Baøi suy nieäm cuûa cha Timothy Radcliffe, OP
taïi phieân hoïp khoaùng ñaïi thöù IV:
Ngöôøi phuï nöõ Samari beân bôø gieáng
Thöôïng Hoäi ñoàng: Baøi suy nieäm cuûa cha Timothy Radcliffe, OP taïi phieân hoïp khoaùng ñaïi thöù IV: Ngöôøi phuï nöõ Samari beân bôø gieáng (Ga 4, 7 - 30).
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP. chuyeån ngöõ tieáng Vieät
Vatican (WHÑ 11-10-2023) - Saùng ngaøy thöù Hai moàng 09 thaùng 10 naêm 2023, Ñaïi hoäi Thöôïng Hoäi ñoàng böôùc vaøo phieân hoïp khoaùng ñaïi thöù IV, baét ñaàu thaûo luaän Phaàn B1 cuûa Taøi lieäu laøm vieäc. Cha Timothy Radcliffe, OP, chia seû baøi suy nieäm veà: Ngöôøi phuï nöõ Samari beân bôø gieáng (Ga 4, 7 - 30).
Thöa anh chò em,
Hoâm nay chuùng ta baét ñaàu suy tö veà phaàn B.1 cuûa Taøi lieäu Laøm vieäc, "Moät söï hieäp thoâng toûa saùng". Chuû ñeà noåi leân roõ neùt trong caùc phieân hoïp cuûa chuùng ta tuaàn tröôùc laø ñaøo taïo. Vaäy laøm sao ñeå chuùng ta coù theå ñöôïc ñaøo taïo haàu söï hieäp thoâng thaåm thaáu vaøo söù maïng cuûa chuùng ta?
Trong Tin Möøng Gioan chöông 4, chuùng ta nghe keå veà cuoäc gaëp gôõ giöõa Chuùa Gieâsu vôùi ngöôøi phuï nöõ beân bôø gieáng. ÔÛ ñaàu caâu chuyeän, ngöôøi phuï nöõ ñeán ñoù moät mình, moät hình aûnh ñôn ñoäc. ÔÛ cuoái caâu chuyeän, chò bieán thaønh nhaø giaûng thuyeát ñaàu tieân cuûa Phuùc aâm, trong khi nhaø giaûng thuyeát ñaàu tieân veà söï Phuïc sinh laïi laø moät phuï nöõ khaùc, Mary Magdalene, Toâng ñoà cuûa caùc Toâng ñoà: hai ngöôøi phuï nöõ khôûi ñaàu vieäc rao giaûng Tin möøng raèng Thieân Chuùa ñaõ ñeán vôùi chuùng ta, vaø sau ñoù laø söï soáng laïi.
Chuùa Gieâsu ñaõ vöôït thaéng söï coâ laäp cuûa ngöôøi phuï nöõ nhö theá naøo? Cuoäc gaëp gôõ baét ñaàu baèng moät vaøi töø ngaén goïn, chæ coù ba töø baèng tieáng Hy Laïp: "Chò cho toâi xin chuùt nöôùc uoáng!" Chuùa Gieâsu khaùt, moät caùi khaùt saâu xa hôn laø khaùt nöôùc. Toaøn boä Tin Möøng Gioan ñöôïc caáu truùc xoay quanh côn khaùt cuûa Chuùa Gieâsu. Daáu chæ ñaàu tieân cuûa Ngöôøi laø cung caáp röôïu cho nhöõng vò khaùch ñang khaùt taïi tieäc cöôùi Cana. Coù theå noùi raèng, nhöõng lôøi cuoái cuøng cuûa Chuùa Gieâsu treân thaäp giaù laø "Toâi khaùt!". Sau ñoù, Ngöôøi noùi, "Theá laø ñaõ hoaøn taát!" roài guïc ñaàu xuoáng vaø trao Thaàn Khí.
Thieân Chuùa xuaát hieän giöõa chuùng ta nhö laø Ñaáng bò khaùt, treân heát laø Ngaøi khaùt moãi ngöôøi chuùng ta. Cha giaùo cuûa toâi, Geoffrey Preston OP, vieát raèng, "Ôn cöùu ñoä laø veà Thieân Chuùa khaùt chuùng ta vaø Ngaøi bò haønh haï bôûi côn khaùt chuùng ta; Thieân Chuùa khao khaùt chuùng ta nhieàu hôn nhöõng gì chuùng ta coù theå khao khaùt Ngaøi"[1]. Julian Norwich, nhaø thaàn bí ngöôøi Anh theá kyû XIV, coù noùi, "noãi khaùt khao vaø côn khaùt linh hoàn cuûa Ñöùc Kitoâ keùo daøi vaø seõ keùo daøi cho ñeán ngaøy taän theá"[2].
Thieân Chuùa khao khaùt ngöôøi phuï nöõ sa ngaõ naøy ñeán noãi ñaõ Ngaøi ñaõ trôû thaønh phaøm nhaân. Ngaøi chia seû vôùi chò ñieàu quyù giaù nhaát, ñoù laø Danh Thaùnh: "Ñaáng aáy Chính Laø Toâi, ngöôøi ñang noùi vôùi chò ñaây". Nhö theå vieäc Nhaäp Theå xaûy ra chæ daønh cho moät mình chò. Ngöôøi phuï nöõ cuõng hoïc ñeå bieát khao khaùt. Tröôùc heát laø khao khaùt coù nöôùc haèng soáng, ñeå chò khoâng phaûi ñeán gieáng moãi ngaøy. Tieáp ñeán, chò khaùm phaù ra moät côn khaùt saâu xa hôn. Cho ñeán nay, chò ñaõ traûi qua nhieàu ñôøi choàng. Giôø ñaây, chò nhaän ra Ñaáng maø chò luoân khaùt mong maø khoâng heà hay bieát. Nhö Romano Melodist ñaõ noùi, ñôøi soáng tình duïc thaát thöôøng cuûa con ngöôøi thöôøng laø söï doø tìm theo ñuoåi noãi khaùt khao saâu xa nhaát cuûa hoï, ñoù laø Thieân Chuùa[3]. Toäi loãi cuûa chuùng ta, nhöõng thaát baïi cuûa chuùng ta, thöôøng laø nhöõng noã löïc sai laàm trong vieäc tìm kieám ñieàu chuùng ta mong muoán nhaát. Nhöng Chuùa kieân nhaãn chôø ñôïi chuùng ta beân gieáng nöôùc cuûa chuùng ta, môøi goïi chuùng ta khaùt nhieàu hôn nöõa.
Do ñoù, vieäc ñaøo taïo "moät söï hieäp thoâng toûa saùng" laø vieäc hoïc ñeå khaùt vaø ñoùi ngaøy caøng saâu xa hôn. Chuùng ta haõy baét ñaàu vôùi nhöõng öôùc muoán bình thöôøng cuûa mình. Khi bò ung thö phaûi nhaäp vieän, toâi khoâng ñöôïc pheùp uoáng baát cöù thöù gì trong khoaûng 3 tuaàn leã. Toâi caûm thaáy khaùt döõ doäi. Chöa coù gì ngon baèng ly nöôùc ñaàu tieân toâi ñöôïc uoáng sau ñoù, thaäm chí noù coøn ngon hôn ly röôïu whisky! Nhöng daàn daàn toâi khaùm phaù ra raèng coøn coù moät côn khaùt saâu xa hôn: "Laïy Thieân Chuùa, Ngaøi laø Thieân Chuùa con thôø. Linh hoàn con khaùt khao Ngaøi, taám thaân naøy moøn moûi ñôïi troâng, nhö maûnh ñaát hoang khoâ caèn, khoâng gioït nöôùc" (Tv 62).
Chuùng ta töï coâ laäp mình vì chuùng ta vaãn bò maéc keït trong nhöõng ham muoán nhoû nhaët, nhöõng thoûa maõn nhoû nhen, chaúng haïn nhö ñaùnh baïi ñoái thuû, hoaëc coù ñòa vò, ñoäi moät chieác muõ ñaëc bieät! Theo truyeàn khaåu, khi ngöôøi em gaùi Theodora hoûi laøm theá naøo ñeå trôû thaønh moät vò thaùnh, Toâma Aquino ñaõ traû lôøi baèng moät töø: Velle! Muoán noù![4] Chuùa Gieâsu thöôøng xuyeân hoûi nhöõng ngöôøi ñeán vôùi Ngöôøi: "Anh/chò coù muoán khoâng?"; "Toâi coù theå laøm gì cho anh/chò?" Chuùa muoán trao taëng cho chuùng ta tình yeâu troïn veïn. Chuùng ta coù muoán tình yeâu aáy khoâng?
Vì vaäy, vieäc ñaøo taïo veà tính hieäp haønh coù nghóa laø hoïc ñeå trôû thaønh nhöõng ngöôøi ñaày nhieät huyeát, traøn ñaày öôùc muoán saâu sa. Pedro Arrupe, Beà treân toång quyeàn tuyeät vôøi cuûa Doøng Teân, ñaõ vieát: "Khoâng coù gì thöïc teá hôn vieäc tìm thaáy Thieân Chuùa, nghóa laø yeâu moät caùch tuyeät ñoái, döùt khoaùt. Nhöõng gì baïn yeâu thích, nhöõng gì thu huùt trí töôûng töôïng cuûa baïn seõ aûnh höôûng ñeán moïi thöù. Noù seõ quyeát ñònh ñieàu gì seõ khieán baïn rôøi khoûi giöôøng vaøo buoåi saùng, baïn laøm gì vaøo buoåi toái, baïn traûi qua nhöõng ngaøy cuoái tuaàn nhö theá naøo, nhöõng gì baïn ñoïc, nhöõng ngöôøi baïn bieát, ñieàu gì laøm tan naùt traùi tim baïn, vaø ñieàu gì khieán baïn ngaïc nhieân vôùi nieàm vui vaø loøng bieát ôn. Haõy yeâu, haõy ôû laïi trong tình yeâu, vaø tình yeâu seõ quyeát ñònh moïi thöù"[5]. Thaùnh Augustinoâ, moät ngöôøi ñaày nhieät huyeát, ñaõ thoát leân: "Con ñaõ neám thöû vaø giôø ñaây con ñoùi khaùt Ngaøi; Chuùa ñaõ chaïm vaøo con, vaø con ñaõ böøng chaùy söï bình an cuûa Ngaøi"[6].
Nhöng laøm sao ñeå chuùng ta trôû thaønh nhöõng con ngöôøi ñaày nhieät huyeát -meâ say Tin Möøng, traøn ñaày tình yeâu thöông ñoái vôùi nhau - maø khoâng trôû thaønh thaûm hoïa? Ñaây laø caâu hoûi neàn taûng ñoái vôùi vieäc ñaøo taïo, nhaát laø ñoái vôùi caùc chuûng sinh. Tình yeâu cuûa Chuùa Gieâsu daønh cho ngöôøi phuï nöõ voâ danh naøy ñaõ giaûi thoaùt chò. Chò trôû thaønh nhaø giaûng thuyeát ñaàu tieân nhöng chuùng ta chaúng bao giôø nghe noùi veà chò nöõa. Moät Giaùo hoäi hieäp haønh seõ laø moät Giaùo hoäi trong ñoù chuùng ta ñöôïc ñaøo luyeän cho moät tình yeâu khoâng chieám höõu: moät tình yeâu khoâng chaïy troán cuõng khoâng chieám höõu ngöôøi khaùc; moät tình yeâu khoâng cöôõng eùp cuõng khoâng laïnh nhaït.
Tröôùc heát, ñoù laø cuoäc gaëp gôõ mang tính caù vò saâu saéc giöõa hai ngöôøi. Chuùa Gieâsu gaëp ngöôøi phuï nöõ Samari nhö chính chò laø. "Chò noùi: 'Toâi khoâng coù choàng' laø phaûi, vì chò ñaõ naêm ñôøi choàng roài, vaø hieän ngöôøi ñang soáng vôùi chò khoâng phaûi laø choàng chò. Chò ñaõ noùi ñuùng". Ngöôøi phuï nöõ caûm thaáy noùng maët vaø ñaùp laïi moät caùch coù veû hôi mæa mai: "AØ, theá ra oâng cuõng laø moät ngoân söù...".
Chuùng ta phaûi ñöôïc ñaøo taïo ñeå coù nhöõng cuoäc gaëp gôõ rieâng tö saâu saéc vôùi nhau, trong ñoù chuùng ta vöôït qua nhöõng nhaõn hieäu deã daõi. Tình yeâu thì rieâng tö cuï theå vaø haän thuø thì tröøu töôïng. Toâi xin trích laïi töø cuoán tieåu thuyeát The Power and the Glory (Söùc maïnh vaø Vinh quang) cuûa Graham Greene: "Söï caêm thuø chæ laø söï thaát baïi cuûa trí töôûng töôïng". Söï baát ñoàng raát rieâng tö cuûa Phaoloâ vôùi Pheâroâ tuy gay go nhöng laø moät cuoäc gaëp gôõ thöïc söï. Toøa Thaùnh ñöôïc thaønh laäp döïa treân cuoäc gaëp gôõ ñaày nhieät huyeát, giaän döõ nhöng thöïc teá naøy. Nhöõng ngöôøi maø Phaoloâ khoâng theå chaáp nhaän laø nhöõng giaùn ñieäp ngaàm, buoân chuyeän vaø haønh ñoäng bí maät, thì thaàm ngoaøi haønh lang, che giaáu thaân phaän baèng nuï cöôøi giaû doái. Söï baát ñoàng coâng khai khoâng phaûi laø vaán ñeà.
Trong Giaùo hoäi, raát nhieàu ngöôøi caûm thaáy bò loaïi tröø hoaëc bò gaït ra beân leà bôûi vì chuùng ta ñaõ gaùn cho hoï nhöõng nhaõn hieäu tröøu töôïng: ly dò vaø taùi hoân, ngöôøi ñoàng tính, ngöôøi ña theâ, ngöôøi tò naïn, ngöôøi chaâu Phi, tu só Doøng Teân! Moät ngaøy noï, moät ngöôøi baïn noùi vôùi toâi: "Toâi gheùt nhaõn maùc. Toâi gheùt vieäc moïi ngöôøi bò phaân loaïi. Toâi khoâng theå chòu ñöïng nhöõng ngöôøi baûo thuû". Nhöng neáu baïn thöïc söï gaëp gôõ ai ñoù, baïn coù theå trôû neân töùc giaän, nhöng söï haän thuø khoâng theå ñöôïc duy trì trong moät cuoäc gaëp gôõ caù nhaân thöïc thuï. Neáu baïn nhìn thoaùng qua nhaân tính cuûa hoï, baïn seõ thaáy Ñaáng ñaõ döïng neân hoï vaø giöõ gìn hoï toàn taïi, Ñaáng aáy coù teân laø "Ta Laø".
Neàn taûng cuûa cuoäc gaëp gôõ yeâu thöông nhöng khoâng chieám höõu cuûa chuùng ta chaéc chaén laø cuoäc gaëp gôõ cuûa chuùng ta vôùi Chuùa, moãi ngöôøi taïi gieáng nöôùc cuûa mình, vôùi nhöõng thaát baïi, yeáu ñuoái, vaø öôùc muoán rieâng. Ngöôøi bieát chuùng ta nhö chuùng ta laø, vaø cho chuùng ta töï do ñeå gaëp gôõ nhau baèng moät tình yeâu giaûi thoaùt chöù khoâng kieåm soaùt. Trong söï thinh laëng caàu nguyeän, chuùng ta ñöôïc giaûi thoaùt.
Ngöôøi phuï nöõ gaëp Ñaáng maø Ñaáng aáy bieát chò moät caùch hoaøn toaøn. Ñieàu naøy thuùc ñaåy chò thöïc hieän söù maïng cuûa mình. "Ñeán maø xem: coù moät ngöôøi ñaõ noùi vôùi toâi taát caû nhöõng gì toâi ñaõ laøm". Cho ñeán baáy giôø, chò vaãn soáng trong tuûi nhuïc vaø giaáu gieám, lo sôï söï phaùn xeùt cuûa ngöôøi khaùc. Chò ñeán gieáng laáy nöôùc vaøo giöõa tröa naéng noùng khi khoâng coù ai khaùc ôû ñoù. Nhöng ngay luùc aáy, Chuùa ñaõ chieáu saùng taát caû nhöõng gì chò laø, vaø yeâu thöông chò. Sau khi Sa ngaõ, Adam vaø Eva xaáu hoå troán traùnh aùnh nhìn cuûa Thieân Chuùa. Giôø ñaây, ngöôøi phuï nöõ böôùc vaøo aùnh saùng. Vieäc ñaøo taïo veà hieäp haønh loät boû lôùp voû nguïy trang vaø maët naï cuûa chuùng ta, ñeå chuùng ta böôùc vaøo aùnh saùng. Mong sao ñieàu naøy xaûy ra trong caùc nhoùm nhoû (circuli minori) cuûa chuùng ta!
Khi ñoù chuùng ta seõ coù theå laøm trung gian cho nieàm vui khoâng chieám höõu cuûa Thieân Chuùa nôi moãi chuùng ta, trong ñoù chaúng coù gì phaûi xaáu hoå. Toâi seõ khoâng bao giôø queân ñöôïc phoøng khaùm AIDS coù teân Mashambanzou ôû rìa Harare, Zimbabwe. Töø naøy coù nghóa ñen laø "thôøi ñieåm voi taém röûa", töùc laø luùc bình minh. Luùc ñoù, moïi ngöôøi ñi xuoáng soâng ñeå teù nöôùc, phun nöôùc leân ngöôøi mình vaø vaøo nhau. Ñaây laø thôøi gian vui veû vaø thoaûi maùi ñuøa giôõn. Haàu heát beänh nhaân laø thanh thieáu nieân khoâng coøn soáng ñöôïc bao laâu nhöng ñoù laø nôi cuûa nieàm vui. Toâi ñaëc bieät nhôù ñeán moät thieáu nieân teân laø Courage, ngöôøi luoân laøm cho nôi naøy traøn ngaäp tieáng cöôøi.
ÔÛ Phnom Penh, Campuchia, toâi ñeán thaêm moät nhaø teá baàn khaùc veà beänh AIDS do moät linh muïc teân laø Jim ñieàu haønh. Cha vaø coäng söï vieân ñi thu gom nhöõng ngöôøi saép cheát vì AIDS treân ñöôøng phoá vaø ñöa hoï veà tuùp leàu goã ñôn sô naøy. Moät thanh nieân vöøa ñöôïc ñöa ñeán, nhìn anh hoác haùc vaø coù veû nhö chaúng coøn soáng ñöôïc bao laâu nöõa. Hoï taém röûa vaø hôùt toùc cho anh. Veû maët anh töôi tænh haún leân. Ñaây thöïc laø con Thieân Chuùa, ngöôøi maø Chuùa Cha suûng aùi!
Caùc moân ñeä trôû veà mang theo thöùc aên. Hoï bò soác khi thaáy Chuùa Gieâsu noùi chuyeän vôùi ngöôøi phuï nöõ sa ngaõ naøy. Gieáng nöôùc laø nôi gaëp gôõ laõng maïn trong Kinh thaùnh! Cuõng gioáng nhö ngöôøi phuï nöõ, cuoäc troø chuyeän cuûa caùc moân ñeä vôùi Chuùa Gieâsu coù moät khôûi ñaàu chaäm raõi, voûn veïn vôùi hai töø: "Rabbi, eat" (Môøi Thaày duøng böõa). Nhöng ngöôøi phuï nöõ ñaõ trôû thaønh moät nhaø giaûng thuyeát thaäm chí tröôùc caùc oâng. Vai troø cuûa chuùng ta vôùi tö caùch laø linh muïc thöôøng laø hoã trôï nhöõng ngöôøi, maø hoï ñaõ baét ñaàu ñaït ñöôïc thaønh quaû ngay caû tröôùc khi chuùng ta nhaän ra.
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP
Doøng Ña Minh Thaùnh Taâm
Chuyeån ngöõ töø: vaticannews.va (09. 10. 2023)
- - - - - - - - - - -
[1] Hallowing the Time: Meditations on the Cycle of the Christian Liturgy, Darton, Longman and Todd, London, 1980, p.83.
[2] Revelations of Divine Love, chapter 31
[3] Cant. 10, quoted by Simon Tugwell OP, Reflections on the Beatitudes, Darton, Longman and Todd, London, 1980, p.101
[4] Placid Conway OP, St Thomas Aquinas, Longmans Green, London 1911, p.88
[5] Virgil Elizondo Charity New York 2008 p.22
[6] Breviary Reading for the Feast: Confessions, Bk 10, xxvii (38)