñaëc bieät laø ôû nöôùc Ñöùc, ñaõ mang voøng hoa Muøa Voïng vaøo nhaø mình nhö moät phaàn cuûa Muøa Voïng, vaø trang trí vôùi nhöõng caây neán saùng.
Taïi nhieàu nôi, Voøng hoa Muøa Voïng trong ñoù coù caém 4 caây neán, töôïng tröng cho 4 tuaàn Muøa Voïng, ñöôïc laøm pheùp theo nghi thöùc khi baét ñaàu phuïng vuï ñaàu tieân vaøo Chuùa nhaät I Muøa Voïng.
Vieäc thaép saùng daàn daàn nhöõng ngoïn neán: 1 ngoïn neán maøu tím trong tuaàn thöù I; 2 ngoïn neán trong tuaàn thöù II, môøi goïi chuùng ta caàu nguyeän, saùm hoái vaø laøm vieäc laønh trong khi chôø ñôïi Chuùa ñeán; 3 ngoïn neán, bao goàm ngoïn maøu hoàng, trong tuaàn thöù III noùi leân söï vui möøng, vì ñaõ ñeán giöõa Muøa Voïng; vaø caû 4 ngoïn neán trong tuaàn thöù IV cho thaáy leã Giaùng sinh ñang ñeán gaàn, ngaøy kyû nieäm söï ra ñôøi cuûa Chuùa Gieâsu, Ñaáng laø aùnh saùng ñeán chieáu soi theá giôùi taêm toái.
Moät soá truyeàn thoáng Kitoâ giaùo maëc cho töøng caây neán yù nghóa bieåu töôïng rieâng:
1) Ngoïn neán Ngoân söù (Prophet's Candle), töôïng tröng cho Nieàm Hy Voïng: Caùc ngoân söù trong Cöïu Öôùc, ñaëc bieät laø Isaia, ñaõ chôø ñôïi Ñaáng Messia ñeán trong hy voïng.
2) Ngoïn neán Beâlem (Bethlehem Candle), töôïng tröng cho Nieàm Tin: Ngoân söù Mica ñaõ baùo tröôùc raèng Ñaáng Meâsia seõ sinh ra taïi Belem, cuõng laø nôi sinh cuûa Vua Ñavít;
3) Ngoïn neán Muïc ñoàng (Shepherd's Candle), töôïng tröng cho Nieàm vui: Tröôùc nieàm vui möøng khoân xieát cuûa caùc muïc ñoàng, caùc thieân thaàn ñaõ loan baùo raèng Chuùa Gieâsu cuõng ñeán ñeå cöùu nhöõng ngöôøi khieâm nhöôøng, taàm thöôøng nhö hoï.
4) Ngoïn neán Thieân thaàn (Angel's Candle), töôïng tröng cho Bình an: Caùc thieân thaàn loan baùo raèng Chuùa Gieâsu ñeán ñeå mang laïi bình an, ñeå moät laàn nöõa ñöa con ngöôøi ñeán gaàn Thieân Chuùa vaø ñeán gaàn nhau.
Ngoaøi ra, ngoïn neán Chuùa Kitoâ (Christ's Candle): laø moät ngoïn neán traéng ñoâi khi ñöôïc thaép vaøo ñeâm Giaùng sinh hoaëc ngaøy leã Giaùng sinh nhö laø daáu chæ cuûa vieäc Chuùa Gieâsu ôû cuøng chuùng ta.
* * *
Duø chuùng ta böôùc vaøo Muøa Voïng vôùi taâm theá naøo. Duø chuùng ta choïn caùch soáng Muøa Voïng ra sao, thì Muøa Voïng luoân laø thôøi ñieåm giuùp chuùng ta nhôù maàu nhieäm Nhaäp theå cuûa Con Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ böôùc vaøo lòch söû, böôùc vaøo theá giôùi ñen toái, tan vôõ khi ñöôïc sinh ra taïi Belem caùch ñaây 2000; thì Muøa Voïng luoân phaûi laø thôøi ñieåm giuùp chuùng ta xaùc tín raèng Ñöùc Kitoâ vaãn ñang tieáp tuïc khoâi phuïc aùnh saùng, bình an vaø söï soáng trong aân suûng cuûa Thaùnh Thaàn. Vaø nhaát laø, thì Muøa Voïng luoân phaûi laø thôøi ñieåm giuùp chuùng ta chuaån bò, tin töôûng vaø hy voïng treân haønh trình ñoùn gaëp Ñöùc Kitoâ, khi Ngöôøi trôû laïi trong vinh quang, keát thuùc lòch söû, vaø ñöa nhaân loaïi tôùi söï vieân maõn trong tình yeâu.
Vôùi nhöõng taâm tình naøy, chuùng ta cuøng nhau haân hoan böôùc vaøo Muøa Voïng.
Theo: thepriest.com (15. 11. 2023); usccb.org; ncregister.com (24. 11. 2021) vaø catholic-resources.org
(Nguoàn: Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam)