Tónh taâm Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc:
Cuoäc ñoái thoaïi treân ñöôøng Emmau
Tónh taâm Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc: Cuoäc ñoái thoaïi treân ñöôøng Emmau.
Chuyeån ngöõ: Raymunñoâ Leâ Hoaøi Thanh O.P.
Hieäu ñính: Giuse Nguyeãn Cao Luaät O.P.
Roma (RVA News 07-10-2023) - Saùng thöù Hai, ngaøy 2 thaùng Möôøi naêm 2023, cha Timothy Peter Joseph Radcliffe, O.P., nguyeân Beà treân Toång quyeàn Doøng Ña Minh, ñaõ chia seû vôùi caùc tham döï vieân cuûa Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc veà ñeà taøi: "Cuoäc ñoái thoaïi treân ñöôøng Emmau".
Suy nieäm 4
'Cuoäc ñoái thoaïi treân ñöôøng Emmau'
Chuùng ta ñöôïc môøi goïi böôùc ñi treân con ñöôøng ñoàng nghò trong tình baèng höõu. Neáu khoâng, chuùng ta seõ chaúng ñi ñeán ñaâu. Tình baèng höõu vôùi Thieân Chuùa vaø vôùi nhau, baét nguoàn töø nieàm vui ñöôïc ôû beân nhau nhöng caàn phaûi coù 'lôøi noùi'. Taïi Xeâdareâ Philíppheâ cuoäc ñoái thoaïi bò phaù vôõ. Ñöùc Gieâsu ñaõ goïi Pheâroâ laø 'Xatan', keû caûn ñöôøng. Treân ngoïn nuùi cao, Pheâroâ vaãn khoâng bieát phaûi noùi gì nhöng caùc moân ñeä baét ñaàu laéng nghe Ñöùc Gieâsu vaø cuoäc troø chuyeän laïi baét ñaàu trong cuoäc haønh trình leân Gieârusalem.
Treân ñöôøng ñi, caùc moân ñeä caõi nhau, caùc oâng khoâng hieåu nhöõng lôøi Ñöùc Gieâsu noùi vaø roài chaïy troán, boû rôi Ngöôøi. Söï im laëng trôû laïi. Nhöng Chuùa Phuïc Sinh hieän ra vaø ban cho caùc moân ñeä nhöõng lôøi chöõa laønh ñeå hoï ñoái thoaïi vôùi nhau. Chuùng ta cuõng caàn nhöõng lôøi chöõa laønh vöôït qua nhöõng ranh giôùi chia reõ: ranh giôùi yù thöùc heä giöõa caùnh taû vaø caùnh höõu; nhöõng ranh giôùi vaên hoùa phaân chia luïc ñòa naøy vôùi luïc ñòa khaùc, vaø caû nhöõng caêng thaúng ñoâi khi laøm chia reõ giöõa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ. Nhöõng lôøi noùi coù tính chia seû laø huyeát maïch cuûa Giaùo hoäi. Giöõa moät theá giôùi maø ngöôøi ta thieáu laéng nghe nhau gaây neân nhöõng xung ñoät thì chuùng ta caàn tìm ra nhöõng lôøi noùi coù tính chia seû naøy. Vieäc ñoái thoaïi daãn ñeán söï bieán ñoåi.
Cuoäc ñoái thoaïi neân baét ñaàu nhö theá naøo? Trong saùch Saùng Theá, sau phaàn trình thuaät veà cuoäc sa ngaõ, coù moät söï im laëng khuûng khieáp. Söï im laëng giöõa hai ngöôøi trong vöôøn Eden ñaõ trôû thaønh söï im laëng cuûa söï xaáu hoå. Añam vaø Evaø ñaõ laån troán. Thieân Chuùa ñaõ vöôït qua vöïc thaúm cuûa söï im laëng ñoù nhö theá naøo? Chuùa kieân nhaãn chôø ñôïi cho ñeán khi hai oâng baø keát laù vaû che thaân ñeå che giaáu söï boái roái. Baây giôø hoï ñaõ saün saøng cho cuoäc ñoái thoaïi ñaàu tieân trong Kinh Thaùnh. Thieân Chuùa ñaõ phaù vôõ söï im laëng baèng moät caâu hoûi ñôn giaûn: 'Ngöôi ôû ñaâu?' Ñaây khoâng phaûi laø moät caâu hoûi nhaèm tìm kieám thoâng tin, nhöng ñoù laø moät lôøi môøi goïi hai oâng baø böôùc ra aùnh saùng vaø ñöùng tröôùc maët Thieân Chuùa.
Coù leõ ñaây laø caâu hoûi ñaàu tieân maø chuùng ta neân duøng ñeå phaù vôõ söï im laëng ngaên caùch chuùng ta; khoâng phaûi nhöõng caâu hoûi ñaïi loaïi nhö: 'Taïi sao baïn coù nhöõng quan ñieåm khaùc thöôøng veà phuïng vuï?' Hoaëc 'Taïi sao baïn ñi ngöôïc laïi quan ñieåm Giaùo Hoäi, taïi sao baïn laïi laø con quaùi vaät dò thöôøng?' hoaëc 'Taïi sao baïn giaû ñieác vôùi toâi?' Theá nhöng neân ñaët nhöõng caâu hoûi 'Baïn ñang ôû ñaâu?' 'Baïn ñang lo laéng veà ñieàu gì?' Ñaây chính laø con ngöôøi toâi. Thieân Chuùa môøi Añam vaø Evaø ra khoûi nôi aån naùu vaø trình dieän tröôùc Chuùa. Neáu moãi ngöôøi cuõng böôùc ra aùnh saùng vaø ñeå moïi ngöôøi nhìn nhaän chuùng ta nhö chuùng ta laø, thì moãi ngöôøi seõ tìm ñöôïc 'lôøi ñoái thoaïi' vôùi nhau. Trong tieán trình chuaån bò cho Thöôïng Hoäi ñoàng naøy, chính caùc giaùo só thöôøng laø nhöõng ngöôøi ngaàn ngaïi trong vieäc böôùc ra aùnh saùng vaø chia seû nhöõng lo laéng vaø nghi ngôø cuûa mình. Coù leõ chuùng ta sôï mình bò nhìn thaáy ñang traàn truoàng. Laøm theá naøo chuùng ta coù theå khuyeán khích nhau khoâng sôï traàn truoàng?
Sau khi Chuùa Phuïc Sinh, nhöõng caâu hoûi ñaõ phaù vôõ söï im laëng cuûa ngoâi moä troáng. Trong Tin Möøng Gioan, 'Taïi sao chò khoùc?' Trong Tin Möøng Luca, 'Taïi sao caùc chò laïi tìm ngöôøi soáng giöõa nhöõng keû cheát?' Khi caùc moân ñeä treân ñöôøng veà Emmau, hoï ñaày phaãn noä vaø thaát voïng. Nhöõng ngöôøi phuï nöõ khaúng ñònh ñaõ nhìn thaáy Chuùa, nhöng hoï chæ laø phuï nöõ. Ngay caû ngaøy nay, ñoâi khi phuï nöõ döôøng nhö khoâng ñöôïc tính ñeán! Caùc moân ñeä ñang rôøi boû khoûi coäng ñoaøn Giaùo Hoäi, gioáng nhö raát nhieàu ngöôøi ngaøy nay. Ñöùc Gieâsu khoâng chaën ñöôøng hoï hay leân aùn hoï. Ngöôøi hoûi 'Caùc anh ñang trao ñoåi veà chuyeän gì vaäy?' Nhöõng hy voïng vaø thaát voïng ñang khuaáy ñoäng trong loøng caùc anh laø gì? Caùc moân ñeä ñang noùi moät caùch buoàn raàu. Tieáng Hy Laïp coù nghóa ñen laø: 'Nhöõng lôøi maø caùc anh ñang neùm vaøo nhau laø gì vaäy?' Vì vaäy, Ñöùc Gieâsu môøi hoï chia seû söï phaãn noä cuûa hoï cho Ngöôøi. Hoï ñaõ hy voïng raèng Ñöùc Gieâsu seõ laø ngöôøi cöùu chuoäc Israel, nhöng hoï ñaõ laàm. Ngöôøi ñaõ cheát. Vì vaäy, Ñöùc Gieâsu böôùc ñi cuøng hoï vaø môû loøng ñoùn nhaän söï phaãn noä vaø sôï haõi cuûa hoï.
Theá giôùi cuûa chuùng ta ñaày daãy söï thaát voïng. Chuùng ta noùi veà chính trò cuûa phaãn noä. Moät cuoán saùch gaàn ñaây coù teân laø Söï thònh noä cuûa ngöôøi Myõ. Söï phaãn noä naøy cuõng aûnh höôûng ñeán Giaùo Hoäi cuûa chuùng ta. Moät söï phaãn noä chính ñaùng tröôùc vieäc laïm duïng tình duïc treû em. Phaãn noä tröôùc vò trí cuûa phuï nöõ trong Giaùo hoäi. Phaãn noä vôùi nhöõng ngöôøi quaù baûo thuû hoaëc quaù töï do. Chuùng ta coù daùm hoûi nhau, nhö Chuùa Gieâsu hoûi: 'Anh em ñang trao ñoåi veà chuyeän gì vaäy? Taïi sao baïn phaãn noä?' Chuùng ta coù daùm nghe caâu traû lôøi khoâng? Ñoâi khi toâi caûm thaáy chaùn naûn khi phaûi nghe nhöõng lôøi giaän döõ naøy. Toâi khoâng theå chòu ñöïng khi phaûi nghe theâm veà nhöõng ñieàu töông töï nhö theá. Nhöng toâi phaûi laéng nghe, nhö Chuùa Gieâsu ñaõ laøm, ñoàng haønh cuøng caùc moân ñeä veà Emmau.
Nhieàu ngöôøi hy voïng Thöôïng Hoäi ñoàng naøy seõ laéng nghe tieáng noùi cuûa hoï. Hoï caûm thaáy bò phôùt lôø vaø khoâng coù tieáng noùi. Hoï ñuùng. Chuùng ta seõ khoâng theå ñoái thoaïi neáu tröôùc tieân chuùng ta khoâng laéng nghe. Chuùa goïi ñích danh con ngöôøi. AÙpraham, AÙpraham; Moâseâ, Samuen. Caùc ngaøi traû lôøi baèng moät töø Do Thaùi hoa myõ 'Hinneni', 'Con ñaây'. Chuùng ta ñöôïc hieän höõu döïa treân neàn taûng Thieân Chuùa goïi teân töøng ngöôøi chuùng ta vaø chuùng ta laéng nghe lôøi Ngöôøi. Khoâng phaûi kieåu cuûa trieát gia Descartes 'Toâi suy tö neân toâi hieän höõu' nhöng phaûi laø 'toâi laéng nghe neân toâi hieän höõu'. Chuùng ta ôû ñaây ñeå laéng nghe tieáng Chuùa vaø laéng nghe nhau. Nhö ngöôøi ta thöôøng noùi raèng chuùng ta coù hai tai nhöng chæ coù moät caùi mieäng! Chæ sau khi laéng nghe môùi coù lôøi noùi.
Chuùng ta laéng nghe khoâng chæ nhöõng gì moïi ngöôøi ñang noùi maø caû nhöõng gì hoï ñang muoán noùi. Chuùng ta laéng nghe caû nhöõng lôøi chöa ñöôïc noùi ra, nhöõng lôøi maø hoï tìm kieám. Ngöôøi Sicile coù moät caâu noùi theá naøy: 'La miglior parola eø quella che non si dice'.[1] 'Lôøi hay nhaát laø lôøi chöa ñöôïc noùi ra'. Chuùng ta laéng nghe khi hoï noùi ñuùng, hay khi chæ ñuùng moät phaàn naøo ñoù, vaø ngay caû khi hoï noùi laø sai. Chuùng ta laéng nghe vôùi nieàm hy voïng chöù khoâng phaûi khinh thöôøng. Doøng Ña Minh chuùng toâi coù moät quy ñònh veà Toång Hoäi. Nhöõng gì anh em noùi khoâng bao giôø laø voâ nghóa. Lôøi aáy coù theå laø thoâng tin sai, phi logic, hay thöïc söï khoâng ñuùng. Nhöng ñaâu ñoù trong lôøi noùi sai laàm cuûa hoï laø moät söï thaät toâi caàn ñöôïc nghe. Chuùng ta laø nhöõng ngöôøi haønh khaát ñi tìm söï thaät. Caùc anh em tieân khôûi ñaõ noùi veà thaùnh Ña Minh raèng 'ngaøi hieåu moïi söï nhôø trí khoân ngoan ñaày khieâm nhöôøng cuûa ngaøi'.[2]
Coù leõ caùc Doøng tu coù ñieàu gì ñoù ñeå höôùng daãn Giaùo Hoäi veà ngheä thuaät ñoái thoaïi. Thaùnh Bieån Ñöùc daïy chuùng ta tìm kieám söï ñoàng thuaän; Thaùnh Ña Minh thích thaûo luaän, Thaùnh Catarina Siena thích troø chuyeän, vaø Thaùnh Inhaxioâ Loâyoâla daïy veà ngheä thuaät phaân ñònh. Thaùnh Philipheâ Neâri cho thaáy vai troø cuûa tieáng cöôøi.
Neáu chuùng ta thöïc söï laéng nghe, nhöõng caâu traû lôøi maø chuùng ñaõ chuaån bò saün trong ñaàu seõ khoâng coøn nöõa. Chuùng ta seõ im laëng vaø khoâng noùi neân lôøi, gioáng nhö Dacaria tröôùc khi oâng caát leân tieáng haùt. Neáu toâi khoâng bieát phaûi traû lôøi theá naøo tröôùc noãi ñau hoaëc söï boái roái cuûa anh chò em mình, toâi phaûi höôùng veà Chuùa vaø caàu xin Chuùa cho toâi bieát phaûi noùi nhöõng gì. Sau ñoù cuoäc ñoái thoaïi coù theå baét ñaàu.
Cuoäc ñoái thoaïi caàn moät böôùc nhaûy ñoù laø hình dung veà kinh nghieäm cuûa ngöôøi khaùc. Nhìn baèng maét, nghe baèng tai. Chuùng ta caàn ñi vaøo noäi taâm cuûa hoï. Lôøi noùi cuûa hoï xuaát phaùt töø kinh nghieäm naøo? Hoï mang theo noãi ñau hay hy voïng gì? Hoï ñang ñi treân haønh trình naøo?
Ñaõ coù moät cuoäc tranh luaän soâi noåi trong Toång Hoäi cuûa Doøng Ña Minh veà baûn chaát cuûa vieäc rao giaûng, ñoù luoân laø moät chuû ñeà noùng boûng ñoái vôùi caùc tu só Ña Minh! Taøi lieäu ñöôïc ñeà xuaát cho Toång Hoäi hieåu vieäc rao giaûng nhö moät cuoäc ñoái thoaïi: chuùng ta tuyeân xöng ñöùc tin cuûa mình baèng caùch böôùc vaøo cuoäc ñoái thoaïi. Nhöng moät soá nghò huynh quyeát lieät khoâng ñoàng yù, cho raèng ñieàu naøy gaàn gioáng vôùi thuyeát töông ñoái. Hoï noùi 'Chuùng ta phaûi rao giaûng veà chaân lyù moät caùch maïnh daïn'. Daàn daàn, ngöôøi ta thaáy raèng nhöõng anh em ñang tranh luaän veà vaán ñeà naøy ñang noùi veà nhöõng traûi nghieäm raát khaùc nhau.
Taøi lieäu maø toâi noùi ôû treân ñöôïc vieát bôûi moät ngöôøi anh em ôû Pakistan, nôi maø Kitoâ giaùo nhaát thieát phaûi ñoái thoaïi thöôøng xuyeân vôùi Hoài giaùo. ÔÛ Chaâu AÙ, khoâng coù vieäc rao giaûng maø khoâng coù ñoái thoaïi. Nhöõng anh em phaûn öùng quyeát lieät vôùi taøi lieäu naøy chuû yeáu laø ngöôøi thuoäc Lieân Xoâ cuõ. Ñoái vôùi hoï, yù töôûng ñoái thoaïi vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ caàm tuø hoï chaúng coù yù nghóa gì. Ñeå vöôït qua söï baát ñoàng, laäp luaän hôïp lyù laø ñieàu caàn thieát nhöng chöa ñuû. Baïn phaûi hình dung ñöôïc taïi sao ngöôøi khaùc laïi giöõ quan ñieåm cuûa hoï. Kinh nghieäm naøo ñaõ daãn hoï ñeán quan ñieåm naøy? Hoï phaûi chòu nhöõng veát thöông gì? Nieàm vui cuûa hoï laø gì?
Ñieàu naøy ñoøi hoûi phaûi laéng nghe baèng taát caû trí töôûng töôïng cuûa moät ngöôøi. Tình yeâu luoân laø chieán thaéng cuûa trí töôûng töôïng, coøn haän thuø laø söï thaát baïi cuûa trí töôûng töôïng. Haän thuø laø tröøu töôïng. Tình yeâu phaûi cuï theå. Trong cuoán tieåu thuyeát Vinh Quang vaø Quyeàn Löïc cuûa Graham Greene, moät ngöôøi anh huøng, moät linh muïc ngheøo heøn, noùi: 'Khi baïn nhìn thaáy nhöõng neáp nhaên ôû khoùe maét, hình daùng cuûa caùi mieäng, caùch maø maùi toùc moïc ra, baïn khoâng theå gheùt ñöôïc. Söï caêm gheùt chæ laø söï thaát baïi cuûa trí töôûng töôïng maø thoâi.'
Chuùng ta caàn vöôït qua caùc ranh giôùi khoâng chæ giöõa caùnh taû vaø caùnh höõu, hay ranh giôùi vaên hoùa, maø caû ranh giôùi theá heä. Toâi coù ñaëc aân ñöôïc soáng vôùi caùc tu só Ña Minh treû, nhöõng ngöôøi coù haønh trình ñöùc tin khaùc vôùi toâi. Nhieàu tu só vaø linh muïc thuoäc theá heä cuûa toâi lôùn leân trong nhöõng gia ñình Coâng giaùo maïnh meõ. Ñöùc tin thaám saâu vaøo ñôøi soáng haèng ngaøy cuûa chuùng toâi. Coâng ñoàng Vatican II mang ñaày tính phieâu löu khi tieáp caän vôùi theá giôùi traàn tuïc. Caùc linh muïc ngöôøi Phaùp ñeán laøm vieäc trong caùc nhaø maùy. Chuùng toâi ñeå laïi chieác aùo doøng vaø ñaém mình vaøo theá giôùi. Moät chò töùc giaän khi thaáy toâi maëc chieác aùo doøng ñaõ noùi: 'Sao em vaãn maëc boä ñoà cuõ ñoù?'
Ngaøy nay, nhieàu ngöôøi treû lôùn leân trong moät theá giôùi traàn tuïc, theo thuyeát baát khaû tri hoaëc thaäm chí laø voâ thaàn, ñaëc bieät laø ôû phöông Taây nhöng ngaøy caøng gia taêng ôû khaép moïi nôi. Cuoäc phieâu löu cuûa hoï laø khaùm phaù Tin Möøng, Giaùo Hoäi vaø truyeàn thoáng. Hoï vui veû maëc chieác aùo doøng. Cuoäc haønh trình cuûa chuùng toâi traùi ngöôïc nhau nhöng khoâng maâu thuaãn nhau. Gioáng nhö Chuùa Gieâsu, toâi phaûi ñoàng haønh vôùi hoï vaø tìm hieåu ñieàu gì khieán taâm hoàn hoï phaán khôûi. 'Baïn ñang noùi veà caùi gì vaäy?' 'Baïn thöôøng hay xem phim gì?' 'Baïn yeâu thích theå loaïi nhaïc gì?' Roài chuùng ta seõ trao cho nhau nhöõng lôøi noùi.
Toâi phaûi hình dung xem hoï nhìn toâi nhö theá naøo! Toâi laø ai trong caùi nhìn cuûa hoï? Coù laàn toâi ñaïp xe quanh Saøi Goøn vôùi moät nhoùm sinh vieân Ña Minh Vieät Nam. Chuyeän naøy ñaõ raát laâu roài tröôùc khi khaùch du lòch trôû neân phoå bieán. Chuùng toâi chaïy voøng qua goùc ñöôøng thì thaáy coù moät nhoùm du khaùch ngöôøi Taây. Hoï troâng thaät to lôùn, maäp maïp vaø coù maøu da kyø laï. Thaät laø kyø quaëc. Sau ñoù toâi nhaän ra raèng troâng toâi cuõng gioáng nhö vaäy!
Khi caùc moân ñeä treân ñöôøng veà Emmau, hoï laéng nghe moät ngöôøi laï maët goïi hoï laø nhöõng keû chaúng bieát gì vaø thaät khaùc bieät vôùi hoï. Ngöôøi naøy cuõng ñang phaãn noä! Nhöng hoï baét ñaàu thích thuù vôùi lôøi noùi cuûa ngöôøi laï maët naøy. Trong thaâm taâm, traùi tim hoï böøng chaùy. Trong Thöôïng Hoäi ñoàng, chuùng ta coù theå hoïc ñöôïc nieàm vui ngaây ngaát khi söï baát ñoàng daãn ñeán söï hieåu bieát saâu saéc khoâng? Hugo Rahner, em trai cuûa Karl (vaø deã hieåu hôn nhieàu!) ñaõ vieát moät cuoán saùch On homo ludens - nhaân loaïi vui töôi.[3] Chuùng ta haõy hoïc caùch noùi chuyeän vôùi nhau moät caùch vui töôi! Nhö Chuùa Gieâsu vaø ngöôøi phuï nöõ Samari beân bôø gieáng trong Gioan chöông 4.
Trong baøi ñoïc thöù nhaát hoâm nay, chuùng ta nghe raèng trong thôøi gian vieân maõn, 'Taïi caùc quaûng tröôøng trong thaønh phoá, ñoâng ñaûo thieáu nhi nam nöõ tôùi vui ñuøa' (Dcr 8,5) Tin Möøng môøi goïi taát caû chuùng ta haõy trôû neân treû nhoû: 'Thaät, Thaày baûo thaät anh em: neáu anh em khoâng trôû laïi maø neân nhö treû nhoû, thì seõ chaúng ñöôïc vaøo Nöôùc Trôøi' (Mt 18,3). Chuùng ta chuaån bò cho Nöôùc Trôøi baèng caùch trôû neân vui töôi, treû thô nhöng khoâng treû con. Ñoâi khi chuùng ta ôû trong Giaùo Hoäi chòu ñau khoå bôûi söï quaù nghieâm tuùc mang tính naëng neà vaø buoàn teû. Chaúng traùch ngöôøi ta chaùn!
Vaøo ñeâm cuûa thieân nieân kyû môùi, trong khi chôø ñôïi ôû Cote d'Ivoire ñeå baét chuyeán bay tôùi Angola, toâi ngoài troâng moät choã toái vôùi caùc sinh vieân Ña Minh, cuøng uoáng bia vaø thoaûi maùi troø chuyeän veà nhöõng gì thaân thöông nhaát ñoái vôùi chuùng toâi. Chuùng toâi vui möøng vì ñöôïc trôû neân khaùc bieät, coù nhöõng trí töôûng töôïng khaùc nhau. Nieàm vui trong söï khaùc bieät! Toâi sôï mình seõ lôõ chuyeán bay nhöng ñaõ treã ba ngaøy! Söï khaùc bieät mang tính phong nhieâu, coù tính naûy nôû. Moãi ngöôøi chuùng ta laø keát quaû cuûa söï khaùc bieät tuyeät vôøi giöõa nam vaø nöõ. Neáu chuùng ta troán traùnh söï khaùc bieät, chuùng ta seõ trôû neân caèn coãi vaø khoâng coù con caùi, trong gia ñình vaø trong Giaùo Hoäi cuûa mình. Moät laàn nöõa, chuùng toâi xin caûm ôn taát caû caùc baäc cha meï taïi Thöôïng Hoäi ñoàng naøy! Caùc gia ñình coù theå daïy Giaùo Hoäi raát nhieàu veà caùch ñoái phoù vôùi söï khaùc bieät. Cha meï hoïc caùch tieáp caän nhöõng ñöùa treû khi chuùng ñöa ra nhöõng löïa choïn khoù hieåu nhöng vaãn bieát raèng chuùng coøn coù moät maùi aám gia ñình.
Neáu chuùng ta coù theå khaùm phaù ra nieàm vui khi töôûng töôïng taïi sao anh chò em chuùng ta laïi coù nhöõng quan ñieåm maø chuùng ta thaáy laø kyø quaëc, thì moät muøa xuaân môùi seõ baét ñaàu trong Giaùo hoäi. Chuùa Thaùnh Thaàn seõ ban cho chuùng ta moùn quaø noùi ñöôïc caùc ngoân ngöõ khaùc.
Haõy löu yù raèng Chuùa Gieâsu khoâng coá gaéng kieåm soaùt cuoäc troø chuyeän. Ngöôøi hoûi caùc moân ñeä ñang noùi veà ñieàu gì; Ngöôøi ñi ñeán nôi maø hai moân ñeä naøy muoán ñi chöù khoâng phaûi nôi Ngöôøi muoán ñi; Ngöôøi chaáp nhaän loøng hieáu khaùch cuûa hoï. Moät cuoäc troø chuyeän thöïc söï khoâng theå bò kieåm soaùt. Moät ngöôøi ñaàu haøng bôûi chính ñònh höôùng cuûa mình. Chuùng ta khoâng theå ñoaùn tröôùc ñöôïc cuoäc ñoái thoaïi naøy seõ daãn chuùng ta tôùi Emmau hay Gieârusalem. Thöôïng Hoäi ñoàng naøy seõ daãn Giaùo Hoäi ñeán ñaâu? Neáu bieát tröôùc thì coù cuõng chaúng ích gì! Chuùng ta haõy ñeå mình ngaïc nhieân!
Do ñoù, cuoäc ñoái thoaïi ñích thöïc coù nhieàu ruûi ro. Neáu chuùng ta côûi môû vôùi ngöôøi khaùc trong cuoäc ñoái thoaïi khoâng bò raøng buoäc, chuùng ta seõ ñöôïc bieán ñoåi. Moãi tình baïn saâu saéc mang laïi cho cuoäc soáng cuûa toâi moät kieåu maãu vaø baûn saéc cuûa toâi, maø ñieàu ñoù chöa töøng toàn taïi tröôùc ñaây. Toâi trôû thaønh moät ngöôøi maø toâi chöa bao giôø trôû thaønh tröôùc ñaây. Toâi lôùn leân trong moät gia ñình Coâng giaùo soáng ñaïo tuyeät vôøi. Khi trôû thaønh moät tu só Ña Minh, toâi keát baïn vôùi nhöõng ngöôøi thuoäc hoaøn caûnh khaùc, neàn chính trò hoaøn toaøn khaùc, ñieàu maø gia ñình toâi caûm thaáy lo laéng! Khi veà nhaø ôû vôùi gia ñình, toâi seõ laø ai? Laøm theá naøo toâi coù theå dung hoøa con ngöôøi maø toâi ñaõ töøng laø vôùi nhöõng ngöôøi thaân trong gia ñình vaø con ngöôøi maø toâi ñang trôû thaønh vôùi caùc tu só Ña Minh?
Moãi naêm toâi laøm quen vôùi nhöõng tu só Ña Minh môùi gia nhaäp vôùi nhöõng xaùc tín khaùc nhau vaø nhöõng caùch nhìn theá giôùi khaùc nhau. Neáu toâi môû loøng vôùi hoï trong tình baïn, toâi seõ trôû thaønh ai? Ngay caû khi toâi ñaõ cao tuoåi, danh tính cuûa toâi vaãn phaûi luoân ñöôïc ñeå ngoû. Trong cuoán tieåu thuyeát Ñöøng noùi chuùng ta khoâng coù gì cuûa Madeleine Thieân vieát veà ngöôøi Hoa nhaäp cö ôû Myõ, moät nhaân vaät ñaõ noùi: 'Ñöøng bao giôø coá gaéng trôû thaønh moät ñieàu gì ñoù duy nhaát, moät con ngöôøi hoaøn haûo. Neáu coù raát nhieàu ngöôøi yeâu baïn, lieäu baïn coù theå thaät söï laø moät ñieàu duy nhaát aáy khoâng?'[4] Neáu chuùng ta côûi môû vôùi nhieàu tình baïn, baûn saéc cuûa chuùng ta seõ khoâng ñöôïc xaùc ñònh moät caùch goø boù, ñôn ñieäu. Neáu chuùng ta côûi môû vôùi nhau trong Thöôïng Hoäi ñoàng naøy, taát caû chuùng ta seõ ñöôïc bieán ñoåi. Seõ phaûi qua caùi cheát ñeå ñöôïc phuïc sinh.
Cha Giaùm sö Taäp sinh Doøng Ña Minh ngöôøi Philippines coù moät maåu thoâng baùo tröôùc cöûa phoøng: 'Haõy tha thöù cho toâi. Toâi ñang tieán haønh moät coâng vieäc.' Söï gaén keát coøn ôû phía tröôùc, trong Nöôùc Trôøi. Khi ñoù, tính 'soùi' vaø 'chieân' trong moãi chuùng ta seõ hoøa thuaän vôùi nhau. Neáu baây giôø chuùng ta mang nhöõng baûn saéc coá ñònh, kheùp kín ñöôïc vieát treân ñaù, chuùng ta seõ khoâng bao giôø bieát ñöôïc nhöõng khía caïnh môùi veà con ngöôøi chuùng ta, neáu khoâng môû ra vôùi nhöõng cuoäc phieâu löu cuûa tình baèng höõu. Chuùng ta seõ khoâng theå môû ra vôùi tình baèng höõu roäng löôïng cuûa Chuùa.
Khi hoï ñeán Emmau, chuyeán haønh trình töø Gieârusalem döøng laïi. Chuùa Gieâsu coù veû nhö muoán ñi xa hôn, nhöng nghòch lyù thay, caùc moân ñeä môøi vò Chuùa cuûa ngaøy Sabaùt ôû laïi vôùi hoï. 'Môøi oâng ôû laïi vôùi chuùng toâi, vì trôøi ñaõ xeá chieàu, vaø ngaøy saép taøn' (Lc 24,29). Chuùa Gieâsu chaáp nhaän loøng hieáu khaùch cuûa hoï gioáng nhö ba ngöôøi xa laï trong Saùng Theá chöông 18 ñaõ chaáp nhaän loøng hieáu khaùch cuûa AÙpraham. Chuùa laø khaùch cuûa chuùng ta. Chuùng ta cuõng phaûi coù loøng khieâm nhöôøng ñeå laøm nhöõng vò khaùch. Baûn ñeä trình cuûa ngöôøi Ñöùc noùi raèng chuùng ta phaûi rôøi boû 'vò theá thoaûi maùi cuûa ngöôøi tieáp ñoùn ñeå cho pheùp mình ñöôïc ñoùn tieáp vaøo trong söï hieän dieän cuûa nhöõng ngöôøi ñoàng haønh vôùi chuùng ta treân haønh trình nhaân loaïi'.
Marie-Dominique Chenu OP, nghò phuï uyeân baùc trong Coâng ñoàng Vatican II, thöôøng ra ngoaøi vaøo buoåi toái, ngay caû khi ngaøi ñaõ taùm möôi tuoåi. Ngaøi ñi ra ñeå laéng nghe tieáng noùi cuûa nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo coâng ñoaøn, giôùi hoïc giaû, ngheä só, gia ñình vaø chaáp nhaän loøng hieáu khaùch cuûa hoï. Vaøo buoåi toái, chuùng toâi gaëp nhau uoáng bia vaø ngaøi hoûi: 'Hoâm nay anh hoïc ñöôïc gì? Anh ñaõ ngoài ôû baøn cuûa ai? Anh ñaõ nhaän ñöôïc nhöõng moùn quaø naøo?' Giaùo Hoäi ôû moïi chaâu luïc ñeàu coù nhöõng moùn quaø daønh cho Giaùo Hoäi hoaøn vuõ. Chæ laáy moät ví duï, caùc anh em cuûa toâi ôû Chaâu Myõ Latinh ñaõ daïy toâi phaûi laéng nghe tieáng noùi cuûa ngöôøi ngheøo, ñaëc bieät laø ngöôøi anh em yeâu quyù cuûa chuùng toâi, Gustavo Gutieùrrez. Chuùng ta coù neân nghe nhöõng ngöôøi naøy trong caùc cuoäc tranh luaän cuûa chuùng ta trong thaùng 10 naøy khoâng? Chuùng ta seõ hoïc ñöôïc gì töø anh chò em chuùng ta ôû Chaâu AÙ vaø Chaâu Phi?
'Khi ñoàng baøn vôùi hoï, Ngöôøi caàm laáy baùnh, daâng lôøi chuùc tuïng, vaø beû ra trao cho hoï. Maét hoï lieàn môû ra vaø hoï nhaän ra Ngöôøi, nhöng Ngöôøi laïi bieán maát' (Lc 24,30-31). Ñoâi maét cuûa hoï ñaõ ñöôïc môû ra. Trong ñoaïn treân, chuùng ta nghe cuïm töø ñoù laø khi Añam vaø Evaø haùi traùi töø Caây Söï Soáng, maét hoï môû ra vaø hoï bieát mình traàn truoàng. Ñaây laø lyù do taïi sao moät soá nhaø chuù giaûi coå xöa cho raèng hai ngöôøi moân ñeä aáy laø Cleâoâpaùt vaø vôï oâng, moät caëp vôï choàng, moät Añam vaø Evaø môùi. Baây giôø hoï aên baùnh söï soáng.
Moät suy nghó nhoû cuoái cuøng: Khi Chuùa Gieâsu bieán maát, hoï noùi: 'Doïc ñöôøng, khi Ngöôøi noùi chuyeän vaø giaûi thích Kinh Thaùnh cho chuùng ta, loøng chuùng ta ñaõ chaúng böøng chaùy leân sao?' (Lc 24,32) Döôøng nhö chæ sau khi gaëp Chuùa hoï môùi trôû neân nhö vaäy, nhaän thöùc ñöôïc nieàm vui maø hoï coù ñöôïc khi böôùc ñi vôùi Chuùa. Thaùnh John Henry Newman noùi raèng chæ khi nhìn laïi cuoäc ñôøi mình, chuùng ta môùi nhaän ra Thieân Chuùa luoân ôû beân chuùng ta nhö theá naøo. Toâi caàu nguyeän raèng ñaây cuõng seõ laø traûi nghieäm cuûa chuùng ta.
Trong Thöôïng Hoäi ñoàng naøy, chuùng ta seõ gioáng nhö nhöõng moân ñeä treân. Ñoâi khi chuùng ta khoâng nhaän thöùc ñöôïc aân suûng cuûa Chuùa ñang haønh ñoäng trong chuùng ta vaø thaäm chí coù theå nghó raèng taát caû ñieàu ñoù chæ laø laõng phí thôøi gian. Nhöng toâi caàu xin Chuùa ñeå sau naøy nhìn laïi, chuùng ta seõ nhaän ra raèng Chuùa luoân ôû beân chuùng ta vaø loøng chuùng ta böøng chaùy.
Chuyeån ngöõ: Raymunñoâ Leâ Hoaøi Thanh O.P.
Hieäu ñính: Giuse Nguyeãn Cao Luaät O.P.
- - - - - - - - - - - - - -
[1] "La megliu parola eø chiddra chi nun si dici"
[2] 'humili cordis intelligentia'
[3] Man at Play or Did you ever practice eutrapelia? Translated by Brian Battershaw and Edward Quinn, Compass Books, London, 1965
[4] Granta, London, 2016, p. 457