Tónh taâm Thöôïng Hoäi ñoàng vôùi cha Timothy Radcliffe, OP
baøi IV: Cuoäc Troø chuyeän treân ñöôøng Emmau
Tónh taâm Thöôïng Hoäi ñoàng vôùi cha Timothy Radcliffe, OP baøi IV: Cuoäc Troø chuyeän treân ñöôøng Emmau.
Roma (WHÑ 08-10-2023) - Vaøo saùng thöù Hai, ngaøy moàng 02 thaùng 10 naêm 2023 Cha Timothy Radcliffe, OP ñaõ suy tö veà yù nghóa cuûa 'Cuoäc troø chuyeän treân ñöôøng Emmau' vôùi caùc tham döï vieân Ñaïi hoäi Thöôïng Hoäi ñoàng.
Anh chò em thaân meán,
Chuùng ta ñöôïc môøi goïi böôùc ñi treân con ñöôøng hieäp haønh trong tình baèng höõu. Neáu khoâng, chuùng ta seõ chaúng ñi tôùi ñaâu. Tình baèng höõu vôùi Thieân Chuùa vaø vôùi nhau, khôûi nguoàn töø nieàm vui ñöôïc ôû beân nhau nhöng caàn phaûi coù lôøi noùi. Taïi Caesare Philipp, cuoäc troø chuyeän ñaõ bò giaùn ñoaïn. Chuùa Gieâsu ñaõ goïi Pheâroâ laø "Satan", keû thuø. Treân nuùi cao, Pheâroâ vaãn khoâng bieát phaûi noùi gì nhöng caùc moân ñeä baét ñaàu laéng nghe Chuùa Gieâsu vaø cuoäc troø chuyeän laïi baét ñaàu treân haønh trình leân Gieârusalem.
Treân ñöôøng ñi, caùc moân ñeä caõi vaõ, hieåu laàm Chuùa Gieâsu, vaø cuoái cuøng boû rôi Ngöôøi. Söï im laëng trôû laïi. Nhöng Chuùa Phuïc Sinh hieän ra vaø ban cho caùc oâng nhöõng lôøi chöõa laønh ñeå hoï noùi chuyeän vôùi nhau. Chuùng ta cuõng caàn nhöõng lôøi chöõa laønh vöôït leân treân nhöõng ranh giôùi chia reõ: ranh giôùi yù thöùc heä giöõa caùnh taû vaø caùnh höõu; nhöõng ranh giôùi vaên hoùa phaân chia Chaâu luïc naøy vôùi Chaâu luïc kia, vaø nhöõng caêng thaúng ñoâi khi chia reõ ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ. Nhöõng lôøi noùi mang tính chia seû laø huyeát maïch cuûa Giaùo hoäi. Giöõa moät theá giôùi nôi baïo löïc gia taêng do bôûi söï baát löïc trong vieäc laéng nghe, chuùng ta caàn tìm ra lôøi noùi mang tính chia seû naøy. Cuoäc troø chuyeän daãn ñeán söï hoaùn caûi.
Cuoäc troø chuyeän neân baét ñaàu nhö theá naøo? Trong saùch Saùng theá, sau trình thuaät veà söï sa ngaõ, coù moät söï im laëng khuûng khieáp. Söï im laëng trong vöôøn Eden ñaõ trôû thaønh söï im laëng cuûa söï xaáu hoå. Adam vaø Eva laån troán. Thieân Chuùa ñaõ vöôït qua vöïc thaúm cuûa söï im laëng ñoù nhö theá naøo? Thieân Chuùa kieân nhaãn chôø ñôïi cho ñeán khi hai oâng baø che thaân ñeå che giaáu söï boái roái cuûa mình. Giôø ñaây hoï ñaõ saün saøng cho cuoäc troø chuyeän ñaàu tieân trong Kinh Thaùnh. Thieân Chuùa phaù vôõ söï im laëng baèng moät caâu hoûi ñôn giaûn: "Ngöôi ñang ôû ñaâu?" Ñaây khoâng phaûi laø moät caâu hoûi yeâu caàu cung caáp thoâng tin nhöng laø moät lôøi goïi hai oâng baø böôùc ra aùnh saùng vaø minh nhieân ñöùng tröôùc maët Thieân Chuùa.
Coù leõ ñaây laø caâu hoûi ñaàu tieân maø chuùng ta neân duøng ñeå phaù vôõ söï im laëng ngaên caùch chuùng ta. Khoâng phaûi laø nhöõng caâu hoûi chaúng haïn nhö: "Taïi sao baïn laïi coù nhöõng quan ñieåm khaùc thöôøng veà Phuïng vuï?' Hoaëc "Taïi sao baïn gioáng nhö dò giaùo. Taïi sao baïn laïi laø moät con quaùi vaät gia tröôûng?' hoaëc "Taïi sao baïn phôùt lôø toâi?' Maø laø haõy hoûi: "Baïn ñang ôû ñaâu?' "Baïn ñang lo laéng veà ñieàu gì?' Chính laø toâi ñaây. Thieân Chuùa môøi Adam vaø Eva ra khoûi nôi aån naáp vaø hieän dieän tröôùc maët Ngaøi. Neáu chuùng ta cuõng böôùc ra aùnh saùng vaø ñeå moïi ngöôøi nhìn nhaän chuùng ta nhö chuùng ta laø, thì chuùng ta seõ tìm ñöôïc lôøi ñeå noùi vôùi nhau. Trong tieán trình chuaån bò cho Thöôïng Hoäi ñoàng naøy, thì chính caùc giaùo só thöôøng laø nhöõng ngöôøi ngaàn ngaïi nhaát trong vieäc böôùc ra aùnh saùng vaø chia seû nhöõng lo laéng vaø hoaøi nghi cuûa mình. Coù leõ chuùng ta sôï bò nhìn thaáy traàn truïi. Laøm sao chuùng ta coù theå khuyeán khích nhau ñöøng sôï haõi traïng thaùi traàn truïi naøy?
Sau khi Chuùa Phuïc Sinh, nhöõng caâu hoûi ñaõ phaù vôõ söï im laëng cuûa ngoâi moä troáng. Trong Tin Möøng Gioan, "Naøy baø, sao baø khoùc?'. Trong Luca, "Sao caùc baø laïi tìm Ngöôøi Soáng ôû giöõa keû cheát?'. Khi caùc moân ñeä treân ñöôøng ñi Emmau, loøng hoï ñaày töùc giaän vaø thaát voïng. Nhöõng ngöôøi phuï nöõ khaúng ñònh ñaõ nhìn thaáy Chuùa, nhöng hoï chæ laø phuï nöõ maø thoâi. Ngay caû ngaøy nay, ñoâi khi phuï nöõ döôøng nhö khoâng ñöôïc tính ñeán! Caùc moân ñeä ñang rôøi boû coäng ñoaøn Giaùo Hoäi, gioáng nhö raát nhieàu ngöôøi ngaøy nay. Chuùa Gieâsu khoâng caûn ñöôøng hoï cuõng khoâng leân aùn hoï. Ngöôøi hoûi "Caùc anh vöøa ñi vöøa trao ñoåi vôùi nhau veà chuyeän gì vaäy?'. Nhöõng hy voïng vaø thaát voïng ñang khuaáy ñoäng trong loøng caùc anh laø gì? Caùc moân ñeä ñang noùi chuyeän vôùi nhau moät caùch buoàn baõ. Tieáng Hy Laïp coù nghóa ñen laø, "Nhöõng lôøi maø caùc anh ñang neùm vaøo nhau laø gì vaäy?'. Vì theá Chuùa Gieâsu môøi goïi hoï chia seû vôùi Ngöôøi söï giaän döõ cuûa hoï. Hoï ñaõ hy voïng raèng Chuùa Gieâsu seõ laø ngöôøi giaûi thoaùt Israel, nhöng hoï ñaõ laàm. Chuùa Gieâsu ñaõ thaát baïi. Do ñoù, Ngöôøi böôùc ñi cuøng hoï vaø môû loøng ñoùn nhaän söï töùc giaän vaø sôï haõi cuûa hoï.
Theá giôùi cuûa chuùng ta ñaày daãy söï phaãn noä. Chuùng ta noùi veà chính trò cuûa söï giaän döõ. Moät cuoán saùch môùi ñaây coù teân laø American Rage (Söï phaãn noä cuûa ngöôøi Myõ). Söï phaãn noä naøy cuõng laây nhieãm vaøo Giaùo hoäi cuûa chuùng ta. Moät söï phaãn noä chính ñaùng tröôùc vieäc laïm duïng tình duïc treû em. Giaän döõ tröôùc vò trí cuûa phuï nöõ trong Giaùo hoäi. Phaãn noä vôùi nhöõng ngöôøi quaù baûo thuû hoaëc caáp tieán quaù ñaùng. Chuùng ta coù gioáng nhö Chuùa Gieâsu ñeå daùm hoûi nhau: "Anh em ñang trao ñoåi veà ñieàu gì vaäy? Taïi sao anh em giaän döõ?' Chuùng ta coù daùm nghe caâu traû lôøi khoâng? Ñoâi khi toâi caûm thaáy chaùn ngaáy vieäc phaûi nghe nhöõng lôøi giaän döõ naøy. Toâi khoâng theå chòu noåi khi phaûi nghe theâm nhöõng ñieàu töông töï nhö theá nöõa. Nhöng toâi phaûi laéng nghe, nhö Chuùa Gieâsu ñaõ laøm, vôùi hai moân ñeä treân ñöôøng ñi Emmau.
Nhieàu ngöôøi hy voïng raèng Thöôïng Hoäi ñoàng naøy seõ laéng nghe tieáng noùi cuûa hoï. Hoï caûm thaáy bò phôùt lôø vaø khoâng coù tieáng noùi. Hoï ñuùng. Nhöng chuùng ta seõ chæ coù theå leân tieáng neáu chuùng ta laéng nghe tröôùc ñaõ. Thieân Chuùa goïi ñích danh con ngöôøi. Abraham; Moâseâ, Samuel. Hoï ñaùp laïi baèng töø tuyeät ñeïp trong tieáng Do Thaùi Hinneni, Naøy toâi ñaây. Neàn taûng söï hieän höõu cuûa chuùng ta laø Thieân Chuùa goïi teân töøng ngöôøi chuùng ta, vaø chuùng ta laéng nghe lôøi Ngaøi. Khoâng phaûi kieåu cuûa trieát gia Descartes 'Toâi suy tö neân toâi hieän höõu" maø laø "toâi laéng nghe neân toâi hieän höõu". Chuùng ta ôû ñaây ñeå laéng nghe Chuùa vaø laéng nghe nhau. Ngöôøi ta thöôøng noùi raèng chuùng ta coù hai tai nhöng chæ coù moät mieäng! Chæ sau khi laéng nghe môùi coù lôøi noùi.
Chuùng ta laéng nghe khoâng chæ nhöõng gì moïi ngöôøi ñang noùi maø caû nhöõng gì hoï ñang coá gaéng noùi. Chuùng ta laéng nghe caû nhöõng lôøi chöa ñöôïc noùi ra, nhöõng lôøi maø hoï tìm kieám. Ngöôøi Sicilia coù moät caâu noùi raèng: "La miglior parola eø quella che non si dice - Lôøi hay nhaát laø lôøi chöa ñöôïc noùi ra"[1]. Chuùng ta laéng nghe xem nhöõng lôøi aáy ñuùng ra sao, nhöõng lôøi aáy ñuùng tôùi ñaâu, ngay caû khi nhöõng lôøi aáy laø sai. Chuùng ta laéng nghe vôùi nieàm hy voïng chöù khoâng khinh thöôøng. Doøng Ña Minh chuùng toâi coù moät quy ñònh trong Toång Hoäi. Nhöõng gì anh em noùi khoâng bao giôø laø voâ nghóa. Lôøi aáy coù theå ñöôïc thoâng tin sai, phi logic, hoaëc thöïc söï sai. Nhöng ñaâu ñoù trong nhöõng lôøi sai laàm aáy laø moät söï thaät maø toâi caàn ñöôïc nghe. Chuùng ta laø nhöõng ngöôøi haønh khaát só ñi tìm söï thaät. Caùc anh em tieân khôûi ñaõ noùi veà Thaùnh Ña Minh raèng "Ngaøi hieåu moïi söï nhôø trí thoâng minh khieâm nhöôøng cuûa mình"[2].
Coù leõ caùc Doøng tu coù ñieàu gì ñoù ñeå daïy Giaùo hoäi veà ngheä thuaät ñoái thoaïi. Thaùnh Bieån Ñöùc daïy chuùng ta tìm kieám söï nhaát trí; Thaùnh Ña Minh thích tranh luaän, Thaùnh Catarina Siena thích troø chuyeän, Thaùnh Ignatius Loyola daïy veà ngheä thuaät phaân ñònh, vaø Thaùnh Philip Neri ñeà cao vai troø cuûa tieáng cöôøi.
Neáu chuùng ta thöïc söï laéng nghe, nhöõng caâu traû lôøi maø chuùng ta chuaån bò saün seõ khoâng coøn nöõa. Chuùng ta seõ im laëng vaø khoâng noùi neân lôøi, gioáng nhö Zechariah tröôùc khi oâng caát leân tieáng haùt. Neáu toâi khoâng bieát phaûi ñaùp laïi theá naøo tröôùc noãi ñau hoaëc söï boái roái cuûa anh chò em mình, toâi phaûi höôùng veà Chuùa vaø caàu xin Chuùa giuùp toâi phaûi noùi gì. Sau ñoù cuoäc troø chuyeän coù theå baét ñaàu.
Cuoäc troø chuyeän caàn moät böôùc nhaûy ñoù laø hình dung veà traûi nghieäm cuûa ngöôøi khaùc. Nhìn baèng maét, nghe baèng tai cuûa hoï. Chuùng ta caàn ñi vaøo noäi taâm cuûa hoï. Lôøi noùi cuûa hoï xuaát phaùt töø traûi nghieäm naøo? Hoï mang theo noãi ñau hay nieàm hy voïng naøo? Hoï ñang ñi treân haønh trình naøo?
Ñaõ coù moät cuoäc tranh luaän soâi noåi trong Toång Hoäi cuûa Doøng Ña Minh veà vieäc baûn chaát cuûa vieäc giaûng thuyeát, voán luoân laø moät ñeà taøi noùng boûng ñoái vôùi tu só Ña Minh! Taøi lieäu ñöôïc ñeà xuaát cho Toång Hoäi hieåu vieäc rao giaûng nhö moät cuoäc ñoái thoaïi: chuùng ta tuyeân xöng ñöùc tin cuûa mình baèng caùch böôùc vaøo cuoäc ñoái thoaïi. Nhöng moät soá nghò vieân phaûn ñoái quyeát lieät, cho raèng ñieàu naøy gaàn gioáng vôùi thuyeát töông ñoái. Hoï noùi: "Chuùng ta phaûi can ñaûm rao giaûng veà söï thaät". Daàn daàn, ngöôøi ta thaáy roõ raèng nhöõng anh em tranh luaän veà vaán ñeà naøy ñang noùi veà nhöõng traûi nghieäm raát khaùc nhau.
Taøi lieäu naøy do moät tu huynh soáng ôû Pakistan vieát ra, nôi maø Kitoâ giaùo nhaát thieát phaûi ñoái thoaïi thöôøng xuyeân vôùi Hoài giaùo. ÔÛ Chaâu AÙ, chaúng theå rao giaûng maø khoâng coù ñoái thoaïi. Nhöõng anh em phaûn öùng maïnh meõ vôùi taøi lieäu naøy phaàn lôùn ñeàu ñeán töø Lieân Xoâ cuõ. Ñoái vôùi hoï, yù töôûng ñoái thoaïi vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ töøng caàm tuø hoï laø hoaøn toaøn voâ nghóa. Ñeå vöôït thaéng söï baát ñoàng, laäp luaän hôïp lyù laø caàn thieát nhöng chöa ñuû. Baïn phaûi hình dung taïi sao ngöôøi khaùc laïi giöõ quan ñieåm cuûa hoï. Nhöõng traûi nghieäm naøo ñaõ daãn hoï ñeán quan ñieåm naøy? Hoï phaûi chòu nhöõng veát thöông naøo? Ñaâu laø nieàm vui cuûa hoï?
Ñieàu naøy ñoøi hoûi ngöôøi ta phaûi laéng nghe baèng taát caû trí töôûng töôïng cuûa mình. Tình yeâu luoân laø chieán thaéng cuûa trí töôûng töôïng, coøn haän thuø laø söï thaát baïi cuûa trí töôûng töôïng. Haän thuø laø tröøu töôïng. Tình yeâu phaûi cuï theå. Trong cuoán tieåu thuyeát The Power and the Glory (Quyeàn löïc vaø Vinh quang) cuûa nhaø vaên Graham Greene, vò anh huøng, moät linh muïc ngheøo heøn, noùi raèng: "Khi baïn nhìn thaáy nhöõng neáp nhaên ôû khoùe maét, hình daùng cuûa caùi mieäng, maùi toùc daøi ra nhö theá naøo, baïn khoâng theå gheùt ñöôïc. Söï caêm gheùt chæ laø söï thaát baïi cuûa trí töôûng töôïng maø thoâi".
Chuùng ta caàn vöôït qua caùc ranh giôùi khoâng chæ veà caùnh taû vaø caùnh höõu, hoaëc ranh giôùi vaên hoùa, maø caû ranh giôùi theá heä. Toâi may maén ñöôïc soáng vôùi nhöõng anh em Ña Minh treû coù haønh trình ñöùc tin khaùc vôùi toâi. Nhieàu tu só vaø linh muïc thuoäc theá heä cuûa toâi lôùn leân trong nhöõng gia ñình Coâng giaùo thuaàn tuùy. Ñöùc tin thaám saâu vaøo ñôøi soáng haèng ngaøy cuûa chuùng toâi. Cuoäc phieâu löu cuûa Coâng ñoàng Vatican II laø tieáp caän vôùi theá giôùi theá tuïc. Caùc linh muïc ngöôøi Phaùp ñeán laøm vieäc trong caùc nhaø maùy. Chuùng toâi ñeå laïi tu phuïc vaø hoaø mình vaøo theá giôùi. Moät nöõ tu noåi giaän khi thaáy toâi maëc aùo doøng ñaõ noùi: "Taïi sao cha vaãn maëc boä ñoà coå huû ñoù?".
Ngaøy nay, nhieàu ngöôøi treû lôùn leân trong moät theá giôùi tuïc hoaù, theo thuyeát baát khaû tri hoaëc thaäm chí voâ thaàn, ñaëc bieät laø ôû phöông Taây nhöng ngaøy caøng gia taêng ôû khaép moïi nôi. Cuoäc phieâu löu cuûa hoï laø khaùm phaù Phuùc aâm, Giaùo hoäi, vaø truyeàn thoáng. Hoï vui veû maëc tu phuïc. Cuoäc haønh trình cuûa chuùng toâi traùi ngöôïc nhau nhöng khoâng maâu thuaãn nhau. Gioáng nhö Chuùa Gieâsu, toâi phaûi ñoàng haønh vôùi hoï vaø tìm hieåu ñieàu gì khieán taâm hoàn hoï phaán khôûi. Baïn ñang noùi veà chuyeän gì theá? Baïn xem phim gì ñaáy? Baïn yeâu thích loaïi nhaïc naøo? Roài chuùng ta seõ troø chuyeän vôùi nhau.
Toâi phaûi hình dung xem hoï nhìn toâi nhö theá naøo! Toâi laø ai trong aùnh nhìn cuûa hoï? Coù laàn toâi ñaïp xe quanh Saøi Goøn vôùi moät nhoùm sinh vieân Ña Minh Vieät Nam. Ñieàu naøy xaûy ra töø raát laâu tröôùc khi khaùch du lòch trôû neân phoå bieán. Chuùng toâi chaïy voøng qua goùc phoá thì thaáy coù moät nhoùm du khaùch ngöôøi Taây. Hoï troâng to lôùn, maäp maïp vaø coù maøu da laï hoaéc. Thaät laø kyø quaëc. Sau ñoù toâi nhaän ra raèng troâng toâi cuõng gioáng nhö vaäy!
Khi caùc moân ñeä treân ñöôøng ñi Emmau, hoï laéng nghe moät ngöôøi laï, ngöôøi maø goïi hoï laø nhöõng keû chaúng hieåu gì caû vaø ngöôøi ñoù coøn coù caùi nhìn maâu thuaãn vôùi hoï. Ngöôøi naøy cuõng ñang töùc giaän! Nhöng hoï baét ñaàu thích thuù vôùi lôøi cuûa ngöôøi laï maët naøy. Loøng hoï ñaõ böøng chaùy leân. Trong Thöôïng Hoäi ñoàng, lieäu chuùng ta coù theå hoïc ñöôïc nieàm vui ngaây ngaát cuûa söï baát ñoàng daãn ñeán söï hieåu bieát saâu saéc chaêng? Hugo Rahner, em trai cuûa Karl Rahner (ñoïc taùc phaåm cuûa Hugo thì deã hieåu hôn nhieàu!) ñaõ vieát moät cuoán saùch On homo ludens - nhaân loaïi vui töôi[3]. Chuùng ta haõy hoïc caùch noùi chuyeän moät caùch dí doûm vôùi nhau! Nhö Chuùa Gieâsu vaø ngöôøi phuï nöõ Samari beân bôø gieáng trong Tin Möøng Gioan chöông 4.
Trong baøi ñoïc thöù nhaát hoâm nay, chuùng ta nghe raèng vaøo thôøi vieân maõn, "Taïi caùc quaûng tröôøng trong thaønh phoá, ñoâng ñaûo thieáu nhi nam nöõ tôùi vui ñuøa" (Za 8, 5). Phuùc aâm môøi goïi taát caû chuùng ta haõy trôû neân treû nhoû: "Thaày baûo thaät anh em: neáu anh em khoâng trôû laïi maø neân nhö treû em, thì seõ chaúng ñöôïc vaøo Nöôùc Trôøi" (Mt 18, 3). Chuùng ta chuaån bò cho Nöôùc Trôøi baèng caùch trôû neân vui töôi, treû thô nhöng khoâng treû con. Ñoâi khi chuùng ta ôû trong Giaùo Hoäi bò ñau khoå bôûi söï nghieâm tuùc moät caùch buoàn teû. Chaúng traùch ngöôøi ta chaùn!
Vaøo ñeâm giao thöøa cuûa thieân nieân kyû môùi, khi ñang ñôïi ôû Cote d'Ivoire ñeå baét chuyeán bay tôùi Angola, toâi ngoài trong boùng toái vôùi nhoùm sinh vieân Ña Minh, cuøng uoáng bia vaø thoaûi maùi troø chuyeän veà nhöõng gì thaân thöông nhaát ñoái vôùi chuùng toâi. Chuùng toâi thích thuù vì ñöôïc trôû neân khaùc bieät, coù nhöõng trí töôûng töôïng khaùc nhau. Nieàm vui trong söï khaùc bieät! Toâi sôï mình seõ lôõ chuyeán bay nhöng ñaõ treã ba ngaøy roài! Söï khaùc bieät coù tính phong nhieâu, coù khaû naêng sinh saûn. Moãi chuùng ta laø keát quaû cuûa söï khaùc bieät tuyeät vôøi giöõa nam vaø nöõ. Neáu chuùng ta troán traùnh söï khaùc bieät, chuùng ta seõ trôû neân caèn coãi vaø voâ sinh trong gia ñình vaø trong Giaùo hoäi cuûa mình. Moät laàn nöõa, chuùng toâi xin caûm ôn taát caû caùc baäc cha meï taïi Thöôïng Hoäi ñoàng naøy! Caùc gia ñình coù theå daïy Giaùo hoäi raát nhieàu veà laøm sao ñeå ñoái phoù vôùi söï khaùc bieät. Cha meï hoïc laøm sao ñeå tieáp caän nhöõng ñöùa treû khi chuùng ñöa ra nhöõng löïa choïn khoù hieåu nhöng vaãn bieát raèng chuùng vaãn coù moät maùi aám gia ñình.
Neáu chuùng ta coù theå khaùm phaù ra nieàm vui khi hình dung taïi sao anh chò em chuùng ta laïi coù nhöõng quan ñieåm maø chuùng ta thaáy kyø quaëc, thì moät muøa xuaân môùi seõ baét ñaàu trong Giaùo hoäi. Chuùa Thaùnh Thaàn seõ ban cho chuùng ta ôn noùi ñöôïc caùc ngoân ngöõ khaùc.
Haõy löu yù raèng Chuùa Gieâsu khoâng coá gaéng kieåm soaùt cuoäc troø chuyeän. Ngöôøi hoûi caùc moân ñeä ñang noùi veà chuyeän gì; Ngöôøi ñi ñeán nôi hoï ñi chöù khoâng phaûi nôi Ngöôøi muoán ñi; Ngöôøi ñoùn nhaän loøng hieáu khaùch cuûa hoï. Moät cuoäc troø chuyeän thöïc söï khoâng theå bò kieåm soaùt. Chuùng ta caàn buoâng mình theo söï daãn daét cuûa cuoäc troø chuyeän. Chuùng ta khoâng theå ñoaùn tröôùc ñöôïc cuoäc troø chuyeän seõ daãn chuùng ta tôùi ñaâu, Emmau hay Gieârusalem. Thöôïng Hoäi ñoàng naøy seõ daãn Giaùo hoäi ñeán ñaâu? Neáu chuùng ta bieát tröôùc thì coù noù cuõng chaúng ích gì! Chuùng ta haõy ñeå mình bò ngaïc nhieân!
Do ñoù, cuoäc troø chuyeän thöïc söï coù nhieàu ruûi ro. Neáu chuùng ta côûi môû vôùi ngöôøi khaùc trong cuoäc troø chuyeän thoaûi maùi thì chuùng ta seõ ñöôïc thay ñoåi. Moãi tình baïn saâu saéc ñeàu mang laïi cho cuoäc soáng cuûa toâi moät chieàu kích vaø caên tính chöa töøng toàn taïi tröôùc ñaây. Toâi trôû thaønh moät ngöôøi maø tröôùc ñaây toâi chöa töøng hieän höõu. Toâi lôùn leân trong moät gia ñình Coâng giaùo giöõ ñaïo tuyeät vôøi. Khi trôû thaønh moät tu só Ña Minh, toâi keát baïn vôùi nhöõng ngöôøi coù hoaøn caûnh, neàn chính trò hoaøn toaøn khaùc, ñieàu maø gia ñình toâi caûm thaáy lo laéng! Vaäy thì toâi laø ai khi veà nhaø ôû vôùi gia ñình? Laøm theá naøo toâi coù theå dung hoøa ñöôïc con ngöôøi cuûa toâi nhö 'toâi laø' vôùi gia ñình vaø nhö moät ngöôøi maø toâi ñang trôû thaønh vôùi caùc tu só Ña Minh?
Moãi naêm toâi laøm quen vôùi nhöõng tu só Ña Minh môùi gia nhaäp vôùi nhöõng xaùc tín vaø nhöõng caùch nhìn theá giôùi khaùc nhau. Neáu toâi môû loøng vôùi hoï trong tình baèng höõu, toâi seõ trôû thaønh ai? Ngay caû khi toâi ñaõ cao tuoåi, caên tính cuûa toâi vaãn phaûi ñöôïc boû ngoû. Trong cuoán tieåu thuyeát Do Not Say We Have Nothing (Ñöøng noùi chuùng ta khoâng coù gì) cuûa Madeleine Thieân vieát veà nhöõng ngöôøi Hoa nhaäp cö ôû Myõ, moät nhaân vaät ñaõ noùi: "Ñöøng bao giôø coá gaéng trôû thaønh moät ñieàu gì ñoù duy nhaát, moät ngöôøi khoâng thay ñoåi. Neáu coù raát nhieàu ngöôøi yeâu quyù baïn, lieäu baïn coù theå laø ñieàu duy nhaát ñoù moät caùch trung thöïc khoâng?"[4]. Neáu chuùng ta côûi môû vôùi nhieàu tình baèng höõu, caên tính cuûa chuùng ta seõ khoâng bò xaùc ñònh moät caùch chaët cheõ, ñôn ñieäu. Neáu chuùng ta côûi môû vôùi nhau trong Thöôïng Hoäi ñoàng naøy, taát caû chuùng ta seõ ñöôïc bieán ñoåi. Seõ phaûi neám caûm moät chuùt caùi cheát ñeå ñöôïc phuïc sinh.
Moät cha giaùo Taäp vieän Doøng Ña Minh ngöôøi Philippines coù daùn moät maåu thoâng baùo tröôùc cöûa phoøng: "Xin haõy tha thöù cho toâi. Toâi ñang trong quaù trình hoaøn thieän". Söï gaén keát coøn ôû phía tröôùc, trong Vöông quoác. Khi ñoù, tính soùi vaø cöøu trong moãi chuùng ta seõ hoøa thuaän vôùi nhau. Neáu baây giôø chuùng ta coù nhöõng caên tính coá ñònh, kheùp kín ñöôïc khaéc treân ñaù, chuùng ta seõ khoâng bao giôø bieát ñöôïc cuoäc phieâu löu cuûa nhöõng tình baèng höõu môùi seõ môû ra nhöõng chieàu kích môùi veà con ngöôøi nhö chuùng ta laø. Chuùng ta seõ khoâng theå môû ra vôùi tình baèng höõu bao la cuûa Chuùa.
Khi hoï ñeán Emmau, chuyeán ñi khôûi haønh töø Gieârusalem döøng laïi. Chuùa Gieâsu coù veû nhö muoán ñi xa hôn, nhöng ñieàu trôù treâu laø caùc moân ñeä môøi vò Chuùa cuûa ngaøy Sabaùt ôû laïi vôùi hoï. "Môøi oâng ôû laïi vôùi chuùng toâi, vì trôøi ñaõ xeá chieàu, vaø ngaøy saép taøn" (Lc 24, 29). Chuùa Gieâsu chaáp nhaän loøng hieáu khaùch cuûa hoï gioáng nhö ba ngöôøi khaùch laï trong saùch Saùng theá 18 ñaõ chaáp nhaän loøng hieáu khaùch cuûa Abraham. Thieân Chuùa laø khaùch cuûa chuùng ta. Chuùng ta cuõng phaûi khieâm nhöôøng ñeå trôû thaønh nhöõng vò khaùch. Baûn toùm taét cuûa Ñöùc noùi raèng chuùng ta phaûi rôøi boû 'vò theá thoaûi maùi cuûa nhöõng ngöôøi chaøo ñoùn ñeå cho pheùp mình ñöôïc chaøo ñoùn vaøo söï hieän höõu cuûa nhöõng ngöôøi ñoàng haønh vôùi chuùng ta treân haønh trình nhaân loaïi'.
Marie-Dominique Chenu OP, nghò phuï thaâm nieân cuûa Coâng ñoàng Vatican II, haàu nhö ñeàu ra ngoaøi vaøo caùc buoåi toái, ngay caû khi ngaøi ñaõ 80 tuoåi. Ngaøi ñi ra ñeå laéng nghe nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo coâng ñoaøn, giôùi hoïc giaû, ngheä só, gia ñình vaø ñoùn nhaän loøng hieáu khaùch cuûa hoï. Vaøo buoåi chieàu, chuùng toâi gaëp nhau uoáng bia vaø ngaøi hoûi: 'Hoâm nay baïn hoïc ñöôïc ñieàu gì? Baïn ñaõ ngoài ôû baøn vôùi ai? Baïn ñaõ nhaän ñöôïc nhöõng moùn quaø naøo?' Giaùo hoäi taïi moãi chaâu luïc ñeàu coù nhöõng moùn quaø daønh cho Giaùo hoäi hoaøn vuõ. Xin ñan cöû moät ví duï, caùc anh em ôû Chaâu Myõ Latinh ñaõ daïy toâi phaûi laéng nghe tieáng noùi cuûa ngöôøi ngheøo, ñaëc bieät laø ngöôøi anh em yeâu quyù cuûa chuùng toâi, Gustavo Gutieùrrez. Chuùng ta coù neân nghe hoï trong caùc cuoäc tranh luaän cuûa chuùng ta trong thaùng naøy khoâng? Chuùng ta seõ hoïc ñöôïc gì töø anh chò em chuùng ta ôû Chaâu AÙ vaø Chaâu Phi?
"Khi ñoàng baøn vôùi hoï, Ngöôøi caàm laáy baùnh, daâng lôøi chuùc tuïng, vaø beû ra cho hoï. Maét hoï lieàn môû ra vaø hoï nhaän ra Ngöôøi nhöng Ngöôøi laïi bieán maát" (Lc 24, 29). Maét cuûa hoï ñaõ ñöôïc môû ra. Treân ñaây, chuùng ta coù nghe cuïm töø ñoù laø khi Adam vaø Eva haùi traùi töø Caây Söï Soáng, maét hoï môû ra vaø hoï bieát mình traàn truoàng. Ñaây laø lyù do taïi sao moät soá nhaø chuù giaûi coå xöa cho raèng hai moân ñeä aáy laø Cleopas vaø vôï oâng, moät caëp vôï choàng, moät Adam vaø Eva môùi. Giôø ñaây hoï aên baùnh söï soáng.
Moät suy tö nhoû cuoái cuøng: Khi Chuùa Gieâsu bieán khoûi taàm maét, hoï noùi: "Doïc ñöôøng, khi Ngöôøi noùi chuyeän vaø giaûi thích Kinh Thaùnh cho chuùng ta, loøng chuùng ta ñaõ chaúng böøng chaùy leân sao?" (Lc 24, 32). Döôøng nhö chæ sau ñoù hoï môùi nhaän ra nieàm vui maø hoï coù ñöôïc khi cuøng böôùc ñi vôùi Chuùa. Thaùnh John Henry Newman noùi raèng chæ khi nhìn laïi cuoäc ñôøi mình, chuùng ta môùi nhaän ra Thieân Chuùa luoân ôû beân caïnh chuùng ta nhö theá naøo. Toâi caàu xin raèng ñaây cuõng seõ laø traûi nghieäm cuûa chuùng ta.
Trong Thöôïng Hoäi ñoàng naøy, chuùng ta seõ gioáng nhö nhöõng ngöôøi moân ñeä. Ñoâi khi chuùng ta khoâng nhaän thöùc ñöôïc aân suûng cuûa Chuùa ñang haønh ñoäng trong chuùng ta vaø thaäm chí coù theå nghó raèng taát caû nhöõng ñieàu ñoù chæ laø laõng phí thôøi gian. Nhöng toâi caàu xin Chuùa ñeå sau naøy khi nhìn laïi, chuùng ta seõ nhaän ra raèng Thieân Chuùa luoân ôû beân chuùng ta vaø loøng chuùng ta böøng chaùy.
Nt. Anna Ngoïc Dieäp, OP
Doøng Ña Minh Thaùnh Taâm
Chuyeån ngöõ töø: vaticannews.va/en (02. 10. 2023)
- - - - - - - - - - - - -
[1] "La megliu parola eø chiddra chi nun si dici"
[2] 'humili cordis intelligentia'
[3] Man at Play or Did you ever practice eutrapelia? Translated by Brian Battershaw and Edward Quinn, Compass Books, London, 1965
[4] Granta, London, 2016, p. 457