Baøi trình baày cuûa Cha Ormond Rush
taïi cuoäc hoïp toaøn theå ngaøy 23 thaùng 10 naêm 2023
cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng, veà Töôøng trình toång hôïp
Baøi trình baày cuûa Cha Ormond Rush taïi cuoäc hoïp toaøn theå ngaøy 23 thaùng 10 naêm 2023 cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng, veà Töôøng trình toång hôïp.
Vuõ Vaên An
Vatican (VietCatholic News 27-10-2023) - Theo tin Thöôïng Hoäi Ñoàng veà tính ñoàng nghò, saùng ngaøy 23 thaùng 10 naêm 2023 trong cuoäc hoïp toaøn theå cuûa Phieân ñaàu trong dieãn trình Thöôïng Hoäi Ñoàng veà tính ñoàng nghò, linh muïc Ormond Rush, ngöôøi UÙc, ñaõ trình baày vôùi cuoäc hoïp veà töôøng trình toùm taét caùc cuoäc thaûo luaän töø ñaàu ñeán nay.
Sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ toaøn vaên baøi trình baày cuûa ngaøi, döïa vaøo baûn tieáng Anh do Vaên phoøng Toång thö kyù Thöôïng Hoäi Ñoàng cung caáp:
Sau khi laéng nghe quí vò trong ba tuaàn qua, toâi coù aán töôïng raèng moät soá quùi vò ñang lao ñao vôùi yù nieäm veà truyeàn thoáng, döôùi aùnh saùng tình yeâu chaân lyù cuûa caùc quí vò. Quùi vò khoâng phaûi laø ngöôøi ñaàu tieân lao ñao vôùi ñieàu naøy. Ñoù laø moät ñieåm thaûo luaän chính taïi Coâng ñoàng Vatican II. Toâi nghó coù theå seõ höõu ích neáu nhôù laïi nhöõng caâu hoûi hoï ñaõ tranh luaän vaø nhöõng caâu traû lôøi hoï ñaõ ñöa ra. Ñoái vôùi chuùng ta, caâu traû lôøi cuûa hoï laø thaåm quyeàn höôùng daãn suy gaãm cuûa chuùng ta veà caùc vaán ñeà maø chuùng ta phaûi ñoái dieän ngaøy nay. Vì vaäy, coù leõ Vatican II coù moät soá baøi hoïc cho Thöôïng Hoäi ñoàng naøy, khi giôø ñaây quùi vò toång hôïp söï phaân ñònh cuûa quùi vò veà töông lai cuûa Giaùo hoäi.
Trong boán phieân hoïp cuûa Coâng ñoàng, moät trong nhöõng ñieåm caêng thaúng chính thöôøng xuyeân xaûy ra laø vaán ñeà "truyeàn thoáng". Trong phieân hoïp ñaàu tieân naêm 1962, moät baûn thaûo ñaõ ñöôïc trình leân phieân hoïp veà "caùc nguoàn maëc khaûi"; noù ñöôïc saép xeáp theo caùc phaïm truø cuûa chuû nghóa taân kinh vieän, voán noùi veà söï maëc khaûi, ñöùc tin, kinh thaùnh vaø truyeàn thoáng theo caùch haàu heát moät chieàu: chæ döôùi daïng caùc tuyeân boá tín lyù coù tính ñònh ñeà. Khi ñöôïc ñöa ra coâng ñoàng, caùc giaùm muïc haàu nhö ñaõ baùc boû noù. Ngaøy hoâm sau, Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan XXIII ñoàng yù thöïc söï caàn coù moät baûn vaên môùi. Veà yù nghóa lòch söû cuûa cuoäc tranh luaän naøy, cuõng nhö quyeát ñònh can thieäp cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng, chuyeân vieân coâng ñoàng Joseph Ratzinger ñaõ vieát vaøo thôøi ñieåm ñoù:
"Caâu hoûi thöïc söï ñaèng sau cuoäc thaûo luaän coù theå ñöôïc ñaët ra theo caùch naøy: Lieäu quan ñieåm trí thöùc cuûa "phong traøo phaûn duy hieän ñaïi" - chính saùch cuõ veà ñoäc quyeàn, leân aùn vaø baûo veä daãn ñeán söï phuû nhaän gaàn nhö loaïn thaàn kinh ñoái vôùi taát caû nhöõng gì môùi - coù neân tieáp tuïc hay khoâng? Hoaëc lieäu Giaùo hoäi, sau khi ñaõ thöïc hieän moïi bieän phaùp phoøng ngöøa caàn thieát ñeå baûo veä ñöùc tin, seõ laät sang trang môùi vaø böôùc vaøo moät cuoäc gaëp gôõ môùi vaø tích cöïc vôùi nguoàn goác cuûa chính mình, vôùi [ñoàng loaïi] vaø vôùi theá giôùi ngaøy nay? Vì phaàn lôùn caùc nghò phuï ñaõ choïn giaûi phaùp thöù hai, neân chuùng ta thaäm chí coù theå coi Coâng ñoàng nhö moät söï khôûi ñaàu môùi. Chuùng ta cuõng coù theå noùi raèng vôùi quyeát ñònh naøy ñaõ coù moät böôùc tieán lôùn so vôùi Coâng ñoàng Vatican I. Caû Coâng ñoàng Trent vaø Coâng ñoàng Vatican I ñeàu ñaõ thieát laäp nhöõng böùc töôøng thaønh ñeå baûo ñaûm vaø baûo veä ñöùc tin; Coâng ñoàng Vatican II chuyeån sang moät nhieäm vuï môùi, xaây döïng treân coâng vieäc cuûa hai Coâng ñoàng tröôùc ñoù". (1)
Nhieäm vuï môùi ñoù laø söï gaén keát giöõa ñöùc tin Kitoâ giaùo vôùi lòch söû. Ñieàu maø Joseph Ratzinger nhìn thaáy trong Vatican II nhö laø nguoàn goác cuûa söï caêng thaúng ôû ñaây veà cô baûn laø hai caùch tieáp caän truyeàn thoáng. Ngaøi goïi chuùng laø caùch hieåu "tónh" veà truyeàn thoáng vaø caùch hieåu "ñoäng". (2) Caùch hieåu tröôùc mang tính duy phaùp lyù, ñònh ñeà vaø phi lòch söû (töùc laø phuø hôïp vôùi moïi thôøi gian vaø ñòa ñieåm); caùi sau mang tính duy baûn vò, bí tích vaø baét nguoàn trong lòch söû, vaø do ñoù phaûi ñöôïc giaûi thích vôùi yù thöùc lòch söû. Caùch tröôùc coù xu höôùng taäp trung vaøo quaù khöù, caùch sau nhìn thaáy quaù khöù ñöôïc hieän thöïc hoùa trong hieän taïi, nhöng vaãn môû ra moät töông lai vaãn chöa ñöôïc tieát loä. Coâng ñoàng ñaõ söû duïng cuïm töø "truyeàn thoáng soáng ñoäng" ñeå moâ taû truyeàn thoáng sau (Dei Verbum, 12). Khi noùi veà caùch hieåu naêng ñoäng chöù khoâng phaûi tónh taïi veà "truyeàn thoáng toâng ñoà", Dei Verbum 8 daïy: "Truyeàn thoáng xuaát phaùt töø caùc toâng ñoà taïo neân söï tieán boä [proficit, "phaùt trieån"] trong giaùo hoäi, vôùi söï trôï giuùp cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Coù söï taêng tröôûng trong caùi nhìn thoâng saùng veà caùc thöïc taïi vaø nhöõng lôøi noùi ñang ñöôïc truyeàn laïi." Vaø noù tieáp tuïc noùi veà ba caùch lieân heä qua laïi vôùi nhau maø qua ñoù Chuùa Thaùnh Thaàn höôùng daãn söï phaùt trieån cuûa truyeàn thoáng toâng ñoà: coâng vieäc cuûa caùc nhaø thaàn hoïc; kinh nghieäm soáng cuûa tín höõu; vaø söï giaùm saùt cuûa huaán quyeàn. Nghe gioáng nhö moät Giaùo Hoäi ñoàng nghò phaûi khoâng?
Theo moät söï hieåu bieát naêng ñoäng veà truyeàn thoáng, Ratzinger noùi: "Khoâng phaûi taát caû moïi ñieàu hieän höõu trong Giaùo hoäi vì lyù do ñoù ñeàu phaûi laø moät truyeàn thoáng hôïp phaùp; noùi caùch khaùc, khoâng phaûi moïi truyeàn thoáng naûy sinh trong Giaùo hoäi ñeàu laø vieäc cöû haønh thöïc söï vaø giöõ cho maàu nhieäm Chuùa Kitoâ hieän dieän. Coù moät truyeàn thoáng xuyeân taïc cuõng nhö hôïp phaùp# Do ñoù, truyeàn thoáng khoâng theå chæ ñöôïc xem xeùt moät caùch khaúng ñònh maø coøn phaûi ñöôïc xem xeùt moät caùch pheâ phaùn; chuùng ta laáy Kinh Thaùnh laøm tieâu chuaån cho söï pheâ bình khoâng theå thieáu naøy ñoái vôùi truyeàn thoáng, vaø do ñoù, truyeàn thoáng phaûi luoân lieân heä ngöôïc laïi vôùi noù vaø ño löôøng baèng noù." (3) Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ ñaõ aùm chæ ñeán hai caùch hieåu khaùc nhau veà truyeàn thoáng naøy, nhaân dòp kyû nieäm 25 naêm vieäc ban haønh Saùch Giaùo lyù cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo: "Truyeàn thoáng laø moät thöïc teá soáng ñoäng vaø chæ coù moät caùi nhìn phieán dieän coi 'kho taøng ñöùc tin' laø moät ñieàu gì ñoù tónh taïi. Lôøi Chuùa khoâng theå bò ñoùng baêng nhö moät taám chaên cuõ ñeå xua ñuoåi coân truøng! Khoâng. Lôøi Chuùa laø moät thöïc taïi naêng ñoäng vaø soáng ñoäng ñang phaùt trieån vaø taêng tröôûng vì noù höôùng tôùi moät söï hoaøn thaønh maø khoâng ai coù theå ngaên caûn ñöôïc".4
Troïng taâm cuûa vieäc Dei Verbum khoâi phuïc laïi moät caùch hieåu naêng ñoäng veà truyeàn thoáng laø vieäc noù khoâi phuïc laïi moät caùch hieåu mang tính duy baûn vò veà maïc khaûi, nhö ñöôïc tìm thaáy trong Kinh thaùnh vaø trong caùc taùc phaåm giaùo phuï cuûa nhöõng theá kyû ñaàu cuûa Giaùo hoäi. Maëc khaûi khoâng chæ laø söï truyeàn ñaït caùc chaân lyù veà Thieân Chuùa vaø ñôøi soáng con ngöôøi, ñöôïc trình baøy roõ raøng trong Kinh thaùnh vaø trong caùc tuyeân boá veà tín lyù vaøo nhöõng thôøi ñieåm cuï theå trong lòch söû Giaùo hoäi, ñeå traû lôøi caùc caâu hoûi coù ñieàu kieän thôøi gian ñöôïc ñaët ra cho truyeàn thoáng. Maëc khaûi chuû yeáu laø söï truyeàn ñaït tình yeâu cuûa Thieân Chuùa, moät cuoäc gaëp gôõ vôùi Thieân Chuùa Cha trong Chuùa Kitoâ qua Chuùa Thaùnh Thaàn. Dei Verbum noùi veà söï maëc khaûi cuûa Thieân Chuùa döôùi daïng tình baïn vaø söï gaëp gôõ baûn thaân, ñaëc bieät laø veà tình yeâu vaø söï thaät. Toâi xin trích daãn Dei Verbum 2: "Nhö vaäy, qua maïc khaûi naøy, Thieân Chuùa voâ hình, töø tình yeâu troïn veïn cuûa mình, ngoû lôøi vôùi caùc ngöôøi ñaøn oâng vaø ñaøn baø nhö baïn höõu cuûa mình, vaø soáng giöõa hoï, ñeå môøi vaø ñoùn nhaän hoï vaøo tình ñoàng haønh cuûa Ngöôøi# do ñoù, söï thaät saâu saéc nhaát [intima veritas] ñöôïc maëc khaûi veà Thieân Chuùa vaø ôn cöùu ñoä con ngöôøi chieáu saùng cho chuùng ta nôi Chuùa Kitoâ, Ñaáng vöøa laø trung gian vöøa laø troïn boä maïc khaûi."
Trong Dei Verbum - vaø ñieàu naøy raát quan troïng ñeå hieåu tính ñoàng nghò vaø chính muïc ñích cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng naøy - söï maëc khaûi thaàn thieâng naøy ñöôïc trình baøy nhö moät cuoäc gaëp gôõ ñang dieãn ra trong hieän taïi, chöù khoâng chæ laø moät ñieàu gì ñoù ñaõ xaûy ra trong quaù khöù. Bieán coá Thieân Chuùa töï maïc khaûi (luoân luoân ôû trong Chuùa Kitoâ, qua Chuùa Thaùnh Thaàn) vaø vieäc Thieân Chuùa cung öùng moái quan heä, tieáp tuïc laø moät thöïc taïi soáng ñoäng ôû ñaây vaø baây giôø. Ñieàu ñoù khoâng coù nghóa laø coù theå coù moät söï maëc khaûi môùi naøo ñoù veà Thieân Chuùa laø ai. Tuy nhieân, cuøng moät Thieân Chuùa, trong cuøng moät Chuùa Gieâsu Kitoâ, qua söï soi saùng vaø ban söùc maïnh cuûa cuøng moät Chuùa Thaùnh Thaàn, luoân tieáp xuùc vaø ñoái thoaïi vôùi con ngöôøi trong caùi môùi luoân luoân ôû ñaây vaø baây giôø cuûa lòch söû khoâng ngöøng ñöa nhaân loaïi vaøo nhöõng tri nhaän môùi, nhöõng caâu hoûi môùi vaø nhöõng hieåu bieát thoâng saùng môùi, trong caùc neàn vaên hoùa vaø nôi choán ña daïng, khi Giaùo Hoäi theá giôùi xuyeân thôøi gian tieán vaøo moät töông lai khoâng xaùc ñònh cho ñeán caùnh chung [eschaton].
Chuùng ta thaáy baûn chaát hieän taïi naøy cuûa cuoäc ñoái thoaïi giöõa Thieân Chuùa vaø con ngöôøi trong Dei Verbum 8: "Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ phaùn trong quaù khöù, vaãn tieáp tuïc ñoái thoaïi vôùi hieàn theâ cuûa Con yeâu daáu cuûa Ngöôøi [Giaùo hoäi]. Vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, qua Ngöôøi, tieáng noùi soáng ñoäng cuûa Tin Möøng vang leân trong Giaùo hoäi - vaø qua Giaùo hoäi treân theá giôùi - daãn caùc tín höõu ñeán chaân lyù troïn veïn vaø laøm cho lôøi cuûa Chuùa Kitoâ ngöï trong hoï vôùi taát caû söï phong phuù cuûa noù." Do ñoù, theo Joseph Ratzinger, trong Dei Verbum, chuùng ta ñöôïc ban cho "moät söï hieåu bieát veà maïc khaûi ñöôïc coi moät caùch cô baûn nhö moät cuoäc ñoái thoaïi... Vieäc ñoïc Kinh thaùnh ñöôïc moâ taû nhö moät colloquium inter Deum et hominem [moät cuoäc ñoái thoaïi giöõa Thieân Chuùa vaø con ngöôøi]... Cuoäc ñoái thoaïi cuûa Thieân Chuùa luoân ñöôïc tieáp tuïc trong hieän taïi# vôùi muïc ñích buoäc chuùng ta phaûi ñaùp laïi." (5)
Thöôïng Hoäi ñoàng naøy laø moät cuoäc ñoái thoaïi vôùi Thieân Chuùa. Ñoù chính laø ñaëc aân vaø thaùch thöùc cho "nhöõng cuoäc ñaøm luaän trong Thaùnh Thaàn" cuûa quùi vò. Chuùa ñang chôø ñôïi caâu traû lôøi cuûa quùi vò. Vaøo cuoái tuaàn toång hôïp naøy, quùi vò coù theå muoán baét ñaàu phaàn toång hôïp ñoù baèng caùch noùi, gioáng nhö Coâng ñoàng Gieârusalem ñaàu tieân, ñöôïc moâ taû trong Coâng vuï 15: "Chuùa Thaùnh Thaàn vaø chuùng toâi thaáy ñieàu ñoù..." Vaøo thôøi cuûa hoï, laù thö cuûa hoï göûi cho caùc giaùo hoäi sau ñoù tieáp tuïc ñeà caäp ñeán moät vaán ñeà maø chính Chuùa Gieâsu ñaõ khoâng ñeå laïi chæ daãn cuï theå naøo. Hoï vaø Chuùa Thaùnh Thaàn cuøng nhau phaûi ñi ñeán moät söï thích öùng môùi vôùi Tin Möøng cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ lieân quan ñeán caâu hoûi môùi ñoù, ñieàu chöa töøng ñöôïc döï tính tröôùc ñaây.
Do ñoù, Vatican II keâu goïi Giaùo hoäi luoân chuù yù ñeán caùc chuyeån ñoäng cuûa Thieân Chuùa maïc khaûi vaø cöùu roãi hieän dieän vaø hoaït ñoäng trong doøng chaûy lòch söû, baèng caùch chuù yù ñeán "caùc daáu chæ cuûa thôøi ñaïi" döôùi aùnh saùng cuûa Tin Möøng soáng ñoäng. (6) Phaân ñònh caùc daáu chæ cuûa thôøi ñaïi trong hieän taïi tìm caùch xaùc ñònh ñieàu Thieân Chuùa ñang thuùc giuïc chuùng ta nhìn thaáy - baèng con maét cuûa Chuùa Gieâsu - trong thôøi ñaïi môùi; nhöng cuõng thuùc giuïc chuùng ta chuù yù ñeán nhöõng caïm baãy - nôi chuùng ta coù theå bò loâi keùo vaøo nhöõng loái suy nghó khoâng phaûi "cuûa Chuùa". Nhöõng caùi baãy naøy coù theå naèm ôû choã chuùng chæ ñöôïc neo trong quaù khöù, hoaëc chæ ôû hieän taïi, hoaëc khoâng môû ra cho söï thaät troïn veïn trong töông lai cuûa Chuùa maø Thaùnh Thaàn Chaân lyù ñang daãn daét Giaùo hoäi höôùng tôùi. Phaân ñònh söï khaùc bieät giöõa cô hoäi vaø caïm baãy laø nhieäm vuï cuûa taát caû caùc tín höõu - giaùo daân, giaùm muïc vaø thaàn hoïc - moïi ngöôøi, nhö Gaudium et Spes 44 daïy: "Vôùi söï trôï giuùp cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, ñoù laø nhieäm vuï cuûa toaøn theå daân Chuùa, ñaëc bieät cuûa caùc muïc töû vaø caùc nhaø thaàn hoïc, laéng nghe, phaân ñònh vaø giaûi thích nhieàu tieáng noùi cuûa thôøi ñaïi chuùng ta, vaø phaùn xeùt chuùng döôùi aùnh saùng cuûa lôøi Chuùa, ñeå söï thaät ñöôïc maëc khaûi ñoù luoân coù theå ñöôïc thaám nhuaàn saâu saéc hôn, ñöôïc hieåu roõ hôn vaø ñaït ñöôïc lôïi theá lôùn hôn." (7) "Chaân lyù ñöôïc maëc khaûi" ñoù laø moät baûn vò, Chuùa Gieâsu Kitoâ. Vì vaäy, khi chuùng ta tieán tôùi vieäc phaân ñònh toång hôïp cuoái cuøng cuûa mình, öôùc gì chuùng ta ñöôïc höôùng daãn bôûi lôøi huaán thò cuûa Thö göûi tín höõu Do Thaùi 12: 2: "Chuùng ta haõy chaêm chuù nhìn vaøo Chuùa Gieâsu".
- - - - - - - - - - - - - -
1. Joseph Ratzinger, Theological Highlights of Vatican II [Nhöõng ñieåm noåi baät veà thaàn hoïc cuûa Vatican II] (New York: Paulist Press, 2009), 44.
2. Xem toaøn boä Joseph Ratzinger, "Chapter II: The Transmission of Divine Revelation," [Chöông II: Truyeàn taûi Maëc khaûi cuûa Thieân Chuùa] trong Commentary on the Documents of Vatican II [Chuù giaûi caùc Vaên kieän cuûa Vatican II] Taäp 3, Herbert Vorgrimler bieân taäp (New York: Herder, 1969), 181-98.
3. Cuøng nguoàn, 185. Söï can thieäp cuûa Meyer coù theå ñöôïc tìm thaáy trong AS III/3, 150-51. Ñeå coù baûn dòch tieáng Anh baøi phaùt bieåu cuûa ngaøi, xem Albert Cardinal Meyer, "The Defects of Tradition," [Nhöõng khieám khuyeát cuûa truyeàn thoáng] trong Third Session Council Speeches of Vatican II [Caùc baøi phaùt bieåu cuûa Phieân hoïp thöù ba cuûa Vatican II], William K. Leahy vaø Anthony T. Massimini bieân taäp (Glen Rock, N.J.: Paulist Press, 1966), 79-80.
4. https://www.vatican.va [Truy caäp ngaøy 26 thaùng 7 naêm 2022].
5. Ratzinger, "Chöông I: Chính Maëc Khaûi," 171.
6. Gaudium et Spes, ~4. Xem theâm Gaudium et Spes, ~11.
7. Gaudium et Spes, ~44.
Meyer, Hoàng Y Albert. "The Defects of Tradition." [Nhöõng khieám khuyeát cuûa truyeàn thoáng] Trong Third Session Council Speeches of Vatican II [Caùc baøi phaùt bieåu cuûa Phieân hoïp thöù ba cuûa Vatican II], do William K. Leahy vaø Anthony T. Massimini bieân taäp, 79-80. Glen Rock, NJ: Nhaø xuaát baûn Paulist, 1966.
Ratzinger, Joseph. "Chapter I: Revelation Itself." [Chöông I: Söï maëc khaûi cuûa chính noù] Trong Commentary on the Documents of Vatican II. Volume 3 [Bình luaän veà caùc Vaên kieän cuûa Vatican II Taäp 3], do Herbert Vorgrimler bieân taäp, 170-80. New York: Herder, 1969.
---. "Chapter II: The Transmission of Divine Revelation." [Chöông II: Vieäc truyeàn taûi söï maëc khaûi thieâng lieâng] Trong Commentary on the Documents of Vatican II. Volume 3 [Bình luaän veà caùc Vaên kieän cuûa Vatican II Taäp 3], do Herbert Vorgrimler bieân taäp, 181-98. New York: Herder, 1969.
---. Theological Highlights of Vatican II [Nhöõng ñieåm noåi baät veà thaàn hoïc cuûa Vatican II]. New York: Nhaø xuaát baûn Paulist, 2009.