Baøi suy nieäm cuûa cha Timothy Radcliffe, OP
taïi phieân hoïp khoaùng ñaïi thöù XII:
Coâng Ñoàng Gieârusalem
Thöôïng Hoäi ñoàng: Baøi suy nieäm cuûa cha Timothy Radcliffe, OP taïi phieân hoïp khoaùng ñaïi thöù XII: Coâng Ñoàng Gieârusalem.
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP chuyeån ngöõ tieáng Vieät
Vatican (WHÑ 20-10-2023) - Saùng thöù Tö ngaøy 18 thaùng 10 naêm 2023, Ñaïi hoäi Thöôïng Hoäi ñoàng böôùc vaøo phieân hoïp khoaùng ñaïi thöù XII, baét ñaàu thaûo luaän Phaàn B3 cuûa Taøi lieäu Laøm vieäc. Cha Timothy Radcliffe, OP, chia seû baøi suy nieäm veà: Coâng ñoàng Gieârusalem.
Baøi suy nieäm cuûa cha Timothy Radcliffe, OP
taïi phieân hoïp khoaùng ñaïi thöù XII: Coâng Ñoàng Gieârusalem.
"Tham gia, quaûn trò, vaø quyeàn bính: Nhöõng tieán trình, caáu truùc vaø cô cheá naøo ñöôïc caàn ñeán trong moät Giaùo hoäi hieäp haønh mang tính söù maïng?"
Luca, vò Thaùnh maø chuùng ta möøng kính hoâm nay, keå cho chuùng ta trong saùch Coâng vuï chöông 15 veà caùi goïi laø Coâng ñoàng Gieârusalem ñöôïc trieäu taäp ñeå ñöông ñaàu vôùi cuoäc khuûng hoaûng lôùn ñaàu tieân cuûa Giaùo hoäi sau Leã Nguõ Tuaàn. Giaùo Hoäi bò raïn nöùt saâu saéc. Tröôùc heát, giöõa Hoäi thaùnh Gieârusalem vaø Phaoloâ vôùi Phuùc aâm mieãn khoûi leà luaät cuûa ngaøi; Trong Giaùo hoäi Gieârusalem, nhöõng ngöôøi thuoäc phaùi Phariseâu trôû thaønh tín höõu chia reõ vôùi nhöõng tín höõu goác daân ngoaïi, vaø caùc toâng ñoà do Pheâroâ laõnh ñaïo coù leõ chia reõ vôùi "caùc kyø muïc" laø nhöõng ngöôøi ñaõ höôùng veà Giacoâbeâ, ngöôøi anh em cuûa Chuùa. Vì vaäy, Giaùo hoäi phaûi ñoái dieän vôùi moät cuoäc khuûng hoaûng veà caên tính vöôït xa nhöõng gì hieän nay chuùng ta coù theå hình dung.
Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ ñaõ noùi taïi Lisbon muøa heø naøy, "moät cuoäc soáng khoâng coù khuûng hoaûng laø moät cuoäc soáng caèn coãi... moät cuoäc soáng khoâng coù khuûng hoaûng gioáng nhö nöôùc ao tuø, noù chaúng ñöôïc vieäc gì, vaø noù cuõng chaúng coù muøi vò gì caû"[1]. Chuùng ta tröôûng thaønh qua caùc cuoäc khuûng hoaûng, töø cuoäc khuûng hoaûng khi chuùng ta chaøo ñôøi cho ñeán cuoäc khuûng hoaûng khi chuùng ta ñoái dieän vôùi caùi cheát. Neáu bieát ñoùn nhaän khuûng hoaûng vôùi nieàm hy voïng, chuùng ta seõ phaùt trieån, coøn neáu coá traùnh neù, chuùng ta khoâng theå lôùn leân. Maáy anh em ngöôøi Myõ trong Doøng ñaõ taëng toâi moät chieác aùo phoâng coù doøng chöõ: "Chuùc moät cuoäc khuûng hoaûng toát ñeïp!"
Chuùng ta ñoïc thaáy raèng: "Caùc Toâng Ðoà vaø caùc kyø muïc beøn hoïp nhau ñeå xem xeùt vuï naøy" (Cv 15, 6) Giaùo hoäi luoân ñöôïc quy tuï, nhö chuùng ta hieän ñöôïc quy tuï trong Thöôïng Hoäi ñoàng. Trong Kinh nguyeän Thaùnh Theå III, chuùng ta caát leân raèng: "Chuùa khoâng ngöøng qui tuï moät daân rieâng, ñeå töø ñoâng sang taây hoï daâng leân Chuùa moät hieán leã tinh tuyeàn". Trong tieáng Hy Laïp, töø chæ Giaùo hoäi laø ekklesia, noù coù nghóa laø "quy tuï". Lieäu chuùng ta coù saün saøng quy tuï laïi vôùi nhau khoâng chæ veà maët theå lyù maø coøn caû con tim vaø khoái oùc cuûa mình khoâng? Tröôùc khi chòu naïn chòu cheát, nhìn vaøo thaønh Gieârusalem, Chuùa Gieâsu thoån thöùc: "Ðaõ bao laàn Ta muoán taäp hôïp con caùi ngöôi laïi, nhö gaø meï taäp hôïp gaø con döôùi caùnh, maø caùc ngöôøi khoâng chòu" (Lc 13, 34). Lieäu chuùng ta coù saün saøng vöôït leân treân söï hieåu laàm vaø ngôø vöïc laãn nhau khoâng? Hay chuùng ta seõ gioáng nhö ngöôøi anh caû trong duï ngoân ñöùa con hoang ñaøng ñöùng ôû ngoaøi rìa, khoâng chòu cuøng quy tuï ñeå aên möøng em mình trôû veà?
Caùc moân ñeä quy tuï taïi Gieârusalem ñeå ñöôïc sai ñi Antioch vaø toaøn theá giôùi. Chuùng ta quy tuï trong Thaùnh Theå ñeå cuõng ñöôïc sai ñi nhö theá. Ñaây laø hôi thôû cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn trong phoåi chuùng ta, taäp hôïp chuùng ta laïi vaø roài sai chuùng ta ñi, cung caáp oxy cho doøng maùu söï soáng cuûa Giaùo hoäi. Chuùng ta ñöôïc quy tuï ñeå khaùm phaù hoøa bình giöõa chuùng ta vaø ñöôïc sai ñi ñeå loan baùo bình an cho theá giôùi ngheøo khoå, nôi bò ñoùng ñinh bôûi baïo löïc ngaøy caøng gia taêng, nhö ôû Ukraine, Thaùnh Ñòa, Myanmar, Sudan, vaø raát nhieàu nôi khaùc nöõa. Laøm sao chuùng ta coù theå laø daáu chæ cuûa hoøa bình neáu chuùng ta chia reõ nhau?
Coâng ñoàng Gieârusalem quy tuï "nhaân danh Chuùa Gieâsu", chuùng ta cuõng vaäy. Trong Thöôïng Hoäi ñoàng, chuùng ta caàu nguyeän moãi ngaøy: 'Laïy Chuùa Thaùnh Thaàn, naøy chuùng con ñang hieän dieän tröôùc nhan Chuùa, khi cuøng nhau tuï hoïp nhaân danh Chuùa". Ñöôïc quy tuï nhaân danh Chuùa coù nghóa laø tin töôûng chaéc chaén raèng aân suûng cuûa Thieân Chuùa ñang hoaït ñoäng maïnh meõ trong chuùng ta. Thaùnh Pheâroâ noùi vôùi ngöôøi queø ôû coång Ñeàn Thôø: "Vaøng baïc thì toâi khoâng coù; nhöng caùi toâi coù, toâi cho anh ñaây: nhaân danh Ðöùc Gieâsu Kitoâ ngöôøi Nadareùt, anh ñöùng daäy maø ñi!" (Cv 3, 6). Ngöôøi ta thöôøng noùi vôùi toâi raèng: "Thöôïng Hoäi ñoàng naøy seõ chaúng thay ñoåi baát cöù ñieàu gì". Moät soá thì hy voïng vaø moät soá khaùc thì sôï haõi. Ñoù laø thieáu nieàm tin vaøo danh Chuùa, "danh hieäu troåi vöôït treân muoân ngaøn danh hieäu" (Pl 2, 9). Baøi Thaùnh thi coå baét ñaàu nhö theá naøy, "Hoâm nay toâi töï mình raøng buoäc vôùi danh huøng maïnh cuûa Ba Ngoâi". Neáu chuùng ta quy tuï döôùi danh huøng maïnh cuûa Ba Ngoâi, Giaùo hoäi seõ ñöôïc ñoåi môùi, duø coù theå theo nhöõng caùch khoâng roõ raøng ngay laäp töùc. Ñaây khoâng phaûi laø söï laïc quan nhöng laø ñöùc tin Toâng truyeàn cuûa chuùng ta.
Ngöôøi thaày tuyeät vôøi ñaàu tieân cuûa toâi laø Cornelius Ernst, moät tu só Ña Minh ngöôøi Sri Lanka. Ngaøi vieát veà quyeàn naêng cuûa aân suûng Thieân Chuùa laøm neân ñieàu môùi meû. Toâi trích daãn: "Chính bình minh, söï khaùm phaù, muøa xuaân, söï taùi sinh, vieäc ñeán vôùi aùnh saùng, söï nhaän thöùc, sieâu vieät, giaûi thoaùt, xuaát thaàn, söï öng thuaän cuûa hoân leã, quaø taëng, söï tha thöù, hoøa giaûi, caùch maïng, nieàm tin, hy voïng, tình yeâu... laø söùc maïnh bieán ñoåi vaø ñoåi môùi moïi söï: 'Naøy ñaây Ta ñoåi môùi moïi söï' (Kh 21, 5)"[2]. Giaùo hoäi luoân luoân môùi meû, gioáng nhö Thieân Chuùa, Ñaáng vöøa Coå kính vöøa laø Haøi nhi môùi sinh.
Caùc moân ñeä quy tuï laïi vì hoï thaáy Thieân Chuùa ñaõ ñang thöïc hieän moät ñieàu gì ñoù môùi meû. Thieân Chuùa ñaõ ñi tröôùc hoï. Hoï phaûi baét kòp Chuùa Thaùnh Thaàn. Pheâroâ coâng boá raèng: "Thieân Chuùa laø Ðaáng thaáu suoát moïi taâm can ñaõ chöùng toû Ngöôøi chaáp nhaän hoï, khi ban Thaùnh Thaàn cho hoï cuõng nhö ñaõ ban cho chuùng ta. Ngöôøi khoâng phaân bieät chuùt naøo giöõa chuùng ta vôùi hoï, vì ñaõ duøng ñöùc tin ñeå thanh taåy loøng hoï" (Cv 15, 8-9).
Ñaây chaéc chaén laø ñieàu khoù chaáp nhaän nhaát ñoái vôùi Thaùnh Giacoâbeâ, ngöôøi anh em cuûa Chuùa. Caên tính cuûa ngaøi ñöôïc hình thaønh töø moái töông quan huyeát thoáng vôùi Chuùa. Thaät kyø dieäu khi chính Giacoâbeâ laø ngöôøi coâng boá caên tính môùi naøy: "Thaùnh Thaàn vaø chuùng toâi". Phaûi coù loøng can ñaûm vaø ñöùc tin bieát bao ñeå noùi "chuùng toâi", moät caên tính bao haøm taát caû trong moät Giaùo hoäi ñang bò chia reõ. Luùc naøy, vaãn goïi Pheâroâ baèng teân cuõ laø "Simon", Giacoâbeâ môùi ñang daàn daàn nhaän thöùc veà caên tính môùi naøy, moät Giaùo hoäi cuûa ngöôøi Do Thaùi vaø Daân Ngoaïi. Ñieàu naøy caàn phaûi coù thôøi gian, vaø ñoái vôùi chuùng ta cuõng vaäy.
Trong cuoäc noäi chieán ôû Burundi, toâi ñaõ ñi khaép ñaát nöôùc cuøng vôùi hai ngöôøi anh em trong Doøng, moät ngöôøi Hutu vaø moät ngöôøi Tutsi. Buoåi toái, ba chuùng toâi cuøng nhau cöû haønh Thaùnh Theå. Moät ngöôøi Anh vaø hai ngöôøi chaâu Phi, moät ngöôøi Hutu vaø moät ngöôøi Tutsi: Ñaây thöïc söï laø moät caûm thöùc môùi veà "chuùng toâi". Chuùng toâi nhaän thöùc ñöôïc ñieàu naøy trong Thaùnh Theå tröôùc khi chuùng toâi naém baét ñöôïc noù trong taâm trí vaø traùi tim mình.
Ngaøy nay Thieân Chuùa cuûa chuùng ta ñaõ ñang khai sinh moät Giaùo hoäi khoâng coøn chuû yeáu laø phöông Taây nöõa: moät Giaùo hoäi Coâng giaùo Ñoâng phöông, AÙ chaâu, Phi chaâu vaø Myõ Latinh. Ñoù laø moät Giaùo hoäi maø trong ñoù phuï nöõ ñang ñaûm nhaän traùch nhieäm, ñoåi môùi thaàn hoïc, vaø linh ñaïo cuûa chuùng ta. Nhöõng ngöôøi treû treân khaép theá giôùi, nhö chuùng ta ñaõ thaáy ôû Lisbon, ñang ñöa chuùng ta theo nhöõng höôùng ñi môùi treân Luïc ñòa Kyõ thuaät soá. Trong Kinh Tieàn Tuïng leã Caùc thaùnh nam nöõ, chuùng ta taï ôn Thieân Chuùa vì "Chuùa duøng ñôøi soáng ñöùc tin kyø dieäu cuûa caùc thaùnh nhö moät naêng löïc luoân luoân môùi maø laøm cho Hoäi thaùnh neân phong phuù". Caùc thaùnh aáy ñaõ ôû trong soá chuùng ta roài. Chuùng ta ñuùng khi hoûi raèng: Chuùng ta seõ laøm gì? Nhöng moät caâu hoûi thaäm chí coøn cô baûn hôn, ñoù laø: Thieân Chuùa ñang laøm gì? Chuùng ta coù chaáp nhaän söï môùi meû ñaày aân suûng cuûa Thieân Chuùa khoâng? Khoâng bieát anh chò em coù tin khoâng, ngay caû moät soá tu só Ña Minh vaãn coøn choáng ñoái Thaùnh Ignatius Loyola! Loãi taïi chuùng toâi moïi ñaøng (Nostra culpa)!.
Ñieàu thuù vò laø, Giacoâbeâ chæ coù theå hieåu caùi môùi laø taùi thieát caùi cuõ. Ngaøi trích daãn ngoân söù Amos: "Sau ñoù, Ta seõ trôû laïi, vaø seõ xaây döïng laïi leàu Ñavít ñaõ suïp ñoå; ñoáng hoang taøn ñoù, Ta seõ xaây döïng laïi, vaø Ta seõ döïng laïi leàu aáy. Nhö vaäy caùc ngöôøi coøn laïi vaø taát caû caùc daân ngoaïi ñöôïc mang danh Ta seõ tìm kieám Chuùa". Caùi môùi luoân laø söï ñoåi môùi baát ngôø cuûa caùi cuõ. Ñaây laø lyù do taïi sao baát kyø söï ñoái laäp naøo giöõa truyeàn thoáng vaø tieán boä ñeàu hoaøn toaøn xa laï vôùi Coâng giaùo.
Baây giôø chuùng ta seõ xem xeùt caàn coù nhöõng quy trình, theå cheá, vaø cô caáu môùi naøo. Ñaây seõ khoâng phaûi laø giaûi phaùp cho caùc vaán ñeà quaûn lyù maø laø söï theå hieän troïn veïn hôn veà chuùng ta laø ai. Lòch söû cuûa Giaùo hoäi laø moät söï saùng taïo voâ taän mang tính theå cheá. Sau khi Kitoâ giaùo trôû thaønh moät toân giaùo ñöôïc Ñeá quoác Roma coâng nhaän, nhöõng hình thöùc môùi cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu ñaõ xuaát hieän nôi caùc giaùo phuï vaø giaùo maãu trong sa maïc, ñeå ñoái troïng vôùi nhöõng moái nguy hieåm môùi veà söï giaøu coù. Vaøo theá kyû XIII, caùc tröôøng Ñaïi hoïc môùi xuaát hieän ñeå duy trì moät taàm nhìn môùi veà con ngöôøi laø gì. Trong cuoäc Caùch maïng Coâng nghieäp, haøng traêm hình thöùc ñôøi soáng tu doøng môùi ra ñôøi nhaèm theå hieän chuùng ta laø ai vôùi tö caùch laø anh chò em cuûa nhöõng ngöôøi ngheøo ñoâ thò môùi.
Chuùng ta caàn nhöõng theå cheá naøo ñeå theå hieän chuùng ta laø ai vôùi tö caùch laø nhöõng ngöôøi nam, nöõ cuûa hoøa bình trong thôøi ñaïi baïo löïc, vaø nhöõng cö daân cuûa Luïc ñòa Kyõ thuaät soá? Moãi ngöôøi ñaõ laõnh pheùp Röûa ñeàu laø moät ngoân söù. Chuùng ta nhaän ra vaø ñoùn nhaän vai troø cuûa söù ngoân trong Giaùo hoäi ngaøy nay nhö theá naøo[3]? Coøn tieáng noùi ngoân söù cuûa phuï nöõ, voán vaãn thöôøng bò coi laø "khaùch trong chính ngoâi nhaø cuûa mình"[4] thì sao?
Cuoái cuøng, Coâng ñoàng Gieârusalem ñaõ dôõ boû nhöõng gaùnh naëng khoâng caàn thieát ñoái vôùi daân ngoaïi. "Thaùnh Thaàn vaø chuùng toâi ñaõ quyeát ñònh khoâng ñaët leân vai anh em moät gaùnh naëng naøo khaùc ngoaøi nhöõng ñieàu caàn thieát naøy" (15, 28). Hoï ñöôïc giaûi thoaùt khoûi caên tính do Leà luaät cuõ mang laïi.
Baèng caùch naøo chuùng ta coù theå truùt boû gaùnh naëng khoûi ñoâi vai moûi meät cuûa anh chò em chuùng ta ngaøy nay, nhöõng ngöôøi thöôøng caûm thaáy baát an trong Giaùo hoäi? Vieäc ñoù seõ khoâng xaûy ra qua baát cöù ñieàu gì kòch tính gioáng nhö vieäc baõi boû Leà Luaät, cuõng khoâng qua moät söï thay ñoåi caên baûn trong caên tính cuûa chuùng ta gioáng nhö vieäc tieáp nhaän Daân Ngoaïi.
Nhöng chuùng ta ñöôïc keâu goïi ñeå coù moät caûm thöùc saâu saéc hôn veà vieäc chuùng ta laø nhöõng ngöôøi baïn cuûa Chuùa caùch baát ngôø, tình baèng höõu cuûa Chuùa vôùi nhöõng ngöôøi bò tai tieáng vöôït qua moïi ranh giôùi. Nhieàu ngöôøi trong chuùng ta ñaõ khoùc khi nghe tin veà coâ gaùi treû töï töû vì coâ laø ngöôøi löôõng tính vaø caûm thaáy khoâng ñöôïc chaøo ñoùn. Toâi hy voïng ñieàu naøy ñaõ thay ñoåi chuùng ta. Ñöùc Thaùnh Cha nhaéc nhôû chuùng ta raèng moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc chaøo ñoùn: taát caû, taát caû, taát caû.
Moät ngöôøi ñaøn oâng bò laïc ôû Ireland. Anh ta hoûi moät ngöôøi noâng daân, "Laøm caùch naøo ñeå ñeán Dublin?" Ngöôøi noâng daân traû lôøi, "Neáu toâi muoán ñeán Dublin, toâi seõ khoâng baét ñaàu töø ñaây". Nhöng duø ngöôøi ta ôû ñaâu thì ñoù cuõng laø nôi ñeå baét ñaàu cuoäc haønh trình veà nhaø, ngoâi nhaø Giaùo hoäi vaø queâ höông Nöôùc Trôøi.
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP
Doøng Ña Minh Thaùnh Taâm
Chuyeån ngöõ töø: vaticannews.va (18. 10. 2023)
- - - - - - - - - -
1] Traû lôøi caùc caâu hoûi cuûa giôùi treû, Ngaøy Giôùi treû Theá giôùi naêm 2023
[2] The Theology of Grace Dublin 1974 p. 74f
[3] Massimo Faggioli, 'Notes on Propheyc and Eccelsiology and Synodality from the Second Vatican Council to Today.' Irish Theological Quarterly 1 - 15. 2023.
[4] Carmel McEnroy, Guests in Their Own House: The Women of Vatican II, Crossroad, New York, 2011.