Thöôïng Hoäi ñoàng:
Suy tö thaàn hoïc cuûa Cha Ormond Rush
taïi phieân hoïp khoaùng ñaïi thöù XVI
Thöôïng Hoäi ñoàng: Suy tö thaàn hoïc cuûa Cha Ormond Rush taïi phieân hoïp khoaùng ñaïi thöù XVI.
Vatican (WHÑ 28-10-2023) - Trong phieân hoïp khoaùng ñaïi thöù XVI hoâm 23 thaùng 10 naêm 2023, linh muïc Ormond Rush, nhaø thaàn hoïc ñeán töø UÙc, trình baøy suy tö thaàn hoïc veà "Baûn Toång hôïp".
Suy tö thaàn hoïc cuûa Cha Ormond Rush
taïi phieân hoïp khoaùng ñaïi thöù XVI
Baûn Toång Hôïp
Sau khi laéng nghe anh chò em trong 3 tuaàn qua, toâi coù aán töôïng raèng moät soá anh chò em ñang ñaáu tranh vôùi khaùi nieäm veà truyeàn thoáng, döôùi aùnh saùng tình yeâu söï thaät cuûa anh chò em. Anh chò em khoâng phaûi laø ngöôøi ñaàu tieân gaëp khoù khaên veà ñieàu naøy. Ñoù laø moät ñieåm thaûo luaän chính taïi Coâng ñoàng Vatican II. Toâi nghó coù theå seõ höõu ích neáu gôïi laïi nhöõng vaán ñeà caùc nghò phuï Coâng ñoàng ñaõ tranh luaän vaø nhöõng caâu traû lôøi caùc ngaøi ñöa ra. Ñoái vôùi chuùng ta, nhöõng caâu traû lôøi cuûa caùc nghò phuï laø cô quan coù thaåm quyeàn höôùng daãn suy tö cuûa chuùng ta veà nhöõng vaán ñeà maø chuùng ta phaûi ñoái dieän ngaøy nay. Vì vaäy, coù leõ Coâng ñoàng Vatican II coù moät soá baøi hoïc cho Thöôïng Hoäi ñoàng naøy, khi giôø ñaây anh chò em toång hôïp söï phaân ñònh cuûa mình veà töông lai cuûa Giaùo hoäi.
Qua 4 phieân hoïp cuûa Coâng ñoàng, moät trong nhöõng ñieåm caêng thaúng chính thöôøng xuyeân xaûy ra laø vaán ñeà "truyeàn thoáng". Trong phieân hoïp ñaàu tieân naêm 1962, moät baûn döï thaûo ñaõ ñöôïc trình leân Ñaïi hoäi veà "caùc nguoàn maïc khaûi"; Baûn döï thaûo ñöôïc saép xeáp theo caùc phaïm truø cuûa Hoïc thuyeát taân kinh vieän, voán ñeà caäp ñeán maïc khaûi, ñöùc tin, kinh thaùnh vaø truyeàn thoáng theo caùch thöùc haàu nhö moät chieàu: chæ döôùi daïng nhöõng tuyeân boá giaùo lyù meänh ñeà. Khi ñöôïc ñöa ra coâng ñoàng, caùc giaùm muïc haàu nhö ñaõ baùc boû Baûn döï thaûo naøy. Ngaøy hoâm sau, Ñöùc giaùo hoaøng Gioan XXIII ñoàng yù raèng thöïc söï caàn coù moät baûn vaên môùi. Veà yù nghóa lòch söû cuûa cuoäc tranh luaän naøy, cuõng nhö quyeát ñònh can thieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha, Joseph Ratzinger, chuyeân gia Coâng ñoàng ñaõ vieát vaøo thôøi ñieåm ñoù:
Caâu hoûi thöïc söï ñaèng sau cuoäc thaûo luaän coù theå ñöôïc ñaët ra theo caùch naøy: Lieäu laäp tröôøng mang tính trí naêng cuûa "Luaän traøo choáng Thuyeát taân thôøi" (anti-Modernism) - caùch giaûi quyeát cuõ veà loaïi tröø, leân aùn, vaø baûo veä daãn ñeán söï phuû nhaän gaàn nhö mang tính xuùc caûm ñoái vôùi taát caû nhöõng gì môùi meû - coù ñöôïc tieáp tuïc khoâng? Hoaëc lieäu Giaùo hoäi, sau khi ñaõ thöïc hieän moïi bieän phaùp phoøng ngöøa caàn thieát ñeå baûo veä ñöùc tin, seõ laät sang trang môùi vaø böôùc vaøo moät cuoäc gaëp gôõ môùi vaø tích cöïc vôùi nguoàn goác cuûa chính mình, vôùi ñoàng loaïi, vaø vôùi theá giôùi ngaøy nay chaêng? Vì phaàn lôùn caùc nghò phuï ñaõ choïn giaûi phaùp thöù hai, neân chuùng ta thaäm chí coù theå noùi veà Coâng ñoàng nhö moät söï khôûi ñaàu môùi. Chuùng ta cuõng coù theå noùi raèng vôùi quyeát ñònh naøy ñaõ coù moät böôùc tieán lôùn so vôùi Coâng ñoàng Vatican I. Caû Coâng ñoàng Trentoâ laãn Coâng ñoàng Vatican I ñeàu ñaõ döïng leân nhöõng böùc töôøng thaønh ñeå baûo ñaûm vaø baûo veä ñöùc tin; Coâng ñoàng Vatican II chuyeån sang moät nhieäm vuï môùi, xaây döïng treân coâng trình cuûa hai Coâng ñoàng tröôùc ñoù.[1]
Nhieäm vuï môùi ñoù laø söï gaén keát giöõa ñöùc tin Kitoâ giaùo vôùi lòch söû. Ñieàu maø Joseph Ratzinger thaáy trong Vatican II nhö laø caên nguyeân cuûa söï caêng thaúng ôû ñaây veà cô baûn laø 2 caùch tieáp caän truyeàn thoáng. Ngaøi goïi ñoù laø söï hieåu bieát "tónh" vaø söï hieåu bieát "ñoäng" veà truyeàn thoáng[2]. Söï hieåu bieát "tónh" mang tính phaùp lyù, ñeà xuaát, vaø phi lòch söû (töùc laø phuø hôïp vôùi moïi thôøi ñaïi vaø nôi choán) coøn söï hieåu bieát "ñoäng" mang tính nhaân vò, bí tích, vaø baét nguoàn töø lòch söû, do ñoù phaûi ñöôïc giaûi thích vôùi yù thöùc lòch söû. Söï hieåu bieát "tónh" coù xu höôùng taäp trung vaøo quaù khöù, coøn söï hieåu bieát "ñoäng" nhìn thaáy quaù khöù ñöôïc hieän thöïc hoùa trong hieän taïi, nhöng vaãn môû ra moät töông lai vaãn chöa ñöôïc maïc khaûi. Coâng ñoàng ñaõ söû duïng cuïm töø "truyeàn thoáng soáng ñoäng" ñeå moâ taû söï hieåu bieát "ñoäng" (Hieán cheá Dei Verbum, 12). Khi noùi veà söï hieåu bieát ñoäng chöù khoâng phaûi söï hieåu bieát tónh veà "truyeàn thoáng toâng ñoà", Hieán cheá Dei Verbum 8 daïy raèng: "Truyeàn thoáng do caùc Toâng ñoà truyeàn laïi ñöôïc tieán trieån trong Giaùo Hoäi döôùi söï trôï giuùp cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Thaät vaäy, caùc söï vieäc vaø caùc lôøi noùi truyeàn laïi ñöôïc hieåu bieát thaáu ñaùo hôn". Vaø Hieán cheá tieáp tuïc ñeà caäp ñeán 3 caùch theá töông lieân vôùi nhau maø qua ñoù Chuùa Thaùnh Thaàn höôùng daãn söï phaùt trieån cuûa truyeàn thoáng toâng ñoà: coâng vieäc cuûa caùc nhaø thaàn hoïc; kinh nghieäm soáng cuûa tín höõu; vaø söï giaùm saùt cuûa huaán quyeàn. Nghe gioáng nhö moät Giaùo hoäi hieäp haønh phaûi khoâng?
Theo söï hieåu bieát ñoäng veà truyeàn thoáng, Ratzinger noùi: "Vì lyù do ñoù, khoâng phaûi taát caû moïi ñieàu toàn taïi trong Giaùo hoäi ñeàu phaûi laø moät truyeàn thoáng hôïp phaùp; noùi caùch khaùc, khoâng phaûi moïi truyeàn thoáng naûy sinh trong Giaùo hoäi ñeàu laø söï cöû haønh ñích thöïc vaø löu giöõ söï hieän dieän maàu nhieäm cuûa Ñöùc Kitoâ. Coù truyeàn thoáng bò boùp meùo vaø cuõng coù truyeàn thoáng hôïp phaùp... Do ñoù, truyeàn thoáng khoâng ñöôïc chæ ñöôïc xem xeùt moät caùch khaúng ñònh maø coøn phaûi ñöôïc xem xeùt moät caùch pheâ phaùn; chuùng ta laáy Kinh Thaùnh laøm tieâu chuaån cho söï pheâ bình khoâng theå thieáu naøy ñoái vôùi truyeàn thoáng, vaø vì theá, truyeàn thoáng phaûi luoân gaén lieàn vôùi Kinh Thaùnh vaø ñöôïc Kinh Thaùnh ñaùnh giaù"[3]. Nhaân dòp kyû nieäm 25 naêm ngaøy ban haønh Saùch Giaùo Lyù Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ aùm chæ ñeán 2 caùch hieåu khaùc nhau veà truyeàn thoáng nhö sau: "Truyeàn thoáng laø moät thöïc taïi soáng ñoäng vaø chæ coù caùi nhìn phieán dieän môùi coi 'kho taøng ñöùc tin' nhö moät ñieàu gì ñoù tónh taïi. Lôøi Chuùa khoâng theå bò thaám baêng phieám gioáng nhö moät taám chaên cuõ ñeå xua ñuoåi coân truøng! Khoâng. Lôøi Chuùa laø moät thöïc taïi naêng ñoäng vaø soáng ñoäng, phaùt trieån vaø taêng tröôûng vì Lôøi Chuùa höôùng ñeán söï vieân maõn maø khoâng gì coù theå ngaên caûn ñöôïc"[4].
Troïng taâm cuûa vieäc Hieán cheá Dei Verbum khoâi phuïc laïi moät caùch hieåu ñoäng veà truyeàn thoáng laø vieäc Hieán cheá khoâi phuïc laïi moät caùch hieåu theo thuyeát nhaân vò veà maïc khaûi, nhö ñöôïc tìm thaáy trong Kinh thaùnh vaø trong caùc taùc phaåm cuûa caùc giaùo phuï vaøo nhöõng theá kyû ñaàu cuûa Giaùo hoäi. Maïc khaûi khoâng chæ laø söï truyeàn ñaït söï thaät veà Thieân Chuùa vaø ñôøi soáng con ngöôøi, voán ñöôïc trình baøy roõ raøng trong Kinh thaùnh vaø trong caùc tuyeân boá veà giaùo lyù vaøo nhöõng thôøi ñieåm cuï theå trong lòch söû Giaùo hoäi, ñeå traû lôøi caùc caâu hoûi coù ñieàu kieän thôøi gian ñöôïc ñaët ra cho truyeàn thoáng. Maïc khaûi tröôùc heát laø söï truyeàn ñaït tình yeâu cuûa Thieân Chuùa, moät cuoäc gaëp gôõ vôùi Thieân Chuùa Cha trong Chuùa Kitoâ qua Chuùa Thaùnh Thaàn. Hieán cheá Dei Verbum noùi veà söï maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa döôùi goùc ñoä tình baèng höõu vaø söï gaëp gôõ caù nhaân, vaø ñaëc bieät laø veà vôùi nhaõn quan tình yeâu vaø söï thaät. Toâi xin trích daãn Hieán cheá Dei Verbum: "Nhö vaäy, qua maïc khaûi naøy, Thieân Chuùa voâ hình, do tình thöông sung maõn cuûa Ngaøi, ñaõ ngoû lôøi vôùi con ngöôøi nhö vôùi baïn höõu, vaø soáng giöõa con ngöôøi ñeå môøi goïi vaø ñoùn nhaän con ngöôøi vaøo cuoäc soáng cuûa chính Ngaøi. Do ñoù, söï thaät saâu saéc nhaát [intima veritas] ñöôïc maëc khaûi veà Thieân Chuùa vaø ôn cöùu ñoä con ngöôøi chieáu saùng chuùng ta nôi Chuùa Kitoâ, Ñaáng vöøa laø trung gian vöøa laø toång theå cuûa maïc khaûi".
Trong Hieán cheá Dei Verbum - vaø ñieàu naøy raát quan troïng ñeå hieåu tính hieäp haønh cuõng nhö muïc ñích chính cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng naøy - söï maïc khaûi thaàn linh naøy ñöôïc trình baøy nhö moät cuoäc gaëp gôõ ñang dieãn ra trong hieän taïi, chöù khoâng chæ laø moät ñieàu gì ñoù ñaõ xaûy ra trong quaù khöù. Bieán coá Thieân Chuùa töï maïc khaûi (luoân luoân ôû trong Ñöùc Kitoâ, qua Chuùa Thaùnh Thaàn) vaø vieäc Thieân Chuùa trao ban moái töông quan, tieáp tuïc laø moät thöïc taïi soáng ñoäng ôû ñaây vaø luùc naøy. Ñieàu ñoù khoâng coù nghóa laø coù theå coù moät söï maïc khaûi môùi naøo ñoù veà Thieân Chuùa laø ai. Tuy nhieân, cuøng moät Thieân Chuùa, trong cuøng moät Chuùa Gieâsu Kitoâ, qua söï soi saùng vaø trao quyeàn cuûa cuøng moät Chuùa Thaùnh Thaàn, luoân gaén keát vôùi vaø ñoái thoaïi vôùi con ngöôøi trong thôøi ñieåm luoân môùi meû ôû ñaây vaø baây giôø cuûa lòch söû voán khoâng ngöøng ñöa nhaân loaïi ñeán vôùi nhöõng nhaän thöùc môùi, nhöõng caâu hoûi môùi, vaø nhöõng hieåu bieát môùi, trong nhöõng neàn vaên hoùa vaø nôi choán ña daïng, khi Giaùo hoäi-traàn theá vöôït qua thôøi gian tieán vaøo moät töông lai chöa ñöôïc bieát cho ñeán ngaøy taän theá.
Chuùng ta thaáy "baûn chaát - hieän taïi" naøy cuûa cuoäc ñoái thoaïi "Thieân Chuùa - con ngöôøi" trong Hieán cheá Dei Verbum 8: "Thieân Chuùa, Ñaáng xöa ñaõ phaùn daïy, nay vaãn khoâng ngöøng ngoû lôøi vôùi Hieàn Theâ cuûa Con yeâu daáu mình; vaø Thaùnh Thaàn, Ñaáng laøm cho tieáng noùi soáng ñoäng cuûa Phuùc AÂm vang doäi trong Giaùo Hoäi vaø nhôø Giaùo Hoäi laøm vang doäi trong theá giôùi, höôùng daãn caùc tín höõu nhaän bieát toaøn theå chaân lyù vaø laøm cho Lôøi Chuùa Kitoâ traøn ngaäp loøng hoï". Do ñoù, theo Joseph Ratzinger, trong Hieán cheá Dei Verbum, chuùng ta ñöôïc ban cho "moät söï hieåu bieát veà maïc khaûi veà cô baûn ñöôïc xem nhö moät cuoäc ñoái thoaïi... Vieäc ñoïc Kinh thaùnh ñöôïc moâ taû nhö moät cuoäc ñoái thoaïi giöõa Thieân Chuùa vaø con ngöôøi # Cuoäc ñoái thoaïi cuûa Thieân Chuùa luoân ñöôïc tieáp tuïc trong hieän taïi... vôùi muïc ñích buoäc chuùng ta phaûi traû lôøi"[5].
Thöôïng Hoäi ñoàng naøy laø moät cuoäc ñoái thoaïi vôùi Thieân Chuùa. Ñoù chính laø ñaëc aân vaø thaùch ñoá cuûa "nhöõng cuoäc ñoái thoaïi trong Thaùnh Thaàn" cuûa anh chò em. Thieân Chuùa ñang chôø ñôïi caâu traû lôøi cuûa anh chò em. Khi keát thuùc tuaàn toång hôïp naøy, anh chò em coù theå muoán baét ñaàu baûn toång hôïp ñoù baèng caùch noùi, gioáng nhö Coâng ñoàng Gieârusalem ñaàu tieân, ñöôïc moâ taû trong saùch Coâng vuï chöông 15: "Thaùnh Thaàn vaø chuùng toâi ñaõ quyeát ñònh...". Vaøo thôøi Giaùo hoäi sô khai, laù thö cuûa caùc toâng ñoà göûi cho caùc giaùo hoäi sau ñoù tieáp tuïc ñeà caäp ñeán moät vaán ñeà maø chính Chuùa Gieâsu ñaõ khoâng ñeå laïi höôùng daãn cuï theå naøo. Caùc toâng ñoà vaø Chuùa Thaùnh Thaàn phaûi cuøng nhau ñi ñeán moät söï thích nghi môùi vôùi Tin Möøng cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ lieân quan ñeán vaán ñeà môùi ñoù, ñieàu maø hoï chöa töøng ñoái dieän tröôùc ñaây.
Vì vaäy, Coâng ñoàng Vatican II môøi goïi Giaùo hoäi luoân chuù yù ñeán nhöõng chuyeån ñoäng cuûa Thieân Chuùa maïc khaûi vaø cöùu ñoä hieän dieän vaø hoaït ñoäng trong doøng lòch söû, baèng vieäc löu taâm ñeán "caùc daáu chæ thôøi ñaïi" döôùi aùnh saùng Tin Möøng soáng ñoäng[6]. Söï phaân ñònh caùc daáu chæ thôøi ñaïi trong hieän taïi nhaèm xaùc ñònh ñieàu Thieân Chuùa thuùc giuïc chuùng ta nhìn - vôùi ñoâi maét cuûa Chuùa Gieâsu - trong thôøi ñaïi môùi; nhöng cuõng thuùc giuïc chuùng ta chuù yù ñeán nhöõng caïm baãy - nôi chuùng ta coù theå bò loâi keùo vaøo nhöõng loái suy nghó khoâng phaûi "cuûa Thieân Chuùa". Nhöõng caùi baãy naøy coù theå naèm ôû choã noù chæ ñöôïc neo giöõ trong quaù khöù, hoaëc chæ ôû hieän taïi, hoaëc khoâng môû ra cho söï thaät troïn veïn trong töông lai cuûa Thaàn Khí Söï thaät ñang daãn daét Giaùo hoäi. Vieäc phaân ñònh söï khaùc bieät giöõa cô hoäi vaø caïm baãy laø nhieäm vuï cuûa taát caû caùc tín höõu - giaùo daân, giaùm muïc vaø caùc nhaø thaàn hoïc - moïi ngöôøi, nhö Hieán cheá Gaudium et Spes 44 daïy: "Vôùi söï trôï giuùp cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, boån phaän cuûa toaøn theå Daân Chuùa, ñaëc bieät cuûa caùc chuû chaên vaø caùc nhaø thaàn hoïc, laø laéng nghe, phaân ñònh vaø giaûi thích nhieàu tieáng noùi cuûa thôøi ñaïi, roài ñaùnh giaù döôùi aùnh saùng lôøi Chuùa, ñeå söï thaät ñöôïc maïc khaûi ñoù luoân coù theå ñöôïc thaâm nhaäp saâu hôn, ñöôïc hieåu roõ hôn, vaø mang laïi lôïi ích lôùn hôn"[7]. "Söï thaät ñöôïc maïc khaûi" ñoù laø moät con ngöôøi, Chuùa Gieâsu Kitoâ. Do ñoù, khi chuùng ta tieán tôùi vieäc phaân ñònh Baûn toång hôïp cuoái cuøng, mong sao chuùng ta ñöôïc höôùng daãn bôûi lôøi huaán thò cuûa Thö göûi tín höõu Do Thaùi 12, 2: "Chuùng ta haõy chaêm chuù nhìn vaøo Chuùa Gieâsu".
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP
Doøng Ña Minh Thaùnh Taâm
Chuyeån ngöõ töø: vaticannews.va (23.10.2023)
- - - - - - - - - - - - - - - -
[1] Joseph Ratzinger, Theological Highlights of Vatican II (New York: Paulist Press, 2009), 44. Emphasis added.
[2] See throughout Joseph Ratzinger, "Chapter II: The Transmission of Divine Revelation", in Commentary on the Documents of Vatican II. Volume 3, ed. Herbert Vorgrimler (New York: Herder, 1969), 181-98.
[3] sñd., 185. Meyer's intervention can be found in AS III/3, 150-51. For an English translation of his speech, see Albert Cardinal Meyer, "The Defects of Tradition," in Third Session Council Speeches of Vatican II, ed. William K. Leahy and Anthony T. Massimini (Glen Rock, N.J.: Paulist Press, 1966), 79-80.
[4] https://www.vatican.va/content/francesco/en/speeches/2017/october/documents/papa-francesco_20171011_convegno-nuova-evangelizzazione.pdf [Accessed 26. 07. 2022]
[5] Ratzinger, "Chapter I: Revelation Itself," 171.
[6] Hieán cheá Gaudium et Spes, 4. Xem theâm GS, 11.
[7] Hieán cheá Gaudium et Spes, 44.
(Nguoàn: Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam)