Tónh taâm Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc:
Suy nieäm 5 - Thaåm Quyeàn
Tónh taâm Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc: Suy nieäm 5 - Thaåm Quyeàn.
Chuyeån dòch: Toâma Traàn Hieäu, OP
Hieäu ñính: Giuse Nguyeãn Cao Luaät, OP
Roma (RVA News 07-10-2023) - Saùng thöù Ba, ngaøy 3 thaùng Möôøi naêm 2023, cha Timothy Peter Joseph Radcliffe, O.P., nguyeân Beà treân Toång quyeàn Doøng Ña Minh, coù baøi chia seû thöù naêm vôùi caùc tham döï vieân cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc, veà ñeà taøi: "Thaåm Quyeàn".
Suy nieäm 5
Thaåm Quyeàn
Seõ chaúng coù cuoäc ñoái thoaïi hieäu quaû giöõa chuùng ta, neáu chuùng ta khoâng nhaän ra raèng moãi ngöôøi noùi vôùi thaåm quyeàn. Taát caû chuùng ta ñeàu ñöôïc chòu pheùp röûa trong Chuùa Kitoâ laø tö teá, ngoân söù vaø vöông ñeá. UÛy ban Thaàn hoïc Quoác teá, trong taøi lieäu Veà Caûm thöùc ñöùc tin, trích thö Gioan: 'Phaàn anh em, anh em nhaän ñöôïc daàu, do töï Ñaáng Thaùnh, vaø taát caû anh em ñeàu ñöôïc ôn hieåu bieát... Phaàn anh em, daàu maø anh em ñaõ laõnh nhaän töø Ñöùc Kitoâ ôû laïi trong anh em, vaø anh em chaúng caàn ai daïy doã nöõa vì daàu cuûa Ngöôøi daïy doã anh em moïi söï.' (1Ga 2, 20.27).
Nhieàu giaùo daân ñaõ ngaïc nhieân vì trong tieán trình chuaån bò cho Thöôïng Hoäi Ñoàng laàn naøy, hoï thaáy mình laàn ñaàu tieân ñöôïc laéng nghe. Hoï nghi ngôø thaåm quyeàn cuûa chính mình vaø ñaët caâu hoûi, 'Coù thaät laø toâi coù theå trao taëng ñieàu gì ñoù?' (B.2.53). Nhöng khoâng chæ giaùo daân môùi thaáy mình thieáu ñi thaåm quyeàn. Caû Giaùo Hoäi ñang bò aûnh höôûng bôûi moät cuoäc khuûng hoaûng veà thaåm quyeàn. Moät Toång Giaùm muïc AÙ chaâu phaøn naøn mình khoâng coøn coù thaåm quyeàn. Ngaøi noùi: 'Caùc linh muïc ñeàu laø nhöõng nam töôùc ñoäc laäp, hoï khoâng coøn ñeå yù ñeán toâi.' Nhieàu linh muïc cuõng noùi, hoï khoâng coøn uy nöõa. Cuoäc khuûng hoaûng laïm duïng tình duïc ñaõ laøm chuùng ta maát ñi uy tín.
Toaøn theá giôùi cuõng ñang phaûi chòu moät cuoäc khuûng hoaûng veà thaåm quyeàn. Nhieàu toå chöùc ñaùnh maát thaåm quyeàn. Caùc chính trò gia, luaät phaùp, baùo chí ñeàu caûm thaáy thaåm quyeàn cuûa hoï ñang ngaøy caøng caïn kieät. Thaåm quyeàn döôøng nhö luoân thuoäc veà ngöôøi khaùc: Hoaëc laø nôi coù nhöõng keû ñoäc taøi ñang naém quyeàn chuyeân cheá hoaëc thuoäc caùc phöông tieän truyeàn thoâng môùi, hoaëc thuoäc veà nhöõng ngöôøi noåi tieáng vaø coù taàm aûnh höôûng. Theá giôùi khao khaùt nhöõng tieáng noùi coù thaåm quyeàn cho yù nghóa cuûa cuoäc soáng con ngöôøi. Thay vaøo ñoù, nhöõng tieáng noùi nguy hieåm ñang ñe doaï laáp ñaày choã troáng. Ñoù laø moät theá giôùi maø söùc maïnh cuûa noù khoâng ñeán töø thaåm quyeàn nhöng baèng caùc hôïp ñoàng, kyù keát ngay caû trong gia ñình, ñaïi hoïc vaø trong Giaùo Hoäi.
Vaäy laøm theá naøo Giaùo Hoäi coù theå laáy laïi thaåm quyeàn cuûa mình vaø noùi chuyeän vôùi theá giôùi ñang khao khaùt moät tieáng noùi chaân thöïc? Taùc giaû Tin Möøng Luca cho bieát, khi Ñöùc Gieâsu giaûng daïy, 'Hoï söûng soát veà caùch Ngöôøi giaûng daïy, vì lôøi cuûa Ngöôøi coù uy quyeàn'. (Lc 4,32). Ngöôøi ra leänh cho luõ quyû vaø chuùng tuaân theo. Ngay caû gioù vaø bieån cuõng vaâng theo leänh cuûa Ngöôøi. Ñöùc Gieâsu thaäm chí coøn coù thaåm quyeàn trieäu hoài ngöôøi baïn ñaõ cheát cuûa mình: 'Ladaroâ, haõy ra khoûi moà!' (Ga 11,43). 'Thaày ñaõ ñöôïc trao toaøn quyeàn treân trôøi döôùi ñaát.' (28,18) laø nhöõng lôøi cuoái cuøng trong Tin Möøng Maùttheâu.
Trong Tin Möøng Nhaát Laõm, taïi Ceâsareâ Philíppheâ, coù moät cuoäc khuûng hoaûng lôùn veà thaåm quyeàn khieán cho cuoäc khuûng hoaûng ñöông thôøi cuûa chuùng ta döôøng nhö chaúng laø gì caû! Ñöùc Gieâsu noùi vôùi nhöõng ngöôøi baïn thaân tín, Ngöôøi phaûi leân Gieârusalem, ôû ñoù Ngöôøi seõ ñau khoå, cheát vaø soáng laïi. Caùc moân ñeä khoâng chaáp nhaän nhöõng lôøi naøy. Theá roài Ñöùc Gieâsu ñöa caùc oâng leân nuùi vaø bieán ñoåi hình daïng tröôùc maët caùc oâng.
Thaåm quyeàn cuûa Ñöùc Gieâsu ñöôïc toû loä baèng söï bieán ñoåi trong vinh quang döôùi söï chöùng giaùm cuûa Moâseâ vaø EÂlia. Ñoù laø moät thöù thaåm quyeàn chaïm ñeán ñoâi tai, con maét, taâm hoàn vaø trí khoân cuûa caùc moân ñeä. Hay khaùc ñi, noù taùc ñoäng ñeán trí töôûng töôïng cuûa hoï. Cuoái cuøng hoï laéng nghe lôøi Ngöôøi!
Pheâroâ khi aáy ñöôïc traøn ngaäp nieàm vui vaø thoát leân: Chuùng con ôû ñaây thì toát quaù! Teilhard de Chardin noùi moät caâu noåi tieáng: 'Nieàm vui laø daáu hieäu khoâng sai laàm veà söï hieän dieän cuûa Chuùa'. Ñaây laø nieàm vui maø Sô Maria Ignazia ñaõ noùi saùng nay, nieàm vui cuûa Meï Maria. Khoâng coù nieàm vui thì khoâng ai trong chuùng ta coù chuùt thaåm quyeàn naøo. Chaúng ai tin noåi moät Kitoâ höõu khoán khoå! Trong Cuoäc Bieán Hình, nieàm vui naøy phaùt xuaát töø ba nguoàn: veû ñeïp, söï thieän vaø söï thaät. Chuùng ta coù theå keå ñeán nhieàu loaïi thaåm quyeàn khaùc. Taøi Lieäu Laøm Vieäc (Instrumentum Laboris) cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng nhaán maïnh ñeán thaåm quyeàn cuûa ngöôøi ngheøo. Coøn coù thaåm quyeàn khaùc thuoäc veà truyeàn thoáng vaø phaåm traät cuøng vôùi söù vuï hieäp nhaát.
Ñieàu toâi muoán khai trieån saùng nay chính laø söï ña daïng cuûa thaåm quyeàn vaø söï hoã töông giöõa chuùng. Khoâng nhaát thieát phaûi coù söï caïnh tranh, nhö theå giaùo daân seõ chæ coù nhieàu thaåm quyeàn hôn neáu thaåm quyeàn cuûa caùc Giaùm muïc giaûm bôùt laïi, hay nhöõng ngöôøi goïi laø baûo thuû caïnh tranh thaåm quyeàn vôùi nhöõng ngöôøi caáp tieán. Chuùng ta coù theå bò caùm doã neùm löûa vaøo nhöõng ngöôøi maø chuùng ta coi laø nhöõng keû choáng ñoái chuùng ta, gioáng nhö caùc moân ñeä trong baøi Tin Möøng hoâm nay (Lc 9, 51-56). Tuy nhieân, nôi Ba Ngoâi khoâng coù söï caïnh tranh. Cha, Con vaø Thaùnh Thaàn khoâng tranh giaønh quyeàn löïc, cuõng nhö khoâng coù söï caïnh tranh giöõa boán saùch Tin Möøng.
Chuùng ta seõ noùi vôùi thaåm quyeàn cho theá giôùi ñaõ laïc maát hoâm nay neáu trong Thöôïng Hoäi Ñoàng naøy, chuùng ta vöôït qua caùc caùch thöùc caïnh tranh ñeå hieän höõu. Vaø theá giôùi seõ nhaän ra tieáng noùi cuûa vò muïc töû ñang keâu goïi noù ñeán söï soáng. Chuùng ta cuøng xem xeùt caûnh töôïng naøy treân nuùi, vaø nhaän ra söï töông taùc döôùi nhöõng hình thöùc khaùc nhau cuûa thaåm quyeàn.
Veû ñeïp
Tröôùc heát, ôû ñaây coù veû ñeïp vaø vinh quang. Hai chöõ naøy trong tieáng Do Thaùi ñeàu coù nghóa gioáng nhau. Giaùm muïc Robert Barron ñaõ noùi nhö vaäy ôû ñaâu ñoù - vaø xin thöù loãi cho toâi, neáu toâi trích daãn sai yù ngaøi, ñoù laø veû ñeïp laø thöù coù theå chaïm ñeán ngay caû nhöõng ngöôøi töø choái caùc hình thöùc thaåm quyeàn. Moät caùi nhìn coù tính ñaïo ñöùc seõ bò daùn nhaõn: 'Baïn laø ai maø daùm chæ toâi caùch soáng?'. Thaåm quyeàn cuûa giaùo lyù coù theå bò baùc boû vì cho raèng noù mang tính aùp ñaët: 'Baïn laø ai maø daùm chæ toâi caùch phaûi suy nghó?' Nhöng ôû nôi veû ñeïp, coù moät thaåm quyeàn ñuïng chaïm ñeán söï töï do thaâm saâu cuûa chuùng ta.
Veû ñeïp môû ra trí töôûng töôïng cuûa chuùng ta veà sieâu vieät, veà queâ höông maø chuùng ta haèng mô öôùc. Nhaø thô Doøng Teân Gerard Manley Hopkins goïi Thieân Chuùa laø 'veû ñeïp töï thaân vaø laø Ñaáng trao taëng veû ñeïp'.[1] Thaùnh Toâma Aquinoâ baûo raèng caùi ñeïp baøy toû cho chuùng ta thaáy cuøng ñích cuoäc ñôøi mình nhö muïc tieâu höôùng tôùi cuûa moïi cung thuû.[2]
Khoâng laï gì khi treân nuùi Pheâroâ khoâng bieát mình phaûi noùi gì. Caùi ñeïp ñöa chuùng ta leân tôùi nhöõng gì vöôït quaù ngoân töø. Ngöôøi ta khaúng ñònh, moïi thanh thieáu nieân ñeàu ñaõ ñi qua khoaûnh khaéc veà caùi ñeïp sieâu vieät. Neáu hoï khoâng coù ngöôøi höôùng daãn, nhö caùc moân ñeä ñaõ coù Moâseâ vaø EÂlia, thì khoaûnh khaéc ñoù seõ troâi qua. Khi toâi coøn laø moät caäu beù möôøi saùu tuoåi ôû tröôøng Doøng Bieån Ñöùc, toâi ñaõ coù moät khoaûnh khaéc nhö vaäy trong ngoâi nhaø nguyeän to lôùn cuûa ñan vieän, vaø ôû ñoù toâi ñöôïc caùc tu só khoân ngoan giuùp toâi hieåu veà noù.
Tuy nhieân, khoâng phaûi moïi caùi ñeïp ñeàu noùi veà Thieân Chuùa. Caùc só quan caáp cao cuûa Ñöùc Quoác Xaõ yeâu thích nhaïc coå ñieån. Vaøo ngaøy leã Chuùa Bieán Hình, ngöôøi ta thaû moät quaû bom nguyeân töû xuoáng thaønh phoá Hiroshima laøm phaùt thöù aùnh saùng gheâ tôûm nhaùi laïi aùnh saùng thaàn linh. Caùi ñeïp coù khaû raêng quyeán ruõ vaø löøa doái. Ñöùc Gieâsu noùi: 'Khoán cho caùc ngöôøi, hôõi caùc kinh sö vaø ngöôøi Phariseâu giaû hình! Caùc ngöôøi gioáng nhö moà maû toâ voâi, beân ngoaøi coù veû ñeïp, nhöng beân trong thì ñaày xöông ngöôøi cheát vaø ñuû moïi thöù oâ ueá.' (Mt 23,27)
Nhö veû ñeïp cuûa Thieân Chuùa ôû treân nuùi seõ chieáu toaû raïng rôõ beân ngoaøi thaønh thaùnh, ñoù laø luùc Thieân Chuùa baøy toû vinh quang treân thaäp giaù. Veû ñeïp cuûa Thieân Chuùa raïng ngôøi nhaát ôû nôi coù veû xaáu xí nhaát. Ngöôøi ta phaûi ñeán nhöõng nôi ñau khoå ñeå thoaùng thaáy veû ñeïp cuûa Thieân Chuùa.
Etty Hillesum, nhaø thaàn bí Do Thaùi ñaõ bò Kitoâ giaùo thu huùt khi tìm ra ñöôïc caùi ñeïp ngay trong traïi taäp trung cuûa Ñöùc Quoác Xaõ: 'Toâi muoán ôû ñoù, ngay trong caùi maø ngöôøi ta goïi laø 'khuûng khieáp' maø vaãn coù theå thoát leân: 'Ñôøi thaät töôi ñeïp'.[3]
Moãi cuoäc ñoåi môùi cuûa Giaùo Hoäi ñeàu keøm theo ñoù moät söï hoài sinh veà caùi ñeïp nhö thaáy nôi caùc böùc Icon cuûa Chính Thoáng giaùo, nhaïc bình ca Greâgoârioâ, ngheä thuaät Baroác choáng Caûi Caùch (toâi thì khoâng chuoäng ñieàu naøy!). Phong traøo Caûi Caùch laø moät phaàn trong söï xung ñoät veà caùch nhìn nhaän caùi ñeïp. Chuùng ta caàn söï ñoåi môùi trong caùch nhìn veà caùi ñeïp nhö theá naøo ñeå coù theå thoaùng thaáy sieâu vieät, nhaát laø ôû nhöõng nôi bò taøn phaù vaø khoán khoå? Laøm theá naøo chuùng ta coù theå laøm loä ra veû ñeïp cuûa thaäp giaù?
Khi caùc tu só Ña Minh ñaàu tieân ñeán Guatemala vaøo theá kyû XVI, caùi ñeïp môû ñöôøng cho hoï chia seû Tin Möøng vôùi nhöõng ngöôøi baûn ñòa. Hoï khöôùc töø söï baûo hoä cuûa thöïc daân Taây Ban Nha. Caùc anh em Ña Minh ñaõ daïy cho caùc nhaø buoân baûn ñòa haùt thaùnh ca, ñeå hoï haùt khi leân vuøng nuùi baùn haøng. Vieäc naøy ñaõ giuùp em anh Ña Minh ñöôïc môû ñöôøng tieán vaøo moät vuøng maø ngaøy nay coøn goïi laø Vera Paz - Hoaø Bình Ñích Thöïc. Nhöng roài, boïn xaâm löôïc aäp ñeán vaø gieát cheát khoâng chæ nhöõng ngöôøi baûn ñòa maø caû nhöõng anh em Ña Minh ñang tìm caùch baûo veä hoï.
Baøi haùt naøo ngaøy hoâm nay coù theå môû ñöôøng böôùc vaøo chaâu luïc môùi cuûa giôùi treû? Ai seõ laø nhaïc só, thi só cuûa chuùng ta? Vaäy toâi nghó caùi ñeïp seõ môû ra trí töôûng töôïng khoâng giôùi haïn cho ñích ñieåm cuûa cuoäc haønh trình. Theá nhöng, gioáng Pheâroâ, chuùng ta coù theå bò caùm doã muoán ôû laïi. Caàn phaûi coù cam keát vôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau cuûa trí töôûng töôïng ñeå ñöa chuùng ta xuoáng nuùi, ñeå vaøo cuoäc ñoàng nghò ñaàu tieân trong haønh trình leân Gieârusalem. Caùc moân ñeä ñaõ coù ñöôïc hai nhaân vaät giaûi thích cho nhöõng ñieàu hoï thaáy, ñoù laø Moâseâ vaø EÂlia hay Leà Luaät vaø caùc ngoân söù, hoaëc coù theå noùi, Söï Thieän vaø Söï Thaät.
Söï Thieän
Moâseâ ñaõ daãn Ítraen ra khoûi caûnh noâ leä ñeå ñöôïc töï do. Nhöng Ítraen luùc ñoù laïi khoâng muoán ñi. Hoï khaùt khao coù söï an toaøn cuûa Ai Caäp. Hoï sôï caùi töï do cuûa sa maïc, gioáng nhö caùc moân ñeä sôï phaûi ñi leân Gieârusalem. Trong tieåu thuyeát Anh em nhaø Karamazov cuûa Dostoevsky, vieân ñaïi phaùp quan toân giaùo khaúng ñònh, 'Ñoái vôùi con ngöôøi vaø xaõ hoäi loaøi ngöôøi, khoâng bao giôø coù caùi gì khoù chòu ñöïng hôn töï do#Cuoái cuøng, hoï seõ mang töï do cuûa hoï ñaët döôùi chaân chuùng toâi vaø noùi: Chaúng thaø bieán chuùng toâi thaønh noâ leä, nhöng haõy cho chuùng toâi aên coøn hôn.'[4]
Nôi caùc thaùnh, thaåm quyeàn laø loøng can ñaûm. Caùc ngaøi thaùch thöùc chuùng ta daùm leân ñöôøng. Caùc ngaøi môøi goïi chuùng ta maïo hieåm cho cuoäc haønh trình tieán ñeán söï thaùnh thieän. Thaùnh nöõ Teâreâsa Beâneâñícta Thaùnh Giaù sinh ra trong moät gia ñình Do Thaùi giaùo ngoan ñaïo, nhöng khi ñeán tuoåi thieáu nieân, ngaøi choïn soáng voâ thaàn. Moät laàn kia, tình côø nhaët ñöôïc cuoán töï thuaät cuûa Thaùnh Teâreâsa Avila, ngaøi ñaõ ñoïc suoát ñeâm. Thaùnh nöõ noùi raèng: 'Khi ñoïc xong cuoán saùch, toâi töï nhuû: Ñaây laø söï thaät.' Chính söï thaät naøy ñaõ daãn thaùnh nöõ ñeán caùi cheát ôû traïi taäp trung Auschwitz.[5] Ñaây chính laø thaåm quyeàn cuûa söï thaùnh thieän. Noù môøi goïi chuùng ta trao quyeàn kieåm soaùt cuoäc ñôøi vaø ñeå cho Thieân Chuùa laø Thieân Chuùa.
Cuoán saùch kinh ñieån nhaát cuûa theá kyû XX laø tieåu thuyeát Chuùa Teå cuûa Nhöõng Chieác Nhaãn do J.R.R. Tolkien vieát. Ñoù thöïc söï laø moät cuoán tieåu thuyeát thaám ñaãm tinh thaàn Coâng giaùo.[6] Taùc giaû cho raèng, tieåu thuyeát ñoù laø moät söï laõng maõn cuûa bí tích Thaùnh Theå. Caùc vò töû ñaïo laø nhöõng ngöôøi coù thaåm quyeàn sôùm nhaát trong Giaùo Hoäi vì caùc ngaøi ñaõ can ñaûm daâng hieán taát caû. G. K. Chesterton ñaõ noùi: 'Loøng can ñaûm gaàn nhö laø moät söï maâu thuaãn veà maët ngoân töø. Noù coù nghóa laø moät öôùc muoán maïnh meõ ñöôïc soáng döôùi hình thöùc saün saøng cheát'.[7] Lieäu chuùng ta coù sôï haõi khi ñöa ra nhöõng vaãn ñeà coù theå thaùch thöùc ñöùc tin cuûa chuùng ta? Nhaø thaàn hoïc Ña Minh Herbert McCabe OP noùi raèng: 'Neáu baïn yeâu, baïn coù theå bò toån thöông, thaäm chí coù theå bò gieát cheát. Nhöng neáu khoâng yeâu, thì baïn ñaõ cheát roài'. Caùc baïn treû seõ khoâng bò ñöùc tin cuûa chuùng ta thu huùt neáu ñoù chæ laø moät ñöùc tin bò thuaàn hoaù.
'Tình yeâu hoaøn haûo loaïi tröø söï sôï haõi' (1Ga 4,18). Anh Michael Anthony Perry OFM, cöïu Toång Phuïc vuï Doøng Phanxicoâ nhaän ñònh: 'Khi chòu pheùp röûa toäi, chuùng ta töø boû quyeàn sôï haõi'.[8] Toâi muoán noùi raèng chuùng ta ñaõ töø boû quyeàn laøm noâ leä cho söï sôï haõi. Ngöôøi can ñaûm laø ngöôøi bieát sôï haõi. Chuùng ta chæ coù ñöôïc thaåm quyeàn trong theá giôùi ñaày sôï haõi naøy neáu chuùng ta ñöôïc nhìn nhaän coù söï lieàu lónh. Caùch ñaây boán traêm naêm, khi anh chò em cuûa chuùng ta töø Chaâu AÂu ñeán Chaâu AÙ rao giaûng Tin Möøng, moät nöûa trong soá hoï ñaõ cheát vì beänh taät, ñaém taøu hay cöôùp bieån, tröôùc khi hoï ñeán ñöôïc maûnh ñaát truyeàn giaùo. Lieäu chuùng ta coù ñöôïc loøng duõng caûm ra nhö ñieân daïi cuûa hoï hay khoâng?
Anh Henri Burin de Roziers O.P (1930-2017) laø moät luaät sö ngöôøi Phaùp, coù truï sôû taïi vuøng Amazon cuûa Brazil. Anh loâi ra toaø nhöõng ñòa chuû côõ böï thöôøng noâ leä hoaù ngöôøi ngheøo, baét hoï phaûi laøm vieäc treân nhöõng ñoàn ñieàn roäng lôùn cuûa mình vaø thaäm chí gieát hoï khi hoï coá gaéng troán thoaùt. Henri nhaän ñöôïc voâ soá lôøi ñe doïa gieát cheát. Anh ñöôïc caûnh saùt ñeà nghò baûo veä, nhöng anh nghi ngôø, raát coù theå chính nhöõng ngöôøi trong soá hoï seõ gieát mình. Khi toâi ñeán choã cuûa anh aáy, anh ñöa toâi ñeán moät caên phoøng nguû qua ñeâm. Saùng hoâm sau, anh noùi ñeâm qua mình khoâng nguû ñöôïc vì sôï ngöôøi ta tìm ñeán xöû anh, nhöng voâ tình baét nhaàm toâi!
Nhö vaäy, thaåm quyeàn cuûa caùi ñeïp chính laø noù noùi cho chuùng ta ñích ñieåm cuûa cuoäc haønh trình, laø queâ höông maø chuùng ta chöa töøng thaáy. Thaåm quyeàn cuûa söï thaùnh thieän noùi veà chuyeän phaûi leân ñöôøng neáu chuùng ta muoán ñeán ñích. Ñoù laø thaåm quyeàn cuûa nhöõng ngöôøi daùm hieán daâng maïng soáng mình. Nhaø thô ngöôøi Ireland Paùdraig Pearse vieát: 'Toâi ñaõ laõng phí nhöõng naêm thaùng tuoåi treû huy hoaøng Chuùa ban chæ ñeå coá thöû nhöõng ñieàu khoâng theå, vì nghó raèng chæ chuùng môùi ñaùng toâi boû coâng söùc. Laïy Chuùa, neáu con coøn naêm coøn thaùng, con seõ laïi laàn nöõa phí phaïm chuùng nöõa thoâi. Con neùm chuùng ra khoûi mình.'[9]
Söï Thaät
Giôø ñaây, chuùng ta ñeán vôùi ngoân söù EÂlia. Ngoân söù laø nhöõng ngöôøi ñi noùi söï thaät. EÂlia thaáu suoát söï aûo töôûng cuûa caùc ngoân söù giaû cuûa thaàn Baal cuõng nhö oâng ñaõ nghe ñöôïc tieáng thinh laëng eâm dòu treân nuùi. Veritas - Söï Thaät laø khaåu hieäu cuûa Doøng Ña Minh. Khaåu hieäu naøy ñaõ thu huùt toâi ñeán vôùi caùc tu só Ña Minh ngay caû tröôùc khi toâi gaëp hoï. Ñieàu naøy coù leõ laø do Chuùa quan phoøng.
Theá giôùi cuûa chuùng ta ñaõ khoâng coøn say ñaém Söï Thaät. Baây giôø coù ñaày nhöõng tin giaû, nhöõng tuyeân boá ngoâng cuoàng treân maïng hay nhöõng thuyeát aâm möu roà daïi. Tuy nhieân, aån saâu trong moãi ngöôøi laø moät baûn naêng khoâng theå xoùa boû vôùi söï thaät, vaø khi söï thaät ñöôïc coâng boá, noù löu laïi nhöõng daáu veát cuoái cuøng cuûa thaåm quyeàn. Taøi Lieäu Laøm Vieäc cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng khoâng ngaïi neâu leân nhöõng thaùch ñoá maø chuùng ta phaûi giaûi quyeát. Taøi lieäu coâng khai noùi veà nieàm hy voïng vaø noãi buoàn phieàn, söï giaän döõ vaø nieàm vui cuûa Daân Chuùa. Laøm sao chuùng ta coù theå thu huùt moïi ngöôøi ñeán vôùi Ñaáng laø Söï Thaät neáu chuùng ta khoâng thaønh thaät vôùi chính mình?
Toâi seõ ñeà caäp ñeán hai caùch thöùc maø trong ñoù vieäc noùi leân söï thaät caàn coù trong truyeàn thoáng ngoân söù. Tröôùc heát, ñoù laø vieäc thaønh thaät noùi leân nieàm vui vaø ñau khoå cuûa nhaân loaïi.
Bartolome de Las Casas ñaõ soáng moät cuoäc ñôøi taàm thöôøng taïi ñaûo Hispaniola tröôùc khi anh ñoïc baøi giaûng cuûa ngöôøi anh em Antonio de Montesinos doøng Ña Minh giaûng vaøo Muøa Voïng naêm 1511. Baøi giaûng choáng laïi nhöõng keû ñi xaâm löôïc khi toá caùo hoï baét nhöõng ngöôøi daân baûn ñòa laøm noâ leä: 'Haõy noùi cho toâi bieát, caùc anh laáy quyeàn naøo hay döïa vaøo loái giaûi thích naøo cuûa coâng lyù maø caùc anh baét nhöõng ngöôøi thoå daân naøy phaûi chòu caûnh noâ leä taøn nhaãn vaø khuûng khieáp nhö vaäy? Vôùi thaåm quyeàn naøo maø caùc anh ñaõ tieán haønh nhöõng cuoäc chieán tranh gheâ tôûm nhö vaäy ñoái vôùi nhöõng ngöôøi töøng soáng raát yeân bình treân chính maûnh ñaát cuûa hoï?'. Khi ñoïc ñöôïc nhöõng ñieàu naøy, Las Casas bieát ñoù laø söï thaät vaø ñaõ hoaùn caûi. Vì vaäy, trong Thöôïng Hoäi ñoàng naøy, chuùng ta haõy laéng nghe nhöõng ngöôøi seõ noùi moät caùch trung thöïc veà 'nieàm vui vaø hy voïng, noãi ñau buoàn vaø noãi thoáng khoå cuûa con ngöôøi trong thôøi ñaïi chuùng ta'. (Gaudium et Spes 1).
Vì söï thaät, chuùng ta cuõng caàn coù nhöõng quy taéc mang tính hoïc thuaät ñeå choáng laïi caùm doã muoán söû duïng Lôøi Chuùa vaø giaùo huaán cuûa Hoäi Thaùnh quy vaøo muïc ñích cuûa caù nhaân mình. 'Chuùa haún phaûi ñuùng thoâi vì Ngöôøi thuaän vôùi toâi'. Chaúng haïn, caùc nhaø Kinh Thaùnh ñöa chuùng ta trôû veà vôùi caùc baûn vaên goác trong tính xa laï vaø khaùc bieät cuûa chuùng. Khi toâi naèm trong beänh vieän, moät anh y taù baûo, öôùc gì anh aáy bieát tieáng Latinh ñeå ñoïc Kinh Thaùnh baèng ngoân ngöõ goác. Toâi khoâng bieát noùi gì! Caùc hoïc giaû Kinh Thaùnh cöï laïi baát kyø noã löïc naøo muoán ñöa Kinh Thaùnh hay Truyeàn Thoáng vaøo caùc chieán dòch mang tính caù nhaân. Lôøi Chuùa thuoäc veà Chuùa. Haõy vaâng nghe Lôøi Ngöôøi. Chuùng ta khoâng sôû höõu söï thaät. Söï thaät sôõ höõu chuùng ta.
Moïi tình yeâu ñeàu môû roäng chuùng ta ñeán vôùi söï thaät nôi ngöôøi khaùc. Chuùng ta nhaän ra söï thaät vaãn coù ñoù theo caùch thöùc chuùng ta khoâng theå bieát ñöôïc. Chuùng ta khoâng theå sôû höõu ngöôøi khaùc hay söû duïng ngöôøi khaùc cho muïc ñích cuûa rieâng mình. Chuùng ta yeâu hoï trong söï khaùc bieät, trong caùi töï do khoâng theå bò kieåm soaùt cuûa hoï.
Vì vaäy, treân nuùi Bieán Hình, chuùng ta thaáy thaåm quyeàn vôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau ñöôïc ñöa ra nhaèm giuùp caùc moân ñeä ñi qua cuoäc khuûng hoaûng lôùn veà uy quyeàn xaûy ra taïi Ceâsareâ Philíppheâ. Caùc thaåm quyeàn naøy vaø caùc thaåm quyeàn khaùc ñeàu caàn thieát. Khoâng coù söï thaät, veû ñeïp coù theå trôû neân troáng roãng nhö ai ñoù ñaõ noùi: 'Veû ñeïp ôû nôi söï thaät, söï thieän ôû nôi moùn aên'. Khoâng coù söï thieän, caùi ñeïp coù theå bò löøa doái. Söï thieän maø khoâng coù söï thaät seõ bò haï xuoáng thaønh caûm tính. Söï thaät maø khoâng coù söï thieän seõ ñöa ñeán Toaø Tra. Thaùnh John Henry Newman ñaõ noùi raát hay veà caùc hình thöùc cuûa thaåm quyeàn, quaûn trò, lyù trí vaø kinh nghieäm.
Taát caû chuùng ta ñeàu coù thaåm quyeàn, nhöng theo caùch thöùc khaùc nhau. Thaùnh Newman noùi, neáu quyeàn löïc cuûa chính phuû trôû neân tuyeät ñoái thì chính phuû thaønh ñoäc taøi. Neáu lyù trí trôû thaønh thaåm phaùn duy nhaát, chuùng ta seõ rôi vaøo chuû nghóa duy lyù khoâ khan. Neáu kinh nghieäm toân giaùo laø thaåm quyeàn duy nhaát thì meâ tín seõ chieán thaéng. Thöôïng Hoäi Ñoàng gioáng nhö moät daøn nhaïc vôùi caùc nhaïc cuï vaø moãi loaïi coù aâm thanh rieâng. Ñaây laø lyù do taïi sao truyeàn thoáng phaân ñònh cuûa Doøng Teân raát hieäu quaû. Söï thaät khoâng ñeán baèng ña soá phieáu, neáu khoâng, noù chaúng hôn chi moät daøn giao höôûng hay moät ñoäi boùng ñöôïc daãn daét baèng caùc laù phieáu!
Thaåm quyeàn cuûa caùc vò höõu traùch chaéc chaén seõ laøm cho vieäc ñoái thoaïi trong Giaùo Hoäi mang laïi hoa traùi, ñeå khoâng coù tieáng noùi naøo laán aùt hoaëc bò chìm vaøo tieáng noùi khaùc. Thaåm quyeàn caàn nhaän thöùc veà moät söï haøi hoaø aån giaáu. Jonathan Sacks, ñaïi giaùo tröôûng cuûa Anh Quoác vieát raèng: 'Trong nhöõng thôøi ñieåm roái ren, caùm doã döôøng nhö aùp ñaûo cuûa caùc vò laõnh ñaïo toân giaùo laø trôû neân giaän döõ. Khoâng nhöõng söï thaät phaûi ñöôïc coâng boá maø söï giaû doái cuõng phaûi bò leân aùn. Caùc choïn löïa phaûi trôû neân roõ raøng. Khoâng leân aùn ñoàng nghóa vôùi chaáp nhaän noù.' Tuy nhieân, oâng laïi khaúng ñònh, 'moät ngoân söù thì khoâng chæ nghe moät nhöng ñeán hai meänh leänh: Quy taéc vaø loøng traéc aån, loøng yeâu meán söï thaät vaø tình lieân ñôùi beàn vöõng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi maø nôi hoï söï thaät trôû neân môø toái. Duy trì truyeàn thoáng nhöng ñoàng thôøi phaûi baûo veä nhöõng ngöôøi bò keát aùn laø moät nhieäm vuï khoù khaên nhöng caàn thieát cuûa giôùi laõnh ñaïo toân giaùo trong thôøi ñaïi phi toân giaùo'.[10]
Moïi thöù quyeàn löïc ñeàu ñeán töø Ba Ngoâi, Ñaáng maø trong Ngöôøi moïi quyeàn löïc ñeàu ñöôïc seû chia. Nhaø thaàn hoïc ngöôøi YÙ Leonardo Paris khaúng ñònh raèng: 'Chuùa Cha thoâng chia quyeàn löïc cuûa Ngöôøi. Vôùi taát caû moïi ngöôøi. Ngöôøi saép xeáp cho moïi quyeàn löïc nhö ñöôïc chia seû.... Chuùng ta khoâng coøn coù theå trích thö Phaoloâ: 'Khoâng coøn Do Thaùi hay Hy Laïp; noâ leä hay töï do; nam hay nöõ; nhöng taát caû laø moät trong Ñöùc Kitoâ Gieâsu' (Gl 3,28) vaø yeâu caàu tính ñoàng nghò maø khoâng nhìn nhaän raèng chính ñieàu naøy coù nghóa laø chuùng ta phaûi ñi tìm kieám caùc hình thöùc cuï theå trong lòch söû ñeå moãi ngöôøi ñeàu nhaän thaáy, duø hoï laø anh naøy hay chò kia thì ñeàu ñang thöøa höôûng quyeàn naêng maø Chuùa Cha ñaõ muoán trao cho hoï.'.[11]
Neáu Giaùo hoäi thöïc söï trôû thaønh moät coäng ñoàng maø quyeàn löïc ñöôïc chia seû cho nhau thì chuùng ta seõ coù theå noùi chuyeän vôùi nhau baèng thaåm quyeàn cuûa Chuùa. Trôû neân moät Giaùo Hoäi nhö vaäy seõ gaây ñau ñôùn nhöng cuõng thaät ñeïp. Chuùng ta seõ xem xeùt ñieåm naøy ôû baøi chia seû cuoái cuøng.
Chuyeån dòch: Toâma Traàn Hieäu, OP
Hieäu ñính: Giuse Nguyeãn Cao Luaät, OP
- - - - - - - - - - - - -
[1] 'The Golden Echo'
[2] ST III. 45
[3] An Interrupted Life: The Diaries and Letters of Etty Hillesum 1941 - 43, Persephone Books, London, 2007, p. 276
[4] Chuù thích cuûa ngöôøi dòch: Trích trong Dostoevsky, Anh em nhaø Karamazov, dg. Phaïm Maïnh Huøng, (Haø Noäi: Vaên hoïc, 2019), tr. 335-336
[5] Chuù thích cuûa ngöôøi dòch: Bieán coá ñoïc ñöôïc cuoán töï thuaät cuûa thaùnh Teâreâsa Avila ñöôïc coi nhö böôùc ngoaët ñeå trieát gia Edith Stein, sau naøy laø Beâneâñícta Thaùnh Giaù, tìm hieåu ñeå trôû thaønh Coâng giaùo, roài nöõ tu doøng Caùt Minh vaø cuoái cuøng cheát trong traïi Auschwitz vì goác gaùc Do Thaùi cuûa mình.
[6] Chuù thích cuûa ngöôøi dòch: Tieåu thuyeát Chuùa Teå cuûa Nhöõng Chieác Nhaãn laø cuoán tieåu thuyeát giaû töôûng vieát veà moät theá giôùi thuoäc vuøng Trung Ñòa, nôi coù caùc toäc ngöôøi Tieân (ngöôøi Elves), ngöôøi luøn Hobbit, luõ quyû (Orcs), toäc ngöôøi thöôøng, toäc ngöôøi luøn (Dwarfs)# Haønh trình ñaày cam go cuûa Frodo vaø caùc baïn ngöôøi Hobbit treân ñöôøng ñi tieâu dieät chieác nhaãn quyeàn löïc aùm chæ ñeán cuoäc haønh trình ñöùc tin cuûa moãi ngöôøi Kitoâ höõu. Taùc giaû J.R.R Tolkien, moät ngöôøi Coâng giaùo yeâu meán Thaùnh Theå, ñaõ kheùo leùo loàng gheùp vaøo trong cuoán tieåu thuyeát giaû töôûng nhöõng chi tieát Coâng giaùo, chaúng haïn Ñöùc Trinh Nöõ Maria (nöõ hoaøng Galadriel), hay bí tích Thaùnh Theå (baùnh Lembas, thöù baùnh aên moät mieáng ñuû söùc cho nhieàu ngaøy haønh trình). Cha Timothy raát thích tieåu thuyeát naøy vaø hay trích daãn noù trong caùc taùc phaåm cuûa ngaøi.
[7] Orthodoxy London 1996 p.134
[8] Benotti p.66
[9] Quoted by Cardinal Murphy-O'Connor, 'Fiftieth Anniversary of Priesthood', in Daniel P. Cronin, Priesthood: A Life Open to Christ (St Pauls Publishing, London, 2009), p. 134.
[10] 'Elijah and the Still, Small Voice', www.rabbisacks.org/covenant-conversation/pinchas/elijah-and-the-still-small-voice
[11] Leonardo Paris, L'erede. Una cristologia, Queriniana, 2021, pp. 220-221. Soon to be published in English by Brill, with a Foreword by Massimo Faggioli.