Söù ñieäp Ñöùc Thaùnh Cha
nhaân dòp kyû nieäm 10 naêm
ban haønh Toâng huaán Evangelii Gaudium
Söù ñieäp Ñöùc Thaùnh Cha nhaân dòp kyû nieäm 10 naêm ban haønh Toâng huaán Evangelii Gaudium.
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP. chuyeån ngöõ tieáng Vieät
Vatican (WHÑ 27-11-2023) - Hoâm 24 thaùng 11 naêm 2023, Boä Phuïc vuï Phaùt trieån Con ngöôøi Toaøn dieän toå chöùc Hoäi nghò chuyeân ñeà nhaân kyû nieäm 10 naêm Toâng huaán Nieàm vui cuûa Tin Möøng (Evangelii Gaudium) cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ. Vaøo dòp naøy, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ göûi tôùi caùc tham döï vieân Hoäi nghò moät söù ñieäp.
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ noäi dung Söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha:
Söù ñieäp Ñöùc Thaùnh Cha
nhaân dòp kyû nieäm 10 naêm
ban haønh Toâng huaán Evangelii Gaudium
Anh chò em thaân meán,
Toâi xin caûm ôn Boä Phuïc vuï Phaùt trieån Con ngöôøi Toaøn dieän ñaõ toå chöùc hoäi nghò chuyeân ñeà naøy ñeå suy tö veà Toâng huaán Nieàm vui cuûa Tin Möøng (Evangelii Gaudium - EG) nhaân kyû nieäm 10 ban haønh Toâng huaán.
Trong dòp ñoù, toâi ñaõ ngoû lôøi vôùi caùc Kitoâ höõu ñeå môøi goïi hoï böôùc vaøo moät giai ñoaïn môùi trong vieäc loan baùo Tin Möøng. Toâi ñeà nghò taùi khaùm phaù nieàm vui truyeàn giaùo cuûa caùc Kitoâ höõu tieân khôûi, laø nhöõng ngöôøi traøn treà nieàm vui, can ñaûm khoâng meät moûi vaø nhieät tình trong vieäc rao giaûng Tin Möøng [EG, 263], ngay caû trong nhöõng hoaøn caûnh khoâng thuaän lôïi cho söù ñieäp Tin Möøng, cho cuoäc ñaáu tranh vì coâng lyù, hoaëc vieäc baûo veä phaåm giaù con ngöôøi [EG, 263]. Hoï bò phæ baùng, baùch haïi, tra taán, gieát haïi... tuy nhieân, thay vì kheùp mình laïi, hoï laïi laø moâ hình cuûa moät Giaùo hoäi "ñi ra", maïnh daïn coù saùng kieán, ñeán vôùi ngöôøi khaùc, tìm kieám nhöõng ngöôøi sa ngaõ, ñöùng ôû caùc ngaû ñöôøng ñeå ñoùn môøi nhöõng ngöôøi bò gaït ra beân leà [EG, 24].
Ngay caû thôøi ñaïi chuùng ta cuõng coù nhöõng khoù khaên, ít roõ raøng hôn nhöng coù leõ ngaám ngaàm hôn. Vì khoâng loä roõ neân chuùng hoaït ñoäng gioáng nhö thuoác gaây meâ hoaëc gioáng nhö khí carbon monoxide töø nhöõng chieác beáp loø cuõ gieát ngöôøi moät caùch aâm thaàm. Moãi thôøi kyø lòch söû ñeàu ghi daáu nhöõng yeáu ñuoái cuûa con ngöôøi, tính tham lam, töï maõn vaø ích kyû, chöa noùi gì ñeán nhöõng duïc voïng luoân rình raäp chuùng ta. Nhöõng chuyeän naøy luoân luoân hieän höõu döôùi hình thöùc naøy hay hình thöùc khaùc [EG,263].
Vieäc loan baùo Tin Möøng trong theá giôùi ngaøy nay tieáp tuïc ñoøi hoûi chuùng ta moät söï phaûn khaùng mang tính ngoân söù vaø khaùng vaên hoaù choáng laïi chuû nghóa höôûng thuï ích kyû cuûa ngoaïi giaùo [EG, 193], gioáng nhö söï phaûn khaùng cuûa caùc Giaùo phuï, söï phaûn khaùng tröôùc moät heä thoáng gieát cheát, loaïi tröø, vaø huûy hoaïi nhaân phaåm; söï phaûn khaùng tröôùc moät naõo traïng coâ laäp, xa laùnh, kheùp kín ñôøi soáng noäi taâm vaøo lôïi ích rieâng cuûa mình, khieán chuùng ta xa caùch ngöôøi laân caän, xa caùch Thieân Chuùa.
Trong Toâng huaán Nieàm Vui cuûa Tin Möøng, toâi muoán cho thaáy roõ raèng, ñöôïc môøi goïi ñeå coù nhöõng taâm tình gioáng nhö Chuùa Gieâsu Kitoâ, söù maïng loan baùo Tin Möøng vaø ñôøi soáng Kitoâ höõu cuûa chuùng ta khoâng theå boû maëc ngöôøi ngheøo. Toaøn theå lòch söû cöùu ñoä ñöôïc ñaùnh daáu bôûi söï hieän dieän cuûa ngöôøi ngheøo [EG, 197]. Taát caû moïi thöù. Töø thaân maãu cuûa Chuùa Gieâsu, Ñöùc Meï ñoàng trinh, moät thieáu nöõ ngheøo ôû vuøng ngoaïi oâ cuûa moät ñeá quoác vó ñaïi. Chính Chuùa Gieâsu, Ñaáng ñaõ trôû neân ngheøo khoù, Ñaáng sinh ra trong chuoàng gia suùc giöõa baày suùc vaät vaø noâng daân, Ñaáng lôùn leân giöõa nhöõng ngöôøi coâng nhaân vaø töï tay kieám soáng, Ñaáng vaây quanh mình vôùi voâ soá nhöõng ngöôøi bò töôùc ñoaït, vaø ñoàng hoaù mình vôùi hoï, ñaët hoï vaøo trung taâm traùi tim cuûa mình, Ñaáng laø ngöôøi ñaàu tieân loan baùo Tin Möøng cho hoï, höùa ban Nöôùc Trôøi cho hoï vaø sai taát caû chuùng ta, nhöõng moân ñeä thöøa sai, ñeán ñeå nuoâi soáng hoï, phaân phaùt cuûa caûi cho hoï moät caùch coâng baèng, baûo veä chính nghóa cuûa hoï ñeán ñoä chæ roõ cho chuùng ta thaáy raèng loøng thöông xoùt ñoái vôùi hoï laø chìa khoaù ñeå vaøo nöôùc trôøi (x. Mt 25, 35ff) [EG, 197].
Thoâng ñieäp naøy quaù roõ raøng vaø tröïc tieáp, quaù ñôn sô vaø huøng hoàn, neân khoâng moät loái chuù giaûi naøo cuûa Giaùo hoäi coù quyeàn töông ñoái hoaù noù [EG, 194], vì ôû ñaây ôn cöùu ñoä cuûa chuùng ta ñang bò ñe doïa. Vì lyù do naøy, Giaùo hoaøng khoâng theå khoâng ñaët ngöôøi ngheøo vaøo trung taâm. Ñoù khoâng phaûi laø chính trò, khoâng phaûi laø xaõ hoäi hoïc, khoâng phaûi laø yù thöùc heä, nhöng laø ñoøi hoûi thuaàn tuùy vaø ñôn giaûn cuûa Tin Möøng. Nhöõng taùc ñoäng thöïc teá maø nguyeân taéc khoâng theå thöông löôïng naøy mang laïi ñoái vôùi töøng boái caûnh, xaõ hoäi, con ngöôøi vaø theå cheá - trong caùc toå chöùc vaø chính phuû quoác teá, trong caùc coâng ñoaøn vaø caùc phong traøo quaàn chuùng, trong caùc doanh nghieäp vaø toå chöùc taøi chính, trong caùc chính trò gia, thaåm phaùn vaø giôùi truyeàn thoâng - coù theå vaø neân khaùc nhau, nhöng ñieàu khoâng ai coù theå troán traùnh hoaëc mieãn tröø chính laø moùn nôï tình yeâu maø moïi Kitoâ höõu - vaø toâi daùm noùi, moïi ngöôøi - maéc nôï ngöôøi ngheøo.
Giaùo hoäi coù theå tìm thaáy nôi ngöôøi ngheøo ngoïn gioù thoåi buøng leân ngoïn löûa cuûa loøng nhieät thaønh ñang taøn luïi, gioáng nhö chaát loûng ñaëc maø caùc tö teá coå xöa vaøo thôøi Neâheâmia ñaõ nhoùm laïi ngoïn löûa baøn thôø sau cuoäc löu ñaøy ñeán noãi "moät ngoïn löûa lôùn buøng leân khieán moïi ngöôøi söõng sôø kinh ngaïc" (2 Mcb 1, 22). Trong tình yeâu tích cöïc maø chuùng ta maéc nôï ngöôøi ngheøo, coù moät phöông thuoác chöõa trò moái nguy cô lôùn cuûa theá giôùi ngaøy nay, moät theá giôùi haàu nhö thaám nhieãm chuû nghóa tieâu thuï,# caûm giaùc coâ ñôn vaø lo laéng phaùt sinh töø moät con tim töï maõn nhöng tham lam, soâi noåi chaïy theo nhöõng thuù vui phuø phieám, vaø moät löông taâm chai lyø [EG, 2].
Trong Toâng huaán Nieàm Vui cuûa Tin Möøng, vôùi vieäc khoâng ñoøi ñoäc quyeàn trong vieäc giaûi thích thöïc taïi xaõ hoäi, toâi laäp luaän raèng ñeå giaûi quyeát trieät ñeå caùc vaán ñeà cuûa ngöôøi ngheøo - ñaây laø ñieàu kieän caàn thieát ñeå giaûi quyeát baát kyø vaán ñeà naøo khaùc bôûi vì söï baát bình ñaúng laø caên nguyeân cuûa caùc teä naïn xaõ hoäi - thì chuùng ta caàn moät söï thay ñoåi saâu saéc veà naõo traïng vaø cô caáu. Toâi muoán ñeà caäp ngaén goïn ñeán hai khía caïnh naøy baèng vieäc trích moät soá ñoaïn trong Toâng huaán.
Moät naõo traïng môùi
Moät naõo traïng bieát nghó ñeán coäng ñoàng vaø vò trí öu tieân cuûa söï soáng vöôït leân treân vieäc chieám höõu cuûa caûi bôûi moät soá ít ngöôøi [EG, 188].
"Tình lieân ñôùi laø moät phaûn öùng töï nhieân cuûa nhöõng ngöôøi nhaän ra raèng chöùc naêng xaõ hoäi cuûa taøi saûn vaø muïc tieâu phoå quaùt cuûa cuûa caûi laø nhöõng thöïc taïi ñi tröôùc quyeàn tö höõu. Quyeàn tö höõu taøi saûn ñöôïc bieän minh bôûi nhu caàu baûo veä vaø gia taêng chuùng, ñeå chuùng coù theå phuïc vuï coâng ích toát hôn; vì lyù do naøy, tình lieân ñôùi phaûi ñöôïc soáng nhö laø quyeát ñònh hoaøn traû cho ngöôøi ngheøo nhöõng gì thuoäc veà hoï. Caùc xaùc tín vaø thoùi quen naøy veà tình lieân ñôùi, khi ñöôïc ñem ra thöïc haønh, seõ môû ñöôøng cho nhöõng bieán ñoåi khaùc veà cô caáu vaø laøm cho chuùng trôû thaønh hieän thöïc. Thay ñoåi caùc cô caáu maø khoâng taïo ra ñöôïc nhöõng nieàm tin vaø thaùi ñoä môùi thì chaéc chaén chæ laøm cho caùc cô caáu aáy sôùm hay muoän seõ trôû thaønh tham nhuõng, aùp böùc vaø voâ boå" [EG, 189].
"Ñoâi khi ñaây laø vaán ñeà laéng nghe tieáng keâu cuûa caû daân toäc, nhöõng daân toäc ngheøo khoå nhaát treân traùi ñaát, vì "hoaø bình khoâng chæ ñöôïc ñaët neàn treân söï toân troïng caùc quyeàn cuûa con ngöôøi, maø coøn ñöôïc ñaët neàn treân söï toân troïng caùc quyeàn cuûa caùc daân toäc. Buoàn thay, ngay caû caùc quyeàn cuûa con ngöôøi cuõng bò lôïi duïng ñeå bieän minh cho moät söï beânh vöïc caùc quyeàn cuûa caùc caù nhaân hay caùc quyeàn cuûa caùc daân toäc giaøu coù hôn. Trong khi toân troïng chuû quyeàn vaø vaên hoaù cuûa moãi quoác gia, chuùng ta khoâng bao giôø ñöôïc queân raèng haønh tinh naøy thuoäc veà toaøn theå nhaân loaïi vaø ñöôïc daønh cho toaøn theå nhaân loaïi; söï kieän moät soá daân toäc ñöôïc sinh ra taïi nhöõng nôi coù ít taøi nguyeân hôn hay ít phaùt trieån hôn khoâng bieän minh cho söï kieän hoï ñang soáng keùm phaåm giaù hôn. Caàn phaûi noùi laïi raèng "nhöõng ngöôøi may maén hôn phaûi töø boû moät soá quyeàn lôïi cuûa mình ñeå ñaët cuûa caûi cuûa mình moät caùch quaûng ñaïi hôn vaøo vieäc phuïc vuï ngöôøi khaùc". Ñeå noùi ñuùng veà caùc quyeàn cuûa mình, chuùng ta caàn môû roäng taàm nhìn vaø nghe tieáng keâu cuûa caùc daân toäc vaø caùc vuøng khaùc ngoaøi ñaát nöôùc cuûa chính chuùng ta. Chuùng ta caàn lôùn leân trong tình lieân ñôùi ñeå noù "giuùp moïi daân toäc trôû thaønh nhöõng ngöôøi taïo neân vaän meänh cuûa chính mình", vì "moïi ngöôøi ñöôïc keâu goïi hoaøn thaønh baûn thaân mình" [EG, 190].
Cô caáu môùi cuûa tình lieân ñôùi
Nhöõng cô caáu môùi, ñöôïc thieát laäp döïa treân tö duy môùi naøy, phaûi loaïi boû tính töï trò tuyeät ñoái cuûa caùc thò tröôøng vaø naïn ñaàu cô taøi chaùnh cuõng nhö baèng caùch taán coâng vaøo caùc nguyeân nhaân cuûa cô caáu baát bình ñaúng [EG, 202].
"Phaåm giaù cuûa moãi con ngöôøi vaø söï möu caàu lôïi ích chung laø nhöõng moái quan taâm phaûi ñònh hình moïi chính saùch kinh teá. Tuy nhieân coù khi chuùng chæ laø nhöõng theâm thaét töø beân ngoaøi ñeå buø ñaép cho moät lyù thuyeát chính trò thieáu taàm nhìn hay thieáu keá hoaïch cho moät söï phaùt trieån toaøn dieän. Bieát bao nhieâu töø gaây khoù chòu cho heä thoáng naøy! Khoù chòu khi vaán ñeà ñaïo ñöùc ñöôïc neâu leân, khi tình lieân ñôùi toaøn caàu ñöôïc khôi daäy, khi söï phaân phoái cuûa caûi ñöôïc nhaéc ñeán, khi coù aùm chæ veà moät vò Thieân Chuùa ñoøi hoûi söï daán thaân cho coâng lyù. Khi khaùc, caùc vaán ñeà naøy bò khai thaùc bôûi moät hình thöùc tu töø laøm cho chuùng trôû neân reû maït. Thænh thoaûng söï döûng döng tröôùc nhöõng vaán ñeà nhö theá laøm cho cuoäc ñôøi chuùng ta trôû neân troáng roãng vaø caùc lôøi noùi cuûa chuùng ta maát heát yù nghóa. Kinh doanh laø moät ôn goïi, moät ôn goïi cao quí, mieãn laø nhöõng ngöôøi tham gia kinh doanh thaáy mình ñöôïc thaùch thöùc bôûi moät yù nghóa lôùn hôn trong cuoäc soáng; noù seõ giuùp hoï thöïc söï phuïc vuï coâng ích baèng caùch coá gaéng laøm gia taêng cuûa caûi cho theá giôùi naøy vaø laøm cho moïi ngöôøi coù theå coù nhieàu cuûa caûi hôn" [EG, 203].
"Chuùng ta khoâng coøn coù theå tin vaøo nhöõng löïc löôïng giaáu maët vaø baøn tay voâ hình cuûa thò tröôøng. Gia taêng söï coâng baèng ñoøi hoûi moät caùi gì lôùn hôn laø taêng tröôûng kinh teá, trong khi vaãn nhìn nhaän söï taêng tröôûng naøy: noù ñoøi hoûi nhöõng quyeát ñònh, chöông trình, cô cheá vaän haønh vaø caùc qui trình ñöôïc thieát keá chuyeân bieät ñeå coù moät söï phaân phoái thu nhaäp toát hôn, taïo ra caùc nguoàn löïc veà vieäc laøm vaø moät söï thaêng tieán toaøn dieän ngöôøi ngheøo, moät söï thaêng tieán vöôït leân treân naõo traïng thuaàn tuyù an sinh. Toâi hoaøn toaøn khoâng chuû tröông moät thöù chuû nghóa daân tuyù voâ traùch nhieäm, nhöng neàn kinh teá khoâng coøn coù theå caäy döïa vaøo nhöõng lieàu thuoác maø thöïc ra laø nhöõng baøi thuoác ñoäc môùi, nhö tìm caùch taêng lôïi nhuaän baèng vieäc giaûm löïc löôïng lao ñoäng khieán thaønh phaàn nhöõng ngöôøi bò loaïi tröø taêng leân" [EG, 204].
Neáu chuùng ta khoâng ñaït ñöôïc söï thay ñoåi veà naõo traïng vaø cô caáu naøy, chuùng ta seõ phaûi chöùng kieán caùc cuoäc khuûng hoaûng veà khí haäu, söùc khoûe, vaø di cö ngaøy caøng saâu saéc, ñaëc bieät laø baïo löïc vaø chieán tranh gaây nguy hieåm cho toaøn theå gia ñình nhaân loaïi, ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi khoâng ngheøo, ngöôøi ñöôïc hoäi nhaäp vaø ngöôøi bò loaïi tröø, bôûi vì "taát caû chuùng ta ñeàu ôû treân cuøng moät con thuyeàn vaø taát caû chuùng ta ñeàu ñöôïc môøi goïi cheøo thuyeàn cuøng nhau".
Trong Toâng huaán Nieàm Vui cuûa Tin Möøng, toâi coù yù trình baøy:
"Ngaøy nay taïi nhieàu nôi chuùng ta nghe thaáy tieáng keâu goïi phaûi coù an ninh hôn. Nhöng bao laâu tình traïng loaïi tröø vaø baát bình ñaúng trong xaõ hoäi coøn chöa ñöôïc ñaûo ngöôïc, thì khoâng theå naøo xoaù boû baïo löïc. Ngöôøi ngheøo vaø caùc daân toäc ngheøo bò toá caùo söû duïng baïo löïc, nhöng neáu khoâng coù caùc cô hoäi bình ñaúng thì caùc hình thöùc gaây haán vaø xung ñoät khaùc nhau seõ tìm ñöôïc maûnh ñaát maàu môõ ñeå phaùt trieån vaø buøng noå. Khi moät xaõ hoäi-ñòa phöông, quoác gia, hay theá giôùi-muoán gaït ra beân leà moät thaønh phaàn cuûa mình, thì khoâng moät chöông trình hay nguoàn löïc chính trò naøo daønh cho vieäc thöïc thi phaùp luaät hay caùc heä thoáng giaùm saùt coù theå baûo ñaûm vónh vieãn söï an bình. Khoâng chæ ñôn giaûn vì söï baát bình ñaúng khôi daäy moät phaûn öùng baïo löïc töø nhöõng ngöôøi bò loaïi tröø khoûi heä thoáng, nhöng laø vì heä thoáng kinh teá-xaõ hoäi laø baát coâng taän goác. Cuõng nhö söï toát laønh coù xu höôùng lan toaû, vieäc dung tuùng söï aùc, nghóa laø baát coâng, coù khuynh höôùng môû roäng aûnh höôûng ñoäc haïi cuûa noù vaø aâm thaàm huyû hoaïi moïi heä thoáng chính trò vaø xaõ hoäi, baát keå heä thoáng aáy coù veû vöõng chaéc ñeán ñaâu. Neáu moïi haønh ñoäng ñeàu coù nhöõng haäu quaû cuûa chuùng, thì moät söï aùc naèm trong caùc cô caáu cuûa moät xaõ hoäi cuõng coù moät tieàm naêng phaù hoaïi vaø huyû dieät laâu daøi. Noù chính laø söï xaáu ñöôïc keát tinh trong nhöõng cô caáu xaõ hoäi baát coâng, vaø khoâng theå laø cô sôû ñeå hi voïng moät töông lai toát ñeïp hôn. Chuùng ta coøn ôû xa caùi goïi laø "taän cuøng cuûa lòch söû", vì caùc ñieàu kieän cho moät söï phaùt trieån beàn vöõng vaø hoaø bình vaãn chöa ñöôïc thaáy roõ vaø theå hieän ñaày ñuû" [EG, 59].
"Ngaøy nay caùc cô cheá vaän haønh kinh teá coå xuyù vieäc tieâu thuï quaù möùc, nhöng roõ raøng chuû nghóa tieâu thuï xaû laùng keát hôïp vôùi tình traïng baát bình ñaúng laøm cho cô caáu xaõ hoäi bò huyû hoaïi gaáp hai laàn. Baát bình ñaúng seõ sinh ra baïo löïc söû duïng vuõ khí vaø seõ khoâng bao giôø coù theå giaûi quyeát ñöôïc. Noù chæ coù theå taïo ra hi voïng giaû taïo cho nhöõng ngöôøi keâu goïi gia taêng an ninh, maëc duø ngaøy nay chuùng ta bieát raèng caùc vuõ khí vaø baïo löïc khoâng heà giuùp tìm ra giaûi phaùp, maø chæ taïo ra nhöõng xung ñoät môùi vaø nghieâm troïng hôn. Moät soá ngöôøi baèng loøng vôùi vieäc chæ trích nhöõng ngöôøi ngheøo vaø caùc quoác gia ngheøo vì laø nguoàn goác cuûa caùc raéc roái; baèng nhöõng söï khaùi quaùt hoaù voâ caên cöù, hoï cho raèng giaûi phaùp phaûi laø "giaùo duïc" ñeå xoa dòu nhöõng ngöôøi ngheøo, thuaàn hoaù hoï vaø laøm hoï trôû thaønh voâ haïi. Taát caû quan ñieåm naøy caøng laøm cho nhöõng ngöôøi bò loaïi tröø caûm thaáy töùc giaän khi chöùng kieán tình traïng tham nhuõng traøn lan vaø aên reã saâu taïi nhieàu quoác gia-trong caùc chính phuû, caùc doanh nghieäp vaø caùc toå chöùc-baát keå xu höôùng chính trò cuûa caùc nhaø laõnh ñaïo cuûa hoï laø gì" [EG, 60].
Theo caùch töông töï, caùc cuoäc khuûng hoaûng veà khí haäu, chaêm soùc söùc khoûe vaø di cö coù cuøng nguoàn goác töø söï baát bình ñaúng trong neàn kinh teá, voán ñang gieát cheát, loaïi boû vaø huûy hoaïi ñaát meï chò em, trong naõo traïng ích kyû ñaõ duy trì noù, maø toâi ñaõ ñeà caäp saâu hôn trong Thoâng ñieäp Laudato sí. Baát cöù ai nghó raèng hoï coù theå töï cöùu mình, ôû theá giôùi naøy hay ôû theá giôùi tieáp theo, ñeàu sai laàm.
Möôøi naêm sau khi ban haønh Toâng huaán Nieàm vui cuûa Tin Möøng, chuùng ta haõy taùi khaúng ñònh raèng chæ khi chuùng ta laéng nghe tieáng keâu thöôøng xuyeân bò boùp ngheït cuûa traùi ñaát vaø cuûa ngöôøi ngheøo, chuùng ta môùi coù theå hoaøn thaønh söù maïng loan baùo Tin Möøng cuûa mình, soáng cuoäc soáng maø Chuùa Gieâsu ñeà ra cho chuùng ta, vaø goùp phaàn giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà nghieâm troïng cuûa nhaân loaïi.
Xin caûm ôn anh chò em moät laàn nöõa vì Hoäi nghò chuyeân ñeà naøy;
Xin caûm ôn veà nhöõng gì anh chò em laøm. Toâi chuùc laønh cho anh chò em vaø ñoàng haønh vôùi anh chò em trong lôøi caàu nguyeän. Vaø xin ñöøng queân caàu nguyeän cho toâi.
Thaønh Vatican, ngaøy 24 thaùng 11 naêm 2023
Phanxicoâ
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP
Doøng Ña Minh Thaùnh Taâm
Chuyeån ngöõ töø: press.vatican.va (24.11.2023)
(Nguoàn: Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam)