Tónh taâm Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc:
Suy nieäm 3 - Tình baèng höõu
Tónh taâm Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc: Suy nieäm 3 - Tình baèng höõu.
Chuyeån dòch: Raymunñoâ Hoaøi Thanh OP & Ña Minh Anh Vuõ OP
Hieäu ñính: Giuse Nguyeãn Cao Luaät OP
Roma (RVA News 07-10-2023) - Saùng thöù Hai, ngaøy 3 thaùng Möôøi naêm 2023, cha Timothy Peter Joseph Radcliffe, O.P., nguyeân Beà treân Toång quyeàn Doøng Ña Minh, coù baøi chia seû thöù ba vôùi caùc tham döï vieân cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc, veà ñeà taøi: "Tình baèng höõu".
Suy nieäm 3
'Tình baèng höõu'
Trong ñeâm tröôùc khi chòu cheát, Ñöùc Gieâsu caàu nguyeän vôùi Chuùa Cha: 'xin gìn giöõ caùc moân ñeä trong danh Cha maø Cha ñaõ ban cho con, ñeå hoï neân moät nhö chuùng ta' (Ga 17,11). Nhöng ngay töø ñaàu, trong haàu heát caùc baûn vaên Taân Öôùc, chuùng ta thaáy caùc moân ñeä ñaõ chia reõ nhau, tranh caõi, loaïi tröø nhau. Chuùng ta quy tuï nôi Thöôïng Hoäi ñoàng naøy bôûi vì chuùng ta cuõng bò chia reõ, roài chuùng ta hy voïng vaø caàu nguyeän cho söï hôïp nhaát taâm trí. Ñieàu naøy seõ laø lôøi chöùng quyù giaù cuûa chuùng ta trong moät theá giôùi bò chia caét bôûi xung ñoät vaø baát bình ñaúng. Thaân mình Ñöùc Kitoâ phaûi theå hieän söï bình an maø Ñöùc Gieâsu ñaõ höùa vaø theá giôùi khao khaùt.
Ngaøy hoâm qua toâi ñaõ trình baøy hai nguoàn goác cuûa söï chia reõ: nhöõng nieàm hy voïng töông phaûn nhau vaø nhöõng taàm nhìn khaùc nhau cuûa chuùng ta veà Hoäi Thaùnh nhö laø nhaø. Nhöng chöa caàn nhöõng caêng thaúng naøy phaûi chia caét chuùng ta. Chuùng ta laø nhöõng ngöôøi mang moät nieàm hy voïng vöôït quaù hy voïng, vaø moät ngoâi nhaø Thieân quoác roäng lôùn maø trong ñoù Thieân Chuùa noùi vôùi chuùng ta raèng coù 'nhieàu choã ôû' (Ga 14,1).
Dó nhieân khoâng phaûi moïi hy voïng hay yù kieán ñeàu chính ñaùng. Nhöng chính thoáng thì môû roäng coøn dò giaùo thì thu heïp. Chuùa daãn ñaøn chieân cuûa Ngöôøi ra khoûi chuoàng chieân nhoû beù ñeå ñeán nhöõng ñoàng coû roäng lôùn cuûa ñöùc tin. Vaøo Leã Phuïc Sinh, Ngöôøi seõ daãn hoï ra khoûi caên phoøng nhoû bò ñoùng kín ñeå vaøo trong söï voâ bieân nôi Thieân Chuùa, 'söï doài daøo cuûa Chuùa'.[1]
Vaäy chuùng ta haõy cuøng nhau laéng nghe Chuùa Gieâsu. Nhöng baèng caùch naøo? Moät giaùm muïc ngöôøi Ñöùc lo ngaïi veà 'gioïng ñieäu gay gaét' trong caùc cuoäc thaûo luaän cuûa coâng nghò taïi nöôùc naøy. Ngaøi noùi raèng caùc cuoäc thaûo luaän aáy 'gioáng nhö moät cuoäc trao ñoåi baèng nhöõng lôøi huøng bieän' hôn laø moät cuoäc thaûo luaän coù traät töï.'[2] Taát nhieân, nhöõng cuoäc thaûo luaän coù lyù leõ thuyeát phuïc vaø coù traät töï laø caàn thieát. Laø moät tu só Ña Minh, toâi khoâng bao giôø coù theå phuû nhaän taàm quan troïng cuûa lyù trí! Nhöng coøn phaûi hôn theá, neáu chuùng ta muoán vöôït qua söï khaùc bieät cuûa moãi ngöôøi. Con chieân tin caäy vaøo tieáng cuûa Chuùa vì ñoù laø tieáng cuûa moät ngöôøi baïn. Thöôïng Hoäi ñoàng naøy seõ gaët haùi thaønh quaû neáu ñöa chuùng ta ñeán moät tình baèng höõu saâu saéc hôn vôùi Chuùa vaø vôùi nhau.
Vaøo ñeâm tröôùc khi chòu cheát, Chuùa Gieâsu noùi vôùi caùc moân ñeä saép phaûn boäi, choái boû vaø boû rôi Ngöôøi raèng: 'Thaày goïi anh em laø baïn höõu' (Ga 15,15). Chuùng ta ñöôïc ñoùn nhaän tình baïn coù söùc chöõa laønh cuûa Thieân Chuùa, tình baïn aáy môû toang nhöõng caùnh cöûa nguïc tuø maø chuùng ta taïo ra cho nhau. 'Thieân Chuùa voâ hình ñaõ ngoû lôøi vôùi loaøi ngöôøi nhö vôùi baïn höõu' (Vatican II, Dei Verbum, 2). Ngöôøi ñaõ môû con ñöôøng tieán vaøo tình baèng höõu vónh cöûu cuûa Ba Ngoâi Thieân Chuùa. Tình baèng höõu naøy ñöôïc daønh cho caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi, cho nhöõng ngöôøi thu thueá vaø nhöõng coâ gaùi ñieám, cho caùc nhaø thoâng luaät vaø ngoaïi kieàu. Ñoù laø höông vò ñaàu tieân cuûa Vöông Quoác.
Caû Cöïu Öôùc laãn Hy Laïp vaø La Maõ coå ñaïi ñeàu coi tình baèng höõu nhö treân laø khoâng theå. Vì tình baèng höõu chæ naûy sinh giöõa nhöõng ngöôøi toát. Tình baèng höõu vôùi keû gian aùc ñöôïc coi laø khoâng theå. Nhö Thaùnh vònh 26 vieát: 'Con khoâng ngoài chung vôùi quaân xaûo traù, chaúng giao du cuøng boïn giaû hình' (caâu 4). Keû xaáu khoâng theå coù tình baèng höõu vì hoï chæ coäng taùc ñeå laøm nhöõng vieäc baát chính. Nhöng Thieân Chuùa cuûa chuùng ta luoân höôùng veà nhöõng tình baïn khaùc thöôøng. Ngöôøi yeâu Giacoùp - keû löøa gaït; vaø Ñavít moät keû saùt nhaân vaø ngoaïi tình; vaø Saloâmoân - moät oâng vua thôø ngaãu töôïng.
Ngoaøi ra, tình baèng höõu chæ coù theå coù giöõa nhöõng ngöôøi cuøng ñaúng caáp. Nhöng aân suûng naâng chuùng ta leân tôùi tình baèng höõu thieâng lieâng. Thaùnh Toâma Aquinoâ noùi: solus Deus deificat, 'chæ coù Thieân Chuùa môùi coù theå laøm cho chuùng ta neân thaàn thaùnh.' Hoâm nay laø leã caùc Thieân thaàn hoä thuû, nhöõng daáu chæ cuûa tình baïn ñoäc ñaùo maø Thieân Chuùa daønh cho moãi ngöôøi chuùng ta. Ñöùc Thaùnh cha noùi trong leã caùc Thieân thaàn hoä thuû raèng: 'Khoâng coù ngöôøi löõ haønh naøo ñi moät mình vaø cuõng ñöøng ai nghó mình coâ ñôn'.[3] Khi chuùng ta böôùc vaøo cuoäc haønh trình, moãi ngöôøi ñeàu ñöôïc tình baèng höõu thieâng lieâng bao phuû.
Vieäc rao giaûng Tin möøng khoâng bao giôø chæ laø truyeàn ñaït thoâng tin. Ñoù laø moät haønh ñoäng cuûa tình baèng höõu. Moät theá kyû tröôùc, Vincent McNabb OP ñaõ noùi: 'Haõy yeâu thöông nhöõng ngöôøi nghe baïn rao giaûng. Neáu khoâng thì ñöøng giaûng. Haõy giaûng cho chính mình.' Thaùnh Ña Minh ñöôïc cho laø ñöôïc moïi ngöôøi yeâu meán vì ngaøi yeâu thöông taát caû moïi ngöôøi. Xung quanh thaùnh Catarina Siena laø moät nhoùm baïn höõu: nam nöõ, giaùo daân vaø tu só. Hoï ñöôïc goïi laø Caterinati, ngöôøi cuûa Catarina. Thaùnh Martinoâ Porres thöôøng xuaát hieän vôùi moät con meøo, moät con choù vaø moät con chuoät ñang aên cuøng moät ñóa. Moät hình aûnh ñeïp veà ñôøi soáng tu trì!
Khoâng coù tình baèng höõu naøo giöõa nam vaø nöõ xaûy ñeán deã daøng trong Cöïu Öôùc. Nöôùc Trôøi ñaõ xuaát hieän nôi Chuùa Gieâsu, xung quanh Ngöôøi laø baïn beø, caû ñaøn oâng vaø phuï nöõ. Ngay caû ngaøy nay, nhieàu ngöôøi vaãn cho raèng khoâng theå coù moät tình baïn trong saùng giöõa nam vaø nöõ. Ñaøn oâng sôï bò buoäc toäi; phuï nöõ sôï ñaøn oâng baïo löïc; giôùi treû sôï bò laïm duïng. Chuùng ta phaûi laø hieän thaân cho tình baèng höõu roäng lôùn cuûa Thieân Chuùa.
Vì vaäy, chuùng ta rao giaûng Tin möøng vôùi tình baèng höõu vöôït qua nhöõng ranh giôùi. Thieân Chuùa ñaõ vöôït qua söï phaân caùch giöõa Ñaáng Taïo Hoùa vaø thuï taïo. Chuùng ta coù theå xaây döïng nhöõng tình baèng höõu baát khaû thi naøo? Khi chaân phöôùc Pierre Claverie ñöôïc taán phong laøm giaùm muïc Oran ôû Algeria vaøo naêm 1981, ngaøi ñaõ noùi vôùi nhöõng ngöôøi baïn Hoài giaùo cuûa mình raèng: 'Toâi nôï caùc baïn nhöõng gì toâi coù ngaøy hoâm nay. Trong vieäc hoïc tieáng AÛ Raäp vôùi caùc baïn, treân heát, toâi ñaõ hoïc ñöôïc caùch noùi vaø hieåu ngoân ngöõ cuûa con tim, ngoân ngöõ cuûa tình baèng höõu huynh ñeä, nôi caùc chuûng toäc vaø toân giaùo hoøa hôïp vôùi nhau... Vì toâi tin raèng tình baèng höõu aáy ñeán töø Thieân Chuùa vaø daãn ñeán Thieân Chuùa.'[4] Haõy chuù yù, tình baèng höõu ñaõ taïo neân con ngöôøi cuûa ngaøi!
Chính vì tình baïn naøy maø ngaøi ñaõ bò boïn khuûng boá saùt haïi cuøng vôùi moät ngöôøi baïn Hoài giaùo treû tuoåi, Mohamed Bouckichi. Sau leã phong chaân phöôùc, moät tieåu phaåm veà tình baïn cuûa caùc vò ñaõ ñöôïc dieãn laïi, Pierre et Mohamed. Meï cuûa Mohamed ñaõ xem tieåu phaåm veà caùi cheát cuûa con trai baø vaø baø ñaõ oâm hoân nhaân vaät ñoùng vai con baø.
Tin vui maø nhöõng ngöôøi treû ñang chôø ñöôïc nghe töø chuùng ta ñoù laø Thieân Chuùa ñeán gaëp gôõ hoï trong tình baèng höõu. Ñaây laø tình baèng höõu maø hoï khao khaùt vaø tìm kieám treân Instagram vaø TikTok. Khi coøn laø nieân thieáu, toâi keát baïn vôùi caùc linh muïc Coâng giaùo. Vôùi hoï, toâi ñaõ khaùm phaù ra nieàm vui cuûa ñöùc tin. Than oâi, cuoäc khuûng hoaûng laïm duïng tình duïc ñaõ laøm cho nhöõng tình baïn nhö vaäy bò nghi ngôø. Hôn caû toäi phaïm ñeán ñieàu raên thöù 6, ñoù laø toäi choáng laïi tình baïn. Voøng troøn saâu nhaát trong Thaàn Khuùc cuûa thi só Dante ñöôïc daønh rieâng cho nhöõng keû phaûn boäi laïi tình baïn.
Vì vaäy, nhöõng gì chuùng ta seõ thöïc hieän trong Thöôïng Hoäi ñoàng naøy phaûi ñaët treân neàn taûng cuûa tình baèng höõu maø chuùng ta xaây döïng. Coù veû nhö khoâng nhieàu laém. Ñieàu ñoù seõ khoâng gaây chuù yù treân caùc phöông tieän truyeàn thoâng. 'Hoï ñeán taän Rome ñeå xaây döïng tình baèng höõu! Thaät laõng phí!' Nhöng chính nhôø tình baèng höõu maø chuùng ta seõ thöïc hieän quaù trình chuyeån ñoåi töø 'toâi' sang 'Chuùng toâi' (IL A. 1. 25). Khoâng coù ñieàu naøy, chuùng ta seõ khoâng ñaït ñöôïc gì caû. Khi Toång Giaùm muïc Anh giaùo Robert Runcie, cuûa Canterbury, ñeán gaëp Thaùnh Giaùo hoaøng Gioan Phaoloâ II, oâng ñaõ thaát voïng vì döôøng nhö khoâng ñaït ñöôïc tieán boä naøo höôùng tôùi söï hieäp nhaát. Nhöng Ñöùc Thaùnh Cha baûo oâng haõy tin töôûng. 'Tình caûm trong moät taäp theå ñi tröôùc hieäu quaû cuûa taäp theå'
Taøi lieäu laøm vieäc ñeà caäp ñeán söï coâ ñôn cuûa nhieàu linh muïc vaø 'nhu caàu cuûa caùc linh muïc laø söï chaêm soùc, tình baïn vaø söï hoã trôï' (B. 2.4., b). Ñieàu coát yeáu cuûa ôn goïi linh muïc laø ngheä thuaät tình baïn. Ñaây laø tình baïn vónh cöûu, bình ñaúng cuûa Ba Ngoâi Thieân Chuùa. Khi ñoù moïi khuyeát ñieåm cuûa chuû nghóa giaùo só trò seõ tan bieán. Ôn goïi cuûa caùc baäc cha meï cuõng coù theå coâ ñôn vaø caàn coù tình baïn beàn vöõng.
Tình baïn laø moät söù meänh coù tính saùng taïo. Trong tieáng Anh chuùng ta noùi raèng chuùng ta yeâu nhau (fall in love) nhöng chuùng ta keát baïn (make friends). Sau khi keå duï ngoân 'ngöôøi Samari nhaân haäu', Chuùa Gieâsu hoûi ngöôøi thoâng luaät: 'Trong ba ngöôøi ñoù, ai ñaõ toû ra laø ngöôøi thaân caän vôùi ngöôøi ñaõ bò rôi vaøo tay keû cöôùp?' (Lc 10,36). Ngöôøi baûo caùc moân ñeä raèng haõy duøng tieàn cuûa baát chính maø taïo laáy baïn beø (Lc 16,9). Trong Thöôïng Hoäi ñoàng, söù meänh coù tính saùng taïo cuûa chuùng ta laø xaây döïng nhöõng tình baïn töôûng nhö khoâng theå, ñaëc bieät vôùi nhöõng ngöôøi khoâng cuøng quan ñieåm vôùi chuùng ta. Neáu baïn nghó raèng toâi ñang noùi nhöõng ñieàu voâ lyù, haõy ñeán vaø laøm baïn vôùi toâi!
Ñieàu naøy nghe coù veû laï luøng! Haõy töôûng töôïng toâi seõ chinh phuïc baïn vôùi quyeát taâm saét ñaù ñeå keát baïn vôùi baïn. Baïn seõ muoán chaïy troán! Nhöng neàn taûng cuûa tình baïn chæ laø ôû beân nhau. Ñoù laø nieàm vui khi coù söï hieän dieän cuûa ngöôøi aáy. Chuùa Gieâsu môøi goïi nhöõng moân ñeä thaân tín, Pheâroâ, Giacoâbeâ vaø Gioan, leân nuùi vôùi Ngöôøi, ba moân ñeä naøy cuõng seõ ôû vôùi Ngöôøi trong vöôøn Gheátseâmani. Sau khi Chuùa veà trôøi, caùc moân ñeä tìm kieám moät ngöôøi khaùc ñeå thay theá Giuña, moät ngöôøi ñaõ cuøng soáng vôùi Chuùa vaø vôùi hoï. Pheâroâ noùi raèng ngöôøi aáy phaûi laø 'nhöõng anh em ñaõ cuøng chuùng toâi ñi theo Chuùa Gieâsu suoát thôøi gian Ngöôøi soáng giöõa chuùng ta, keå töø khi Ngöôøi ñöôïc oâng Gioan laøm pheùp röûa cho ñeán ngaøy Ngöôøi lìa boû chuùng ta vaø ñöôïc röôùc leân trôøi.' (Cv 1,21) Thieâng ñaøng seõ chæ laø nôi chuùng ta ñöôïc ôû vôùi Chuùa. Trong Thaùnh leã, chuùng ta ñöôïc nghe lôøi naøy boán laàn: 'Chuùa ôû cuøng anh chò em'. Ñoù laø tình baïn thieâng thaùnh. Sô Wendy Becket moâ taû vieäc caàu nguyeän laø 'gaàn guõi tröôùc nhan Thieân Chuùa'. Vaø cuõng khoâng caàn phaûi noùi ñieàu gì.
Trong cuoán saùch ñeà caäp veà tình baïn thieâng lieâng, Thaùnh Aelred thaønh Rivaulx, Vieän phuï Xitoâ ôû theá kyû 12, ñaõ vieát 'Baïn vaø toâi, chuùng ta ôû ñaây, toâi hy voïng raèng Chuùa Kitoâ trôû thaønh trung gian giöõa chuùng ta. Baây giôø khoâng ai coù theå laøm phieàn chuùng ta# Vì vaäy, baïn thaân meán, ngay baây giôø, haõy ñeán ñaây, haõy boäc loä coõi loøng vaø noùi leân suy nghó cuûa mình.' Lieäu chuùng ta coù daùm noùi leân suy nghó cuûa mình khoâng?
Taát nhieân, trong Toång Hoäi Doøng Ña Minh, chuùng toâi thaûo luaän roài ñöa ra quyeát ñònh. Ngoaøi ra, chuùng toâi cuõng caàu nguyeän, ñi daïo, aên uoáng, vaø giaûi trí cuøng nhau. Chuùng toâi trao cho nhau moùn quaø quyù giaù nhaát, ñoù laø thôøi gian. Chuùng toâi xaây döïng moät ñôøi soáng chung. Töø ñoù, naûy sinh tình baïn töôûng chöøng nhö khoâng theå. Thaät laø lyù töôûng neáu chuùng ta laøm ñieàu ñoù trong ba tuaàn cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng thay vì ñi daïo moät mình vaøo cuoái ngaøy. Hy voïng raèng chuùng ta coù theå thöïc hieän ñieàu naøy taïi caùc phieân hoïp tieáp theo cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng.
Tình yeâu saùng taïo cuûa Thieân Chuùa cho chuùng ta moät khoaûng khoâng gian. Herbert McCabe OP ñaõ vieát: 'Quyeàn naêng cuûa Chuùa laø quyeàn naêng sieâu vieät ñeå moïi thöù dieãn ra nhö chuùng laø. 'Haõy coù aùnh saùng' - söùc maïnh saùng taïo chính laø söùc maïnh laøm cho moïi söï trôû neân laø chính noù, höõu theå ngöôøi laø caùi laøm cho con ngöôøi laø, khoâng theå can thieäp vaøo caùc thuï taïo. Roõ raøng vieäc saùng taïo khoâng gaây ra söï baát ñoàng naøo ñoái vôùi söï vaät, haõy ñeå chuùng laø chính chuùng. Söï saùng taïo duy nhaát vaø tuyeät ñoái chính laø ñeå moïi thöù dieãn ra theo caùch töï nhieân, vaø caùch naøo ñoù, tình yeâu cuûa chuùng ta minh hoïa cho söï saùng taïo aáy.'[5]
Khoâng noùi lôøi naøo cuõng coù theå coi laø ñuû. Moät phuï nöõ treû ngöôøi Algeria teân laø Yasmina ñaõ ñeå laïi moät maåu giaáy nhoû nôi chaân phöôùc Pierre Claverie töû ñaïo. Coâ aáy vieát treân ñoù, 'Thöa Cha, toái nay, con khoâng coù lôøi naøo ñeå noùi. Nhöng con chæ coù nöôùc maét vaø hy voïng.'[6]
Neáu chuùng ta ôû beân nhau nhö theá naøy, chuùng ta seõ gaëp nhau nhö theå môùi gaëp nhau laàn ñaàu! Khi Chuùa Gieâsu duøng böõa vôùi moät ngöôøi thuoäc nhoùm Phariseâu teân laø Simon, thì coù moät phuï nöõ, coù theå ñoù laø coâ gaùi ñieám, coâ aáy böôùc vaøo vaø khoùc, laáy nöôùc maét maø röûa chaân cho Chuùa Gieâsu. Simon thaáy ngaïc nhieân. OÂng Gieâsu naøy coù veû khoâng bieát coâ aáy laø ai? Nhöng Chuùa Gieâsu traû lôøi: 'OÂng thaáy ngöôøi phuï nöõ naøy chöù? Toâi vaøo nhaø oâng: nöôùc laõ, oâng cuõng khoâng ñoå leân chaân toâi, coøn chò aáy ñaõ laáy nöôùc maét töôùi öôùt chaân toâi, roài laáy toùc mình maø lau' (Lc 7,44).
Daân Israel ñaõ khao khaùt ñöôïc nhìn thaáy toân nhan Thieân Chuùa. Trong nhieàu theá kyû, Israel ñaõ haùt: 'Xin toaû aùnh toân nhan raïng ngôøi ñeå chuùng con ñöôïc ôn cöùu ñoä' (Tv 80,4). Nhöng khoâng theå thaáy Thieân Chuùa maø coøn soáng. Daân Israel khao khaùt moät ñieàu vöôït quaù söùc chòu ñöïng, ñoù laø aùnh toân nhan Thieân Chuùa. Nôi Ñöùc Gieâsu, toân nhan Thieân Chuùa ñaõ ñöôïc maïc khaûi. Caùc muïc ñoàng coù theå nhìn Thieân Chuùa nhö moät treû thô ñang nguû trong maùng coû maø vaãn coøn soáng. Toân nhan cuûa Thieân Chuùa trôû neân höõu hình, nhöng ñoù cuõng chính laø Thieân Chuùa - Ñaáng ñaõ cheát, ñoâi maét cuûa Ngöôøi ñaõ nhaém laïi treân caây thaùnh giaù.
Trong Kinh nguyeän Thaùnh Theå II, chuùng ta caàu nguyeän cho nhöõng ngöôøi ñaõ qua ñôøi ñöôïc höôûng aùnh saùng toân nhan Chuùa. Vieäc Nhaäp Theå laøm cho Thieân Chuùa trôû neân höõu hình. Moät nhaø thaàn hoïc coå xöa, coù leõ laø thaùnh Augustinoâ, ngaøi töôûng töôïng ra cuoäc ñoái thoaïi giöõa Thieân Chuùa vaø Teân troäm laønh, ngöôøi ñaõ cheát cuøng vôùi Chuùa Gieâsu. Ngöôøi troäm laønh noùi: 'Toâi khoâng nghieân cöùu chuyeân saâu veà Kinh Thaùnh. Suoát cuoäc ñôøi, toâi laø moät teân cöôùp. Nhöng trong noãi ñau vaø söï coâ ñôn, vaøo moät thôøi ñieåm cuï theå, toâi thaáy Chuùa Gieâsu ñang nhìn toâi vaø qua caùi nhìn cuûa Ngöôøi, toâi hieåu ñöôïc taát caû.'[7]
Trong khoaûng thôøi gian, töø khi Chuùa Kitoâ ñeán laàn thöù nhaát cho ñeán ngaøy Ngöôøi quang laâm, chuùng ta phaûi höôùng veà nhau. Chuùng ta nhìn thaáy nhöõng ngöôøi ñöôïc xem nhö voâ hình vaø nuï cöôøi treân nhöõng ngöôøi caûm thaáy xaáu hoå. Brian Pierce, moät anh em Ña Minh ngöôøi Myõ, ñaõ ñeán döï cuoäc trieån laõm tranh cuûa caùc treû em ñöôøng phoá ôû Lima, Peru. Döôùi böùc aûnh cuûa moät em beù coù chuù thích: 'Saben que existo pero no me ven'- 'Hoï bieát toâi toàn taïi, nhöng hoï khoâng nhìn thaáy toâi'. Hoï xem söï hieän dieän cuûa toâi nhö moät vaán ñeà, moät söï phieàn toaùi, moät con soá thoáng keâ, nhöng hoï khoâng nhìn thaáy toâi!
ÔÛ Nam Phi, lôøi chaøo phoå bieán laø 'SAWABONA', 'Toâi thaáy baïn'. Haøng trieäu ngöôøi caûm thaáy voâ hình. Khoâng ai nhìn hoï vôùi söï coâng nhaän. Thöôøng thì ngöôøi ta bò caùm doã thöïc hieän haønh vi baïo löïc chæ vì muoán ngöôøi khaùc nhìn thaáy hoï! Nhìn naøy, toâi ôû ñaây! Caûm giaùc bò coi laø keû thuø coøn toát hôn laø bò xem nhö voâ hình.
Thomas Merton böôùc vaøo ñôøi soáng tu trì vì muoán thoaùt khoûi söï gian aùc cuûa theá gian. Nhöõng naêm soáng trong Doøng Xitoâ ñaõ môû maét ngaøi tröôùc veû ñeïp vaø söï toát laønh cuûa con ngöôøi. Moät ngaøy noï, treân ñöôøng ñi, maét cuûa ngaøi nhö saùng ra. Ngaøi vieát trong nhaät kyù cuûa mình: 'Roài nhö theå toâi chôït nhìn thaáy veû ñeïp aån giaáu trong traùi tim hoï, saâu thaúm nôi traùi tim hoï, nôi maø toäi loãi, duïc voïng hay söï hieåu bieát veà baûn thaân ñeàu khoâng theå chaïm tôùi, ñoù laø coõi thaâm saâu cuûa chính hoï, moãi ngöôøi ñeàu ôû trong aùnh nhìn cuûa Thieân Chuùa. Giaù nhö hoï coù theå nhìn thaáy con ngöôøi thaät cuûa mình. Giaù nhö chuùng ta coù theå nhìn nhau nhö vaäy moïi luùc. Seõ khoâng coøn chieán tranh, khoâng coøn haän thuø, khoâng coøn ham danh lôïi.'[8]
Theá giôùi cuûa chuùng ta khao khaùt tình baèng höõu, nhöng noù bò bieán chaát bôûi nhöõng khuynh höôùng mang tính phaù hoaïi: Söï troãi daäy cuûa chuû nghóa daân tuùy, trong ñoù moïi ngöôøi gaén keát vôùi nhau baèng nhöõng caâu chuyeän ñôn ñieäu, nhöõng khaåu hieäu deã daõi, vaø söï muø quaùng cuûa ñaùm ñoâng. Coù moät chuû nghóa caù nhaân cöïc ñoan, nghóa laø taát caû nhöõng gì toâi coù ñeàu thuoäc caâu chuyeän ñôøi tö cuûa toâi. Terry Eagleton ñaõ vieát 'Nhöõng cuoäc haønh trình khoâng coøn mang tính coäng ñoàng nhöng chæ coøn laø phuïc vuï cho baûn thaân, gioáng nhö ñi nhôø xe hôn laø moät chuyeán du lòch baèng xe khaùch. Nhöõng chuyeán haønh trình khoâng coøn laø dòch vuï cho moät soá ñoâng ngöôøi nöõa maø haàu heát ñöôïc thöïc hieän moät mình. Theá giôùi ñaõ khoâng coøn laø nhöõng töôøng thuaät soáng ñoäng nöõa, nghóa laø baïn coù theå töï taïo döïng cuoäc soáng cuûa mình khi baïn tieán böôùc.'[9] Theá nhöng, 'caâu chuyeän cuûa toâi' laø caâu chuyeän cuûa chuùng ta, caâu chuyeän Tin möøng coù theå ñöôïc keå theo nhöõng caùch tuyeät vôøi khaùc nhau.
Moät ñieåm ngaén goïn cuoái cuøng, C. S. Lewis noùi raèng nhöõng ngöôøi yeâu nhau thì nhìn vaøo nhau, coøn baïn höõu thì cuøng nhìn veà moät höôùng. Hoï coù theå khoâng ñoàng yù vôùi nhau, nhöng ít nhaát hoï coù chung moät soá nghi vaán. Toâi xin trích daãn: 'Baïn coù quan taâm ñeán cuøng moät söï thaät khoâng?' Neáu moät ngöôøi ñoàng yù vôùi chuùng ta veà moät soá vaán naïn, nhöng laïi ít ñöôïc nhöõng ngöôøi khaùc - nhöõng ngöôøi coù vò theá, quan taâm, thì ngöôøi aáy coù theå laø baïn cuûa chuùng ta. Ngöôøi aáy khoâng nhaát thieát phaûi ñoàng yù vôùi chuùng ta veà caâu traû lôøi.'[10]
Ñieàu duõng caûm nhaát maø chuùng ta coù theå laøm trong Thöôïng Hoäi ñoàng naøy laø chaân thaønh veà nhöõng nghi ngôø vaø thaéc maéc cuûa chuùng ta vôùi nhau, nhöõng caâu hoûi maø chuùng ta khoâng coù caâu traû lôøi roõ raøng. Khi ñoù chuùng ta seõ gaàn nhau vôùi tö caùch laø nhöõng ngöôøi cuøng tìm kieám, nhöõng ngöôøi haønh khaát ñi tìm chaân lyù. Trong taùc phaåm Don Quixote cuûa Graham Greene, coù moät linh muïc Coâng giaùo ngöôøi Taây Ban Nha vaø vò thuû töôùng coäng saûn cuøng nhau ñi nghæ. Moät ngaøy noï, hoï daùm chia seû nhöõng nghi ngôø cuûa mình cho nhau. Vò linh muïc noùi, 'thaät kyø laï khi vieäc chia seû nhöõng nghi ngôø laïi coù theå gaén keát con ngöôøi laïi vôùi nhau, coù leõ coøn hôn caû vieäc chia seû moät ñöùc tin. Ngöôøi coù ñöùc tin seõ ñaáu tranh vôùi moät ngöôøi coù ñöùc tin khaùc vì söï khaùc bieät; ngöôøi nghi ngôø chæ chieán ñaáu vôùi chính mình.'[11]
Ñöùc Thaùnh cha Phanxicoâ ñaõ noùi trong cuoäc ñoái thoaïi vôùi Rabbi Skorka raèng: 'Ngöôøi laõnh ñaïo cao caû nhaát cuûa daân Chuùa phaûi laø nhöõng ngöôøi phaûi bieát daønh choã cho söï hoaøi nghi... Vaø ai muoán trôû thaønh ngöôøi laõnh ñaïo daân Chuùa thì phaûi daønh cho Chuùa moät khoâng gian; [ñoù laø phaûi thu mình laïi, traûi nghieäm noäi taâm veà vieäc khoâng bieát phaûi laøm gì. Ñoù chính laø daønh khoâng gian cho Thieân Chuùa vaø haønh ñoäng cuûa Ngöôøi.[12]] Vì theá, ñeå thu mình laïi, ruùt lui vaøo beân trong vôùi söï nghi ngôø, traûi nghieäm noäi taâm veà söï taêm toái, veà vieäc khoâng bieát phaûi laøm gì; taát caû nhöõng ñieàu ñoù, cuoái cuøng ñeàu raát thanh khieát. Ngöôøi laõnh ñaïo toài laø ngöôøi töï tin nhöng böôùng bænh. Moät trong nhöõng ñaëc ñieåm cuûa moät ngöôøi laõnh ñaïo toài laø quaù chuaån möïc trong söï töï tin cuûa mình.[13] (Thieân Ñaøng vaø Traàn Theá, 52)
Neáu khoâng chia seû nhöõng moái baän taâm veà chaân lyù, vaäy ñieàu gì laø neàn taûng cho tình baèng höõu ôû ñaây? Raát khoù ñeå coù tình baèng höõu trong xaõ hoäi cuûa chuùng ta, moät phaàn bôûi vì xaõ hoäi hoaëc ñaõ maát söï tin töôûng vaøo chaân lyù, hoaëc vaãn baùm vaøo nhöõng chaân lyù neàn taûng haïn heïp maø khoâng theå baøn caõi. Solzhenitsyn noùi 'moät lôøi chaân lyù coù giaù trò hôn toaøn boä theá giôùi'.[14] Moät trong nhöõng ngöôøi anh em cuûa toâi ñi xe buyùt nghe thaáy caâu chuyeän cuûa hai ngöôøi phuï nöõ ngoài tröôùc anh. Moät ngöôøi phaøn naøn veà nhöõng ñau khoå maø coâ phaûi chòu, ngöôøi coøn laïi noùi: 'Em toâi ôi, em phaûi thaûn nhieân veà ñieàu ñoù'. 'Thaûn nhieân' coù nghóa laø gì? 'Noù coù nghóa laø ñöøng suy nghó veà ñieàu ñoù.'
Tình baèng höõu trieån nôû khi chuùng ta daùm chia seû nhöõng nghi ngôø cuûa nhau vaø cuøng nhau tìm kieám söï thaät. Ñieàu gì coù theå trao ñoåi vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ bieát moïi thöù roài, hoaëc nhöõng ngöôøi hoaøn toaøn ñoàng yù? Nhöng laøm theá naøo chuùng ta coù theå laøm ñöôïc ñieàu naøy? Ñoù laø chuû ñeà cuûa baøi chia seû tieáp theo.
Chuyeån dòch: Raymunñoâ Hoaøi Thanh OP & Ña Minh Anh Vuõ OP
Hieäu ñính: Giuse Nguyeãn Cao Luaät OP
- - - - - - - - - - - - - -
[1] Earliest use found in Thomas Bacon (1512/13-1567)
[2] The Tablet, Christa Pongratz-Lippitt 20 March 2023
[3] Homily for the Feast of the Guardian Angels, 2014
[4] Cardinal Murphy O'Connor, A Life Poured Out, p. viii
[5] God Matters, Darton, Longman and Todd, London, 1987, p. 108
[6] Paul Murray OP, Scars: Essays, poems and meditations on affliction, Bloomsbury 2014, p. 47
[7] Quoted by Paul Murray OP, Scars p. 143
[8] quoted Willam H. Shannon Seeds of Peace: Contemplation and non-violence New York 1996 p. 63
[9] Terry Eagleton, "What's Your Story?", in London Review of Books, February 16, 2023 https://www.lrb.co.uk/the-paper/v45/n04/terry-eagleton/what-s-your-story
[10] P. 66
[11] Monsignor Quixote, New York: Penguin Classics [1982] 2008, pg. 41
[12] Chuù thích cuûa ngöôøi dòch: Theo baûn dòch tieáng YÙ.
[13] Bergoglio, Jorge Mario and Abraham Skorka. On Heaven and Earth. New York: Image [2010] 2013, p. 52, quoted in Marc Bosco, SJ, 'Colouring Catholicism: Greene in the Age of Pope Francis'.
[14] Nobel Prize Speech 1970 'One Word of Truth'