Giaùo sö Rowlands noùi vôùi Thöôïng Hoäi ñoàng raèng
söï hieäp thoâng laø veû ñeïp cuûa söï ña daïng trong hieäp nhaát
Giaùo sö Rowlands noùi vôùi Thöôïng Hoäi ñoàng raèng söï hieäp thoâng laø veû ñeïp cuûa söï ña daïng trong hieäp nhaát.
Vuõ Vaên An
Vatican (VietCatholic News 19-10-2023) - Nhö ñaõ töôøng trình, Giaùo sö Anna Rowlands, giaùo sö veà Tö töôûng vaø Thöïc haønh Xaõ hoäi Coâng Giaùo taïi Khoa Thaàn hoïc vaø Toân giaùo & Trung taâm Nghieân cöùu Coâng Giaùo, Ñaïi hoïc Durham, Vöông quoác Anh, ñaõ ñöôïc ñeà cöû laøm chuyeân vieân trong ban soaïn thaûo töôøng trình toång hôïp cuûa phieân hoïp ñaàu tieân cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng thöôøng leä thöù 16, laøm khuoân khoå cho phieân hoïp thöù hai seõ dieãn ra vaøo thaùng 10 naêm 2024.
Baø voán laø ngöôøi coù cuøng moät nhaõn quan vôùi Ivereign Austin vaø caû hai ñeàu ñöôïc ñeà cöû laøm phoái trí vieân (facilitators) cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng kyø naøy. Trong cuoäc hoïp cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng ngaøy Thöù hai, 9 thaùng 10 naêm 2023, baøi töøng trình baày moät soá ñieåm thaàn hoïc giuùp caùc tham döï vieân suy nghó.
Chuùng toâi phieân dòch Vieät ngöõ baøi ñoù, ñeå roäng ñöôøng suy tö cuûa ñoäc giaû:
Nhaäp löôïng Thaàn hoïc
Hieäp Thoâng: Tieäc Cöôùi Chieân Con
Kính thöa Ñöùc Thaùnh Cha, anh chò em thaân meán,
Lieäu chuùng ta coù theå tìm thaáy can ñaûm ñeå gaëp gôõ thöïc taïi nhö noù voán laø khoâng? Ñaây laø caâu hoûi ñaày thöû thaùch cuûa Cha Timothy ñoái vôùi chuùng ta. Ngaøi ñaët ra tröôùc maét chuùng ta nghòch lyù veà ôn goïi cuûa chuùng ta ñeå trôû neân gioáng Chuùa Kitoâ: nghe, nhìn vaø caûm nhaän tình traïng theá giôùi cuûa chuùng ta, nhöng vaãn thaønh thaät moät caùch nheï nhaøng vôùi chính mình raèng chuùng ta khoâng thaáy vieäc chaáp nhaän thöïc taïi laø ñieàu deã daøng. Phaàn B1 cuûa Taøi lieäu Laøm vieäc daãn chuùng ta vaøo troïng taâm cuûa nghòch lyù caên baûn naøy cuûa Kitoâ giaùo: nieàm hy voïng vaø khoù khaên, veû ñeïp vaø söï töï do cuûa lôøi môøi goïi cuûa Thieân Chuùa cuõng nhö nhöõng thaùch thöùc cuûa vieäc tieán tôùi söï thaùnh thieän. Taøi lieäu Laøm vieäc söû duïng ngoân ngöõ cuûa Lumen Gentium ~1 - môøi goïi chuùng ta suy gaãm veà söù meänh cuûa Giaùo hoäi laø trôû thaønh daáu chæ vaø khí cuï hieäp nhaát vôùi Thieân Chuùa vaø toaøn theå nhaân loaïi trong Chuùa Kitoâ. Ñôøi soáng hieäp thoâng ñöôïc ban cho chuùng ta nhö moät caùch soáng aân suûng trong Chuùa Kitoâ, hoïc caùch 'chòu ñöïng' thöïc taïi moät caùch nheï nhaøng, quaûng ñaïi, yeâu thöông vaø can ñaûm vì hoøa bình vaø ôn cöùu ñoä cuûa toaøn theá giôùi.
Nhö theá, ñieàu ñaàu tieân caàn noùi veà söï hieäp thoâng laø noù laø thöïc taïi cuûa söï soáng cuûa chính Thieân Chuùa, höõu theå cuûa Thieân Chuùa, Chuùa Cha, Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn. Theo nghóa naøy, ñoù laø ñieàu coù thöïc nhaát: neàn taûng cuûa thöïc taïi vaø nguoàn goác höõu theå Giaùo hoäi.
Haønh ñoäng ñaàu tieân cuûa chuùng ta lieân quan ñeán thöïc taïi naøy laø söï tieáp nhaän vui veû, khoâng lo laéng, khoâng caïnh tranh. Tham gia vaøo ñôøi soáng hieäp thoâng laø vinh döï vaø phaåm giaù cuûa cuoäc ñôøi chuùng ta. Hieäp thoâng laø chuùng ta hieåu ra sao muïc ñích toái haäu cuûa Thieân Chuùa daønh cho toaøn theå nhaân loaïi: thu huùt taïo vaät maø Ngöôøi yeâu thöông trôû neân hoaøn thieän hôn bao giôø heát vaøo cuoäc soáng cuûa chính Ngöôøi, trong voøng tay oâm aáp, vaø qua vieäc laøm ñoù, sai chuùng ta ñi canh taân boä maët traùi ñaát. Lôøi môøi goïi trôû thaønh Giaùo hoäi phuïc vuï vöông quoác naøy ñöôïc moâ taû trong Lumen Gentium ~9: "ñeå noù trôû thaønh bí tích höõu hình cho moãi vaø moïi bí tích cuûa söï hieäp nhaát cöùu ñoä naøy". Giaùo Hoäi vöøa bieåu loä vöøa mang laïi söï hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa, Ñaáng hieäp thoâng vôùi moïi taïo vaät. Khi ñoù söï hieäp thoâng laø höõu theå vaø vieäc laøm cuûa chuùng ta.
Moät ngöôøi baïn noùi vôùi toâi raèng Raymond Brown, hoïc giaû Kinh thaùnh ngöôøi Myõ, raát thích daïy hoïc troø cuûa mình raèng ngoân ngöõ koinonia [hieäp thoâng] laàn ñaàu tieân xuaát hieän trong Taân Öôùc lieân quan ñeán vieäc thöïc haønh trao ñoåi tieàn baïc, dieãn taû yù töôûng veà chieác noài chung cuûa Giaùo hoäi. Tieàn baïc - tieàn teä cuûa Giaùo hoäi khoâng phaûi laø tieàn maët - ñuùng hôn, noài chung cuûa chuùng ta laø söï phong phuù cuûa caùc hoàng aân, caùc ñaëc suûng vaø aân suûng Thieân Chuùa tuoân ñoå trong Giaùo hoäi, maø Ngöôøi "phaân phaùt [...] baèng thaåm quyeàn cuûa Ngöôøi" (Bas., fid. 3), vaø chuùng ta ñöôïc keâu goïi ñeå phaân ñònh. Laø nhöõng Kitoâ höõu ñaõ ñöôïc röûa toäi, taát caû chuùng ta ñeàu coù trong tay chieác noài naøy.
Chuùng ta coi söï hieäp thoâng vöøa laø lôøi ñaàu tieân vöøa laø lôøi cuoái cuøng cho moät tieán trình ñoàng nghò: nguoàn goác vaø chaân trôøi cuûa con ñöôøng chuùng ta ñi. Vôùi Chuùa Kitoâ vaø Thaùnh Thaàn cuûa Ngöôøi ôû trung taâm, söï hieäp thoâng chính laø söùc maïnh cuûa caên phoøng naøy.
Ngöôøi ta thöôøng noùi ñuøa raèng Thieân Chuùa ñaõ trôû thaønh xaùc thòt, vaø caùc nhaø thaàn hoïc ñaõ bieán Thieân Chuùa thaønh lôøi noùi# vaø thôøi gian cuûa toâi thì ngaén nguûi neân toâi seõ chæ choïn ba chieàu kích suy nghó khaùc nhau veà söï hieäp thoâng ñeå trình baày thaät ngaén goïn.
Tröôùc heát, hieäp thoâng laø veû ñeïp cuûa tính ña daïng trong hieäp nhaát. Trong moät theá giôùi hieän ñaïi coù xu höôùng vöøa thuaàn nhaát vöøa raïn nöùt, söï hieäp thoâng laø ngoân ngöõ cuûa veû ñeïp, söï haøi hoøa cuûa tính hieäp nhaát vaø tính ña nguyeân. Veû ñeïp naøy naèm ôû vieäc toân vinh söï phong phuù vaø ña daïng cuûa moät taïo theá bieát toân vinh Thieân Chuùa, moät tính ña daïng chæ keát thuùc khi moãi taïo vaät ñaõ caïn kieät tính ñöôïc taïo döïng cuûa mình, vaø taát caû ñöôïc goùi goïn trôû laïi vaøo Thieân Chuùa qua Chuùa Kitoâ trong Chuùa Thaùnh Thaàn.
Thaùnh Bonaventura, nhaø thaàn hoïc vó ñaïi doøng Phanxicoâ, ñaõ vieát raát hay veà caùch tính ña daïng cuûa taïo vaät cho pheùp taát caû caùc maøu saéc khaùc nhau cuûa aùnh saùng thaàn linh chieáu roïi qua. AÙnh saùng thaàn linh ñöôïc nhaän thaáy trong söï hieäp thoâng toûa saùng qua söï ña daïng vinh hieån - giöõa con ngöôøi, taïo vaät, vaên hoùa, ngoân ngöõ, phuïng vuï, aân suûng vaø ñaëc suûng. Henri de Lubac nhaán maïnh raèng Giaùo hoäi khoâng bao giôø caïnh tranh vôùi vaên hoùa. Trong neàn vaên hoùa nôi mình sinh soáng, Giaùo Hoäi tuyeân xöng vaø ñoùn nhaän Chuùa Kitoâ. Moät söï hieäp thoâng toûa saùng laø moät söï ña daïng ñích thöïc, khoâng caïnh tranh vôùi moät ñieåm hieäp nhaát duy nhaát trong Thieân Chuùa Ba Ngoâi.
Tröôùc tinh thaàn traàn theá thöôøng toân thôø söùc maïnh caïnh tranh vaø quyeát ñoaùn cuõng nhö luaän lyù hoïc chieám höõu hôn laø quan heä, Thieân Chuùa loâi keùo chuùng ta vaøo söï hieäp thoâng khieâm nhöôøng vaø phuïc vuï. Jean-Marie Tillard ñaõ vieát raèng, khoâng gioáng nhö baát cöù thöïc theå naøo khaùc treân theá giôùi, chính trong vieäc oâm laáy söï yeáu ñuoái, ñau khoå vaø ngheøo khoù maø Giaùo hoäi 'thaønh coâng' trong vieäc trôû thaønh daáu chæ aân suûng cuûa Thieân Chuùa. Veû ñeïp cuûa chuùng ta khoâng phaûi laø veû ñeïp cuûa theá giôùi. Phaàn B1 môøi goïi chuùng ta lôùn leân trong söï hieäp thoâng baèng caùch khieâm toán suy gaãm vôùi nhöõng ngöôøi deã bò toån thöông, ñau khoå hoaëc yeáu ñuoái cuõng nhö veà nhöõng toån thöông vaø yeáu ñuoái cuûa Giaùo hoäi. Trong Phaàn B1, chuùng ta can ñaûm hoûi laøm theá naøo chuùng ta coù theå gaàn guõi hôn vôùi nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát, coù khaû naêng ñoàng haønh hôn vôùi taát caû nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi trong nhieàu hoaøn caûnh khaùc nhau cuûa con ngöôøi, loaïi boû quyeàn löïc giaû doái, gaàn guõi hôn vôùi caùc anh em Kitoâ höõu cuûa chuùng ta vaø gaén boù hôn vôùi caùc neàn vaên hoùa ñaëc thuø cuûa chuùng ta.
Giaùo Hoäi ñöôïc sinh ra khoâng theå taùch rôøi khoûi bi kòch cuûa con ngöôøi: trong nôi taïm truù traàn theá, treân Thaäp Giaù, vaøo Leã Hieän Xuoáng. Ñaïo Coâng Giaùo cuûa chuùng ta tieáp tuïc ñöôïc soáng giöõa bi kòch nhaân baûn cuûa chuùng ta. Chuùng ta noùi veà söï hieäp thoâng, khoâng phaûi vì moät söï hoaøn haûo bình laëng naèm ngoaøi taàm vôùi cuûa chuùng ta, maø laø vì vò trí caàn thieát cuûa chuùng ta trong cuoäc ñaáu tranh cuûa moïi neàn vaên hoùa vaø boái caûnh vì söï thaät, veû ñeïp vaø söï toát laønh. Phaàn B1 môøi goïi chuùng ta suy gaãm tích cöïc veà yù nghóa chuùng ta tìm thaáy ôû nhöõng nôi gaëp gôõ vaø ñaáu tranh, ñeå nghe thaáy tieáng vang vaø söï khaùc bieät.
Thöù hai, söï hieäp thoâng hieän höõu trong nhöõng thöïc taïi cuï theå, höõu hình. Ñoù laø cuoäc soáng bieát cung caáp baùnh cho ngöôøi ñoùi, chöõa laønh cho ngöôøi ñau khoå, nghæ ngôi cho ngöôøi gaëp khoù khaên. Coù leõ hình aûnh soáng ñoäng vaø deã hieåu nhaát veà söï hieäp thoâng laø tieäc cöôùi Con Chieân. Thieân Chuùa loâi cuoán caùc giaùc quan cuûa chuùng ta: neám vaø nhìn, caàm laáy vaø aên.
Chính trong Bí tích Thaùnh Theå maø caùc chieàu kích hieäp thoâng khaùc nhau gaëp nhau: ñaây laø nôi theå hieän söï hieäp thoâng cuûa caùc tín höõu, nôi chuùng ta nhaän ñöôïc nhöõng aân suûng cuûa Thieân Chuùa daønh cho daân Chuùa. Bí tích daïy chuùng ta söï hieäp thoâng baèng caùch nuoâi döôõng chuùng ta.
Vieäc moâ taû böõa tieäc trong Kinh thaùnh cuõng laø moät hình aûnh laøm ñaûo loän traät töï töï nhieân ñöôïc tri nhaän cuûa söï vaät. Trong böõa tieäc ñaõ doïn saün, ngöôøi khoâng coù quyeàn löïc naøo caû, bò coi thöôøng vaø ñau khoå seõ laø ngöôøi ñaàu tieân. Sôû dó nhö vaäy laø vì söï gaàn guõi cuûa Thieân Chuùa vôùi nhöõng ngöôøi ñau khoå vaø söï gaàn guõi cuûa nhieàu ngöôøi ñau khoå vôùi söï hieåu bieát vaø maàu nhieäm cuûa Thieân Chuùa. Moät ngöôøi soáng soùt sau vuï laïm duïng giaùo só ñaõ vieát thö cho toâi khi anh aáy bieát toâi seõ tham döï Thöôïng hoäi ñoàng, anh aáy noùi, 'haõy maïnh daïn noùi veà nhu caàu chöõa laønh. Ñaây laø moät cuoäc haønh trình vöôït qua chuùng ta phaûi cuøng nhau böôùc ñi. Vaø haõy noùi vôùi hoï raèng Bí tích Thaùnh Theå laø bí tích cöùu soáng.' Khoâng phaûi taát caû nhöõng ngöôøi soáng soùt sau vuï laïm duïng ñeàu caûm thaáy nhö vaäy, nhöng toâi chia seû ñieàu naøy vì noù coù tính chaát cuûa moät lôøi tieân tri veà söï hieäp thoâng; noù keâu goïi söï aên naên vaø coâng boá chaân lyù troïng taâm cuûa ñöùc tin chuùng ta.
Caùc tình baïn ñaày tai tieáng cuûa Chuùa Gieâsu ñaõ thu huùt coäng ñoàng caùc moân ñeä laïi vôùi nhau thöôøng laø caùc tình baïn ôû baøn aên. Vaø tình baïn cuøng baøn raát quan troïng. Khi toâi laøm vieäc vôùi moät toå chöùc töø thieän ngöôøi tò naïn Coâng Giaùo ôû London, toâi ñaõ hoûi nhöõng ngöôøi tò naïn ñeán nhôø giuùp ñôõ taïi sao hoï laïi choïn dòch vuï ñaëc bieät naøy. Toâi seõ khoâng bao giôø queân caâu traû lôøi cuûa hoï: bôûi vì ôû ñaây toâi ñöôïc chaøo ñoùn taän cöûa, vaø caùc nhaân vieân ngoài aên cuøng baøn vôùi chuùng toâi. Ñieàu naøy toân vinh toâi, noù mang laïi cho toâi nhaân tính cuûa mình. ÔÛ caùc trung taâm khaùc, nhaân vieân khoâng aên cuøng chuùng toâi. Baûng caâu hoûi B1.1 taäp trung caùc cuoäc thaûo luaän cuûa chuùng ta vaøo chính nhöõng caâu hoûi veà söï hieäp thoâng coù phaåm giaù, trong ñoù Giaùo hoäi gaëp gôõ Chuùa Kitoâ, Ñaáng ñaõ ngoài cuøng baøn vôùi nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát.
Thöù ba, hieäp thoâng laø vieäc tham gia nhaèm gaén keát chuùng ta vôùi ngöôøi khaùc xuyeân thôøi gian vaø khoâng gian. Ngoân ngöõ koininia cuûa Kinh thaùnh mang tính höôùng daãn; noù nguï yù: 'chia seû, tham gia, coù ñieåm chung, cuøng nhau haønh ñoäng'; söï tham gia vaøo moät thöïc taïi chung am, trong nguyeân taéc, khoâng ai bò loaïi tröø. Ñoù laø moät thöïc taïi trôû neân chính noù hôn khi noù ñöôïc tuoân ñoå ra, lan roäng ra moïi nôi treân theá giôùi vaø ñöôïc chia seû moät caùch maät thieát vaø troïn veïn hôn giöõa caùc Giaùo hoäi. Chaáp nhaän söï thaät coù nghóa laø luoân coù nhieàu söï thaät hôn ñeå bieát.
Chuùng ta luoân haønh ñoäng döïa treân nhöõng gì ñaõ xaûy ra, haønh ñoäng ngay baây giôø vaø haønh ñoäng höôùng tôùi nhöõng gì vaãy goïi - höôùng tôùi söï thoáng nhaát vaø phuïc vuï vöông quoác. Moãi haønh ñoäng naøy - ñaõ baét ñaàu nhöng chöa troïn veïn - buoäc chuùng ta vaøo nhöõng thöïc taïi cuûa quaù khöù - nhöõng haønh ñoäng vui veû caàn ñöôïc naâng ñôõ, nhöõng haønh ñoäng coù haïi caàn ñöôïc saùm hoái vaø chöõa laønh - ca ngôïi Thieân Chuùa vaø keâu goïi ngöôøi laân caän cuûa chuùng ta trong hieän taïi, vaø töông lai maø chuùng ta khao khaùt ñöôïc ñoùn nhaän vaøo. Moät phaàn quan troïng giaûi thích taïi sao ngoân ngöõ hieäp thoâng coù tính vöôït qua vaø do ñoù laø ngoân ngöõ ñaày hy voïng laø vì noù gaén keát quaù khöù, hieän taïi vaø töông lai baèng moät sôïi chæ vaøng. Trong moät thôøi ñaïi thöôøng coù yù ñònh caét ñöùt nhöõng moái lieân heä ñoù, ñöùc tin cuûa chuùng ta vaãn giöõ chaët chuùng. Noù laø moät phaàn cuûa trí hieåu ñònh höôùng cho chuùng ta.
Thöïc taïi hieäp thoâng naøy toûa saùng, huyeàn nhieäm nhöng hoaøn toaøn thöïc teá, ñaõ coù tröôùc chuùng ta vaø vaãn coøn ôû phía tröôùc chuùng ta, ñöôïc hieán daâng nhö baùnh cho theá giôùi vaø nhöõng lôøi cöùu roãi caùc sinh maïng, caàn ñöôïc phaùt bieåu trong moïi boái caûnh - ñòa phöông, khu vöïc, hoaøn caàu - raèng Giaùo hoäi cö nguï, ñaây laø chaân trôøi hy voïng ñaày nghòch lyù, thöïc taïi laø neáu chuùng ta coù can ñaûm, Chuùa môøi goïi chuùng ta töï ñaët mình vaøo trong ñoù.