Thaùnh Cirillo vaø Metodio,
toâng ñoà cuûa caùc daân toäc Slaves
Tieáp kieán chung cuûa Ñöùc Thaùnh cha: Thaùnh Cirillo vaø Metodio, toâng ñoà cuûa caùc daân toäc Slaves.
G. Traàn Ñöùc Anh, O.P.
Vatican (RVA News 25-10-2023) - Saùng thöù Tö, ngaøy 25 thaùng Möôøi naêm 2023, Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ ñaõ tieáp kieán chung gaàn 20,000 tín höõu haønh höông, taïi Quaûng tröôøng thaùnh Pheâroâ. Hieän dieän taïi ñaây coù nhieàu binh só YÙ, thuoäc moät ban quaân nhaïc, vaø moät ñoaøn thieáu nöõ Ba Lan trong y phuïc truyeàn thoáng.
Nhö thöôøng leä, laø phaàn toân vinh Lôøi Chuùa: coäng ñoaøn ñaõ nghe ñoïc ñoaïn saùch Toâng ñoà coâng vuï (Cv 11,2-4.15-17), baèng taùm ngoân ngöõ khaùc nhau:
"Khi oâng Pheâroâ leân Jerusalem, caùc tín höõu ñaõ chòu caét bì traùch cöù ngaøi vaø noùi raèng: "OÂng vaøo nhaø nhöõng ngöôøi khoâng caét bì vaø aên uoáng vôùi hoï!" Baáy giôø, oâng Pheâroâ baét ñaàu keå laïi theo thöù töï vaø noùi raèng: [...] "Toâi vöøa baét ñaàu noùi thì Thaùnh Thaàn xuoáng treân hoï, nhö luùc ban ñaàu xaûy ra cho chuùng ta. [...] Vaäy, neáu Thieân Chuùa ñaõ ban cho hoï cuøng hoàng aân nhö ñaõ ban cho chuùng ta, vì hoï ñaõ tin nôi Chuùa Gieâsu Kitoâ, thì toâi laø ai maø coù theå caám caûn Thieân Chuùa".
Baøi huaán giaùo
Trong phaàn huaán giaùo tieáp ñoù, Ñöùc Thaùnh cha tieáp tuïc loaït baøi veà "söï haêng say loan baùo Tin möøng: loøng nhieät thaønh toâng ñoà cuûa tín höõu". Baøi thöù 24 naøy coù töïa ñeà: "Thaùnh Cirillo vaø Metodio, toâng ñoà cuûa caùc daân toäc Slaves".
Ñöùc Thaùnh cha noùi:
Anh chò em thaân meán, chaøo anh chò em!
Hoâm nay, toâi noùi vôùi anh chò em veà hai anh em raát noåi tieáng ôû Ñoâng phöông Kitoâ, ñeán ñoä hoï ñöôïc goïi laø "toâng ñoà cuûa ngöôøi Slaves": ñoù laø thaùnh Cirillo vaø Metodio. Sinh taïi Hy Laïp hoài theá kyû thöù IX trong moät gia ñình quí toäc, caû hai ñaõ töø boû söï nghieäp chính trò ñeå daán thaân soáng ñôøi ñan tu. Nhöng giaác mô moät cuoäc soáng aån daät chaúng keùo daøi bao laâu. Caû hai ñöôïc göûi ñi nhö thöøa sai tôùi mieàn Ñaïi Moravia, thôøi ñoù goàm caùc daân toäc khaùc nhau, tuy ñaõ ñöôïc phaàn naøo loan baùo Tin möøng, nhöng nôi hoï vaãn coøn nhieàu phong tuïc vaø truyeàn thoáng daân ngoaïi. Vua cuûa hoï ñaõ xin moät vò toân sö giaûi thích ñöùc tin Kitoâ trong ngoân ngöõ cuûa hoï.
Hoïc hoûi veà vaên hoùa Slaves
Vì theá, ñieàu ñaàu tieân thaùnh Cirillo vaø Metodio laøm laø hoïc hoûi kyõ löôõng neàn vaên hoùa cuûa caùc daân toäc aáy. Cirillo hoûi xem hoï ñaõ coù moät maãu töï chöa, hoï noùi laø chöa. Vaø Cirillo noùi: "Ai coù theå vieát ñöôïc moät dieãn vaên treân nöôùc?". Thöïc vaäy, ñeå loan baùo Tin möøng vaø caàu nguyeän, caàn coù moät phöông tieän rieâng, thích hôïp vaø chuyeân bieät. Vaø theá laø ngaøi phaùt minh ra maãu töï slave. Ngaøi dòch Kinh thaùnh vaø caùc vaên baûn phuïng vuï. Daân chuùng caûm thaáy raèng ñöùc tin Kitoâ khoâng coøn "xa laï" nöõa, nhöng trôû thaønh ñöùc tin cuûa hoï, ñöôïc noùi trong tieáng meï cuûa hoï. Anh chò em nghó xem: hai ñan só Hy Laïp taïo neân maãu töï slave! Ñoù laø söï côûi môû taâm hoàn laøm cho Tin möøng aên reã saâu nôi hoï.
Vöôït thaéng nhöõng choáng ñoái
Nhöng chaúng bao laâu sau, baét ñaàu coù nhöõng choáng ñoái töø phía moät vaøi ngöôøi Latinh. Hoï thaáy bò töôùc maát ñoäc quyeàn rao giaûng cho nhöõng ngöôøi Slave. Vaán naïn cuûa hoï thuoäc laõnh vöïc toân giaùo, nhöng chæ coù veû beà ngoaøi: Hoï noùi Thieân Chuùa chæ coù theå ñöôïc chuùc tuïng trong ba chöõ vieát treân thaäp giaù, laø tieáng Do thaùi, Hy Laïp vaø Latinh. Nhöng Cirilo maïnh meõ traû lôøi: "Thieân Chuùa muoán moãi daân toäc chuùc tuïng Ngöôøi trong ngoân ngöõ rieâng cuûa hoï".
Cuøng vôùi em laø Metodio, caû hai khieáu naïi leân Ñöùc Giaùo hoaøng vaø ngaøi pheâ chuaån caùc saùch phuïng vuï cuûa hoï baèng tieáng slave, ñaët treân baøn thôø cuûa Ñeàn thôø Ñöùc Baø Caû vaø cuøng haùt chuùc tuïng Thieân Chuùa vôùi nhöõng saùch aáy. Thaùnh Cirillo qua ñôøi ít ngaøy sau ñoù vaø haøi coát cuûa ngaøi vaãn coøn ñöôïc toân kính taïi Roma naøy ôû Vöông Cung thaùnh ñöôøng thaùnh Clemente.
Traùi laïi, Metodio thuï phong giaùm muïc vaø ñöôïc göûi trôû laïi caùc laõnh thoå cuûa ngöôøi slaves. ÔÛ ñoù, ngaøi chòu nhieàu ñau khoå, vaø cuõng bò caàm tuø, nhöng Lôøi Chuùa khoâng bò giam caàm vaø phoå bieán nôi caùc daân toäc aáy.
Nhaän ñònh cuûa Ñöùc Thaùnh cha
Ñöùc Thaùnh cha noùi: "Tröôùc chöùng taù cuûa hai vò truyeàn giaùo aáy, thaùnh Gioan Phaoloâ II ñaõ muoán toân hai vò laø Ñoàng Boån maïng cuûa AÂu chaâu vaø ñaõ soaïn thoâng ñieäp "Slavorum Apostoli", caùc toâng ñoà cuûa ngöôøi Slaves. Baây giôø, chuùng ta suy tö veà ba khía caïnh quan troïng.
Ba khía caïnh
Tröôùc tieân laø söï hieäp nhaát: nhöõng ngöôøi Hy Laïp, Ñöùc Giaùo hoaøng vaø nhöõng ngöôøi Slaves: thôøi ñoù ôû AÂu chaâu, Kitoâ giaùo khoâng bò phaân reõ, coäng taùc vôùi nhau ñeå loan baùo Tin möøng. Vieäc truyeàn giaùo bò suy yeáu hôn neáu khoâng coù söï hieäp nhaát: moät Chuùa Kitoâ "bò phaân hoùa" laø moät göông muø ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñöôïc loan baùo. Caû ngaøy nay, Tin möøng seõ quyeát lieät hôn neáu söï hieäp nhaát cuûa chuùng ta taêng tröôûng trong Chuùa Kitoâ.
Khía caïnh thöù hai quan troïng laø söï hoäi nhaäp vaên hoùa: loan baùo Tin möøng vaø vaên hoùa coù lieân heä maät thieát vôùi nhau. Taïi sao taïi nhöõng phaàn ñaát aáy, vieäc rao giaûng tröôùc thôøi thaùnh Cirillo vaø Metodio khoâng tieán haønh toát? Thöa, vì noù xa laï, "ñöôïc nhaäp khaåu", xa vôøi ñoái vôùi taâm tình cuûa caùc daân toäc aáy, ngoân ngöõ vaø vaên hoùa cuûa hoï. Nhöng ngay sau khi nhöõng ngöôøi chuû tröông tinh tuyeàn leân toøa giaûng, hoï noùi laø khoâng theå ñöôïc. Hoï ñoùng khung Tin möøng trong nhöõng gì hoï coi laø "nhöõng ngoân ngöõ thaùnh thieâng". Nhöng nhö theá, nhaân danh moät söï thaùnh thieâng nguïy taïo, hoï caûn trôû haønh trình cuûa Lôøi Chuùa tôùi caùc daân toäc môùi. Söï hoäi nhaäp vaên hoùa raát quan troïng. Hai ñan só aáy, döôùi aùnh saùng Tin möøng, ñaõ phaùt trieån moät phöông phaùp truyeàn giaùo, khai sinh ra moät maãu töï môùi, giuùp laøm taêng tröôûng vaên hoùa phong phuù vaø coù söùc thu huùt. Söù vuï truyeàn giaùo laø keû thuø ñích thöïc cuûa moïi söï kheùp kín, moïi quoác gia chuû nghóa. Noù "dòu daøng" töû teá; ñoàng hoùa vôùi daân toäc hoï ñeán loan baùo, khoâng töï phuï töï cao. Chuùa Kitoâ khoâng caàm haõm, khoâng ñoùng kín, khoâng döïng leân nhöõng böùc töôøng, nhöng kích thích caùc naêng löïc ñeïp ñeõ hôn cuûa caùc daân toäc.
Khía caïnh cuoái cuøng laø töï do. Toâi muoán ghi nhaän raèng Ñöùc Giaùo hoaøng, trong nhöõng hoaøn caûnh aáy, ñaõ ñöùng veà phía töï do Tin möøng, uûng hoä nhöõng thöøa sai can ñaûm ñoù. ÔÛ ñaây, söù vuï Pheâroâ chöùng toû vieäc phuïc vuï moät Tin möøng khoâng chaáp nhaän bò ñoùng khung, nhöng côûi môû ñoái vôùi töông lai cuûa Thieân Chuùa; ñeà cao ñieàu maø Thaùnh Linh ñaõ gieo vaõi vaø khoâng ñoàng nhaát vôùi nhöõng hình thöùc quaù khöù. Thieân Chuùa töï do vaø giaûi thoaùt.
Vaø Ñöùc Thaùnh cha keát luaän raèng: "Anh chò em thaân meán, chuùng ta haõy caàu xin thaùnh Cirillo vaø Metodio toâng ñoà cuûa caùc daân toäc Slaves ñeå trôû thaønh nhöõng duïng cuï cuûa "töï do trong baùc aùi" ñoái vôùi nhöõng ngöôøi khaùc. Vaø chuùng ta haõy ñaëc bieät nghó ñeán nhöõng mieàn AÂu chaâu ngaøy nay bò chao ñaûo vì chieán tranh: xin Thaùnh Linh cuûa Thieân Chuùa côûi môû taâm trí ñeå ñi xa hôn, nghóa laø nhöõng phöông phaùp môùi ñeå lieân heä, laøm phong phuù caùc neàn vaên hoùa vôùi tinh thaàn hoøa bình, vöôït leân treân nhöõng haøng raøo cuûa thaønh kieán hoaëc quaù khöù laøm ngheït. Chuùa Thaùnh Linh chaúng phaûi laø hôi thôû cuûa Thieân Chuùa hay sao? Chuùng ta haõy cuøng nhau hoâ haáp baèng hai buoàng phoåi cuûa Giaùo hoäi, buoàng phoåi ñoâng phöông vaø buoàng phoåi Taây phöông. Chuùng ta haõy thôû hít caùc neàn vaên hoùa vöôït xa hôn hôi thôû ngaén nguûi cuûa oaùn gheùt vaø ñoái nghòch."
Chaøo thaêm vaø môøi goïi
Baøi huaán duï treân ñaây ñöôïc toùm taét trong nhieàu thöù tieáng cho caùc nhoùm tín höõu thuoäc caùc ngoân ngöõ khaùc nhau, nhö Phaùp, Anh, Taây Ban Nha, Boà Ñaøo Nha, Araäp vaø Ba Lan, cuøng vôùi lôøi chaøo thaêm vaø nhaén nhuû vaén taét cuûa Ñöùc Thaùnh cha.
Khi chaøo baèng tieáng Anh, Ñöùc Thaùnh cha cuõng nhaéc ñeán caùc tín höõu ñeán töø nhieàu nöôùc, trong ñoù coù Anh quoác, Ailen, Vieät Nam, Indonesia, Philippines, Myõ vaø Canada.
Ngoû lôøi vôùi caùc tín höõu noùi tieáng Phaùp, Ñöùc Thaùnh cha nhaéc ñeán caùc tín höõu haønh höông töø Benin beân Phi chaâu, Thuïy Só vaø Phaùp, ñaëc bieät caùc baïn treû chòu pheùp Theâm söùc töø Giaùo phaän Rouen, Bayeux vaø Coutances ñöôïc caùc giaùm muïc lieân heä thaùp tuøng.
Ñöùc Thaùnh cha cuõng nhaéc nhôû raèng tuaàn tôùi ñaây coù Leã Caùc Thaùnh. Ngaøi noùi: "Chuùng ta haõy chuaån bò ñaïi leã naøy, xin caùc thaùnh trong caùc gia ñình anh chò em naâng ñôõ trong haønh trình nhieàu khi vaát vaû ñeå trung thaønh vôùi Tin möøng vaø gìn giöõ taâm hoàn anh chò em trong hy voïng chia seû nieàm vui cuûa caùc thaùnh cuøng vôùi Chuùa vaø taát caû nhöõng ngöôøi chuùng ta ñaõ yeâu thöông vaø quen bieát".
Khi chaøo caùc tín höõu noùi tieáng Ba Lan, Ñöùc Thaùnh cha noùi raèng: "Trong tuaàn leã truyeàn giaùo naøy, anh chò em ñaëc bieät nhôù ñeán trong kinh nguyeän ñoâng ñaûo caùc thöøa sai nam nöõ töø Ba Lan, vôùi taâm hoàn nhieät thaønh, ñang loan baùo Tin möøng ôû moïi ñaïi luïc. Anh chò em haõy noã löïc ñeå loøng nhieät thaønh vaø söï daán thaân truyeàn giaùo khoâng giaûm suùt trong caùc coäng ñoaøn cuûa anh chò em".
Sau cuøng, khi chaøo caùc tín höõu noùi tieáng YÙ, Ñöùc Thaùnh cha nhaéc ñeán caùch rieâng caùc tín höõu thuoäc Giaùo phaän Ugento-Santa Maria di Leuca ôû mieàn nam, cuøng vôùi Ñöùc giaùm muïc giaùo phaän veà Roma haønh höông taï ôn vì leã phong chaân phöôùc gaàn ñaây cho meï Elisa Martinez, saùng laäp Doøng Nöõ Töû Ñöùc Meï Leuca. Ngaøi caàu chuùc caùc nöõ töû vaø caùc nöõ tu Doøng Phan Sinh Ñöùc Meï Truyeàn Tin tieán haønh Toång tu nghò toát ñeïp.
Ñöùc Thaùnh cha khoâng queân nhaéc ñeán caùc baïn treû, ngöôøi giaø, caùc beänh nhaân vaø caùc ñoâi taân hoân vaø noùi raèng: "toâi nhaén nhuû anh chò em haõy ñoïc kinh Maân coâi haèng ngaøy, hoïc nôi Ñöùc Meï Maria caùch soáng moïi bieán coá trong söï keát hieäp vôùi Chuùa Gieâsu.
Buoåi Tieáp kieán chung keát thuùc vôùi kinh Laïy Cha vaø pheùp laønh cuûa Ñöùc Thaùnh cha.