Tónh taâm Thöôïng Hoäi ñoàng vôùi cha Timothy Radcliffe, OP
baøi V: Quyeàn bính
Tónh taâm Thöôïng Hoäi ñoàng vôùi cha Timothy Radcliffe, OP baøi V: Quyeàn bính.
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP. chuyeån ngöõ tieáng Vieät
Roma (WHÑ 08-10-2023) - Vaøo saùng thöù Ba, ngaøy moàng 03 thaùng 10 naêm 2023, Cha Timothy Radcliffe, OP ñaõ gôïi yù giuùp caùc tham döï vieân Ñaïi hoäi Thöôïng Hoäi ñoàng suy tö veà yù nghóa cuûa "Quyeàn bính".
Anh chò em thaân meán,
Seõ chaúng theå coù cuoäc ñoái thoaïi hieäu quaû giöõa chuùng ta tröø khi chuùng ta nhaän ra raèng moãi ngöôøi noùi vôùi thaåm quyeàn cuûa mình. Taát caû chuùng ta ñeàu ñöôïc laõnh pheùp Röûa trong Ñöùc Kitoâ: Tö teá, Ngoân söù vaø Vöông giaû. Taøi lieäu veà caûm thöùc ñöùc tin cuûa UÛy ban Thaàn hoïc Quoác teá trích thö Thaùnh Gioan: 'Phaàn anh em, anh em nhaän ñöôïc daàu, do töï Ñaáng Thaùnh, vaø taát caû anh em ñeàu ñöôïc ôn hieåu bieát... daàu maø anh em laõnh nhaän töø Ñöùc Kitoâ ôû laïi trong anh em, vaø anh em chaúng caàn ai daïy doã nöõa... vì daàu cuûa Ngöôøi daïy doã anh em moïi söï" (1Ga 2, 20. 27).
Nhieàu giaùo daân ngaïc nhieân vì trong tieán trình chuaån bò Thöôïng Hoäi ñoàng naøy, laàn ñaàu tieân hoï thaáy mình ñöôïc laéng nghe. Hoï hoaøi nghi veà thaåm quyeàn cuûa chính mình vaø thaéc maéc, "Toâi thöïc söï coù theå ñeà xuaát ñieàu gì ñoù chaêng?" (B.2.53). Nhöng khoâng chæ giaùo daân môùi thaáy mình thieáu thaåm quyeàn. Caû Giaùo Hoäi cuõng ñang bò aûnh höôûng bôûi moät cuoäc khuûng hoaûng veà quyeàn bính. Moät vò toång giaùm muïc AÙ chaâu phaøn naøn raèng ngaøi khoâng coøn coù thaåm quyeàn. Ngaøi noùi raèng: "Caùc linh muïc ñeàu laø nhöõng nam töôùc ñoäc laäp, hoï khoâng coøn löu taâm ñeán toâi". Nhieàu linh muïc cuõng noùi raèng hoï khoâng coøn quyeàn haønh gì nöõa. Cuoäc khuûng hoaûng laïm duïng tình duïc ñaõ laøm chuùng ta maát uy tín.
Toaøn theá giôùi cuõng ñang phaûi chòu moät cuoäc khuûng hoaûng veà quyeàn löïc. Nhieàu toå chöùc maát ñi thaåm quyeàn. Caùc chính trò gia, luaät phaùp, baùo chí ñeàu caûm thaáy thaåm quyeàn cuûa hoï ñang ngaøy caøng suy yeáu. Quyeàn löïc döôøng nhö luoân thuoäc veà ngöôøi khaùc: hoaëc laø nôi nhöõng keû ñoäc taøi ñang naém quyeàn, hoaëc thuoäc caùc phöông tieän truyeàn thoâng môùi, hoaëc nôi nhöõng ngöôøi noåi tieáng vaø nhöõng ngöôøi coù taàm aûnh höôûng. Theá giôùi khao khaùt nhöõng tieáng noùi coù thaåm quyeàn veà yù nghóa cuoäc ñôøi. Thay vaøo ñoù laø nhöõng tieáng noùi nguy hieåm ñe doïa laáp ñaày choã troáng. Ñoù laø moät theá giôùi ñöôïc hoã trôï khoâng phaûi bôûi thaåm quyeàn maø baèng caùc hôïp ñoàng, ñöôïc kyù keát ngay caû trong gia ñình, tröôøng hoïc, vaø Giaùo hoäi.
Vaäy laøm sao Giaùo hoäi coù theå laáy laïi thaåm quyeàn cuûa mình vaø noùi vôùi theá giôùi ñang khao khaùt nhöõng tieáng noùi chaân thöïc? Thaùnh söû Luca cho chuùng ta bieát raèng khi Chuùa Gieâsu giaûng daïy, "Hoï söûng soát veà caùch Ngöôøi giaûng daïy, vì Ngöôøi noùi naêng coù thaåm quyeàn" (Lc 4, 32). Ngöôøi ra leänh cho luõ quyû vaø chuùng tuaân theo. Ngay caû gioù vaø bieån cuõng vaâng lôøi Ngöôøi. Chuùa Gieâsu thaäm chí coøn coù quyeàn laøm cho ngöôøi baïn cuûa mình ñaõ cheát ñöôïc soáng laïi: "Anh Ladaroâ, haõy ra khoûi moà!" (Ga 11, 43). Phuùc aâm Maùttheâu ñöôïc keát thuùc baèng nhöõng lôøi naøy: "Thaày ñaõ ñöôïc trao toaøn quyeàn treân trôøi döôùi ñaát".
Nhöng trong Tin Möøng Nhaát Laõm, taïi Cesare Philippi, coù moät cuoäc khuûng hoaûng lôùn veà quyeàn bính, khieán cho cuoäc khuûng hoaûng ñöông thôøi cuûa chuùng ta döôøng nhö chaúng laø gì caû! Chuùa Gieâsu noùi vôùi nhöõng ngöôøi baïn thaân tín raèng Ngöôøi phaûi leân Gieârusalem, ôû ñoù Ngöôøi seõ chòu ñau khoå, bò gieát cheát, vaø soáng laïi. Caùc oâng khoâng chaáp nhaän nhöõng lôøi naøy, do ñoù, Chuùa Gieâsu ñöa hoï leân nuùi vaø bieán hình tröôùc maét caùc oâng.
Thaåm quyeàn cuûa Chuùa Gieâsu ñöôïc maïc khaûi qua laêng kính vinh quang cuûa Ngöôøi vôùi söï chöùng giaùm cuûa Moâseâ vaø EÂlia. Ñaây laø moät loaïi quyeàn bính chaïm vaøo tai, maét, con tim vaø taâm trí hoï. Trí töôûng töôïng cuûa hoï! Cuoái cuøng caùc moân ñeä ñaõ vaâng nghe lôøi Ngöôøi!
Pheâroâ traøn ngaäp nieàm vui ñaõ thoát leân: Thöa Thaày, chuùng con ôû ñaây, hay quaù! Nhö Teilhard de Chardin ñaõ noùi moät caâu noåi tieáng: "Nieàm vui laø daáu chæ khoâng theå sai laàm veà söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa". Ñaây laø nieàm vui maø Sô Maria Ignazia ñaõ ñeà caäp saùng nay, nieàm vui cuûa Meï Maria. Khoâng coù nieàm vui thì chaúng ai trong chuùng ta coù baát cöù thaåm quyeàn naøo. Chaúng ai tin noåi moät Kitoâ höõu khoán khoå caû! Trong Cuoäc Bieán Hình, nieàm vui naøy phaùt xuaát töø ba nguoàn: veû ñeïp, söï thieän, vaø söï thaät. Chuùng ta coù theå keå ñeán nhöõng hình thöùc thaåm quyeàn khaùc. Taøi Lieäu Laøm Vieäc (Instrumentum Laboris) nhaán maïnh ñeán thaåm quyeàn cuûa ngöôøi ngheøo. Ngoaøi ra, coøn coù thaåm quyeàn cuûa truyeàn thoáng, cuûa phaåm traät vôùi söù vuï hieäp nhaát.
Ñieàu toâi muoán khai trieån saùng nay laø veà tính ña daïng vaø hoã töông cuûa quyeàn bính. Khoâng caàn phaûi coù söï caïnh tranh, nhö theå giaùo daân chæ coù theå coù nhieàu quyeàn löïc hôn neáu caùc giaùm muïc coù ít thaåm quyeàn hôn, hoaëc nhöõng ngöôøi goïi laø baûo thuû caïnh tranh quyeàn löïc vôùi nhöõng ngöôøi caáp tieán. Chuùng ta coù theå bò caùm doã ñeå neùm löûa vaøo nhöõng ngöôøi maø chuùng ta cho laø nhöõng keû choáng ñoái chuùng ta, gioáng nhö caùc moân ñeä trong baøi Tin Möøng hoâm nay (Lc 9, 51-56). Tuy nhieân, nôi Ba Ngoâi khoâng coù söï caïnh tranh. Chuùa Cha, Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn khoâng tranh giaønh quyeàn löïc, cuõng nhö khoâng coù söï caïnh tranh giöõa boán saùch Phuùc aâm.
Chuùng ta seõ leân tieáng vôùi thaåm quyeàn cho theá giôùi ñaõ laïc maát cuûa mình neáu trong Thöôïng hoäi ñoàng naøy chuùng ta vöôït qua nhöõng caùch theá caïnh tranh ñeå toàn taïi. Khi ñoù, theá giôùi seõ nhaän ra tieáng cuûa vò muïc töû keâu goïi noù vaøo söï soáng. Chuùng ta haõy nhìn vaøo khung caûnh treân nuùi, vaø nhaän ra söï töông taùc giöõa caùc hình thöùc khaùc nhau cuûa quyeàn bính.
Veû ñeïp
Tröôùc heát, laø veû ñeïp vaø vinh quang. Caû hai phaïm truø naøy haàu nhö ñoàng nghóa vôùi nhau trong tieáng Do Thaùi. Ñöùc cha Robert Barron ñaõ noùi nhö vaäy ôû ñaâu ñoù - vaø xin Ñöùc cha thöù loãi cho toâi, neáu toâi trích daãn sai yù cuûa ngaøi - raèng veû ñeïp coù theå chaïm ñeán nhöõng ngöôøi töø choái caùc hình thöùc quyeàn löïc khaùc. Moät taàm nhìn ñaïo ñöùc coù theå ñöôïc coi laø mang tính ñaïo ñöùc: "Sao baïn daùm baûo toâi phaûi soáng cuoäc ñôøi cuûa mình nhö theá naøo?" Thaåm quyeàn cuûa giaùo lyù coù theå bò baùc boû vì mang tính aùp ñaët. 'Sao baïn daùm baûo toâi phaûi nghó gì?' Nhöng veû ñeïp coù moät uy quyeàn chaïm ñeán söï töï do thaâm saâu cuûa chuùng ta.
Veû ñeïp môû trí töôûng töôïng cuûa chuùng ta cho sieâu vieät, veà queâ höông maø chuùng ta haèng khaùt mong. Nhaø thô Doøng Teân Gerard Manley Hopkins goïi Thieân Chuùa "chính laø veû ñeïp vaø laø Ñaáng trao taëng caùi ñeïp"[1]. Thaùnh Toâma Aquino noùi raèng caùi ñeïp maïc khaûi cho chuùng ta cuøng ñích cuoäc ñôøi mình gioáng nhö muïc tieâu maø cung thuû höôùng tôùi[2].
Chaúng laï gì maø khi ôû treân nuùi Pheâroâ khoâng bieát phaûi noùi gì. Veû ñeïp khieán chuùng ta chaúng theå thoát leân lôøi. Ngöôøi ta noùi raèng moïi thanh thieáu nieân ñeàu traûi qua moät soá khoaûnh khaéc traûi nghieäm veà veû ñeïp sieâu vieät. Neáu hoï khoâng coù ngöôøi höôùng daãn, nhö caùc moân ñeä ñaõ coù Moâseâ vaø EÂlia, thì nhöõng khoaûnh khaéc ñoù seõ troâi qua. Khi toâi coøn laø moät caäu beù 16 tuoåi theo hoïc taïi tröôøng Benedictine, toâi ñaõ coù moät khoaûnh khaéc nhö vaäy taïi ngoâi Nhaø nguyeän tuyeät vôøi cuûa Ñan vieän, vaø ôû ñoù toâi ñöôïc nhöõng ñan só thoâng thaùi giuùp toâi nhaän thöùc veà noù.
Nhöng khoâng phaûi moïi veû ñeïp ñeàu noùi veà Thieân Chuùa. Caùc nhaø laõnh ñaïo Ñöùc Quoác xaõ yeâu thích nhaïc coå ñieån. Vaøo ngaøy leã Chuùa Bieán Hình, moät quaû bom nguyeân töû thaû xuoáng Hiroshima phaùt ra thöù aùnh saùng gheâ tôûm nhaùi laïi aùnh saùng thaàn linh. Saéc ñeïp coù khaû naêng löøa doái vaø quyeán ruõ. Chuùa Gieâsu ñaõ noùi: "Khoán cho caùc ngöôøi, hôõi caùc kinh sö vaø ngöôøi Phariseâu giaû hình! Caùc ngöôøi gioáng nhö moà maû toâ voâi, beân ngoaøi coù veû ñeïp, nhöng beân trong thì ñaày xöông ngöôøi cheát vaø ñuû moïi thöù oâ ueá" (Mt 23, 27).
Nhöng veû ñeïp thaàn linh treân nuùi seõ toûa saùng beân ngoaøi thaønh thaùnh khi vinh quang cuûa Chuùa ñöôïc maïc khaûi treân thaäp giaù. Veû ñeïp cuûa Thieân Chuùa toû loä caùch raïng ngôøi nhaát nôi nhöõng gì coù veû xaáu xí nhaát. Ngöôøi ta phaûi ñeán nhöõng nôi ñau khoå ñeå thoaùng thaáy veû ñeïp cuûa Thieân Chuùa.
Etty Hillesum, nhaø thaàn bí Do Thaùi bò Kitoâ giaùo thu huùt ñaõ tìm thaáy veû ñeïp thaàn linh aáy ngay trong traïi taäp trung cuûa Ñöùc Quoác xaõ: 'Toâi muoán ôû ñoù giöõa caùi maø ngöôøi ta goïi laø "khuûng khieáp" maø vaãn coù theå thoát leân: "Cuoäc ñôøi thaät töôi ñeïp'"[3]. Moãi cuoäc canh taân cuûa Giaùo hoäi ñeàu ñi keøm vôùi moät söï hoài sinh veà veû ñeïp nhö ñöôïc theå hieän nôi: caùc böùc icon cuûa Chính thoáng, nhaïc bình ca Gregorian, phong caùch baroque Phaûn Caûi caùch. Phong traøo Caûi caùch moät phaàn laø söï xung ñoät veà taàm nhìn thaåm myõ. Ngaøy nay chuùng ta caàn söï canh taân trong caùch nhìn veà caùi ñeïp nhö theá naøo ñeå thoaùng thaáy söï sieâu vieät, nhaát laø ôû nhöõng nôi hoang taøn vaø ñau khoå? Lieäu chuùng ta coù theå boäc loä veû ñeïp cuûa thaäp giaù nhö theá naøo?
Khi caùc tu só Ña Minh laàn ñaàu tieân ñeán Guatemala vaøo theá kyû XVI, veû ñeïp ñaõ môû ñöôøng cho hoï chia seû Phuùc AÂm vôùi ngöôøi daân baûn ñòa. Hoï töø khöôùc söï baûo hoä cuûa thöïc daân Taây Ban Nha. Caùc tu só ñaõ daïy cho caùc thöông nhaân baûn xöù taïi ñòa phöông haùt nhöõng baøi thaùnh ca Kitoâ khi ñi leân nuùi baùn haøng hoùa. Ñieàu naøy ñaõ môû ñöôøng cho nhöõng anh em sau ñoù coù theå tieán vaøo khu vöïc vaãn ñöôïc goïi laø Vera Paz, Hoøa bình ñích thöïc moät caùch an toaøn. Nhöng cuoái cuøng binh lính ñaõ ñeán vaø gieát haïi khoâng chæ ngöôøi daân baûn ñòa maø caû nhöõng anh em Ña Minh ñang coá gaéng baûo veä hoï.
Nhöõng baøi haùt naøo ngaøy nay coù theå xaâm nhaäp vaøo chaâu luïc môùi cuûa giôùi treû? Nhöõng nhaïc só thi só cuûa chuùng ta laø ai? Vì theá, caùi ñeïp môû ra trí töôûng töôïng voâ bieân cho ñích ñieåm cuûa cuoäc haønh trình. Nhöng, gioáng nhö Pheâroâ, chuùng ta coù theå bò caùm doã laø muoán ôû laïi. Caàn phaûi coù nhöõng hình thöùc daán thaân giaøu trí töôûng töôïng khaùc ñeå ñöa chuùng ta xuoáng nuùi tham döï Thöôïng Hoäi ñoàng ñaàu tieân treân haønh trình leân Gieârusalem. Caùc moân ñeä ñaõ ñöôïc hai nhaân vaät giaûi thích veà nhöõng gì hoï nhìn thaáy, Moâseâ vaø EÂlia, Leà Luaät vaø caùc ngoân söù. Hoaëc cuûa Söï Thieän vaø Söï thaät.
Söï Thieän
Moâseâ ñaõ daãn daân Israel ra khoûi caûnh noâ leä ñeå ñöôïc töï do. Daân Israel khoâng muoán ra ñi. Hoï khao khaùt söï an toaøn cuûa Ai Caäp. Hoï sôï söï töï do cuûa sa maïc, gioáng nhö caùc moân ñeä sôï phaûi thöïc hieän cuoäc haønh trình leân Gieârusalem. Trong truyeän Anh em nhaø Karamazov cuûa Dostoevsky, vieân Ñaïi phaùp quan khaúng ñònh raèng "chöa bao giôø coù gì khieán nhaân loaïi vaø xaõ hoäi khoù chòu hôn töï do... Cuoái cuøng, hoï seõ ñaët töï do cuûa mình döôùi chaân chuùng ta vaø noùi vôùi chuùng ta: 'Toát hôn laø haõy baét chuùng toâi laøm noâ leä nhöng haõy cho chuùng toâi cuûa aên'.''
Caùc Thaùnh coù thaåm quyeàn cuûa loøng can ñaûm. Caùc ngaøi thaùch thöùc chuùng ta daùm leân ñöôøng. Caùc ngaøi môøi goïi chuùng ta cuøng ñi vôùi caùc ngaøi trong cuoäc phieâu löu maïo hieåm cuûa söï thaùnh thieän. Thaùnh Teâreâsa Beâneâñicta Thaùnh Giaù sinh ra trong moät gia ñình Do Thaùi moä ñaïo, nhöng laïi trôû thaønh ngöôøi voâ thaàn khi coøn ôû tuoåi nieân thieáu. Moät hoâm, tình côø nhaët ñöôïc cuoán töï thuaät cuûa Thaùnh Teâreâsa Avila, ngaøi ñaõ ñoïc suoát ñeâm. Thaùnh nöõ noùi raèng: "Khi ñoïc xong cuoán saùch, toâi töï nhuû: Ñaây laø söï thaät". Chính söï thaät naøy ñaõ daãn ñeán caùi cheát cuûa Thaùnh nöõ taïi traïi taäp trung Auschwitz, ñoù laø thaåm quyeàn cuûa söï thaùnh thieän, môøi goïi chuùng ta trao quyeàn kieåm soaùt cuoäc ñôøi mình vaø ñeå Thieân Chuùa laø Thieân Chuùa.
Cuoán saùch noåi tieáng nhaát theá kyû XX laø tieåu thuyeát Chuùa teå cuûa nhöõng chieác nhaãn cuûa J.R.R. Tolkien. Ñaây laø moät cuoán tieåu thuyeát mang ñaäm tính Coâng giaùo. Taùc giaû cho raèng ñoù laø söï laõng maïn cuûa Thaùnh Theå. Caùc vò töû ñaïo laø nhöõng ngöôøi coù thaåm quyeàn sôùm nhaát trong Giaùo hoäi, vì caùc ngaøi ñaõ can ñaûm daâng hieán taát caû. G. K. Chesterton noùi raèng: "Loøng can ñaûm gaàn nhö laø moät söï maâu thuaãn veà maët töø ngöõ. Noù coù nghóa laø moät öôùc muoán maïnh meõ ñöôïc soáng döôùi hình thöùc saün saøng cheát"[4]. Lieäu chuùng ta coù sôï phaûi ñöa ra thaùch thöùc nguy hieåm veà ñöùc tin cuûa mình khoâng? Herbert McCabe OP ñaõ töøng noùi: "Neáu yeâu, baïn seõ bò toån thöông, thaäm chí coù theå bò gieát. Neáu khoâng yeâu, thì baïn ñaõ cheát roài". Ngöôøi treû seõ khoâng bò ñöùc tin cuûa chuùng ta thu huùt neáu ñoù chæ laø moät ñöùc tin bò thuaàn hoaù.
'Tình yeâu hoaøn haûo loaïi tröø sôï haõi.' (1Ga 4, 18). Tu só Michael Anthony Perry OFM, nguyeân Toång Phuïc vuï Doøng Phanxicoâ, nhaän ñònh: "Khi laõnh pheùp Röûa, chuùng ta ñaõ töø boû quyeàn sôï haõi"[5]. Toâi coù theå noùi raèng chuùng ta ñaõ töø boû quyeàn laøm noâ leä cho söï sôï haõi. Ngöôøi can ñaûm laø ngöôøi bieát sôï haõi. Chuùng ta seõ chæ coù ñöôïc thaåm quyeàn trong theá giôùi ñaày sôï haõi naøy neáu chuùng ta ñöôïc cho laø coù söï lieàu lónh. Caùch ñaây 400 naêm, khi caùc anh chò em ôû chaâu AÂu ñöôïc sai ñi rao giaûng Tin Möøng taïi chaâu AÙ, moät nöûa trong soá hoï ñaõ cheát tröôùc khi ñeán nôi vì beänh taät, ñaém taøu, hoaëc cöôùp bieån. Lieäu chuùng ta coù ñöôïc loøng duõng caûm nhö ñieân daïi cuûa hoï chaêng?
Tu só Ña Minh Henri Burin de Roziers (1930-2017), laø moät luaät sö ngöôøi Phaùp coù truï sôû taïi Amazon cuûa Brazil. Anh ñöa ra toøa nhöõng ñòa chuû lôùn thöôøng noâ leä hoaù ngöôøi ngheøo, buoäc hoï phaûi laøm vieäc treân nhöõng ñieàn trang roäng lôùn cuûa mình vaø thaäm chí gieát hoï neáu hoï coá gaéng troán thoaùt. Henri nhaän ñöôïc voâ soá lôøi ñe doïa gieát cheát. Anh ñöôïc caûnh saùt ñeà nghò baûo veä, nhöng anh bieát raèng raát coù theå chính nhöõng ngöôøi trong soá hoï seõ laø ngöôøi gieát mình. Khi toâi ñeán thaêm anh vaø ôû laïi, anh ñaõ ñeà nghò toâi nghæ qua ñeâm taïi phoøng cuûa anh. Ngaøy hoâm sau anh noùi vôùi toâi raèng anh khoâng theå nguû ñöôïc vì sôï hoï ñeán tìm baét anh vaø voâ tình toùm ñöôïc toâi!
Vaäy neân thaåm quyeàn cuûa caùi ñeïp noùi leân ñích ñieåm cuûa cuoäc haønh trình, laø queâ höông maø chuùng ta chöa töøng thaáy. Thaåm quyeàn cuûa söï thaùnh thieän noùi veà cuoäc haønh trình phaûi thöïc hieän neáu chuùng ta muoán ñeán ñích. Ñoù laø thaåm quyeàn cuûa nhöõng ngöôøi daùm hieán trao maïng soáng mình. Paùdraig Pearse, thi só ngöôøi Ireland boäc baïch: "Toâi ñaõ laõng phí nhöõng naêm thaùng tuoåi treû huy hoaøng maø Chuùa laø Thieân Chuùa ban chæ ñeå coá thöû nhöõng ñieàu khoâng theå, vì nghó raèng chæ coù chuùng môùi ñaùng ñeå toâi boû coâng söùc. Laïy Chuùa, neáu con coøn nhieàu naêm thaùng, con seõ laïi phung phí chuùng nöõa thoâi. Con neùm chuùng ra khoûi mình"[6].
Söï thaät
Cuoái cuøng laø ngoân söù EÂlia. Ngoân söù laø nhöõng ngöôøi noùi leân söï thaät. EÂlia bieát roõ söï aûo töôûng cuûa caùc nhaø tieân tri cuûa thaàn Ba'al, ñoàng thôøi vò ngoân söù cuõng nghe ñöôïc tieáng tónh laëng eâm aùi treân nuùi. Veritas - Söï Thaät, khaåu hieäu cuûa Doøng Ña Minh. Khaåu hieäu naøy ñaõ thu huùt toâi ñeán vôùi caùc tu só Ña Minh ngay caû tröôùc khi toâi gaëp hoï, ñieàu naøy coù leõ laø do Chuùa quan phoøng!
Theá giôùi cuûa chuùng ta ñaõ khoâng coøn maën maø vôùi Söï thaät: Tin giaû, nhöõng tuyeân boá hoang ñöôøng treân internet, nhöõng thuyeát aâm möu ñieân roà. Tuy nhieân, aån saâu trong moãi ngöôøi laø moät baûn naêng khoâng theå xoùa boû ñoái vôùi söï thaät, vaø khi söï thaät ñöôïc coâng boá, noù löu laïi moät soá daáu aán cuoái cuøng cuûa thaåm quyeàn. Taøi Lieäu Laøm Vieäc khoâng ngaïi thaønh thaät neâu leân nhöõng thaùch ñoá maø chuùng ta phaûi giaûi quyeát. Taøi Lieäu coâng khai noùi veà nieàm hy voïng vaø noãi buoàn, söï giaän döõ vaø nieàm vui cuûa Daân Chuùa. Laøm sao chuùng ta coù theå thu huùt moïi ngöôøi ñeán vôùi Ñaáng laø Söï Thaät neáu chuùng ta khoâng thaønh thaät veà chính mình?
Toâi xin ñeà caäp ñeán 2 caùch thöùc maø trong ñoù vieäc noùi leân söï thaät laø caàn thieát trong truyeàn thoáng ngoân söù. Tröôùc heát, ñoù laø thaønh thaät noùi leân nieàm vui vaø noãi khoå cuûa nhaân loaïi. Bartolome de Las Casas ñaõ soáng moät cuoäc ñôøi taàm thöôøng ôû Hispaniola tröôùc khi ñoïc baøi giaûng cuûa Antonio de Montesinos, OP thuyeát giaûng vaøo Muøa Voïng naêm 1511. Baøi giaûng choáng laïi nhöõng keû ñoâ hoä baèng vieäc hoï baét ngöôøi daân baûn ñòa laøm noâ leä: "Haõy noùi cho toâi bieát, baèng quyeàn naøo hoaëc baèng caùch giaûi thích coâng lyù naøo maø caùc ngöôøi baét nhöõng ngöôøi da ñoû naøy phaûi laøm noâ leä moät caùch taøn nhaãn vaø khuûng khieáp nhö vaäy? Baèng thaåm quyeàn naøo maø caùc ngöôøi tieán haønh nhöõng cuoäc chieán tranh gheâ tôûm nhö vaäy choáng laïi nhöõng ngöôøi töøng soáng raát thanh thaûn vaø bình yeân treân chính maûnh ñaát cuûa hoï?". Khi ñoïc ñöôïc ñieàu naøy, Las Casas nhaän ra ñoù laø söï thaät vaø ñaõ hoaùn caûi. Do ñoù, trong Thöôïng Hoäi ñoàng naøy, chuùng ta haõy laéng nghe nhöõng ngöôøi seõ noùi moät caùch trung thöïc veà "nhöõng nieàm vui vaø hy voïng, noãi ñau buoàn vaø thoáng khoå cuûa con ngöôøi trong thôøi ñaïi chuùng ta" (Gaudium et Spes 1).
Ñoái vôùi söï thaät, chuùng ta cuõng caàn nhöõng kyû luaät mang tính hoïc thuaät coù ñeå choáng laïi caùm doã trong vieäc söû duïng Lôøi Chuùa vaø nhöõng giaùo huaán cuûa Giaùo hoäi cho muïc ñích rieâng cuûa mình. 'Chaéc haún Thieân Chuùa ñuùng vì Ngaøi ñoàng yù vôùi toâi!'. Chaúng haïn, caùc hoïc giaû Kinh thaùnh ñöa chuùng ta trôû laïi vôùi caùc vaên baûn goác trong tính xa laï vaø khaùc bieät cuûa chuùng. Khi toâi naèm trong beänh vieän, moät y taù noùi vôùi toâi raèng anh aáy öôùc gì bieát tieáng Latinh ñeå coù theå ñoïc Kinh Thaùnh baèng ngoân ngöõ goác. Toâi chaúng bieát noùi gì! Caùc hoïc giaû chaân chính choáng laïi baát kyø noã löïc naøo nhaèm söû duïng Kinh thaùnh hoaëc Truyeàn thoáng cho caùc chieán dòch caù nhaân. Lôøi Chuùa thuoäc veà Chuùa. Haõy vaâng nghe Lôøi Ngöôøi. Chuùng ta khoâng sôû höõu söï thaät. Söï thaät sôû höõu chuùng ta.
Moïi tình yeâu ñeàu môû ra cho chuùng ta söï thaät veà ngöôøi khaùc. Theo moät nghóa naøo ñoù, chuùng ta khaùm phaù ra söï thaät vaãn coù ñoù theo caùch thöùc chuùng ta khoâng theå bieát ñöôïc. Chuùng ta khoâng theå chieám höõu söï thaät vaø söû duïng söï thaät cho muïc ñích cuûa mình. Chuùng ta yeâu meán ngöôøi khaùc trong söï khaùc bieät, söï töï do khoâng theå kieåm soaùt cuûa hoï.
Vì vaäy, treân nuùi Bieán Hình, chuùng ta thaáy nhieàu hình thöùc quyeàn bính khaùc nhau ñöôïc vieän daãn ñeå daãn daét caùc moân ñeä vöôït qua cuoäc khuûng hoaûng lôùn veà quyeàn löïc cuûa Caesarea Philippi. Taát caû nhöõng quyeàn löïc naøy vaø nhöõng quyeàn löïc khaùc ñeàu caàn thieát. Khoâng coù söï thaät, veû ñeïp coù theå trôû neân troáng roãng. Nhö ai ñoù ñaõ noùi, "Veû ñeïp ôû nôi söï thaät, cuõng nhö söï thieän ôû nôi moùn aên". Khoâng coù söï thieän thì caùi ñeïp coù theå laø söï löøa doái. Söï thieän maø khoâng coù söï thaät seõ rôi vaøo söï ña caûm. Söï thaät maø khoâng coù söï thieän seõ daãn tôùi Toøa aùn dò giaùo. Thaùnh John Henry Newman ñaõ noùi raát hay veà nhieàu hình thöùc quyeàn löïc, quaûn trò, lyù trí, vaø kinh nghieäm.
Taát caû chuùng ta ñeàu coù thaåm quyeàn, nhöng khaùc nhau. Thaùnh Newman vieát raèng neáu quyeàn löïc cuûa chính phuû trôû neân tuyeät ñoái thì chính phuû seõ trôû neân ñoäc taøi chuyeân cheá. Neáu lyù trí trôû thaønh quyeàn löïc duy nhaát, chuùng ta seõ rôi vaøo chuû nghóa duy lyù khoâ khan. Neáu kinh nghieäm toân giaùo laø thaåm quyeàn duy nhaát thì söï meâ tín seõ chieán thaéng. Thöôïng Hoäi ñoàng gioáng nhö moät daøn nhaïc, vôùi caùc nhaïc cuï khaùc nhau coù aâm thanh rieâng. Ñaây laø lyù do taïi sao truyeàn thoáng phaân ñònh cuûa Doøng Teân raát hieäu quaû. Söï thaät khoâng ñeán baèng ña soá phieáu baàu, neáu khoâng, noù chaúng khaùc gì moät daøn nhaïc hay moät ñoäi boùng ñöôïc daãn daét baèng caùc laù phieáu!
Thaåm quyeàn cuûa caùc vò laõnh ñaïo chaéc chaén ñaûm baûo raèng vieäc ñoái thoaïi cuûa Giaùo hoäi mang laïi thaønh quaû, ñeå khoâng coù tieáng noùi naøo thoáng trò vaø laán aùt tieáng noùi khaùc. Thaåm quyeàn caàn nhaän ra söï hoøa hôïp tieàm aån. Jonathan Sacks, ñaïi giaùo tröôûng cuûa Vöông quoác Anh, vieát raèng: "Trong thôøi kyø hoãn loaïn, coù moät caùm doã gaàn nhö aùp ñaûo ñoái vôùi caùc nhaø laõnh ñaïo toân giaùo laø ñoái ñaàu. Khoâng nhöõng söï thaät phaûi ñöôïc coâng boá maø söï giaû doái cuõng phaûi bò toá caùo. Caùc löïa choïn phaûi ñöôïc ñaët ra roõ raøng. Khoâng leân aùn ñoàng nghóa vôùi boû qua". Tuy nhieân, oâng khaúng ñònh, "moät ngoân söù khoâng chæ nghe moät maø laø hai meänh leänh: Quy taéc vaø loøng traéc aån, yeâu meán söï thaät vaø tình lieân ñôùi beàn vöõng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi maø nôi hoï söï thaät ñoù bò lu môø. Baûo toàn truyeàn thoáng vaø ñoàng thôøi baûo veä nhöõng ngöôøi bò leân aùn laø nhieäm vuï khoù khaên nhöng caàn thieát cuûa giôùi laõnh ñaïo toân giaùo trong thôøi ñaïi phi toân giaùo"[7].
Moïi quyeàn bính ñeàu ñeán töø Ba Ngoâi, Ñaáng maø trong Ngaøi moïi quyeàn bính ñeàu ñöôïc chia seû. Leonardo Paris, Thaàn hoïc gia ngöôøi YÙ, khaúng ñònh raèng: "Chuùa Cha thoâng chia quyeàn löïc cuûa Ngaøi". Vôùi taát caû moïi ngöôøi. Vaø Ngaøi ñònh hình cho moïi quyeàn löïc nhö ñöôïc chia seû... Chuùng ta khoâng coøn coù theå trích thö Thaùnh Phaoloâ - "Khoâng coøn chuyeän phaân bieät Dothaùi hay Hylaïp, noâ leä hay töï do, ñaøn oâng hay ñaøn baø; nhöng taát caû anh em chæ laø moät trong Ñöùc Kitoâ" (Gl 3, 28) - vaø keâu goïi tính hieäp haønh maø khoâng thöøa nhaän raèng chính ñieàu naøy coù nghóa laø tìm ra nhöõng hình thöùc lòch söû cuï theå ñeå moãi ngöôøi ñeàu ñöôïc nhìn nhaän laø coù thaåm quyeàn maø Chuùa Cha ñaõ muoán giao phoù cho hoï"[8].
Neáu Giaùo hoäi thöïc söï trôû thaønh moät coäng ñoaøn trao quyeàn cho nhau, chuùng ta seõ coù theå leân tieáng vôùi thaåm quyeàn cuûa Chuùa. Trôû thaønh moät Giaùo hoäi nhö theá seõ laø ñieàu gaây ñau ñôùn nhöng cuõng thaät toát ñeïp. Ñaây laø nhöõng gì chuùng ta seõ xem xeùt trong cuoäc hoäi thaûo cuoái cuøng.
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP
Doøng Ña Minh Thaùnh Taâm
Chuyeån ngöõ töø: vaticannews.va (03.10.2023)
- - - - - - - - - - - - -
[1] 'The Golden Echo'
[2] ST III. 45
[3] An Interrupted Life: The Diaries and Letters of Etty Hillesum 1941 - 43, Persephone Books, London, 2007, p. 276
[4] Orthodoxy London 1996 p.134
[5] Benotti p.66
[6] Quoted by Cardinal Murphy-O'Connor, 'Fiftieth Anniversary of Priesthood', in Daniel P. Cronin, Priesthood: A Life Open to Christ (St Pauls Publishing, London, 2009), p. 134.
[7] 'Elijah and the Still, Small Voice', www.rabbisacks.org/covenant-conversation/pinchas/elijah-and-the-still-small-voice
[8] Leonardo Paris, L'erede. Una cristologia, Queriniana, 2021, pp. 220-221. Soon to be published in English by Brill, with a Foreword by Massimo Faggioli.